Could we speak the language of dolphins? | Denise Herzing

Denise Herzing: Liệu rằng chúng ta có nói được ngôn ngữ của cá heo hay không?

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Translator: Nguyen Truong Nhu Tam Reviewer: Ngọc Trâm Trần Thị

Well, now we're going to the Bahamas to meet

Bây giờ, chúng ta sẽ tới Bahamas để ngắm nhìn

a remarkable group of dolphins that I've been working with

một đàn cá heo đặc biệt mà tôi đã làm việc cùng

in the wild for the last 28 years.

ở thế giới hoang dã trong vòng 28 năm qua.

Now I'm interested in dolphins because of their large brains

Tôi rất thích thú loài cá heo vì chúng có bộ óc lớn

and what they might be doing with all that brainpower

và những điều chúng đã làm được bằng tất cả trí thông minh ấy

in the wild.

trong thế giới hoang dã.

And we know they use some of that brainpower

Chúng ta cũng biết chúng sử dụng một phần trí thông minh ấy

for just living complicated lives,

để có thể sống được trong cuộc sống đầy phức tạp,

but what do we really know about dolphin intelligence?

nhưng chúng ta thực sự hiểu gì về trí thông minh của cá heo?

Well, we know a few things.

Giờ đây, chúng ta biết được một vài thứ.

We know that their brain-to-body ratio,

Chúng ta biết rằng tỷ lệ cân nặng bộ não cá heo so với cân nặng cơ thể của chúng,

which is a physical measure of intelligence,

cái mà được biết là thước đo vật lý của trí thông minh,

is second only to humans.

chỉ đứng thứ 2 sau con người.

Cognitively, they can understand

Dựa trên kinh nghiêm, chúng có thể hiểu

artificially-created languages.

các ngôn ngữ nhân tạo.

And they pass self-awareness tests in mirrors.

Và chúng cũng vượt qua được phép thử nhận biết mình qua gương.

And in some parts of the world, they use tools,

Ngoài ra ở một vài nơi trên thế giới, chúng còn sử dụng các công cụ,

like sponges to hunt fish.

như là bọt biển để săn mồi.

But there's one big question left:

Tuy nhiên vẫn còn một câu hỏi lớn nữa:

do they have a language, and if so,

liệu rằng chúng có ngôn ngữ hay không, và nếu có,

what are they talking about?

thì chúng đang nói về điều gì?

So decades ago, not years ago,

Vì thế cách đây không phải là vài năm, mà là vài thập kỷ,

I set out to find a place in the world

tôi bắt đầu hành trình tìm kiếm một nơi trên thế giới

where I could observe dolphins underwater

để có thể quan sát loài cá heo dưới nước

to try to crack the code of their communication system.

để cố phân tích các đoạn mã trong hệ thống giao tiếp của chúng.

Now in most parts of the world, the water's pretty murky,

Bây giờ ở hầu hết các nơi trên trái đất, các vùng nước rất dơ bẩn,

so it's very hard to observe animals underwater,

vì thế khó mà quan sát các loài động vật dưới nước,

but I found a community of dolphins that live

nhưng tôi đã tìm được một đàn cá heo sống ở

in these beautiful, clear, shallow sandbanks of the Bahamas

gần bờ đá tuyệt đẹp, sạch và cạn của vùng Bahamas

which are just east of Florida.

nằm ở phía Đông Florida.

And they spend their daytime resting and socializing

Vào ban ngày chúng nghỉ ngơi và dạo chơi

in the safety of the shallows, but at night,

ở những mỏm đá an toàn đó, nhưng vào ban đêm,

they go off the edge and hunt in deep water.

chúng di chuyển khỏi mỏm đá và đi săn ở những vùng nước sâu.

Now, it's not a bad place to be a researcher, either.

Chúng xem đó không phải là một nơi tồi để thực hiện nghiên cứu.

So we go out for about five months every summer

Vì thế chúng tôi đi tới đó trong thời gian khoảng 5 tháng vào mỗi mùa hè

in a 20-meter catamaran, and we live, sleep and work

trên một con thuyển dài 20 mét, nơi chúng tôi sống, ngủ và làm việc

at sea for weeks at a time.

trên biển nhiều tuần liền trong khoảng thời gian đó.

My main tool is an underwater video with a hydrophone,

Dụng cụ chính của tôi là máy quay video có thể hoạt động dưới nước có gắn tai nghe,

which is an underwater microphone, and this is so

đó là loại tai nghe dưới nước, và nhờ nó

I can correlate sound and behavior.

Tôi có thể cảm nhận được âm thanh và hành vi.

And most of our work's pretty non-invasive.

Và hầu như công việc của chúng tôi rất lặng lẽ

We try to follow dolphin etiquette while we're in the water,

Chúng tôi ở dưới nước và cố gắng theo dõi hành vi của loài cá heo,

since we're actually observing them physically in the water.

vì thực sự chúng tôi đang theo dõi chúng một cách thủ công ở dưới nước.

Now, Atlantic spotted dolphins are a really nice species

Hiện nay, cá heo đốm vùng Đại Tây Dương là một chủng loài rất dễ thương

to work with for a couple of reasons.

để "cộng tác" chung vì một vài lý do.

They're born without spots, and they get spots with age,

Chúng không có đốm từ khi sinh ra, và đốm được hình thành khi chúng lớn lên,

and they go through pretty distinct developmental phases,

và chúng trải qua những giai đoạn phát triển khác nhau,

so that's fun to track their behavior.

vì vậy sẽ rất thú vị khi theo dấu hành vi của chúng.

And by about the age of 15, they're fully spotted black and white.

Và vào khoảng 15 tuổi, chúng hình thành đầy đủ các đốm đen và trắng.

Now the mother you see here is Mugsy.

Bạn đang nhìn thấy một cá voi mẹ- tên là Mugsy.

She's 35 years old in this shot,

Cô cá voi này trong bức ảnh này 35 tuổi

but dolphins can actually live into their early 50s.

nhưng loài cá heo thực sự có thể sống đến xấp xỉ 50 tuổi.

And like all the dolphins in our community,

Và cũng như tất cả con cá heo trong đàn được theo dõi,

we photographed Mugsy and tracked her little spots

chúng tôi chụp hình Mugsy và quan sát mấy cái đốm nhỏ

and nicks in her dorsal fin,

và cắt khía vây lưng của nó,

and also the unique spot patterns

cũng như vân da đặc biệt của chúng

as she matured over time.

khi chúng trưởng thành theo thời gian.

Now, young dolphins learn a lot as they're growing up,

Lúc này, cá heo con học được nhiều thứ khi chúng lớn dần,

and they use their teenage years to practice social skills,

và giai đoạn thiếu niên là lúc chúng thực hành các kỹ năng xã hội,

and at about the age of nine, the females

vào khoảng 9 tuổi, những con cá heo cái

become sexually mature, so they can get pregnant,

sẽ trưởng thành về mặt giới tính, vì thế chũng có thể mang thai,

and the males mature quite a bit later,

trong khi các con đực trải qua thời kỳ này chậm hơn một chút,

at around 15 years of age.

vào khoảng năm 15 tuổi.

And dolphins are very promiscuous,

Và cá heo là loài rất phức tạp về tình dục,

and so we have to determine who the fathers are,

vì thế chúng tôi phải xác định đâu là cá voi bố,

so we do paternity tests by collecting fecal material

bằng cách thực hiện các cuộc xét nghiệm thông qua những vật mẫu

out of the water and extracting DNA.

lấy từ dưới nước và phân tích DNA.

So what that means is, after 28 years,

Điều đó nghĩa là, sau 28 năm

we are tracking three generations,

chúng tôi đã ghi nhận tư liệu của 3 thế hệ,

including grandmothers and grandfathers.

bao gồm thế hệ ông bà.

Now, dolphins are natural acousticians.

Giờ đây, cá heo là những người tạo ra âm thanh tự nhiên.

They make sounds 10 times as high

Chúng tạo ra âm thanh cao hơn gấp 10 lần

and hear sounds 10 times as high as we do.

và nghe được âm thanh cao hơn gấp 10 lần so với loài người.

But they have other communication signals they use.

Nhưng chúng cũng sử dụng các tín hiệu giao tiếp khác.

They have good vision, so they use body postures to communicate.

Chúng có tầm nhìn xa, do đó chúng dùng nhiều tư thế để giao tiếp.

They have taste, not smell.

Chúng chỉ nếm, chứ không ngửi.

And they have touch.

Chúng cũng chạm vào nhau.

And sound can actually be felt in the water,

Và âm thanh thực sự có thể được cảm nhận dưới nước,

because the acoustic impedance of tissue and water's about the same.

bởi vì khả năng cảm nhận âm thanh của các bộ phận cơ thể và trong nước là giống nhau.

So dolphins can buzz and tickle each other at a distance.

Vì thế cá heo có thể gây ồn và chọc lét lẫn nhau mặc dù ở khoảng cách xa.

Now, we do know some things about how sounds are used

Giờ đây, chúng ta đã biết vài điều về cách mà âm thanh được tạo ra

with certain behaviors.

đối với những hành vi cụ thể.

Now, the signature whistle is a whistle

Nói về tín hiệu huýt sáo, đó là âm thanh huýt sáo

that's specific to an individual dolphin, and it's like a name. (Dolphin whistling noises)

riêng biệt đối với mỗi con cá heo, và nó được xem như một cái tên. (Tiếng đàn cá heo huýt sáo )

And this is the best-studied sound,

Nó là một thứ âm thanh đáng để tìm hiểu nhất,

because it's easy to measure, really,

vì nó dễ dàng để định lượng, nhận biết,

and you'd find this whistle when mothers and calves

và bạn có thể nghe được tiếng sáo này khi cá heo mẹ và cá heo con

are reuniting, for example.

đang ở cạnh nhau, chẳng hạn vậy.

Another well studied sound are echolocation clicks.

Một âm thanh khác đáng để nghiên cứu nữa đó là tiếng vọng định vị.

This is the dolphin's sonar. (Dolphin echolocation noises)

Nó giống như là thiết bị định vị của chúng. (Tiếng vọng định vị)

And they use these clicks to hunt and feed.

Và chúng dùng những âm này để săn mồi.

But they can also tightly pack these clicks together

Ngoài ra chúng cũng kết hợp các âm thanh này với nhau

into buzzes and use them socially.

lồng vào trong chuỗi âm ồn ào và giao tiếp.

For example, males will stimulate a female

Ví dụ như, cá heo đực sẽ thu hút con cái

during a courtship chase.

trong suốt giai đoạn tán tỉnh.

You know, I've been buzzed in the water.

Thú vị là, tôi cũng bị tán tỉnh khi ở dưới nước đấy.

(Laughter)

(Tiếng cười)

Don't tell anyone. It's a secret.

Đừng nói với ai nhé. Bí mật đấy.

And you can really feel the sound. That was my point with that.

Và bạn thật sự có thể cảm nhận được âm thanh. Như tôi đã từng như thế đó.

(Laughter)

(Tiếng cười)

So dolphins are also political animals,

Cá heo cũng là loài vật có tư tưởng chính trị,

so they have to resolve conflicts.

vì chúng cũng có khuynh hướng giải quyết các xung đột.

(Dolphin noises)

(Âm thanh của cá heo)

And they use these burst-pulsed sounds as well as

Và chúng cũng dùng những âm thanh ngắt quãng như thế này

their head-to-head behaviors when they're fighting.

kết hợp với các động tác đối đầu khi chúng chiến đấu.

And these are very unstudied sounds

Và những âm thanh này không thích hợp để nghiên cứu

because they're hard to measure.

vì rất khó để định lượng.

Now this is some video of a typical dolphin fight.

Đây là đoạn clip về cuộc chiến đấu điển hình của cá heo

(Dolphin noises)

(Tiếng cá heo)

So you're going to see two groups,

Bây giờ bạn đang theo dõi 2 đàn,

and you're going to see the head-to-head posturing,

và bạn sẽ thấy những hành động đối kháng,

some open mouths,

một vài trong số chúng mở to miệng,

lots of squawking.

có rất nhiều âm thanh của tiếng gào, thét.

There's a bubble.

Có cả bong bóng nước.

And basically, one of these groups will kind of back off

Về cơ bản, sẽ có một trong những nhóm này sẽ rút lui

and everything will resolve fine,

và mọi chuyện sẽ được giải quyết êm đẹp,

and it doesn't really escalate into violence too much.

thực sự vấn đề bạo lực không diễn biến quá mức.

Now, in the Bahamas, we also have resident bottlenose

Lúc này, ở Bahamas, chúng tôi cũng có những loài mũi chai sinh sống (Cá heo mũi chai)

that interact socially with the spotted dolphins.

và chúng cũng tương tác với cá heo đốm.

For example, they babysit each other's calves.

Chẳng hạn như chúng canh chừng vây của nhau.

The males have dominance displays that they use

Các con đực đều mang tư tưởng cầm đầu khi

when they're chasing each other's females.

chúng đuổi theo các con cái.

And the two species actually form temporary alliances

Và 2 loài này thực ra sẽ trở thành đồng loại của nhau

when they're chasing sharks away.

để cùng đánh đuổi cá mập.

And one of the mechanisms they use to communicate

Một trong những hành vi chúng dùng để giao tiếp

their coordination is synchrony.

sự phối hợp đó là thực hiện cùng lúc.

They synchronize their sounds and their body postures

Chúng đồng bộ hóa tiếng nói và cử chỉ

to look bigger and sound stronger.

để trông chúng to lớn hơn và giọng điệu mạnh mẽ hơn.

(Dolphins noises)

(Tiếng cá heo)

Now, these are bottlenose dolphins,

Đây là cá heo mũi chai,

and you'll see them starting to synchronize

và bạn sẽ trông thấy chúng bắt đầu đồng bộ hóa

their behavior and their sounds.

hành động và âm thanh của chúng.

(Dolphin noises)

(Tiếng cá heo)

You see, they're synchronizing with their partner

Bạn thấy đó, chúng đang thực hiện đồng bộ với đồng loại

as well as the other dyad.

cũng như các con khác.

I wish I was that coordinated.

Tôi ước là mình có thể tham gia vào công cuộc này của chúng.

Now, it's important to remember that you're only hearing

Bây giờ, có một điều quan trọng bạn cần nhớ là bạn chỉ đang nghe

the human-audible parts of dolphin sounds,

phần giọng nói của cá heo mà con người có thể nghe thấy,

and dolphins make ultrasonic sounds,

và thực sự cá heo đã tạo ra giọng nói cao tần,

and we use special equipment in the water

và chúng tôi đã dùng một thiết bị đặc biệt dưới nước

to collect these sounds.

để ghi lại những âm thanh này.

Now, researchers have actually measured whistle complexity

Ở đây, các nhà nghiên cứu thực sự đã đo lường phức hợp của âm thanh huýt sáo

using information theory,

bằng cách sử dụng các lý thuyết thông tin,

and whistles rate very high relative to even human languages.

và tần số của tiếng huýt sáo rất cao, thậm chí tương đương với ngôn ngữ loài người.

But burst-pulsed sounds is a bit of a mystery.

Nhưng những âm thanh bẻ gãy liên hồi (xuất hiện khi cá heo "trò chuyện" với nhau) có một chút bí hiểm.

Now, these are three spectragrams.

Bây giờ, có 3 giới hạn âm thanh sau đây.

Two are human words, and one is a dolphin vocalizing.

Hai trong số chúng là tiếng nói của con người, và cái còn lại là của cá heo.

So just take a guess in your mind which one is the dolphin.

Bây giờ thử nghĩ mà xem cái nào là của cá heo.

Now, it turns out burst-pulsed sounds actually look

Kết quả cho thấy âm thanh xuất hiện khi cá heo "trò chuyện" với nhau trông giống

a bit like human phonemes.

với các âm của con người.

Now, one way to crack the code

Cách để hiểu các đoạn mã này

is to interpret these signals and figure out what they mean,

là giãi những tín hiệu này và tìm ra ý nghĩa của nó,

but it's a difficult job, and we actually don't have a Rosetta Stone yet.

nhưng đó là công việc rất khó khăn, và thực tế là chúng tôi không hề có được phiến đã giải mã Rosetta Stone.

But a second way to crack the code

Nhưng có một cách thứ 2 để hiểu được đoạn mã này

is to develop some technology,

là phát triển các công nghệ,

an interface to do two-way communication,

hoặc một giao diện để xử lý các đối thoại 2 chiều,

and that's what we've been trying to do in the Bahamas

và đó chính là thứ mà chúng tôi đã và đang thực hiện ở Bahamas

and in real time.

theo thời gian.

Now, scientists have used keyboard interfaces

Các nhà khoa học đã dùng các giao diện phím đầu vào

to try to bridge the gap with species

để cố gắng kết nối sự khác biệt giữa 2 loài

including chimpanzees and dolphins.

khỉ giống Phi và cá heo.

This underwater keyboard in Orlando, Florida,

Bàn phím dưới nước này ở Orlando, Florida,

at the Epcot Center, was actually

thực ra là

the most sophisticated ever two-way interface designed

thiết kế 2 chiều hiện đại nhất

for humans and dolphins to work together under the water

dành cho những nhà nghiên cứu và cá heo tương tác với nhau dưới nước

and exchange information.

cũng như trao đổi thông tin lẫn nhau.

So we wanted to develop an interface like this

Do đó, chúng tôi muốn phát triển một giao thức như vậy

in the Bahamas, but in a more natural setting.

ở Bahamas, nhưng với thiết lập tự nhiên hơn.

And one of the reasons we thought we could do this

Và một trong những lý do chúng tôi nghĩ mình có thể làm như vậy

is because the dolphins were starting to show us

là bởi vì cá heo đã bắt đầu cho chúng tôi thấy

a lot of mutual curiosity.

rất nhiều điểm tương đồng.

They were spontaneously mimicking our vocalizations

Chúng đã bất thình lình bắt chước những ý tưởng

and our postures, and they were also inviting us

và cử chỉ của chúng tôi, chúng cũng đã mời chúng tôi

into dolphin games.

tham gia vào các trò chơi của cá heo.

Now, dolphins are social mammals, so they love to play,

Giờ đây, cá heo là loài động vật có vú hòa đồng, vì vậy chúng thích vui chơi,

and one of their favorite games is to drag seaweed,

và một trong những trò tiêu khiển của chúng là vẽ lên rong biển,

or sargassum in this case, around.

hay rong mơ ở đây.

And they're very adept. They like to drag it

Và chúng rất am tường. Chúng thích vẽ lên

and drop it from appendage to appendage.

và kéo rong từ nơi này qua nơi khác.

Now in this footage, the adult is Caroh.

Và trong đoạn trích này, Caroh là cá heo trưởng thành.

She's 25 years old here, and this is her newborn, Cobalt,

Cô ấy 25 tuổi, và con của cô ấy vừa mới được sinh ra, tên là Cobalt,

and he's just learning how to play this game.

và Cobalt mới vừa học được cách chơi loại game này.

(Dolphin noises)

(Tiếng cá heo).

She's kind of teasing him and taunting him.

Cá heo mẹ đang trêu đùa con mình.

He really wants that sargassum.

Cobalt rất muốn lấy đám rong mơ này.

Now, when dolphins solicit humans for this game,

Lúc cá heo có ý muốn xin chơi trò này,

they'll often sink vertically in the water,

chúng thường lặn xuống nước,

and they'll have a little sargassum on their flipper,

và chúng mang theo một ít rong mơ ở vây của chúng,

and they'll sort of nudge it and drop it sometimes

rồi chúng sẽ đẩy đám rong này và thỉnh thoảng đánh rơi

on the bottom and let us go get it,

xuống dưới và để chúng ở đó,

and then we'll have a little seaweed keep away game.

rồi sau đó lấy một ít rong biển đi ra xa cuộc chơi.

But when we don't dive down and get it,

Nhưng khi chúng tôi không lặn xuống và lấy đám rong,

they'll bring it to the surface

chúng sẽ mang đám rong tới trước mặt

and they'll sort of wave it in front of us on their tail

và vẫy vẫy trước mặt chúng tôi

and drop it for us like they do their calves,

và thảy đám rong cho chúng tôi như làm với đồng loại của chúng,

and then we'll pick it up and have a game.

rồi chúng sẽ lấy chúng lại và bắt đầu chơi.

And so we started thinking, well, wouldn't it be neat

Như vậy chúng tôi bắt đầu suy nghĩ, ồ, không phải là tốt sao

to build some technology that would allow the dolphins

để xây dựng vài kỹ thuật cho phép cá heo

to request these things in real time, their favorite toys?

yêu cầu những thứ cần thiết, chẳng hạn đồ chơi yêu thích của chúng?

So the original vision was to have a keyboard

Vì thế thiết bị gốc phải có một bàn phím

hanging from the boat attached to a computer,

được giữ lại ở thuyền kết nối với một máy tính,

and the divers and dolphins would activate the keys

và phần mềm điều khiển, cá heo sẽ kích hoạt các phím

on the keypad and happily exchange information

trên màn hình phím và trao đổi thông tin một cách vui vẻ

and request toys from each other.

và yêu cầu đồ chơi lẫn nhau.

But we quickly found out that dolphins simply

Nhưng chúng tôi nhanh chóng phát hiện ra rằng cá heo

were not going to hang around the boat using a keyboard.

không ở xung quanh thuyền và dùng bàn phím một cách dễ dàng.

They've got better things to do in the wild.

Chúng có những thứ tốt hơn để làm ở ngoài môi trường hoang dã.

They might do it in captivity, but in the wild --

Chúng có thể thực hiện trong môi trường quản thúc, nhưng phải trong tự nhiên --

So we built a portable keyboard that we could push through the water,

Vì thế chúng tôi tạo ra một bàn phím và bỏ xuống biển,

and we labeled four objects they like to play with,

và chúng đã định hình 4 thứ và chúng thích chơi cùng,

the scarf, rope, sargassum, and also had a bow ride,

vòng cổ, dây thừng, rong mơ, và

which is a fun activity for a dolphin. (Whistle)

là những trò vui của cá heo. (Tiếng huýt sáo)

And that's the scarf whistle,

Và đây là tiếng huýt sáo,

which is also associated with a visual symbol.

có liên hệ với biểu tượng dễ nhận thấy.

And these are artificially created whistles.

Đây là những tiếng huýt sáo nhân tạo.

They're outside the dolphin's normal repertoire,

Những âm thanh này đã đi quá so với giai điệu thông thường của cá heo,

but they're easily mimicked by the dolphins.

nhưng chúng được cá heo bắt chước một cách dễ dàng.

And I spent four years with my colleagues Adam Pack and Fabienne Delfour,

Và tôi đã bỏ ra 4 năm cùng với cộng sự của tôi là Adam Pack và Fabinne Delfour,

working out in the field with this keyboard

tập dượt trên cánh đồng sử dụng

using it with each other to do requests for toys

bàn phím này với nhau để yêu cầu đồ chơi

while the dolphins were watching.

trong khi cá heo ngắm nhìn chúng tôi.

And the dolphins could get in on the game.

And the dolphins could get in on the game. Và cá heo đã bắt đầu tham gia vào trò chơi này.

They could point at the visual object,

Chúng có thể chỉ ra những đồ vật dễ nhận biết,

or they could mimic the whistle.

hoặc chúng bắt chước tiếng huýt sáo nhân tạo.

Now this is video of a session.

Đây là đoạn video trích,

The diver here has a rope toy,

Người thợ lặn này có đồ chơi dây thừng,

and I'm on the keyboard on the left,

và tôi đang ở bên tay trái cầm bàn phím,

and I've just played the rope key,

rồi tôi bấm phím đồ chơi dây thừng,

and that's the request for the toy from the human.

và đó là lời yêu cầu cho đồ chơi dây thừng đó phía con người.

So I've got the rope, I'm diving down,

Vì vậy tôi được dây thừng đó, rồi tôi lặn xuống,

and I'm basically trying to get the dolphin's attention,

nhiệm vụ quan trọng là tôi cố gắng thu hút sự chú ý của cá heo,

because they're kind of like little kids.

bởi vì chúng chỉ giống những đứa bé thôi.

You have to keep their attention.

Bạn phải thu hút sự chú ý của chúng.

I'm going to drop the rope, see if they come over.

Tôi đang định quăng dây thừng đi để thử xem chúng phản ứng như thế nào.

Here they come,

Chúng đã tiến tới,

and then they're going to pick up the rope

rồi chúng tính lấy sợi dây thừng

and drag it around as a toy.

và kéo nó vòng quanh như một thứ đồ chơi.

Now, I'm at the keyboard on the left,

Bây giờ, tôi cầm bàn phím ở bên phía trái,

and this is actually the first time that we tried this.

và thực ra đây là lần đầu tiên chúng tôi thực hiện điều này.

I'm going to try to request this toy, the rope toy,

Tôi chuẩn bị yêu cầu đồ chơi này, sợi dây thừng,

from the dolphins using the rope sound.

từ cá heo bằng cách sử dụng âm thanh dây thừng.

Let's see if they might actually understand what that means.

Hãy chú ý liệu thực sự chúng có hiểu ý tôi không.

(Whistle)

(âm thanh huýt sáo).

That's the rope whistle.

Đó là tiếng huýt sáo chỉ sợi dây thừng.

Up come the dolphins,

Cá heo tiến đến,

and drop off the rope, yay. Wow.

và thả dây thừng ra, ồ.

(Applause)

(Vỗ tay)

So this is only once.

Đó là lần duy nhất.

We don't know for sure if they really understand the function of the whistles.

Chúng tôi không chắc liệu thực sự chúng có hiểu nguyên tắc của những tiếng huýt sáo này không.

Okay, so here's a second toy in the water.

Tốt lắm, và đây là trò chơi thứ hai.

This is a scarf toy, and I'm trying to lead the dolphin

Đây là trò chơi vòng cổ, tôi đang cố gắng dẫn dắt cá heo

over to the keyboard to show her

tới chỗ bàn phím để cho chúng thấy

the visual and the acoustic signal.

tín hiệu truyền đạt và lắng nghe.

Now this dolphin, we call her "the scarf thief,"

Chú cá heo này, chúng tôi gọi là "kẻ cắp vòng cổ"

because over the years she's absconded

vì trong nhiều năm qua nó luôn được giải thoát

with about 12 scarves.

khỏi khoảng 12 cái vòng.

In fact, we think she has a boutique somewhere in the Bahamas.

Thực ra, chúng tôi đã nghĩ rằng cô ấy có một cửa hàng thời trang ở đâu có trong vùng Bahamas.

So I'm reaching over. She's got the scarf on her right side.

Vì vậy, khi tôi tiến tới. Nó đã lấy cái vòng bằng cánh phải của mình.

And we try to not touch the animals too much,

Rồi chúng tôi cũng cố gắng không chạm vào chúng quá nhiều,

we really don't want to over-habituate them.

chúng tôi thực sự không muốn tạo thói quen xấu cho chúng.

And I'm trying to lead her back to the keyboard.

Tôi cố gắng dẫn dụ nó đến chỗ bàn phím.

And the diver there is going to activate the scarf sound

Và người thợ lặn sẽ kích hoạt âm thanh vòng cổ

to request the scarf.

để yêu cầu chiếc vòng cổ.

So I try to give her the scarf.

Vì thế tôi đã đưa cho cô ấy chiếc vòng.

Whoop. Almost lost it.

Ồ, hầu như nó thất bại.

But this is the moment where everything becomes possible.

Nhưng đây là khoảng khắc mọi thứ trở nên khả thi.

The dolphin's at the keyboard.

Chú cá heo này đã ở chỗ bàn phím.

You've got full attention.

Các bạn đã chú ý theo dõi.

And this sometimes went on for hours.

Và điều này đã diễn ra trong vài giờ.

And I wanted to share this video with you

Tôii muốn chia sẻ đoạn video này với bạn

not to show you any big breakthroughs,

không với mục đích cho bạn thấy những bước tiến quan trọng,

because they haven't happened yet,

vì chúng đã không xảy ra,

but to show you the level of intention and focus

nhưng thể hiện cho bạn thấy mức độ quan tâm và tập trung

that these dolphins have, and interest in the system.

của cá heo và sự thích thú của chúng đối với hệ thống này.

And because of this, we really decided we needed

Và bởi vì điều này, chúng tôi đã quyết định cần phải

some more sophisticated technology.

sử dụng nhiều kỹ thuật phức tạp hơn.

So we joined forces with Georgia Tech,

Vì vậy chúng tôi đã tham gia vào đội ngũ kỹ thuật Georgia,

with Thad Starner's wearable computing group,

với nhóm chế tạo máy tính di động của Thad Starner

to build us an underwater wearable computer

nhằm xây dựng một máy tính cơ động dưới nước

that we're calling CHAT. [CHAT: Cetacean Hearing And Telemetry]

và đó là thiết bị CHAT ( viết tắt của: thiết bị ghi nhận âm thanh của động vật có vú)

Now, instead of pushing a keyboard through the water,

Và bây giờ, thay vì di chuyển bàn phím trên mặt nước.

the diver's wearing the complete system, and it's acoustic only,

người thợ lặn sẽ mang một hệ thống hoàn chỉnh, và nó chỉ có chức năng phát âm thanh mà thôi,

so basically the diver activates the sounds on a keypad

vì vậy về cơ bản người thợ lặn sẽ kích hoạt âm thanh trên màn hình

on the forearm,

đeo ở cánh tay,

the sounds go out through an underwater speaker,

âm thanh sẽ phát ra nhờ một micro dưới nước,

if a dolphin mimics the whistle

nếu cá heo bắt chước theo âm thanh này

or a human plays the whistle, the sounds come in

hoặc một người cũng tạo ra âm thanh này, các âm thanh sẽ được truyền về

and are localized by two hydrophones.

và được định vị bởi hai micro chống nước.

The computer can localize who requested the toy

Máy tính có thể nhận định được ai là người yêu cầu đồ chơi

if there's a word match.

nếu khớp các từ.

And the real power of the system is in the real-time

Và sức mạnh thực sự của hệ thống này là tính năng nhận diện âm thanh

sound recognition, so we can respond to the dolphins

trong thời gian thực, vì vậy chúng tôi có thể trả lời cá heo

quickly and accurately.

một cách nhanh chóng và chính xác.

And we're at prototype stage, but this is how we hope it will play out.

Chúng tôi đang ở giai đoạn đầu, nhưng hy vọng nó hoạt động.

So Diver A and Diver B both have a wearable computer

Thợ lặn A và thợ lặn B đều mang thiết bị thu phát âm thanh cơ động

and the dolphin hears the whistle as a whistle,

và chú cá heo này sẽ nghe âm thanh huýt sáo như tiếng huýt sáo,

the diver hears the whistle as a whistle in the water,

người thợ lặn sẽ nghe âm thanh này như tiếng huýt sáo dưới nước,

but also as a word through bone conduction.

nhưng cũng như một từ thông qua kênh truyền dẫn tương tự.

So Diver A plays the scarf whistle

Vì vậy thợ lặn A sẽ kích hoạt âm thanh vòng cổ

or Diver B plays the sargassum whistle

hoặc thợ lặn B sẽ tạo ra âm thanh rong mơ

to request a toy from whoever has it.

để yêu cầu đồ chơi từ bất cứ người nào đang giữ nó.

What we hope will happen is that the dolphin mimics the whistle,

Và điều chúng tôi hy vọng sẽ xảy ra là cá heo sẽ bắt chước tiếng sáo,

and if Diver A has the sargassum, if that's the sound

và nếu thợ lặn A đang giữ đám rong mơ, nếu đó là âm thanh

that was played and requested,

muốn chơi trò chơi và là lời yêu cầu,

then the diver will give the sargassum to the requesting dolphin

thì người thợ lặn sẽ đưa đám rong mơ cho con cá heo nào đã yêu cầu

and they'll swim away happily into the sunset

và chúng sẽ bơi ra xa một cách vui vẻ dưới ánh mặt trời

playing sargassum for forever.

rồi chơi đùa cùng đám rong mơ.

Now, how far can this kind of communication go?

Bây giờ thì, hình thức giao tiếp với cá heo như thế này sẽ tiến triển bao xa?

Well, CHAT is designed specifically to empower the dolphins

Well, CHAT is designed specifically to empower the dolphins Ồ, hệ thống CHAT được thiết kế đặc biệt để cá heo có quyền

to request things from us.

yêu cầu những đồ vật từ phía chúng tôi.

It's designed to really be two-way.

Thực sự nó là một thiết kế hai chiều.

Now, will they learn to mimic the whistles functionally?

Rồi thì, liệu chúng sẽ học cách bắt chước những tiếng sáo một cách hệ thống không?

We hope so and we think so.

Chúng tôi hy vọng như vậy và thực sự tin vào điều đó.

But as we decode their natural sounds,

Nhưng khi chúng tôi giải mã âm thanh tự nhiên của chúng,

we're also planning to put those back into the computerized system.

chúng tôi cũng dự tính đưa chúng vào hệ thống máy tính của chúng tôi.

For example, right now we can put their own signature whistles

Chẳng hạn, hiện tại chúng tôi có thể cài những tiếng huýt sáo chữ ký của chúng

in the computer and request to interact with a specific dolphin.

vào hệ thống máy tính và yêu cầu trao đổi với một chú cá heo đặc biệt.

Likewise, we can create our own whistles,

Cũng giống như vậy, chúng tôi có thể tạo ra tiếng huýt sáo của chính chúng tôi,

our own whistle names, and let the dolphins

những tên gọi tiếng sáo của chúng tôi, và để cá heo

request specific divers to interact with.

yêu cầu những người thợ lặn đặc biệt trao đổi với chúng.

Now it may be that all our mobile technology

Giờ đây đó là tất cả kỹ thuật di động của chúng tôi

will actually be the same technology that helps us

sẽ thực sự là kỹ thuật chung cái sẽ giúp chúng tôi

communicate with another species down the road.

giao tiếp với những loài sinh vật khác trong tương lai.

In the case of a dolphin, you know, it's a species that,

Trong trường hợp của cá heo, bạn biết đấy, đó là loài vật

well, they're probably close to our intelligence in many ways

mà chúng tôi có thể tiếp cận trí thông minh của chúng bằng nhiều cách

and we might not be able to admit that right now,

và có lẽ chúng tôi chưa thể tiếp cận nó ngay lúc này,

but they live in quite a different environment,

nhưng chúng sống trong môi trường khá khác biệt,

and you still have to bridge the gap with the sensory systems.

và bạn vẫn có thể nối kết khoảng cách bằng hệ thống giác quan.

I mean, imagine what it would be like

Ý của tôi là, hãy tưởng tượng ra những thứ giống như là

to really understand the mind

sự thấu hiểu ý nghĩ thực sự

of another intelligent species on the planet.

của trí thông minh từ những sinh vật khác trên hành tinh này.

Thank you.

Xin cảm ơn.

(Applause)

(Tiếng vỗ tay).