Stunning Photos of the Endangered Everglades | Mac Stone | TED Talks

Translator: Evelyn To Reviewer: Huyền Kiều

So I've had the great privilege

Tôi có một đặc quyền to lớn

of traveling to some incredible places,

đó là đi đến những vùng đất tuyệt vời

photographing these distant landscapes and remote cultures

ghi lại hình ảnh các cảnh quan xa xôi và các nền văn hoá ít được biết đến

all over the world.

trên khắp thế giới.

I love my job.

Tôi yêu công việc này.

But people think it's this string of epiphanies

Nhiều người nghĩ đây là giác ngộ,

and sunrises and rainbows,

là những bình minh và cầu vồng,

when in reality, it looks more something like this.

song thực tế thì nó giống với cảnh này hơn.

(Laughter)

(tiếng cười)

This is my office.

Đây là văn phòng của tôi.

We can't afford the fanciest places to stay at night,

chúng tôi không thể chi trả cho nơi sang trọng để nghỉ qua đêm

so we tend to sleep a lot outdoors.

nên chúng tôi thường ngủ ngoài trời.

As long as we can stay dry,

Chỉ cần không bị ướt,

that's a bonus.

đó là một điểm cộng.

We also can't afford the fanciest restaurants.

Không đủ chi phí cho nhà hàng sang trọng

So we tend to eat whatever's on the local menu.

Nên chúng tôi ăn bất cứ thứ gì có sẵn ở địa phương đó.

And if you're in the Ecuadorian Páramo,

và nếu bạn ở Ecuadorian Paramo,

you're going to eat a large rodent called a cuy.

bạn sẽ ăn một loài gặm nhấm có tên là cuy.

(Laughter)

(tiếng cười)

But what makes our experiences perhaps a little bit different

Nhưng có lẽ thứ làm cho trải nghiệm của chúng tôi hơi khác biệt

and a little more unique than that of the average person

và độc đáo hơn 1 người bình thường

is that we have this gnawing thing in the back of our mind

là chúng tôi luôn có một mối quan tâm trong đầu

that even in our darkest moments, and those times of despair,

Ngay cả trong những lúc tăm tối nhất và tuyệt vọng nhất,

we think, "Hey, there might be an image to be made here,

chúng tôi nghĩ rằng " Này, có lẽ một bức ảnh có thể chụp ở đây,

there might be a story to be told."

có lẽ có một câu chuyện để kể."

And why is storytelling important?

Tại sao việc kể chuyện lại quan trọng như vậy?

Well, it helps us to connect with our cultural and our natural heritage.

Vì nó giúp chúng ta liên kết với các di sản văn hóa và di sản tự nhiên của chúng ta.

And in the Southeast,

Và ở vùng đông nam,

there's an alarming disconnect between the public

việc chia cắt giữa cộng đồng và khu vực thiên nhiên

and the natural areas that allow us to be here in the first place.

nơi mà đã cho phép chúng ta sinh sống, thật đáng lo ngại.

We're visual creatures,

Chúng ta là những sinh vật thị giác,

so we use what we see to teach us what we know.

nên chúng tôi dùng những gì nhìn thấy để dạy mọi người về thứ đã biết

Now the majority of us aren't going to willingly go

Ngày nay, hầu hết mọi người không muốn đi

way down to a swamp.

xuống đầm lầy.

So how can we still expect those same people to then advocate

Vậy làm sao chúng ta trông chờ họ sẽ đi tiên phong

on behalf of their protection?

trong việc bảo vệ?

We can't.

Chúng ta không thể.

So my job, then, is to use photography as a communication tool,

Vì vậy công việc của tôi là dùng ảnh chụp như một công cụ giao tiếp,

to help bridge the gap between the science and the aesthetics,

để giúp thu hẹp khoảng cách giữa khoa học và nghệ thuật

to get people talking,

để giúp mọi nguời bàn luận,

to get them thinking,

giúp họ suy nghĩ,

and to hopefully, ultimately,

và hi vọng rằng cuối cùng

get them caring.

sẽ làm cho họ quan tâm.

I started doing this 15 years ago right here in Gainesville,

Tôi bắt đầu làm công việc này 15 năm truớc ngay tại đây Gainesville,

right here in my backyard.

ngay tại sân sau của tôi.

And I fell in love with adventure and discovery,

Và tôi đã yêu thám hiểm và sự khám phá,

going to explore all these different places

đi khám phá tất cả những nơi đặc biệt

that were just minutes from my front doorstep.

những nơi chỉ cách cửa nhà tôi vài phút

There are a lot of beautiful places to find.

Có rất nhiều nơi đẹp đẽ để khám phá.

Despite all these years that have passed,

Tuy rằng sau những năm đã trôi qua,

tôi vẫn nhìn thế giới thông qua đôi mắt trẻ thơ

I still see the world through the eyes of a child

and I try to incorporate that sense of wonderment

và tôi cố gắng lồng ghép sự kinh ngạc

and that sense of curiosity into my photography

và sự tò mò vào bức ảnh của mình

as often as I can.

càng nhiều càng tốt.

And we're pretty lucky because here in the South,

Và chúng tôi khá may mắn vì ở phía nam,

we're still blessed with a relatively blank canvas

chúng tôi vẫn được ban cho những túi vải trống

that we can fill with the most fanciful adventures

để có thể lắp đầy vào đó những cuộc thám hiểm

and incredible experiences.

và những trải nghiệm đáng kinh ngạc nhất.

It's just a matter of how far our imagination will take us.

Vấn đề ở đây chỉ là trí tuởng tượng của chúng ta có thể bay bao xa

Rất nhiều người nhìn vào bức ảnh này và nói rằng,

See, a lot of people look at this and they say,

"Oh yeah, wow, that's a pretty tree."

"ồ, cái cây này thật đẹp."

But I don't just see a tree --

Nhưng tôi không chỉ thấy 1 cái cây

I look at this and I see opportunity.

Tôi nhìn ảnh này và tôi thấy một cơ hội

I see an entire weekend.

Tôi thấy cả một cuối tuần.

Because when I was a kid, these were the types of images

đó là vì khi tôi còn nhỏ, đây là những cảnh mà

that got me off the sofa and dared me to explore,

làm tôi muốn rời khỏi ghế sofa, thách thức tôi khám phá,

dared me to go find the woods

tìm đến những khu rừng

and put my head underwater and see what we have.

và hụp đầu xuống nước để xem có gì phía dưới.

And folks, I've been photographing all over the world

Các bạn, tôi đã chụp ảnh trên khắp thế giới

and I promise you,

và tôi hứa rằng,

what we have here in the South,

những gì phía Nam có,

what we have in the Sunshine State,

thứ ta có ở bang Sunshine,

rivals anything else that I've seen.

đẹp hơn tất cả cảnh mà tôi từng thấy.

But yet our tourism industry is busy promoting all the wrong things.

Nhưng ngành du lịch đang bận rộn quảng cáo những gì không đáng để nói.

Before most kids are 12, they'll have been to Disney World

trước khi trẻ con lên 12 tuổi, chúng đã tới công viên Disney

more times than they've been in a canoe

nhiều hơn số lần chúng đi canoe

or camping under a starry sky.

hoặc đi cắm trại dưới bầu trời đầy sao.

And I have nothing against Disney or Mickey; I used to go there, too.

Tôi không hề ghét Disney hoặc Mickey; tôi cũng từng tới đó.

But they're missing out on those fundamental connections

Nhưng thứ họ mất đi là những mối liên hệ quan trọng

that create a real sense of pride and ownership

thứ đã tạo ra niềm kiêu hãnh và sự sở hữu

for the place that they call home.

cho nơi mà họ gọi là nhà.

And this is compounded by the issue that the landscapes

Và đây là những cảnh quan tạo nên

that define our natural heritage

di sản tự nhiên của chúng ta

and fuel our aquifer for our drinking water

và tạo nên mạch nước ngầm mà chúng ta uống,

have been deemed as scary and dangerous and spooky.

nhưng lại bị coi như đáng sợ, nguy hiểm và bị ma ám.

When our ancestors first came here,

Khi tổ tiên của chúng ta tới đây lần đầu tiên,

họ cảnh báo: "tránh xa những khu vực này,chúng bị ma ám

they warned, "Stay out of these areas, they're haunted.

They're full of evil spirits and ghosts."

ở đấy đầy những linh hồn xấu xa và hồn ma."

I don't know where they came up with that idea.

Tôi không biết từ đâu mà họ có ý tuởng này.

But it's actually led to a very real disconnect,

Nhưng nó thật sự làm mất đi mối liên kết

a very real negative mentality

một ý nghĩ rất tiêu cực

that has kept the public disinterested, silent,

đã làm cho cộng đồng mất đi hứng thú, chọn cách im lặng,

and ultimately, our environment at risk.

và cuối cùng,môi truờng của chúng ta bị đe dọa

We're a state that's surrounded and defined by water,

Chúng ta là một tiểu bang được bao bọc, giới hạn bởi nứoc

and yet for centuries,

nhưng hàng thế kỷ,

swamps and wetlands have been regarded

đầm lầy và khu vực ngập nuớc bị

as these obstacles to overcome.

xem như những trở ngại cần vựot qua.

And so we've treated them as these second-class ecosystems,

Và do đó chúng ta coi chúng như hệ sinh thái ít quan trọng hơn,

because they have very little monetary value

vì chúng có ít giá trị kinh tế

and of course, they're known to harbor alligators and snakes --

và tất nhiên, chúng được biết đến là nơi ở của kì đà và rắn,

which, I'll admit, these aren't the most cuddly of ambassadors.

những loài mà tôi thừa nhận rằng không phải là thứ để có thể âu yếm

(Laughter)

So it became assumed, then, that the only good swamp

(tiếng cười)

Nên một ý nghĩ đựoc hình thành, rằng đầm lầy chỉ tốt

was a drained swamp.

khi là một đầm lầy khô.

And in fact,

Và thật ra,

draining a swamp to make way for agriculture and development

làm khô 1 đầm lầy cho sự phát triển của nông nghiệp

was considered the very essence of conservation not too long ago.

đuợc xem như là chủ đề bàn luận chính gần đây.

But now we're backpedaling,

Nhưng giờ ta đang lùi về sau

because the more we come to learn about these sodden landscapes,

vì càng tìm hiểu nhiều về vùng đất ẩm ướt này,

the more secrets we're starting to unlock

ta càng khám phá ra nhiều bí mật

about interspecies relationships

về mối liên hệ giữa các loài

and the connectivity of habitats, watersheds and flyways.

và quan hệ giữa môi truờng sống, nuớc đầu nguồn và bầu trời.

Take this bird, for example:

ví dụ như con chim này

this is the prothonotary warbler.

đây là loài prothonotary warbler.

I love this bird because it's a swamp bird,

tôi yêu nó vì đây là loài chim đầm lầy

through and through, a swamp bird.

hoàn toàn là con chim đầm lầy

They nest and they mate and they breed in these old-growth swamps

chúng làm tổ, giao phối và sinh sản ở những đầm lầy cổ xưa

in these flooded forests.

trong những khu rừng ngập nước.

And so after the spring, after they raise their young,

và sau mùa xuân, sau khi nuôi lớn đàn con,

they then fly thousand of miles over the Gulf of Mexico

chúng bay hàng ngàn dặm qua vịnh Mêhicô,

into Central and South America.

vào miền trung và miền nam châu mỹ.

And then after the winter,

Sau mùa đông,

the spring rolls around and they come back.

mùa xuân trở lại và chúng quay về

They fly thousands of miles over the Gulf of Mexico.

chúng bay hàng ngàn dặm qua vịnh Mêhicô

And where do they go? Where do they land?

Và chúng bay về đâu? Chúng sẽ hạ cánh ở đâu?

Right back in the same tree.

Ngay ở chính cây này.

That's nuts.

Thật điên rồ.

This is a bird the size of a tennis ball --

Đây chỉ là một con chim vào cỡ một quả bóng tennis...

I mean, that's crazy!

ý tôi là thật điên rồ!

I used a GPS to get here today,

Tôi đã dùng GPS để đến đây hôm nay,

and this is my hometown.

và đây là quê huơng của tôi.

(Laughter)

(tràng cười)

It's crazy.

Thật điên rồ!

So what happens, then, when this bird flies over the Gulf of Mexico

Do đó sau đó những gì xảy ra sau khi con chim này bay qua vịnh Mêhicô

into Central America for the winter

tới trung tâm châu mỹ vào mùa đông

and then the spring rolls around and it flies back,

và sau đó mùa xuân đến và nó quay về ,

and it comes back to this:

và nó quay về đây:

a freshly sodded golf course?

một sân golf đầy cỏ?

This is a narrative that's all too commonly unraveling

Đây là một lời kể mà đã hé mở quá nhiều

here in this state.

vào giai đoạn này.

And this is a natural process that's occurred for thousands of years

Và đây là một giai đoạn tự nhiên đã xảy ra hàng ngàn năm

and we're just now learning about it.

và ta chỉ mới biết về nó.

So you can imagine all else we have to learn about these landscapes

Từ đó, bạn có thể tưởng tượng được biết bao thứ ta sẽ học được từ những vùng đất này

if we just preserve them first.

nếu chúng ta bảo tồn chúng truớc.

Now despite all this rich life that abounds in these swamps,

Hiện giờ tuy có bao nhiêu đời sống sinh vật phong phú bao trùm bởi đầm lầy

they still have a bad name.

chúng vẫn còn có danh tiếng xấu

Many people feel uncomfortable with the idea of wading

nhiều người cảm thấy không thoải mái với ý nghĩ

into Florida's blackwater.

bước đi trong dòng nước đen của Florida.

I can understand that.

Tôi có thể hiểu điều này.

But what I loved about growing up in the Sunshine State

nhưng những gì tôi yêu về quá trình lớn lên ở bang Sunshine

is that for so many of us,

là nhiều nguời trong số chúng ta

we live with this latent but very palpable fear

chúng ta sống với nỗi sợ tiềm tàng nhưng rất cụ thể này,

that when we put our toes into the water,

rằng khi chúng ta đưa ngón chân xuống nước,

there might be something much more ancient

sẽ xuất hiện thứ gì đó cổ xưa

and much more adapted than we are.

và thích nghi hơn chúng ta nhiều.

Knowing that you're not top dog is a welcomed discomfort, I think.

Việc biết bạn không phải giống loài mạnh nhất là một nỗi khó chịu phổ biến,

How often in this modern and urban and digital age

Trong thời đại thông tin, đô thị và số hóa này,

do you actually get the chance to feel vulnerable,

có bao nhiêu cơ hội để bạn thật sự cảm thấy dễ bị tổn thương?

or consider that the world may not have been made for just us?

hoặc suy nghĩ rằng thế giới có lẽ không phải chỉ dành cho chúng ta?

So for the last decade,

Vậy nên vào thập niên trước,

I began seeking out these areas where the concrete yields to forest

tôi bắt đầu tìm kiếm những nơi mà bê tông nhuờng cho rừng cây

and the pines turn to cypress,

và cây thông chuyển thành cây trắc bá,

and I viewed all these mosquitoes and reptiles,

và tôi cho rằng tất cả những loài muỗi và bò sát,

all these discomforts,

tất cả những sự khó chịu này

as affirmations that I'd found true wilderness,

là sự khẳng định rằng tôi sẽ kiếm được sự hoang dã thật sự

and I embrace them wholly.

và tôi hoàn toàn thu nhận chúng.

Now as a conservation photographer obsessed with blackwater,

Là một nhiếp ảnh gia bảo tồn ám ảnh về luồng nước đen,

it's only fitting that I'd eventually end up

sau cùng, tôi chỉ thích hợp

in the most famous swamp of all:

với đầm lầy nổi tiếng nhất:

the Everglades.

Đầm lầy Everglades.

Growing up here in North Central Florida,

Hình thành lên ở đây phía bắc Florida,

it always had these enchanted names,

nó luôn có những cái tên quyến rũ,

places like Loxahatchee and Fakahatchee,

những nơi như Loxahatchee và Fakahatchee,

Corkscrew, Big Cypress.

Corkscrew, Big Cypress,

I started what turned into a five-year project

tôi bắt đầu thực hiện một dự án năm năm

to hopefully reintroduce the Everglades in a new light,

để có thể giới thiệu lại Everglades trong một cảm giác mới mẻ

in a more inspired light.

và truyền cảm hứng.

But I knew this would be a tall order, because here you have an area

Nhưng tôi biết đây là một thách thức, vì ta có 1 khu vực

that's roughly a third the size the state of Florida, it's huge.

có kích cỡ một phần ba bang Florida, rất lớn.

và khi nói đến Everglades,

And when I say Everglades,

most people are like, "Oh, yeah, the national park."

mọi nguời đều nghĩ,"ồ, là công viên quốc gia."

But the Everglades is not just a park; it's an entire watershed,

Nhưng Everglades không chỉ là một công viên, nó là một đầu nguồn,

starting with the Kissimmee chain of lakes in the north,

bắt đầu ở dãy các hồ Kissimmee ở phía bắc,

and then as the rains would fall in the summer,

và sau đó những cơn mưa mùa hè

these downpours would flow into Lake Okeechobee,

rơi xuống hồ Okeechobee,

and Lake Okeechobee would fill up and it would overflow its banks

và hồ Okeechobee sẽ đầy nước và nó sẽ tràn lên bờ

and spill southward, ever slowly, with the topography,

và tràn về phía nam, chảy chậm theo địa hình,

and get into the river of grass, the Sawgrass Prairies,

và chảy vào dòng sông đầy cỏ, đồng cỏ Sawgrass,

before meting into the cypress slews,

trước khi gặp phải rừng cây trắc bá

until going further south into the mangrove swamps,

đến khi đi xa hơn nữa về phía nam vào đầm lầy rừng ngập mặn,

and then finally -- finally -- reaching Florida Bay,

và sau đó cuối cùng - cuối cùng - đến vịnh Florida,

the emerald gem of the Everglades,

viên ngọc lục bảo Everglades,

the great estuary,

cửa sông lớn,

the 850 square-mile estuary.

cửa sông diện tích rộng 850 dặm

So sure, the national park is the southern end of this system,

vì dĩ nhiên, công viên quốc gia là điểm dừng phía nam của hệ thống này

but all the things that make it unique are these inputs that come in,

nhưng thứ làm cho nó độc đáo là các nguồn đầu vào này,

the fresh water that starts 100 miles north.

nguồn nước ngọt bắt đầu ở 100 dặm phía bắc.

So no manner of these political or invisible boundaries

Nên không có những giới hạn chính trị hay vô hình nào

protect the park from polluted water or insufficient water.

bảo vệ công viên khỏi nguồn nước ô nhiễm hoặc sự thiếu hụt nước.

And unfortunately, that's precisely what we've done.

và không may, đây chính là những gì ta đã làm.

Over the last 60 years,

từ hơn 60 năm qua,

we have drained, we have dammed, we have dredged the Everglades

chúng ta đã rút, xây đập, vét bùn Everglades

to where now only one third of the water that used to reach the bay

dẫn đến hiện giờ chỉ có một phần ba của nguồn nước

now reaches the bay today.

chảy đến vịnh.

Nên không may câu chuyện này không phải chỉ về ánh mặt trời và cầu vồng.

So this story is not all sunshine and rainbows, unfortunately.

For better or for worse,

Cho dù thế nào,

the story of the Everglades is intrinsically tied

bản thân câu chuyện về Everglades gắn liền

to the peaks and the valleys of mankind's relationship

với mối quan hệ giữa nhân loại

with the natural world.

và thế giới tự nhiên.

Nhưng tôi sẽ cho bạn thấy bức ảnh đẹp đẽ này

But I'll show you these beautiful pictures,

because it gets you on board.

vì nó sẽ dẫn dắt bạn

And while I have your attention, I can tell you the real story.

và khi thu hút được sự chú ý của bạn tôi có thể kể câu chuyện thực sự

It's that we're taking this,

Đó chính là chúng ta đang lấy đi,

and we're trading it for this,

đang buôn bán nó,

at an alarming rate.

với một tốc độ đáng báo động.

Và những gì chúng ta mất đi

And what's lost on so many people

chỉ là một phần của tất cả những gì đang thảo luận.

is the sheer scale of which we're discussing.

Because the Everglades is not just responsible for the drinking water

Vì Everglades không chỉ là nguồn nuớc uống

for 7 million Floridians;

cho 7 triệu người Florida;

today it also provides the agricultural fields

ngày nay nó còn cung cấp nước quanh năm cho những cánh đồng

for the year-round tomatoes and oranges

trồng cà chua và cam

for over 300 million Americans.

cho hơn 300 triệu ngừoi châu Mĩ.

And it's that same seasonal pulse of water in the summer

Và chính là nguồn nước mùa hè này

that built the river of grass 6,000 years ago.

đã tạo nên dòng sông đầy cỏ 6000 năm trước.

Ironically, today, it's also responsible for the over half a million acres

mỉa mai thay, ngày nay, nó còn là nguồn nước bất tận cho

of the endless river of sugarcane.

hơn nửa triệu hécta cách đồng mía.

đây cũng là những cách đồng mà chịu trách nhiệm cho việc

These are the same fields that are responsible

for dumping exceedingly high levels of fertilizers into the watershed,

xả quá nhiều phân bón hóa học vào nguồn nước,

forever changing the system.

vĩnh viễn thay đổi cả hệ thống.

But in order for you to not just understand how this system works,

Nhưng để bạn không chỉ hiểu sự vận hành của hệ thống,

but to also get personally connected to it,

mà còn để tạo mối liên hệ cá nhân với nó,

tôi quyết định chia câu chuyện thành nhiều đoạn kể khác nhau.

I decided to break the story down into several different narratives.

And I wanted that story to start in Lake Okeechobee,

và tôi muốn câu chuyện khởi đầu ở hồ Okeechobee,

the beating heart of the Everglade system.

trái tim đang đập của cả hệ thống Everglade.

And to do that, I picked an ambassador,

Và để làm được điều này, tôi đã chọn một đại sứ,

an iconic species.

một loài tiêu biểu.

This is the Everglade snail kite.

đây là loài diều ốc Everglade,

It's a great bird,

đây là loài chim lớn

and they used to nest in the thousands,

và chúng từng làm hàng ngàn

thousands in the northern Everglades.

hàng ngàn tổ ở phía bắc Everglades.

And then they've gone down to about 400 nesting pairs today.

Và sau đó số lượng đã giảm xuống khoảng 400 cặp chim làm tổ hôm nay

And why is that?

Tại sao lại thế?

Well, it's because they eat one source of food, an apple snail,

vì chúng chỉ ăn 1 nguồn thức ăn, loài ốc bươu vàng

about the size of a ping-pong ball, an aquatic gastropod.

kích cỡ khoảng một quả bóng bàn, một loài ốc sên dưới nước.

So as we started damming up the Everglades,

Vì khi chúng tôi bắt đầu xây đập ở Everglades,

as we started diking Lake Okeechobee and draining the wetlands,

khi ta bắt đầu xây đập ở hồ Okeechobee và rút cạn vùng đất ướt,

we lost the habitat for the snail.

môi trường sống của ốc sên bị mất đi

And thus, the population of the kites declined.

và vì vậy, số lượng các loài chim đó giảm xuống.,

And so, I wanted a photo that would not only communicate this relationship

nên tôi muốn một bức ảnh không chỉ nói lên mối quan hệ

between wetland, snail and bird,

giữa vùng đất ngập nước, ốc sên và chim,

but I also wanted a photo that would communicate

mà tôi còn muốn một bức ảnh nói lên

how incredible this relationship was,

mối quan hệ này khó tin thế nào,

and how very important it is that they've come to depend on each other,

và sự dựa dẫm vào nhau của chúng quan trọng thế nào

vùng đất ngập nước và loài chim này

this healthy wetland and this bird.

Và để làm điều này, tôi đã nghĩ về ý tưởng này

And to do that, I brainstormed this idea.

I started sketching out these plans to make a photo,

tôi bắt đầu phác họa ra những kế hoạch này để chụp ảnh,

and I sent it to the wildlife biologist down in Okeechobee --

tôi gửi nó đến nhà sinh vật học hoang dã ở Okeechobee

this is an endangered bird, so it takes special permission to do.

đây là loài chim đang trên bờ vực tuyệt chủng đòi hỏi có sự cho phép đặc biệt

So I built this submerged platform

Nên tôi đã xây nền đất dưới nước

that would hold snails just right under the water.

để giữ cho ốc sên ngay dưới nước.

And I spent months planning this crazy idea.

Và tôi đã dành hàng tháng để lên kế hoạch cho ý tưởng điên rồ này.

And I took this platform down to Lake Okeechobee

Và tôi đã đặt nền đất này ở hồ Okeechobee

và tôi đã dành hơn một tuần trong nước,

and I spent over a week in the water,

wading waist-deep, 9-hour shifts from dawn until dusk,

vẫy vùng trong nước ngập thắt lưng, trong 9 tiếng từ sáng đến tối,

to get one image that I thought might communicate this.

để được bức ảnh mà tôi nghĩ có thể truyền tải điêu này

And here's the day that it finally worked:

và đây là ngày mà nó cuối cùng cũng thành công:

[Video: (Mac Stone narrating) After setting up the platform,

[video: (Mac Stone nói) sau khi dựng nền đất này,

I look off and I see a kite coming over the cattails.

tôi quan sát và thấy con ó bay qua cây hương bồ

And I see him scanning and searching.

Và thấy nó nhìn quét qua và tìm kiếm

And he gets right over the trap,

nó đi ngay qua cái bẫy

and I see that he's seen it.

và tôi thấy rằng nó thấy được cái bẫy.

And he beelines, he goes straight for the trap.

Và nó đi thẳng đến cái bẫy.

And in that moment, all those months of planning, waiting,

và trong giây phút đó, tất cả những tháng lên kế hoạch, đợi chờ

all the sunburn, mosquito bites --

tất cả những vết bỏng, những vết muỗi đốt -

suddenly, they're all worth it.

đột nhiên, tất cả đều xứng đáng.

(Mac Stone in film) Oh my gosh, I can't believe it!]

(Mac Stone trong phim) ồ trời ạ, không thể tin được

You can believe how excited I was when that happened.

bạn có thể tin rằng tôi đã hứng khởi thế nào khi nó xảy ra,

But what the idea was,

Nhưng ý tưởng là,

is that for someone who's never seen this bird

ai đó chưa từng thấy loài chim này

and has no reason to care about it,

và không có lí do nào để quan tâm về nó,

these photos, these new perspectives,

những bức ảnh này, những quan điểm này,

will help shed a little new light on just one species

sẽ giúp soi rọi ánh sáng vào chỉ một loài

that makes this watershed so incredible, so valuable, so important.

mà đã làm cho vùng thượng nguồn kì diệu, có giá trị và quan trọng như thế nào

Now, I know I can't come here to Gainesville

Hiện giờ, tôi biết rằng tôi không thể đến đây Gainesville

and talk to you about animals in the Everglades

và nói với bạn về những loài động vật ở Everglades

without talking about gators.

mà không đề cập đến cá sấu

I love gators, I grew up loving gators.

tôi yêu cá sấu, tôi lớn lên với tình yêu này

ba mẹ tôi luôn nói tôi có mối quan hệ không lành mạnh với loài cá sâu

My parents always said I had an unhealthy relationship with gators.

But what I like about them is,

Nhưng điều mà tôi thích về chúng là

they're like the freshwater equivalent of sharks.

chúng giống như loài cá mập nước ngọt.

They're feared, they're hated,

người ta sợ chúng, ghét chúng,

and they are tragically misunderstood.

và chúng hoàn toàn bị hiểu lầm

vì chúng là loài đặc biệt, chúng không chỉ là động vật ăn thịt mũi dài.

Because these are a unique species, they're not just apex predators.

In the Everglades,

Ở Everglades,

they are the very architects of the Everglades,

chúng thật sự là những kiến trúc sư của Everglades,

because as the water drops down in the winter

vì khi giọt nước rơi xuống vào mùa đông

during the dry season,

trong suốt mùa khô,

they start excavating these holes called gator holes.

chúng bắt đầu di dời những lỗ cá sấu.

And they do this because as the water drops down,

và chúng làm thế vì khi dòng nước rơi xuống,

they'll be able to stay wet and they'll be able to forage.

chúng sẽ có thể giữ ướt và chúng sẽ có thể đi kiếm ăn.

And now this isn't just affecting them,

Và giờ đây việc đó không chỉ ảnh hưởng đến chúng,

other animals also depend on this relationship,

mà các động vật khác cũng phụ thuộc vào mối quan hệ này

so they become a keystone species as well.

nên chúng trở thành loài động vật quan trọng nhất

So how do you make an apex predator, an ancient reptile,

Nên làm thế nào bạn khiến cho loài động vật ăn thịt mũi dài, loài bò sát cổ xưa

at once look like it dominates the system,

thoạt nhìn tưởng như thống trị cả hệ thống

but at the same time, look vulnerable?

nhưng cùng lúc đó, có cảm giác dễ tổn thương?

Well, you wade into a pit of about 120 of them,

Bạn vẫy vùng dưới một cái hố có khoảng 120 con,

sau đó bạn hi vọng rằng bạn đã có một quyết định đúng.

then you hope that you've made the right decision.

(Laughter)

(tiếng cười)

I still have all my fingers, it's cool.

tôi vẫn có đầy đủ những ngón tay, vẫn tốt cả.

Nhưng tôi hiểu, tôi biết rằng tôi sẽ không tập hợp các bạn,

But I understand, I know I'm not going to rally you guys,

I'm not going to rally the troops to "Save the Everglades for the gators!"

tôi sẽ không tập hợp một quân đội "bảo vệ Everglades vì loài cá sấu"

It won't happen because they're so ubiquitous,

nó sẽ không xảy ra vì chúng quá đặc biệt,

we see them now,

giờ ta quan sát chúng

they're one of the great conservation success stories of the US.

chúng là một trong những câu chuyện về sự bảo tồn thành công của nước Mỹ.

But there is one species in the Everglades that no matter who you are,

Nhưng có một loài ở Everglades mà bất kể bạn là ai,

bạn không thể làm gì ngoài yêu chúng, đólà chim thìa hồng

you can't help but love, too, and that's the roseate spoonbill.

These birds are great, but they've had a really tough time in the Everglades,

chúng rất thú vị, nhưng đã trải qua 1 thời gian khó khăn ở Everglades,

because they started out with thousands of nesting pairs in Florida Bay,

chúng bắt đầu với hàng ngàn cặp chim làm tổ ở vịnh Florida,

and at the turn of the 20th century,

vào thời điểm chuyển sang thế kỉ 20

they got down to two -- two nesting pairs.

chúng giảm xuống còn 2 - chỉ 2 cặp chim làm tổ.

And why?

và tại sao?

That's because women thought they looked better on their hats

đó là vì phụ nữ nghĩ rằng họ đẹp hơn khi đội mũ

then they did flying in the sky.

sau đó họ thật sự bay trên trời

sau đó chúng ta cấm buôn bán lông chim,

Then we banned the plume trade,

and their numbers started rebounding.

và số lượng của chúng bắt đầu tăng vọt

And as their numbers started rebounding,

Và khi số lượng của chúng bắt đầu tăng lại

scientists began to pay attention,

các nhà khoa học bắt đầu chú ý

they started studying these birds.

bắt đầu nghiên cứu về loài chim này

And what they found out is that

Và họ phát hiện ra rằng

these birds' behavior is intrinsically tied

hành vi của loài chim này vốn dĩ gắn liền

to the annual draw-down cycle of water in the Everglades,

với chu kỳ rút nước hằng năm ở Everglades,

thứ đã trở thành đặc trưng của vùng đầu nguồn Everglades.

the thing that defines the Everglades watershed.

thứ mà họ tìm ra là

What they found out is that

các loài chim này bắt đầu làm tổ vào mùa đông khi dòng nước chảy xuốg

these birds started nesting in the winter as the water drew down,

because they're tactile feeders, so they have to touch whatever they eat.

vì là động vật xúc giác,chúng chạm vào bất kể những gì chúng ăn.

And so they wait for these concentrated pools of fish

và do đó chúng đợi chờ những hồ nước tràn đầy cá

to be able to feed enough to feed their young.

để có thể cho những con non ăn uống đầy đủ.

So these birds became the very icon of the Everglades --

Nên loài chim này trở thành biểu tượng của Everglades

an indicator species of the overall health of the system.

1 loài chim biểu thị sức sống của cả một hệ thống

And just as their numbers were rebounding in the mid-20th century --

Và chỉ khi số lượng của chúng tăng vào giữa thế kỉ 20 -

shooting up to 900, 1,000, 1,100, 1,200 --

tăng vọt đến 900, 1000, 1100, 1200

và chỉ khi điều đó xảy ra,ta mới bắt đầu rút nước phần phía nam Everglades

just as that started happening, we started draining the southern Everglades.

And we stopped two-thirds of that water from moving south.

chúng ta dừng hết 2 phần 3 nguồn nước chảy về phía nam,

And it had drastic consequences.

Và đã có một hệ quả nghiêm trọng.

And just as those numbers started reaching their peak,

Và không may là giờ đây,

unfortunately, today, the real spoonbill story,

chỉ khi con số lên đến đỉnh điểm, câu chuyện thật sự về cò thìa hồng,

the real photo of what it looks like is more something like this.

bức ảnh thật sự về ngoại hình của chúng giống như vậy hơn

And we're down to less than 70 nesting pairs in Florida Bay today,

Và hiện giờ số lượng lại giảm xuống 70 cặp chim làm tổ ở vịnh Florida

because we've disrupted the system so much.

vì chúng ta đã làm cả hệ thống gián đoạn rất nhiều

So all these different organizations are shouting, they're screaming,

Nên tất cả những tổ chức khác nhau này đang kêu la, họ hét lên,

"The Everglades is fragile! It's fragile!"

"Everglades thật mỏng manh! thật mỏng manh!"

It is not.

Không phải.

It is resilient.

nó khôi phục rất nhanh.

Vì tuy rằng tất cả những gì ta đã lấy, những gì đã làm và rút cạn

Because despite all we've taken, despite all we've done and we've drained

and we've dammed and we've dredged it,

ta đã xây đập và vét bùn

pieces of it are still here, waiting to be put back together.

các mảnh vỡ của nó vẫn đag ở đây chờ đợi đc hàn gắn lại như cũ

And this is what I've loved about South Florida,

và đây là những gì tôi yêu về nam Florida

that in one place, you have this unstoppable force of mankind

1 nơi mà bạn thấy được sức mạnh không ngăn cản được của nhân loại

meeting the immovable object of tropical nature.

gặp phải sự bất di bất dời của thiên nhiên nhiệt đới.

And it's at this new frontier that we are forced with a new appraisal.

Và đây là giới hạn mới mà chúng ta gặp phải với một sự nhận định mới

What is wilderness worth?

Giá trị của sự hoang dã là gì?

Giá trị của sự đa dạng sinh vật, hay nguồn nước của chúng ta là gì?

What is the value of biodiversity, or our drinking water?

And fortunately, after decades of debate,

và may mắn thay, sau hàng thập kỉ thảo luận,

we're finally starting to act on those questions.

ta cuối cùg đã bắt đầu hành động về các vấn đề này

We're slowly undertaking these projects

ta đã thực hiện 1 cách chậm rãi các dự án

to bring more freshwater back to the bay.

để đưa nguồn nước ngọt về vịnh

But it's up to us as citizens, as residents, as stewards

Nhưng nó phụ thuộc vào chúng ta những công dân, những người quản lí,

to hold our elected officials to their promises.

để khiến các nhân viên chính phủ thực hiện lời hứa.

What can you do to help?

chúng ta có thể làm gì đây?

It's so easy.

rất dễ dàng

Just get outside, get out there.

chỉ cần đi ra ngoài, ra ngoài đây.

Take your friends out, take your kids out,

đưa bạn bè của bạn những đứa con của bạn

take your family out.

gia đình của bạn.

Hire a fishing guide.

thuê một người dạy câu cá.

Show the state that protecting wilderness

cho chính phủ bang biết bảo vệ thế giới hoang dã

not only makes ecological sense, but economic sense as well.

không chỉ đem đến ý nghĩa sinh học, mà còn có ý nghĩa kinh tế.

nó mang đến niềm vui, chỉ cần thực hiện - đặt chân bạn xuống nước

It's a lot of fun, just do it -- put your feet in the water.

The swamp will change you, I promise.

tôi hứa rằng đầm lầy này sẽ thay đổi bạn.

những năm qua, chúng ta đã quá rộng lượng với

Over the years, we've been so generous

with these other landscapes around the country,

những cảnh quan khác của đất nước này.

cloaking them with this American pride,

bao trùm chúng với niềm tự hào của nước Mỹ.

những nơi mà ta nghĩ rằng sẽ nói lên chúng ta:

places that we now consider to define us:

Grand Canyon, Yosemite, Yellowstone.

Grand Canyon, Yosemite, Yellowstone.

chúng ta dùng những công viên này và khu vực thiên nhiên này

And we use these parks and these natural areas

as beacons and as cultural compasses.

như những ngọn hải đăng và la bàn mang tính văn hóa,

And sadly, the Everglades is very commonly

và buồn thay, Everglades thường xuyên

left out of that conversation.

bị bỏ rơi trong cuộc đối thoại.

But I believe it's every bit as iconic and emblematic

Nhưng tôi tin mỗi phần của nó đều mang tính tiêu biểu và tượng trưng

of who we are as a country

về quốc gia của chúng ta

as any of these other wildernesses.

như bất kì nơi hoang dã nào khác.

It's just a different kind of wild.

Chỉ là nó là một dạng hoang dã khác.

But I'm encouraged,

Nhưng tôi được khích lệ.

because maybe we're finally starting to come around,

vì ta có lẽ cuối cùng đã nhận ra

because what was once deemed this swampy wasteland,

vì những gì từng được coi là vùng đất hoang đầm lầy,

today is a World Heritage site.

hiện nay là một di sản thế giới.

It's a wetland of international importance.

nó là 1 vùng đất mang tầm quan trọng quốc tế

And we've come a long way in the last 60 years.

và chúng ta đã đi một quãng đuờng dài 60 năm

And as the world's largest and most ambitious wetland restoration project,

và là dự án khôi phục vùng đất ướt lớn nhất và tham vọng nhất thế giới

the international spotlight is on us in the Sunshine State.

tâm điểm quốc tế là ở chúng ta bang Sunshine

vì nếu chúng ta có thể chữa lành hệ thống này

Because if we can heal this system,

it's going to become an icon for wetland restoration

nó sẽ trở thành một biểu tượng cho sự khôi phục vùng ngập nước

all over the world.

trên toàn thế giới

But it's up to us to decide which legacy we want to attach our flag to.

nhưng nó tùy thuộc vào việc ta quyết định di sản nào

They say that the Everglades is our greatest test.

họ nói rằng Everglades là bài kiểm tra lớn nhất của chúng ta

nếu chúng ta vượt qua nó, chúng ta sẽ giữ được hành tinh này

If we pass it, we get to keep the planet.

tôi yêu câu trích dẫn này

I love that quote,

because it's a challenge, it's a prod.

vì nó là một thử thách, là 1 động lực

ta có thể làm đc không? ta sẽ làm không?

Can we do it? Will we do it?

We have to, we must.

ta phải làm được, nhất định làm đc

Tuy nhiên Everglades ko chỉ là một bài kiểm tra.

But the Everglades is not just a test.

nó còn là một món quà

It's also a gift,

và cuối cùng, trách nhiệm của chúng ta.

and ultimately, our responsibility.

cám ơn.

Thank you.

(tiếng vỗ tay)

(Applause)

.