Stunning Photos of the Endangered Everglades | Mac Stone | TED Talks

Tłumaczenie: Marta Konieczna Korekta: Rysia Wand

So I've had the great privilege

Mam wielki przywilej

of traveling to some incredible places,

podróżowania w niesamowite miejsca,

fotografując odległe krajobrazy i odmienne kultury

photographing these distant landscapes and remote cultures

all over the world.

na całym świecie.

I love my job.

Kocham swoją pracę.

But people think it's this string of epiphanies

Choć ludzie myślą, że spotyka mnie seria objawień,

and sunrises and rainbows,

wschodów słońca, tęczy,

when in reality, it looks more something like this.

w rzeczywistości, wygląda to raczej tak.

(Laughter)

(Śmiech)

This is my office.

To moje biuro.

We can't afford the fanciest places to stay at night,

Nie możemy sobie pozwolić na wymyślne noclegi,

często śpimy na dworze.

so we tend to sleep a lot outdoors.

As long as we can stay dry,

Dopóki człowiek jest suchy,

that's a bonus.

ma to same zalety.

We also can't afford the fanciest restaurants.

Nie stać nas też na wyszukane restauracje.

So we tend to eat whatever's on the local menu.

Jemy, co tylko znajdzie się w miejscowym menu.

W ekwadorskim Paramo

And if you're in the Ecuadorian Páramo,

zjecie dużą świnkę morską.

you're going to eat a large rodent called a cuy.

(Laughter)

(Śmiech)

But what makes our experiences perhaps a little bit different

Co odróżnia nasze doświadczenia

and a little more unique than that of the average person

od przeciętnych przygód,

is that we have this gnawing thing in the back of our mind

to uporczywa myśl,

that even in our darkest moments, and those times of despair,

która nawet w najmroczniejszych momentach, czy w chwilach rozpaczy

we think, "Hey, there might be an image to be made here,

mówi nam: "Tu trzeba zrobić zdjęcie,

there might be a story to be told."

tu jest historia do opowiedzenia".

Dlaczego to takie ważne?

And why is storytelling important?

Well, it helps us to connect with our cultural and our natural heritage.

Pozwala nam znaleźć więź z dziedzictwem kulturowym i naturą.

Na południowym wschodzie

And in the Southeast,

there's an alarming disconnect between the public

panuje niepokojąca rozbieżność między obszarami zamieszkanymi

and the natural areas that allow us to be here in the first place.

a naturalnymi, które nas tu sprowadzają.

We're visual creatures,

Jesteśmy wzrokowcami,

so we use what we see to teach us what we know.

wykorzystujemy to, co widzimy do poznania świata.

Now the majority of us aren't going to willingly go

Większość ludzi niechętnie wejdzie w bagno.

way down to a swamp.

So how can we still expect those same people to then advocate

Jak więc oczekiwać, że ci sami ludzie staną w jego obronie,

on behalf of their protection?

będą je chronić?

We can't.

Nie można.

So my job, then, is to use photography as a communication tool,

Moim zadaniem jest użycie fotografii jako narzędzia do komunikacji,

to help bridge the gap between the science and the aesthetics,

do połączenia nauki i estetyki,

to get people talking,

zmotywowania ludzi do dialogu,

to get them thinking,

do myślenia,

and to hopefully, ultimately,

i wreszcie, miejmy nadzieję,

get them caring.

żeby zaczęło im zależeć.

I started doing this 15 years ago right here in Gainesville,

Zacząłem 15 lat temu, tutaj w Gainesville na Florydzie,

right here in my backyard.

na swoim podwórku.

And I fell in love with adventure and discovery,

Zakochałem się w przygodzie i odkryciach,

going to explore all these different places

zamierzałem badać wszystkie miejsca

that were just minutes from my front doorstep.

oddalone o kilka minut od domu.

There are a lot of beautiful places to find.

Jest wiele pięknych miejsc do odkrycia.

Despite all these years that have passed,

Pomimo upływu lat

I still see the world through the eyes of a child

wciąż patrzę na świat oczami dziecka.

and I try to incorporate that sense of wonderment

Staram się wcielić to poczucie zdziwienia,

and that sense of curiosity into my photography

ten rodzaj ciekawości do moich zdjęć,

tak często, jak się da.

as often as I can.

Mamy szczęście, bo tu na południu

And we're pretty lucky because here in the South,

we're still blessed with a relatively blank canvas

jest wciąż wiele nieodkrytych ścieżek,

that we can fill with the most fanciful adventures

które można badać, przeżywając wymyślne przygody

and incredible experiences.

i niezwykłe doświadczenia.

Wszystko zależy od tego, jak daleko poniesie nas wyobraźnia.

It's just a matter of how far our imagination will take us.

Wiele osób powie: "To naprawdę piękne drzewo".

See, a lot of people look at this and they say,

"Oh yeah, wow, that's a pretty tree."

Ale ja widzę nie tylko drzewo.

But I don't just see a tree --

I look at this and I see opportunity.

Widzę możliwości.

I see an entire weekend.

Widzę cały weekend.

Kiedy byłem dzieckiem, właśnie takie widoki

Because when I was a kid, these were the types of images

that got me off the sofa and dared me to explore,

ściągały mnie z kanapy i zachęcały do odkryć,

dared me to go find the woods

żeby pójść do lasu,

and put my head underwater and see what we have.

włożyć głowę pod wodę i zobaczyć, co tam jest.

And folks, I've been photographing all over the world

Robiłem zdjęcia na całym świecie,

and I promise you,

zaklinam się, że to, co mamy na południu,

what we have here in the South,

what we have in the Sunshine State,

w naszym słonecznym stanie, nie ustępuje niczemu, co widziałem.

rivals anything else that I've seen.

But yet our tourism industry is busy promoting all the wrong things.

Ale nasz przemysł turystyczny promuje niewłaściwe rzeczy.

Before most kids are 12, they'll have been to Disney World

Dużo dzieci przed 12 rokiem życia było już w Disney World,

more times than they've been in a canoe

więcej razy niż choćby na kajakach

or camping under a starry sky.

czy na obozie pod gołym niebem.

And I have nothing against Disney or Mickey; I used to go there, too.

Nie mam nic przeciwko Myszce Miki, też tam chodziłem.

But they're missing out on those fundamental connections

Ale dzieci tracą przez to podstawowe wartości

tworzące poczucie dumy, własności,

that create a real sense of pride and ownership

for the place that they call home.

z miejscem, które nazywają domem.

And this is compounded by the issue that the landscapes

Składa się na to też fakt, że nasze otoczenie,

that define our natural heritage

nasze naturalne dziedzictwo,

and fuel our aquifer for our drinking water

źródła naszej wody pitnej

have been deemed as scary and dangerous and spooky.

były uznawane za nawiedzone, niebezpieczne i straszne.

When our ancestors first came here,

Nasi przodkowie czuli zagrożenie,

kiedy tu trafili: "Trzymaj się z dala,

they warned, "Stay out of these areas, they're haunted.

They're full of evil spirits and ghosts."

te miejsca są nawiedzone, pełne złych duchów".

I don't know where they came up with that idea.

Nie wiem, skąd wziął się ten pomysł.

But it's actually led to a very real disconnect,

Ale doprowadził do głębokiego braku więzi,

a very real negative mentality

negatywnej mentalności,

that has kept the public disinterested, silent,

która sprawiała, że ludzie nie interesowali się otoczeniem,

and ultimately, our environment at risk.

wystawiając je na niebezpieczeństwo.

We're a state that's surrounded and defined by water,

Woda otacza i określa nasz stan.

and yet for centuries,

A mimo to przez wieki

swamps and wetlands have been regarded

bagna i moczary były uważane

as these obstacles to overcome.

za przeszkody do pokonania.

And so we've treated them as these second-class ecosystems,

Traktowaliśmy je jako ekosystemy drugiej klasy,

because they have very little monetary value

bo nie mają dużej wartości pieniężnej,

and of course, they're known to harbor alligators and snakes --

no i są domem aligatorów i węży.

which, I'll admit, these aren't the most cuddly of ambassadors.

Muszę przyznać, że to niezbyt milusińscy mieszkańcy.

(Laughter)

(Śmiech)

So it became assumed, then, that the only good swamp

Założono więc, że jedyne dobre bagno,

was a drained swamp.

to osuszone bagno.

And in fact,

Osuszanie bagien pozwala na rozwój rolnictwa,

draining a swamp to make way for agriculture and development

was considered the very essence of conservation not too long ago.

jeszcze całkiem niedawno uważano, że to ochrona przyrody.

But now we're backpedaling,

Ale teraz cofamy się,

bo im więcej wiadomo o podmokłych terenach,

because the more we come to learn about these sodden landscapes,

the more secrets we're starting to unlock

tym więcej tajemnic odkrywamy o relacjach międzygatunkowych,

about interspecies relationships

and the connectivity of habitats, watersheds and flyways.

siedliskach, zlewiskach i ścieżkach migracyjnych ptaków.

Na przykład ten ptak,

Take this bird, for example:

to bursztynka.

this is the prothonotary warbler.

I love this bird because it's a swamp bird,

Uwielbiam go, bo to ptak z bagien.

Ptak na wskroś bagienny.

through and through, a swamp bird.

They nest and they mate and they breed in these old-growth swamps

Gniazduje, łączy się w pary i rozmnaża się na starych bagnach,

in these flooded forests.

w zalanych wodą lasach.

Na wiosnę wychowują młode,

And so after the spring, after they raise their young,

they then fly thousand of miles over the Gulf of Mexico

potem lecą tysiące kilometrów przez Zatokę Meksykańską

into Central and South America.

do Środkowej i Południowej Ameryki.

And then after the winter,

Po zimie nadchodzi wiosna i wtedy powracają.

the spring rolls around and they come back.

Lecą tysiące kilometrów przez Zatokę Meksykańską.

They fly thousands of miles over the Gulf of Mexico.

Dokąd lecą? Gdzie lądują?

And where do they go? Where do they land?

Right back in the same tree.

Dokładnie na tym samym drzewie.

That's nuts.

To szaleństwo.

To ptak wielkości piłki do tenisa.

This is a bird the size of a tennis ball --

I mean, that's crazy!

To naprawdę szaleństwo!

I used a GPS to get here today,

Ja potrzebowałem GPSa, żeby tu dojechać,

and this is my hometown.

a przecież to moje miasto.

(Laughter)

(Śmiech)

It's crazy.

Masakra.

So what happens, then, when this bird flies over the Gulf of Mexico

Co się dzieje, kiedy ten ptak przelatuje nad Zatoką Meksykańską,

by przezimować w Ameryce Środkowej,

into Central America for the winter

and then the spring rolls around and it flies back,

potem nadchodzi wiosna, on znów przylatuje,

and it comes back to this:

wraca do tego:

a freshly sodded golf course?

wykarczowane pole golfowe.

This is a narrative that's all too commonly unraveling

Ta historia powtarza się za często

here in this state.

w naszym stanie.

And this is a natural process that's occurred for thousands of years

To naturalny proces, występujący od tysięcy lat,

a my uczymy się o tym dopiero teraz.

and we're just now learning about it.

So you can imagine all else we have to learn about these landscapes

Wyobrażacie sobie, czego jeszcze trzeba nauczyć się o tym obszarze,

ale najpierw musimy go zachować.

if we just preserve them first.

Now despite all this rich life that abounds in these swamps,

Pomimo całej obfitości życia, którego pełno na tych bagnach,

they still have a bad name.

wciąż cieszą się one złą sławą.

Many people feel uncomfortable with the idea of wading

Wiele osób przeraża sama myśl o brodzeniu

into Florida's blackwater.

w tych mrocznych wodach Florydy.

I can understand that.

Rozumiem to.

W dorastaniu w słonecznym stanie podobało mi się,

But what I loved about growing up in the Sunshine State

is that for so many of us,

że przepełnia nas ukryty, ale namacalny strach,

we live with this latent but very palpable fear

that when we put our toes into the water,

że gdy umoczymy palec w wodzie,

there might be something much more ancient

możemy trafić na coś bardzo starego,

and much more adapted than we are.

znacznie lepiej przystosowanego od nas.

Knowing that you're not top dog is a welcomed discomfort, I think.

Poczucie, że nie jesteśmy królami stworzenia trochę nas niepokoi.

Jak często w nowoczesnym, cyfrowym świecie

How often in this modern and urban and digital age

do you actually get the chance to feel vulnerable,

czujemy się bezbronni

or consider that the world may not have been made for just us?

i myślimy o tym, że świat nie został wcale stworzony dla nas?

So for the last decade,

Przez ostatnie 10 lat

szukałem miejsc, gdzie beton ustępuje lasom,

I began seeking out these areas where the concrete yields to forest

and the pines turn to cypress,

a sosny zmieniają się w cyprysy.

and I viewed all these mosquitoes and reptiles,

Widziałem komary i gady,

all these discomforts,

wszelkie niedogodności,

as affirmations that I'd found true wilderness,

jako afirmacje prawdziwej dzikości,

and I embrace them wholly.

przyjmowałem wszystko w całości.

Now as a conservation photographer obsessed with blackwater,

Jako fotograf chroniący przyrodę, opętany mrocznymi wodami,

nie mogłem skończyć inaczej

it's only fitting that I'd eventually end up

in the most famous swamp of all:

niż na najsławniejszym bagnie:

the Everglades.

w Everglades.

Dorastałem w północnej Florydzie, otoczony przez magiczne nazwy:

Growing up here in North Central Florida,

it always had these enchanted names,

places like Loxahatchee and Fakahatchee,

Loxahatchee, Fakahatchee,

Corkscrew, Big Cypress.

Corkscrew, Big Cypress.

I started what turned into a five-year project

Rozpocząłem projekt, który miał trwać pięć lat,

to hopefully reintroduce the Everglades in a new light,

i postawił Everglades w nowym świetle,

in a more inspired light.

mam nadzieję bardziej inspirującym.

But I knew this would be a tall order, because here you have an area

Wiedziałem, że to twardy orzech do zgryzienia,

to prawie jedna trzecia Florydy, ogromny obszar.

that's roughly a third the size the state of Florida, it's huge.

And when I say Everglades,

Kiedy mówię Everglades,

most people are like, "Oh, yeah, the national park."

większość odpowie: "A tak, park narodowy".

Ale to nie tylko park, to całe zlewisko,

But the Everglades is not just a park; it's an entire watershed,

zaczynające się od grupy jezior Kissimmee na północy.

starting with the Kissimmee chain of lakes in the north,

Gdy zaczynają się letnie deszcze,

and then as the rains would fall in the summer,

these downpours would flow into Lake Okeechobee,

trafiają do wód jeziora Okeechobee,

and Lake Okeechobee would fill up and it would overflow its banks

które występuje z brzegów,

and spill southward, ever slowly, with the topography,

woda płynie na południe, powoli, zgodnie z ukształtowaniem terenu,

and get into the river of grass, the Sawgrass Prairies,

docierając do rzeki traw, prerii Sawgrass,

tuż przed cyprysowymi moczarami,

before meting into the cypress slews,

until going further south into the mangrove swamps,

dalej na południe w stronę bagien namorzynowych,

and then finally -- finally -- reaching Florida Bay,

aż w wreszcie docierają do Zatoki Florydzkiej,

the emerald gem of the Everglades,

szmaragdowego klejnotu Everglades,

the great estuary,

wielkiego ujścia rzeki, szerokiego na 1400 kilometrów.

the 850 square-mile estuary.

So sure, the national park is the southern end of this system,

Park narodowy stanowi południową część tego systemu,

but all the things that make it unique are these inputs that come in,

ale wyjątkowości dodają mu wszystkie dopływy,

świeża woda, która ma źródła ponad 150 km na północ.

the fresh water that starts 100 miles north.

So no manner of these political or invisible boundaries

Nie sposób za pomocą politycznych, niewidocznych granic

protect the park from polluted water or insufficient water.

chronić parku przed skażoną wodą lub jej niedoborem.

And unfortunately, that's precisely what we've done.

Niestety, właśnie to zrobiliśmy.

Over the last 60 years,

Przez ostatnie 60 lat

we have drained, we have dammed, we have dredged the Everglades

osuszaliśmy, budowaliśmy tamy i pogłębialiśmy rzeki w Everglades,

to where now only one third of the water that used to reach the bay

przez co obecnie tylko jedna trzecia wody, która zwykle docierała do zatoki,

now reaches the bay today.

dociera tam dzisiaj.

So this story is not all sunshine and rainbows, unfortunately.

Ta historia to niestety nie tylko tęcza i słońce.

For better or for worse,

Na dobre i na złe,

the story of the Everglades is intrinsically tied

historia Everglades jest nieodłącznie powiązana

to the peaks and the valleys of mankind's relationship

ze wzlotami i upadkami stosunku człowieka do natury.

with the natural world.

But I'll show you these beautiful pictures,

Pokażę wam te przepiękne zdjęcia,

because it gets you on board.

bo wprowadzą was w klimat.

And while I have your attention, I can tell you the real story.

Przy okazji opowiem prawdziwą historię.

It's that we're taking this,

Bierzemy to

and we're trading it for this,

i wymieniamy na coś takiego

at an alarming rate.

w niepokojącym tempie.

And what's lost on so many people

Wiele osób nie dostrzega, ogromnej skali tego problemu.

is the sheer scale of which we're discussing.

Because the Everglades is not just responsible for the drinking water

Everglades odpowiada nie tylko za wodę pitną

dla 7 milionów mieszkańców Florydy.

for 7 million Floridians;

today it also provides the agricultural fields

Nawadnia też pola uprawne

for the year-round tomatoes and oranges

całorocznych pomidorów i pomarańczy

for over 300 million Americans.

dla blisko 300 milionów Amerykanów.

And it's that same seasonal pulse of water in the summer

To ten sam sezonowy napływ wody w lecie,

that built the river of grass 6,000 years ago.

który stworzył rzekę traw 6000 lat temu.

Ironically, today, it's also responsible for the over half a million acres

Jak na ironię, dziś odpowiada też za ponad pół miliona akrów

of the endless river of sugarcane.

niekończącej się rzeki trzciny cukrowej.

These are the same fields that are responsible

Te same pola są odpowiedzialne

za wrzucanie ogromnych ilości nawozów sztucznych do wód gruntowych,

for dumping exceedingly high levels of fertilizers into the watershed,

co zmienia system na zawsze.

forever changing the system.

But in order for you to not just understand how this system works,

Żebyście nie tylko zrozumieli, jak ten system działa,

but to also get personally connected to it,

ale też poczuli z nim osobistą więź,

postanowiłem rozbić tę historię na kilka mniejszych opowieści.

I decided to break the story down into several different narratives.

And I wanted that story to start in Lake Okeechobee,

Zacznijmy od jeziora Okeechobee,

the beating heart of the Everglade system.

bijącego serca systemu Everglade.

And to do that, I picked an ambassador,

Wybrałem też przedstawiciela,

an iconic species.

gatunek-symbol.

This is the Everglade snail kite.

Oto ślimakojad czerwonooki.

It's a great bird,

Wspaniały ptak,

and they used to nest in the thousands,

niegdyś było ich wiele tysięcy,

thousands in the northern Everglades.

gniazdowały w Everglades.

And then they've gone down to about 400 nesting pairs today.

Zostało ich obecnie tylko 400 par.

And why is that?

Dlaczego?

Well, it's because they eat one source of food, an apple snail,

Bo żywią się jedną rzeczą, ziemno-wodnymi ślimakami

about the size of a ping-pong ball, an aquatic gastropod.

wielkości piłeczki pingpongowej.

So as we started damming up the Everglades,

Tamy w Everglades,

as we started diking Lake Okeechobee and draining the wetlands,

groble na jeziorze Okeechobee i osuszanie mokradeł

we lost the habitat for the snail.

zniszczyły środowisko życia ślimaka.

Przez to populacja ślmakojadów spadła.

And thus, the population of the kites declined.

And so, I wanted a photo that would not only communicate this relationship

Chciałem zrobić zdjęcie, które nie tylko przedstawi zależności

between wetland, snail and bird,

między mokradłami, ślimakiem i ptakiem,

ale też pokaże,

but I also wanted a photo that would communicate

how incredible this relationship was,

jak niesamowita była ta zależność,

jak ważne jest, że są one od siebie zależne,

and how very important it is that they've come to depend on each other,

this healthy wetland and this bird.

mokradła i ten ptak.

Zrobiłem burzę mózgów,

And to do that, I brainstormed this idea.

zacząłem szkicować plany dla tego zdjęcia.

I started sketching out these plans to make a photo,

and I sent it to the wildlife biologist down in Okeechobee --

Wysłałem je biologowi z Okeechobee.

this is an endangered bird, so it takes special permission to do.

To zagrożony gatunek, więc wymagało to specjalnego pozwolenia.

So I built this submerged platform

Zbudowałem podwodną platformę,

która utrzymuje ślimaki tuż pod powierzchnią.

that would hold snails just right under the water.

And I spent months planning this crazy idea.

Planowanie tego szalonego pomysłu zajęło mi kilka miesięcy.

Zabrałem platformę do Okeechobee,

And I took this platform down to Lake Okeechobee

gdzie spędziłem ponad tydzień w wodzie,

and I spent over a week in the water,

brodząc po pas, na 9-godzinnych wachtach, od świtu do zmierzchu,

wading waist-deep, 9-hour shifts from dawn until dusk,

to get one image that I thought might communicate this.

żeby zrobić jedno zdjęcie, które to przedstawi.

Tego dnia wreszcie się udało.

And here's the day that it finally worked:

[Video: (Mac Stone narrating) After setting up the platform,

(Wideo) Mac Stone: Po ustawieniu platformy

zobaczyłem nadlatującego z sitowia ślimakojada.

I look off and I see a kite coming over the cattails.

And I see him scanning and searching.

Obserwował i szukał.

And he gets right over the trap,

Nadleciał tuż nad pułapkę,

and I see that he's seen it.

widać, że ją zauważył.

And he beelines, he goes straight for the trap.

Zanurkował prosto w jej stronę.

And in that moment, all those months of planning, waiting,

W tym momencie miesiące planowania, czekania,

all the sunburn, mosquito bites --

oparzenia słoneczne, ugryzienia komarów,

suddenly, they're all worth it.

nagle wszystko stało się tego warte.

(Mac Stone in film) Oh my gosh, I can't believe it!]

O mój Boże! Nie mogę w to uwierzyć!

You can believe how excited I was when that happened.

Wyobraźcie sobie moją radość.

But what the idea was,

Chodziło o to,

is that for someone who's never seen this bird

żeby ktoś, kto nigdy nie widział tego ptaka,

and has no reason to care about it,

znalazł powód, żeby się tym zainteresować.

these photos, these new perspectives,

Te zdjęcia, nowe perspektywy

will help shed a little new light on just one species

pozwolą nam rzucić trochę nowego światła na jeden z gatunków,

that makes this watershed so incredible, so valuable, so important.

przez które to zlewisko jest tak niesamowite, cenne i ważne.

Now, I know I can't come here to Gainesville

Wiem, że nie mogę tu, w Gainesville,

and talk to you about animals in the Everglades

opowiadać wam o zwierzętach z Everglades

without talking about gators.

bez wspominania o aligatorach.

I love gators, I grew up loving gators.

Uwielbiam je od dzieciństwa.

My parents always said I had an unhealthy relationship with gators.

Rodzice zawsze mi mówili, że mam do nich niezdrowy stosunek.

But what I like about them is,

Podoba mi się w nich to,

they're like the freshwater equivalent of sharks.

że są jak słodkowodne rekiny.

They're feared, they're hated,

Boimy się ich, nienawidzimy ich,

and they are tragically misunderstood.

a tak naprawdę w ogóle ich nie rozumiemy.

Because these are a unique species, they're not just apex predators.

To unikalne gatunki, nie tylko są na szczycie łańcucha pokarmowego,

ale w Everglades

In the Everglades,

they are the very architects of the Everglades,

są też architektami całego obszaru.

Kiedy wody opadają w zimie, podczas pory suchej,

because as the water drops down in the winter

during the dry season,

they start excavating these holes called gator holes.

zaczynają drążyć otwory, nazywane dziurami aligatorów.

And they do this because as the water drops down,

po to, żeby po opadnięciu wód

they'll be able to stay wet and they'll be able to forage.

miały się gdzie moczyć i żerować.

And now this isn't just affecting them,

To dotyka nie tylko ich,

other animals also depend on this relationship,

inne zwierzęta też są od tego zależne,

so they become a keystone species as well.

dlatego aligatory są kluczowym gatunkiem.

So how do you make an apex predator, an ancient reptile,

Jak ten drapieżnik, pradawny gad,

at once look like it dominates the system,

może być gatunkiem dominującym,

but at the same time, look vulnerable?

a jednocześnie narażonym na zagrożenia?

Well, you wade into a pit of about 120 of them,

Wystarczy wejść do sadzawki z 120 aligatorami,

then you hope that you've made the right decision.

modląc się, że to była właściwa decyzja.

(Laughter)

(Śmiech)

I still have all my fingers, it's cool.

Wciąż mam wszystkie palce.

But I understand, I know I'm not going to rally you guys,

Ale rozumiem was, nie zamierzam naciskać.

I'm not going to rally the troops to "Save the Everglades for the gators!"

Nie będę skandował: "Ocalcie Everglades dla aligatorów!".

Nie trzeba, bo jest ich dużo,

It won't happen because they're so ubiquitous,

we see them now,

ciągle je widzimy,

they're one of the great conservation success stories of the US.

to jeden z największych sukcesów w ochronie zwierząt w USA.

But there is one species in the Everglades that no matter who you are,

Ale jest jeden gatunek w Everglades, który każdy pokocha,

you can't help but love, too, and that's the roseate spoonbill.

to warzęcha różowa.

These birds are great, but they've had a really tough time in the Everglades,

To wspaniałe ptaki, ale było im tu naprawdę ciężko.

because they started out with thousands of nesting pairs in Florida Bay,

Kiedyś tysiące par gniazdowało w Zatoce Florydzkiej.

and at the turn of the 20th century,

Pod koniec XX wieku

they got down to two -- two nesting pairs.

ich populacja spadła do dwóch par!

Dlaczego?

And why?

That's because women thought they looked better on their hats

Bo zdaniem kobiet wyglądały piękniej jako ozdoba kapeluszy

then they did flying in the sky.

niż na niebie.

Then we banned the plume trade,

Wtedy zakazano handlu piórami,

and their numbers started rebounding.

a ich liczba zaczęła rosnąć.

And as their numbers started rebounding,

Kiedy populacja się zwiększyła,

scientists began to pay attention,

naukowcy zwrócili na nie uwagę

they started studying these birds.

i zaczęli badać te ptaki.

And what they found out is that

Odkryli, że ich zachowanie jest mocno związane

these birds' behavior is intrinsically tied

z sezonowym opadem wód w Everglades,

to the annual draw-down cycle of water in the Everglades,

które charakteryzuje całe zlewisko.

the thing that defines the Everglades watershed.

What they found out is that

Doszli do tego,

these birds started nesting in the winter as the water drew down,

że ptaki zaczynają gniazdować zimą, gdy wody opadają,

because they're tactile feeders, so they have to touch whatever they eat.

bo wszystko, co jedzą, muszą najpierw zbadać dotykiem.

And so they wait for these concentrated pools of fish

Czekają na zagęszczone zbiorniki z rybami,

to be able to feed enough to feed their young.

aby zdobyć wystarczająco pożywienia dla młodych.

So these birds became the very icon of the Everglades --

Te ptaki stały się ikoną Everglades,

an indicator species of the overall health of the system.

gatunkiem wskaźnikowym, odzwierciedlającym kondycję systemu.

And just as their numbers were rebounding in the mid-20th century --

Kiedy ich liczba się rosła, w połowie XX wieku,

shooting up to 900, 1,000, 1,100, 1,200 --

dochodząc do 900, 1000, 1100, 1200,

just as that started happening, we started draining the southern Everglades.

właśnie wtedy zaczęto osuszać południowe Everglades.

Zatrzymano dwie trzecie wody przed płynięciem na południe.

And we stopped two-thirds of that water from moving south.

And it had drastic consequences.

Miało to dramatyczne konsekwencje.

And just as those numbers started reaching their peak,

Akurat, kiedy ich liczba osiągała szczyt,

unfortunately, today, the real spoonbill story,

niestety, dziś historia tego gatunku,

the real photo of what it looks like is more something like this.

prawdziwy obraz sytuacji wygląda tak.

Ich liczba spadła do 70 par w Zatoce Florydzkiej,

And we're down to less than 70 nesting pairs in Florida Bay today,

because we've disrupted the system so much.

tak bardzo zakłóciliśmy działanie systemu.

So all these different organizations are shouting, they're screaming,

Różne organizacje krzyczą:

"The Everglades is fragile! It's fragile!"

'Everglades jest delikatne, kruche!".

It is not.

Nie, nie jest.

It is resilient.

Jest bardzo odporne.

Because despite all we've taken, despite all we've done and we've drained

Ponieważ cokolwiek mu zrobiliśmy, osuszyliśmy i zabraliśmy,

and we've dammed and we've dredged it,

postawiliśmy tamy czy pogłębiliśmy,

pieces of it are still here, waiting to be put back together.

jego fragmenty wciąż tu są, czekając, aby się połączyć.

And this is what I've loved about South Florida,

To właśnie kocham w południowej Florydzie.

that in one place, you have this unstoppable force of mankind

Niepowstrzymana siła człowieka

meeting the immovable object of tropical nature.

ściera się tu z niewzruszoną siłą tropikalnej przyrody.

And it's at this new frontier that we are forced with a new appraisal.

Docieramy do nowej granicy, którą musimy oszacować.

What is wilderness worth?

Ile warta jest dzika przyroda?

Jaka jest wartość bioróżnorodności czy naszej wody pitnej?

What is the value of biodiversity, or our drinking water?

And fortunately, after decades of debate,

Na szczęście po latach dyskusji

we're finally starting to act on those questions.

zaczynamy wreszcie działać.

We're slowly undertaking these projects

Podejmujemy się projektów

przywracających świeżą wodę do zatoki.

to bring more freshwater back to the bay.

But it's up to us as citizens, as residents, as stewards

Ale to od obywateli, mieszkańców zależy,

czy utrzymają przy władzy osoby, które dotrzymają tych obietnic.

to hold our elected officials to their promises.

Jak możecie pomóc?

What can you do to help?

To łatwe.

It's so easy.

Just get outside, get out there.

Trzeba wyjść z domu, jechać tam.

Take your friends out, take your kids out,

Weźcie przyjaciół, dzieci, rodziny.

take your family out.

Hire a fishing guide.

Wynajmijcie przewodnika.

Show the state that protecting wilderness

Pokażcie stanowi, że ochrona przyrody

not only makes ecological sense, but economic sense as well.

ma sens nie tylko ekologiczny, ale i ekonomiczny.

It's a lot of fun, just do it -- put your feet in the water.

To naprawdę dobra zabawa, brodzić sobie w wodzie.

The swamp will change you, I promise.

Bagna was odmienią, obiecuję.

Over the years, we've been so generous

Przez lata byliśmy tak hojni

with these other landscapes around the country,

wobec innych obszarów w naszym kraju,

cloaking them with this American pride,

otaczaliśmy je dumą narodową,

places that we now consider to define us:

te miejsca nas określają:

Grand Canyon, Yosemite, Yellowstone.

Wielki Kanion, Yosemite, Yellowstone.

And we use these parks and these natural areas

Te parki narodowe służą nam

jako punkty naprowadzające, kulturowe kompasy.

as beacons and as cultural compasses.

And sadly, the Everglades is very commonly

Niestety, Everglades jest często pomijany

left out of that conversation.

w tego typu wyliczeniach.

But I believe it's every bit as iconic and emblematic

Ale wierzę, że stanowi też ikonę

i symbol tego, kim jesteśmy jako naród,

of who we are as a country

tak samo jak inne dzikie obszary.

as any of these other wildernesses.

It's just a different kind of wild.

To po prostu inny rodzaj dzikiej przyrody.

Ale nie tracę nadziei,

But I'm encouraged,

because maybe we're finally starting to come around,

bo może wreszcie osiągniemy cel,

coś, co uznawano do niedawna za bagniste nieużytki,

because what was once deemed this swampy wasteland,

today is a World Heritage site.

dziś należy do światowego dziedzictwa.

It's a wetland of international importance.

To mokradła o międzynarodowym znaczeniu.

And we've come a long way in the last 60 years.

Przeszliśmy długą drogę przez ostatnie 60 lat.

And as the world's largest and most ambitious wetland restoration project,

To największy w świecie i najambitniejszy program odbudowy mokradeł,

the international spotlight is on us in the Sunshine State.

międzynarodowa uwaga jest skupiona na słonecznym stanie.

Because if we can heal this system,

Bo możemy uzdrowić ten system.

Stanie się ikoną odbudowania systemu mokradeł

it's going to become an icon for wetland restoration

all over the world.

na całym świecie.

But it's up to us to decide which legacy we want to attach our flag to.

To od nas zależy,

w jakie dziedzictwo wetkniemy flagę.

They say that the Everglades is our greatest test.

Mówi się, że Everglades to najtrudniejszy egzamin.

If we pass it, we get to keep the planet.

Jeśli go zdamy, zachowamy planetę.

I love that quote,

Uwielbiam ten cytat,

because it's a challenge, it's a prod.

stanowi wyzwanie, bodziec do działania.

Czy nam się uda? Czy możemy to zrobić?

Can we do it? Will we do it?

We have to, we must.

Musimy.

But the Everglades is not just a test.

Everglades to nie tylko egzamin,

It's also a gift,

to także wielki dar

and ultimately, our responsibility.

i nasza odpowiedzialność.

Thank you.

Dziękuję.

(Brawa)

(Applause)