Bran Ferren: To create for the ages, let's combine art and engineering

Bran Ferren: Kết hợp nghệ thuật với kỹ thuật làm nên tác phâm để đời

Translator: Vi Phan Reviewer: Hong Ha Nguyen

Good morning.

Chào các bạn.

When I was a little boy,

Khi tôi còn nhỏ,

I had an experience that changed my life,

Có một trải nghiệm đã làm thay đổi đời tôi,

and is in fact why I'm here today.

và thực tế đó là lý do tôi có mặt ở đây hôm nay.

That one moment

Khoảnh khắc đó

profoundly affected how I think about

đã ảnh hưởng sâu sắc đến cách tôi nghĩ

art, design and engineering.

về nghệ thuật, thiết kế và kỹ thuật.

As background, I was fortunate enough to grow up

Tôi may mắn lớn lên

in a family of loving and talented artists

trong một gia đình nghệ sĩ tài năng và đầy tình thương

in one of the world's great cities.

ở một trong những thành phố tuyệt vời nhất thế giới.

My dad, John Ferren, who died when I was 15,

Cha tôi, John Ferren, qua đời khi tôi chỉ mới 15 tuổi,

was an artist by both passion and profession,

ông là một nghệ sĩ có cả niềm đam mê và tay nghề điêu luyện.

as is my mom, Rae.

cũng giống như mẹ tôi, Rae.

He was one of the New York School

Ông là một trong những người thuộc trường phái

abstract expressionists who,

biểu hiện trừu tượng của New York,

together with his contemporaries,

cùng với các đồng nghiệp,

invented American modern art,

ông đã đặt nền móng cho nghệ thuật hiện đại của Mỹ,

and contributed to moving the American zeitgeist

và đóng góp vào việc thay đổi hệ tư tưởng Mỹ

towards modernism in the 20th century.

hướng đến quan điểm hiện đại trong thế kỷ 20.

Isn't it remarkable that, after thousands of years

Chẳng là phi thường sao, so với hàng ngàn năm

of people doing mostly representational art,

của nghệ thuật biểu hiện,

that modern art, comparatively speaking,

thì nghệ thuật hiện đại, nói một cách so sánh,

is about 15 minutes old,

tuổi đời chỉ mới khoảng 15 phút thôi

yet now pervasive.

nhưng giờ đây nó đã phổ biến sâu rộng.

As with many other important innovations,

Cũng như nhiều phát minh quan trọng khác,

those radical ideas required no new technology,

những ý tưởng căn bản đó không đòi hỏi công nghệ mới,

just fresh thinking and a willingness to experiment,

mà là tư duy tươi mới và sự sẵn lòng thử nghiệm,

plus resiliency in the face of near-universal criticism

cộng với sự kiên cường đối diện với chỉ trích và chối bỏ

and rejection.

gần như của cả thế gian.

In our home, art was everywhere.

Trong nhà của chúng tôi, nghệ thuật ở khắp mọi nơi.

It was like oxygen,

Nghệ thuật giống như oxy,

around us and necessary for life.

bao quanh chúng tôi và cần cho sự sống.

As I watched him paint,

Khi tôi xem bố tôi vẽ,

Dad taught me that art

ông đã dạy tôi rằng nghệ thuật

was not about being decorative,

không phải là việc trang trí,

but was a different way of communicating ideas,

mà là truyền đạt ý tưởng theo một cách khác,

để có thể kết nối các thế giới

and in fact one that could bridge the worlds

của kiến thức và nhận biết.

of knowledge and insight.

Trong môi trường giàu tính nghệ thuật này,

Given this rich artistic environment,

you'd assume that I would have been compelled

bạn có thể cho rằng tôi có thể đã bị ép buộc

to go into the family business,

đi theo truyền thống gia đình,

but no.

nhưng không.

I followed the path of most kids

Tôi đi theo con đường như hầu hết các đứa trẻ khác

who are genetically programmed

những kẻ được lập trình về mặt di truyền học

để làm cho cha mẹ chúng phát điên.

to make their parents crazy.

I had no interest in becoming an artist,

Tôi không hề có chút hứng thú trở thành một nghệ sĩ,

certainly not a painter.

chắc chắn không phải là một thợ vẽ.

What I did love was electronics and machines --

Cái tôi đam mê là điện tử và máy móc--

taking them apart, building new ones,

tháo rời ra, lắp thành cái mới,

and making them work.

và làm cho chúng hoạt động.

Fortunately, my family also had engineers in it,

May thay, gia đình tôi cũng có người làm kỹ sư,

and with my parents,

và với cha mẹ tôi,

these were my first role models.

họ là những hình mẫu đầu tiên.

What they all had in common

Đặc điểm chung mà họ đều có

was they worked very, very hard.

là làm việc hết sức chăm chỉ.

My grandpa owned and operated a sheet metal

Ông nội tôi là chủ sở hữu và vận hành một nhà máy sản xuất

kitchen cabinet factory in Brooklyn.

kệ tủ bếp bằng thép tấm ở Brooklyn.

On weekends, we would go together to Cortlandt Street,

Vào cuối tuần, chúng tôi cùng đến phố Cortlandt

which was New York City's radio row.

đó là chợ đồ cũ điện tử và vô tuyến.

There we would explore massive piles

Ở đó, chúng tôi khám phá hàng đống

of surplus electronics,

các đồ điện tử lỗi thời,

and for a few bucks bring home treasures

và trả vài đô la mang những đồ quý giá về nhà

like Norden bombsights

như máy ngắm ném bom Norden,

and parts from the first IBM tube-based computers.

phụ tùng máy tính đèn điện tử đời đầu của IBM.

I found these objects both useful and fascinating.

Tôi thấy các đồ vật này đều hữu dụng và lôi cuốn.

I learned about engineering and how things worked,

Tôi đã học về kỹ thuật và cách các thiết bị hoạt động,

not at school

không phải ở trường

but by taking apart and studying

mà là bằng cách tháo rời chúng và khám phá

these fabulously complex devices.

các thiết bị phức tạp đầy huyền hoặc này.

I did this for hours every day,

Tôi đã làm việc này hàng giờ đồng hồ mỗi ngày,

apparently avoiding electrocution.

tất nhiên là tránh khỏi bị điện giật chết.

Life was good.

Cuộc sống rất êm ả.

However, every summer, sadly,

Tuy nhiên, vào mỗi mùa hè, thật là buồn,

the machines got left behind

các máy móc này bị bỏ lại phía sau

while my parents and I traveled overseas

khi tôi và cha mẹ tôi đi du lịch nước ngoài

to experience history, art and design.

để khám phá lịch sử, các công trình nghệ thuật và thiết kế.

We visited the great museums and historic buildings

Chúng tôi thăm bảo tàng và tòa nhà lịch sử nổi tiếng

of both Europe and the Middle East,

của cả Châu Âu và Trung Đông,

but to encourage my growing interest

nhưng để khuyến khích niềm đam mê ngày một phát triển của tôi

in science and technology,

về khoa học và công nghệ,

they would simply drop me off in places

họ đã thả tôi đến một số nơi

like the London Science Museum,

như Bảo tàng Khoa học London,

where I would wander endlessly for hours by myself

nơi mà tôi có thể một mình lang thang đây đó hàng giờ

studying the history of science and technology.

để tìm hiểu về lịch sử khoa học và công nghệ.

Then, when I was about nine years old,

Sau đó, khi tôi khoảng 9 tuổi,

we went to Rome.

chúng tôi đến Rome.

On one particularly hot summer day,

Vào một ngày hè oi bức,

we visited a drum-shaped building that from the outside

chúng tôi thăm một tòa nhà hình trống

was not particularly interesting.

nhìn từ bên ngoài hoàn toàn không có gì thú vị.

My dad said it was called the Pantheon,

Bố tôi nói rằng nó được gọi là Pantheon,

a temple for all of the gods.

một ngôi đền của tất cả các vị thần.

It didn't look all that special from the outside,

Nó trông không có gì đặc biệt khi nhìn từ bên ngoài,

as I said, but when we walked inside,

nhưng khi đi vào trong,

I was immediately struck by three things:

tôi kinh ngạc ngay lập tức bởi ba điều:

First of all, it was pleasantly cool

Điều đầu tiên, nó mát mẻ dễ chịu

despite the oppressive heat outside.

dù hơi nóng ngột ngạt bên ngoài.

It was very dark, the only source of light

Cả tòa nhà rất tối, nguồn sáng suy nhất

being an big open hole in the roof.

chiếu từ một cái lỗ lớn mở trên trần nhà.

Dad explained that this wasn't a big open hole,

Cha tôi đã giải thích rằng đó không phải là cái lỗ để trống,

but it was called the oculus,

mà nó được gọi là giếng trời,

an eye to the heavens.

một con mắt nhìn lên thiên đàng.

And there was something about this place,

Và có điều gì đó ở đây,

I didn't know why, that just felt special.

tôi không hiểu tại sao, chỉ cảm thấy đặc biệt.

As we walked to the center of the room,

Khi chúng tôi đi vào giữa phòng,

I looked up at the heavens through the oculus.

Tôi đã ngước nhìn lên thiên đàng xuyên qua giếng trời.

This was the first church that I'd been to

Đây là thánh đường đầu tiên tôi từng đến

that provided an unrestricted view

cho phép một tầm nhìn không giới hạn

between God and man.

giữa Chúa Trời và con người.

But I wondered, what about when it rained?

Nhưng tôi tự hỏi, khi trời mưa thì sao?

Dad may have called this an oculus,

Cha tôi có thể đã gọi nó là một con mắt,

but it was, in fact, a big hole in the roof.

nhưng nó thực ra là một cái lỗ lớn trên trần nhà.

I looked down and saw floor drains

Tôi đã nhìn xuống và thấy các rãnh thoát nước

had been cut into the stone floor.

các rãnh được khắc sâu vào sàn nhà bằng đá.

As I became more accustomed to the dark,

Khi mắt tôi quen dần với bóng tối,

I was able to make out details of the floor

Tôi đã có thể nhìn rõ các chi tiết trên sàn nhà

and the surrounding walls.

và các bức tường xung quanh.

No big deal here, just the same statuary stuff

Không có gì đặc biệt, cũng chỉ là các biểu tượng

that we'd seen all over Rome.

mà chúng tôi đã từng thấy khắp nơi ở Rome.

In fact, it looked like the Appian Way

Nhưng thực ra, nó trông giống Con đường Appian

marble salesman showed up

mà người bán đá cẩm thạch đã chỉ cho tôi

with his sample book, showed it to Hadrian,

cũng với cuốn sách hàng mẫu của anh ta, đã đưa nó cho Hadrian xem,

and Hadrian said, "We'll take all of it."

và Hadrian nói, "Chúng ta sẽ lấy hết số này."

(Laughter)

(Cười)

But the ceiling was amazing.

Nhưng trần nhà quả thật tuyệt vời.

It looked like a Buckminster Fuller geodesic dome.

Nó giống như mái vòm Buckminster Fuller

I'd seen these before,

mà tôi đã thấy trước đây,

and Bucky was friends with my dad.

và Bucky là một người bạn của cha tôi.

It was modern, high-tech, impressive,

Trần nhà có đường kính lớn - 142 ft (~43m)

a huge 142-foot clear span

hiện đại, công nghệ cao và thật ấn tượng

which, not coincidentally, was exactly its height.

không hề tình cờ, đây chính xác cũng là chiều cao của nó.

I loved this place.

Tôi yêu nơi này.

It was really beautiful and unlike anything I'd ever seen before,

Một nơi rất đẹp, không giống nơi nào tôi thấy trước đó,

so I asked my dad, "When was this built?"

tôi hỏi bố, "Nó được xây khi nào vậy bố?"

He said, "About 2,000 years ago."

Ông trả lời "Khoảng 2,000 năm trước."

And I said, "No, I mean, the roof."

Và tôi nói, "Không, ý con hỏi cái mái ấy."

You see, I assumed that this was a modern roof

Bạn thấy đấy, tôi tưởng đó là cái mái của thời hiện đại

that had been put on because the original

đã được đặt lên bởi vì

was destroyed in some long-past war.

mái nguyên thủy của nó đã bị phá hủy thời chiến tranh xa xưa.

He said, "It's the original roof."

Bố tôi nói, "Đó là cái mái nguyên thủy đấy"

That moment changed my life,

Khoảnh khắc đó đã thay đổi đời tôi,

and I can remember it as if it were yesterday.

và tôi có thể nhớ như in như thể mới hôm qua.

For the first time, I realized people were smart

Lần đầu tiên, tôi đã nhận ra người xưa đã rất thông minh

2,000 years ago. (Laughter)

từ 2,000 năm trước. (Cười)

This had never crossed my mind.

Điều này tôi chưa từng nghĩ đến.

I mean, to me, the pyramids at Giza,

Ý tôi là các kim tự tháp ở Giza,

we visited those the year before,

mà chúng tôi đã ghé thăm năm ngoái

and sure they're impressive, nice enough design,

và quả thật chúng rất ấn tượng với thiết kể đủ đẹp,

but look, give me an unlimited budget,

nhưng hãy xem, nếu tôi có ngân sách không giớn hạn,

20,000 to 40,000 laborers, and about 10 to 20 years

20 000 đến 40 000 nhân công, và 10 đến 20 năm,

to cut and drag stone blocks across the countryside,

để cắt và kéo các khối đá qua các vùng quê,

and I'll build you pyramids too.

thì tôi cũng xây được kim tự tháp.

But no amount of brute force

Nhưng chỉ bằng lao động khổ sai

gets you the dome of the Pantheon,

người ta không thể xây nên mái vòm đền Pantheon,

not 2,000 years ago, nor today.

2,000 năm trước đã thế, và ngày nay cũng vậy.

And incidentally, it is still the largest

Và thật tình cờ, ngôi đền này vẫn có vòm mái lớn nhất

unreinforced concrete dome that's ever been built.

bằng bê tông không gia cố từng được xây.

To build the Pantheon took some miracles.

Để xây Pantheon cần có vài phép lạ.

By miracles, I mean things that are

Tôi gọi đó là phép lạ, để muốn nói có những vấn đề

technically barely possible,

về mặt kỹ thuật là hầu như bất khả,

very high-risk, and might not be

đây là những việc có rủi ro cao và có thể

actually accomplishable at this moment in time,

không thể nào hoàn thành tại thời điểm này,

certainly not by you.

đương nhiên trong tay các ban thì sự thể sẽ khác.

For example, here are some of the Pantheon's miracles.

Ví dụ, đây là một số phép lạ về đền Pantheon.

To make it even structurally possible,

Để tạo nên một cấu trúc khả dĩ,

they had to invent super-strong concrete,

người ta phải sáng chế ra loại bê tông siêu bền,

and to control weight,

và để chịu được sức nặng,

varied the density of the aggregate

người ta thay đổi mật độ của cố kết

as they worked their way up the dome.

khi thi công từ dưới lên mái vòm.

For strength and lightness, the dome structure

Để tạo độ vững và độ nhẹ, cấu trúc của mái vòm

used five rings of coffers,

dùng 5 vòng mái,

each of diminishing size,

mỗi vòng có kích thước giảm dần,

which imparts a dramatic forced perspective

tạo khả năng phân bổ lực hài hòa

to the design.

cho thiết kế.

It was wonderfully cool inside

Ở bên trong đền mát rượi

because of its huge thermal mass,

bởi vì khối nhiệt khổng lồ của nó,

natural convection of air rising up

đối lưu tự nhiên của luồng khí đi lên

through the oculus,

qua giếng trời,

and a Venturi effect when wind blows across

và hiệu ứng Venturi khi gió thổi

the top of the building.

qua nóc của tòa nhà.

I discovered for the first time that light itself

Tôi khám phá ra lần đầu tiên rằng bản thân ánh sáng

has substance.

The shaft of light beaming through the oculus

Luồng ánh sáng chiếu qua giếng trời

was both beautiful and palpable,

vừa đẹp vừa dễ chịu,

and I realized for the first time

lần đầu tiên tôi nhận ra

that light could be designed.

ta có thể thiết kế ánh sáng.

Further, that of all of the forms of design,

Hơn nữa, tất cả các hình thức thiết kế,

visual design,

thiết kế trực quan,

they were all kind of irrelevant without it,

đều không phù hợp nếu không có ánh sáng,

because without light, you can't see any of them.

bởi vì không có ánh sáng, bạn không thể thấy thiết kế nào cả.

I also realized that I wasn't the first person

Tôi cũng nhận ra rằng tôi không phải là người đầu tiên

to think that this place was really special.

nhận ra nơi này thật là đặc biệt.

It survived gravity, barbarians, looters, developers

Nó sống sót trước tác động của trọng lực, những kẻ man rợ, cướp bóc,

and the ravages of time to become

phát triển, và tàn phá của thời gian;

what I believe is the longest

tôi tin đây là tòa nhà

continuously occupied building in history.

trường tồn bền nhất trong lịch sử.

Largely because of that visit,

Phần lớn nhờ chuyến thăm này,

I came to understand that,

tôi đã hiểu ra rằng,

contrary to what I was being told in school,

trái ngược với những điều học ở trường,

the worlds of art and design

thế giới nghệ thuật và thiết kế

were not, in fact, incompatible

thực chất không phải là không tương thích

with science and engineering.

với khoa học và kỹ thuật.

I realized, when combined,

Tôi đã nhận ra khi kết hợp chúng lại,

you could create things that were amazing

bạn có thể tạo nên những cái tuyệt vời

that couldn't be done in either domain alone.

không thể nào thực hiện được trong cả hai lĩnh vực riêng rẽ.

But in school, with few exceptions,

Nhưng ở trường học, với một vài ngoại lệ,

they were treated as separate worlds,

hai lĩnh vực này được xem là hai thế giới riêng biệt,

and they still are.

và hiện nay vẫn thế.

My teachers told me that I had to get serious

Các thầy giáo của tôi nói rằng tôi cần phải nghiêm túc

and focus on one or the other.

và tập trung vào một lĩnh vực này hoặc kia.

However, urging me to specialize

Tuy nhiên, thúc ép tôi chuyên tâm chỉ vào một lĩnh vực

only caused me to really appreciate those polymaths

làm tôi càng đề cao những nhân tài đa năng

like Michelangelo, Leonardo da Vinci,

như Michelangelo, Leonardo da Vinci,

Benjamin Franklin,

Benjamin Franklin,

people who did exactly the opposite.

những người đúng là đã làm những điều ngược lại.

And this led me to embrace

Điều này khiến tôi yêu thích

and want to be in both worlds.

và muốn trở thành con người của cả hai thế giới.

So then how do these projects of unprecedented creative vision and technical complexity

Làm thế nào dự án Pantheon với tầm nhìn sáng tạo chưa từng có

và phức tạp về mặt kỹ thuật đã trở thành hiện thực?

like the Pantheon actually happen?

Someone themselves, perhaps Hadrian,

Một ai đó, tự thân họ có lẽ là Hadrian

needed a brilliant creative vision.

cần một tầm nhìn sáng tạo, thông minh

They also needed the storytelling and leadership skills

Họ cũng cần khả năng thuyết phục và lãnh đạo

necessary to fund and execute it,

cần thiết để tập hợp kinh phí và tổ chức thực hiện,

and a mastery of science and technology

và sự tinh thông về khoa học và kỹ thuật

with the ability and knowhow

với năng lực và bí quyết

to push existing innovations even farther.

để thúc đẩy những thành tựu hiện có đi thậm chí xa hơn.

It is my belief that to create these rare game changers

Tôi tin rằng để sáng tạo nên những tác phẩm để đời này

requires you to pull off at least five miracles.

ta phải có ít nhất năm điều kì diệu.

The problem is, no matter how talented,

Vấn đề là dù cho bạn có tài năng tới đâu

rich or smart you are,

giàu có hay thông minh cỡ nào,

you only get one to one and a half miracles.

bạn chỉ có được một đến một rưỡi điều kì diệu là cùng.

That's it. That's the quota.

Chỉ đến thế thôi. Đó là giới hạn.

Then you run out of time, money, enthusiasm,

Và rồi bạn hết thời gian, hết tiền, hết nhiệt huyết,

whatever.

hết tất tần tật.

Remember, most people can't even imagine

Hãy nhớ, hầu hết mọi người không thể nghĩ là người ta có nổi

one of these technical miracles,

thậm chí một trong những điều kỳ diệu về kỹ thuật này,

and you need at least five to make a Pantheon.

và cần ít nhất năm điều để xây dựng công trình như Pantheon.

In my experience, these rare visionaries

Theo tôi, những người nhìn xa trông rộng hiếm thấy này

who can think across the worlds of art,

có thể nghĩ thấu cả thế giới của nghệ thuật,

design and engineering

thiết kế và kỹ thuật;

have the ability to notice

họ có khả năng nhận biết

when others have provided enough of the miracles

khi nào những người khác hội đủ các điều kì diệu

to bring the goal within reach.

để mang mục tiêu đến gần tầm với.

Driven by the clarity of their vision,

Nhờ có tầm nhìn rất rõ ràng,

they summon the courage and determination

họ có cam đảm và quyết tâm

to deliver the remaining miracles

để đưa ra những phép lạ còn lại

and they often take what other people think to be

và họ thường nắm lấy những điều người khác nghĩ

insurmountable obstacles

là trở ngại không thể vượt qua

and turn them into features.

và biến chúng nên những nét thành công đặc biệt.

Take the oculus of the Pantheon.

Hãy lấy giếng trời của Pantheon làm ví dụ.

By insisting that it be in the design,

Bằng quyết tâm đưa nó vào thiết kế,

it meant you couldn't use much of the structural technology

nghĩa là bạn không thể dùng nhiều công nghệ đương thời

that had been developed for Roman arches.

đã được phát triển cho các mái vòm thời La Mã.

However, by instead embracing it

Tuy nhiên, thay vì tận dụng kỹ thuật này

and rethinking weight and stress distribution,

và chỉ cần tính lại về trọng lượng và phân bổ ứng suất,

they came up with a design that only works

họ cả gan đưa ra một thiết kế chỉ được thực hiện

if there's a big hole in the roof.

với một giếng trời lớn ở trên nóc.

That done, you now get the aesthetic

Công trình đã xong! thỏa mãn yêu cầu mỹ học,

and design benefits of light, cooling

thiết kế để chiếu sáng, làm mát

and that critical direct connection with the heavens.

và mối liên lạc trực tiếp với bầu trời.

Not bad.

Không tệ.

These people not only believed

Những người này không chỉ tin rằng

that the impossible can be done,

có thể làm những điều không thể,

but that it must be done.

mà phải làm cho được như thế.

Enough ancient history.

Ta hãy gác lại lịch sử cổ đại.

What are some recent examples of innovations

Vậy đâu là những ví dụ hiện thời về những công trình

that combine creative design

kết hợp thiết kế sáng tạo

and technological advances in a way so profound

với tiến bộ công nghệ tài tình

that they will be remembered

để lại cho đời

a thousand years from now?

hàng ngàn năm sau?

Well, putting a man on the moon was a good one,

Vâng, đưa được con người lên mặt trăng là tài,

and returning him safely to Earth wasn't bad either.

và đưa được con người trở lại Trái đất cũng không hề tệ.

Talk about one giant leap:

Nói về một bước nhảy vọt khổng lồ:

It's hard to imagine a more profound moment

Thật khó tưởng tượng một thời khắc sâu sắc

in human history

trong lịch sử loài người

than when we first left our world

khi chúng ta lần đầu rời khỏi thế giới của mình

to set foot on another.

để đặt chân vào một thế giới khác.

So what came after the moon?

Điều tiếp theo sau mặt trăng là gì?

One is tempted to say that today's pantheon

Người ta dễ nói rằng

is the Internet,

đền thờ của hôm nay là Internet,

but I actually think that's quite wrong,

nhưng thực ra tôi nghĩ điều đó hoàn toàn sai,

or at least it's only part of the story.

hoặc ít nhất chỉ là một phần của câu chuyện.

The Internet isn't a Pantheon.

Internet không phải là đền thờ Pantheon.

It's more like the invention of concrete:

Đúng hơn, nó giống như sự phát minh ra bê tông:

important, absolutely necessary

quan trọng, và hoàn toàn cần thiết

to build the Pantheon,

để xây đền Pantheon

and enduring,

bền vững,

but entirely insufficient by itself.

nhưng hoàn toàn không đủ nếu chỉ có bê tông.

However, just as the technology of concrete

Tuy nhiên, cũng như công nghệ bê tông

was critical in realization of the Pantheon,

đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng đền Pantheon

new designers will use the technologies of the Internet

các nhà thiết kế mới ngày nay sẽ sử dụng công nghệ Internet

to create novel concepts that will endure.

để tạo ra các khái niệm mới bền vững.

The smartphone is a perfect example.

Điện thoại thông minh là một ví dụ hoàn hảo.

Soon the majority of people on the planet

Rồi đa số mọi người trên hành tinh này

will have one,

sẽ có một cái,

and the idea of connecting everyone

và ý tưởng kết nối mọi người

to both knowledge and each other will endure.

với kiến thức và với nhau sẽ trụ lại.

So what's next?

Bước tiếp theo là gì?

What imminent advance will be the equivalent of the Pantheon?

Tiến bộ gì sắp xãy ra sánh được với Pantheon?

Thinking about this,

Hãy nghĩ về điều này.

I rejected many very plausible

Tôi không kể đến nhiều đột phá

and dramatic breakthroughs to come,

rất được hoan nghênh và kịch tính

such as curing cancer.

như chữa bệnh ung thư.

Why? Because Pantheons are anchored

Tại sao? Bởi Pantheons được dựng nên

in designed physical objects,

trên các vật thể vật chất được thiết kế,

ones that inspire by simply seeing

vật thể này tạo cảm hứng

and experiencing them,

đơn giản qua việc nhìn và cảm nhận chúng,

and will continue to do so indefinitely.

và sẽ tiếp tục như vậy mãi mãi.

It is a different kind of language, like art.

Nghệ thuật là một loại ngôn ngữ khác.

These other vital contributions that extend life

Những đóng góp quan trọng kéo dài sự sống

and relieve suffering are, of course, critical,

và giảm bớt đau đớn, tất nhiên là quan trọng

and fantastic,

và tuyệt vời,

but they're part of the continuum of

nhưng chúng chỉ là một phần liên tục

our overall knowledge and technology,

của kiến thức và công nghệ tổng thể của chúng ta,

like the Internet.

giống như internet vậy thôi.

So what is next?

Vậy điều tiếp theo là gì?

Perhaps counterintuitively,

Có lẽ trái với những gì là cảm tính

I'm guessing it's a visionary idea

tôi đoán đó là một ý tưởng nhìn xa trông rộng

from the late 1930s

có từ cuối thập niên 1930

that's been revived every decade since:

kể từ đó đã được hồi sinh qua từng thập kỉ:

autonomous vehicles.

Đó là xe tự điều khiển.

Now you're thinking, give me a break.

Trong khi bạn đang suy nghĩ, cho tôi giải lao một tí.

How can a fancy version of cruise control

Làm thế nào một phiên bản mơ mộng về kiểm soát hành trình

be profound?

có thể đứng vững được?

Look, much of our world

Nhìn xem, phần lớn thế giới chúng ta

has been designed around roads and transportation.

được thiết kế xoay quanh đường sá và phương tiện.

These were as essential to the success

Đây là những điều thiết yếu dẫn đến thành công

of the Roman Empire

của Đế chế Roma

as the interstate highway system

như hệ thống đường cao tốc liên bang

to the prosperity and development

cho sự thịnh vượng và phát triển

of the United States.

của nước Mỹ.

Today, these roads that interconnect our world

Ngày nay, những con đường nối liền thế giới chúng ta

are dominated by cars and trucks

chen chúc bởi xe hơi và xe tải

that have remained largely unchanged

tình trạng này về cơ bản vẫn không thay đổi

for 100 years.

trong 100 năm tới.

Although perhaps not obvious today,

Mặc dù có lẽ không rõ ràng hôm nay,

autonomous vehicles will be the key technology

nhưng xe tự điều khiển sẽ là công nghệ chính

that enables us to redesign our cities

cho phép chúng ta tái thiết kế thành phố

and, by extension, civilization.

và nói rộng ra, tái thiết nền văn minh.

Here's why:

Đây là lý do tại sao:

Once they become ubiquitous,

Một khi xe tự điều khiển trở nên phổ biến,

each year, these vehicles will save

mỗi năm, những loại xe cộ này sẽ cứu được

tens of thousands of lives in the United States alone

hàng chục ngàn mạng sống chỉ riêng ở Hoa Kỳ

and a million globally.

và cứu sống một triệu người trên toàn thế giới.

Automotive energy consumption and air pollution

Việc tiêu thụ năng lượng từ ô tô và ô nhiễm không khí

will be cut dramatically.

sẽ giảm đi đáng kể.

Much of the road congestion

Việc tắc đường

in and out of our cities will disappear.

ở nội và ngoại vi các thành phố sẽ biến mất.

They will enable compelling new concepts

Những loại xe này cho phép đưa ra những ý tưởng mới và hấp dẫn

in how we design cities, work,

trong cách thiết kế thành phố, nơi làm việc

and the way we live.

và cách chúng ta sống.

We will get where we're going faster

Chúng ta sẽ đến nơi muốn đến nhanh hơn

and society will recapture vast amounts

và xã hội sẽ giành lại số lượng lớn

of lost productivity

sức sản xuất bị lãng phí

now spent sitting in traffic basically polluting.

khi ngồi trong các phương tiện giao thông ô nhiễm hiện nay.

But why now? Why do we think this is ready?

Nhưng tại sao là bây giờ? Tại sao ta nghĩ việc này đã sẵn sàng?

Because over the last 30 years,

Bởi vì trong 30 năm qua,

people from outside the automotive industry

những người không ở trong ngành công nghiệp ô tô

have spent countless billions

đã tiêu tốn vô số tỉ đô

creating the needed miracles,

để tạo ra những điều kì diệu cần thiết,

but for entirely different purposes.

nhưng với mục đích hoàn toàn khác.

It took folks like DARPA, universities,

Nghiên cứu của dự án phòng thủ tiên tiến (DARPA),

and companies completely outside of the automotive industry

các trường đại học, và các công ty ngoài ngành công nghiệp ô tô

to notice that if you were clever about it,

nhận thấy rằng nếu con người ta thông minh sáng suốt

autonomy could be done now.

thì ngành công nghệ tự động có thể đã được khai triển xong xuôi..

So what are the five miracles needed for autonomous vehicles?

Vậy thì 5 điều kỳ diệu cần cho ngành ô tô tự động là gì?

One, you need to know

Một, bạn cần biết

where you are and exactly what time it is.

bạn đang ở đâu và thời gian chính xác là gì

This was solved neatly by the GPS system,

Điều này được hệ thống GPS giải quyết chặt chẽ.

Global Positioning System,

Đó là Hệ thống Định Vị Toàn cầu,

that the U.S. Government put in place.

mà chính phủ Mỹ đã thiết lập.

You need to know where all the roads are,

Bạn cần biết các con đường ở đâu,

what the rules are, and where you're going.

quy luật đi đường là gì và nơi bạn muốn đến.

The various needs of personal navigation systems,

Nhu cầu khác nhau của hệ thống điều hướng cá nhân,

in-car navigation systems,

các hệ thống điều hướng trong xe,

and web-based maps address this.

và bản đồ dựa trên web đáp ứng nhu cầu này .

You must have near-continuous communication

Bạn cần có thông tin liên lạc gần như liên tục

with high-performance computing networks

với mạng lưới điện toán hiệu suất cao

and with others nearby

và với những người lân cận khác

to understand their intent.

để hiểu được ý định của họ.

The wireless technologies developed for mobile devices,

Công nghệ không dây đã phát triển cho thiết bị điện thoại,

with some minor modifications,

với một vài điều chỉnh nhỏ,

are completely suitable to solve this.

là hoàn toàn phù hợp để giải quyết vấn đề này.

You'll probably want some restricted roadways

Có thể bạn sẽ muốn bắt đầu

to get started

với một số con đường bị hạn chế

that both society and its lawyers

mà cả xã hội và giới luật sư

agree are safe to use for this.

đồng ý rằng chúng sẽ an toàn khi sử dụng cho mục đích này.

This will start with the HOV lanes

Hãy bắt đầu với các làn HOV (làn đường cho xe công suất cao)

and move from there.

và di chuyển từ đó.

But finally, you need to recognize

Nhưng cuối cùng, bạn cần nhận ra rằng

people, signs and objects.

con người, bảng hiệu, vật thể trên đường.

Machine vision, special sensors, and high-performance computing

Tầm nhìn của máy, cảm biến đặc biệt, và điện toán công suất cao

can do a lot of this,

có thể làm nhiều điều,

but it turns out a lot is not good enough

nhưng hóa ra vẫn còn chưa đủ

when your family is on board.

khi gia đình bạn đang ở trên xe.

Occasionally, humans will need to do sense-making.

Thỉnh thoảng, con người cần để cho trực giác hoạt động

For this, you might actually have to wake up

bạn có thể thực sự phải đánh thức

your passenger and ask them what the hell

hành khách trên xe và hỏi họ

that big lump is in the middle of the road.

cái ổ voi ở giữa đường là cái quái gì thế.

Not so bad, and it will give us a sense of purpose

Không quá tệ, nó cho chúng ta một cảm nhận về mục đích

in this new world.

trong thế giới mới này.

Besides, once the first drivers explain

Ngoài ra, khi những tay lái đầu tiên

to their confused car

giải thích cho chiếc xe đang bị bối rối

that the giant chicken at the fork in the road

rằng ổ voi lù lù ở ngã ba đường

is actually a restaurant,

thực ra là một nhà hàng,

and it's okay to keep driving,

và không sao, cứ tiếp tục lái,

every other car on the surface of the Earth

tất cả các xe khác trên mặt đất

will know that from that point on.

từ thời điểm này trở đi sẽ biết điều này.

Five miracles, mostly delivered,

5 điều kỳ diệu đã được kể ra gần hết,

and now you just need a clear vision

giờ đây bạn chỉ cần có một tầm nhìn sáng suốt

of a better world filled with autonomous vehicles

về một thế giới tốt đẹp hơn với những chiếc xe tự điều khiển,

with seductively beautiful and new functional designs

những thiết kế đẹp mê hồn cùng nhiều tính năng mới,

plus a lot of money and hard work

cộng với khá nhiều tiền và làm việc chăm chỉ

to bring it home.

để biến nó thành hiện thực.

The beginning is now only a handful of years away,

Thời điểm để bắt đầu chỉ một vài năm nữa,

and I predict that autonomous vehicles

và tôi dự đoán rằng phương tiện tự điều khiển

will permanently change our world

sẽ hoàn toàn thay đổi thế giới chúng ta

over the next several decades.

qua vài thập kỉ tới.

In conclusion, I've come to believe

Tóm lại, tôi tin rằng

that the ingredients for the next Pantheons

chất hợp thành ngôi đền Pantheons tương lai

are all around us,

đã ở đâu đó quanh đây,

just waiting for visionary people

chỉ chờ người có tầm nhìn

with the broad knowledge,

với kiến thức sâu rộng,

multidisciplinary skills,

những kỹ năng đa ngành,

and intense passion

và niềm đam mê tột bật

to harness them to make their dreams a reality.

để hiệp một tất cả, và biến giấc mơ thành hiện thực.

But these people don't spontaneously

Nhưng những người như thế không tự nhiên

pop into existence.

mọc ra.

They need to be nurtured and encouraged

Họ cần được nuôi dưỡng và khích lệ

from when they're little kids.

từ khi còn là những đứa trẻ.

We need to love them and help them

Chúng ta cần yêu thương và giúp đỡ họ

discover their passions.

để khám phá ra niềm đam mê của mình.

We need to encourage them to work hard

Chúng ta cần động viên họ làm việc chăm chỉ

and help them understand that failure

và giúp họ hiểu rằng thất bại

is a necessary ingredient for success,

là một phần cần thiết để thành công,

as is perseverance.

cũng như sự kiên trì vậy.

We need to help them to find their own role models,

Chúng ta cần giúp họ tìm ra hình mẫu của riêng họ,

and give them the confidence to believe in themselves

và cho họ sự tự tin để tin vào chính mình

and to believe that anything is possible,

và để tìn rằng mọi sự đều có thể.

and just as my grandpa did when he took me shopping for surplus,

và như ông tôi đã làm khi dẫn tôi đi mua đồ cũ

and just as my parents did

và cũng như cha mẹ tôi đã làm

when they took me to science museums,

khi họ dẫn tôi đến các bảo tàng khoa học

we need to encourage them to find their own path,

chúng ta cần động viên họ tìm ra con đường đi của riêng mình,

even if it's very different from our own.

ngay cả khi con đường của họ rất khác với chúng ta.

But a cautionary note:

Nhưng có một lưu ý:

We also need to periodically pry them away

chúng ta cũng cần định kỳ đưa họ ra khỏi

from their modern miracles,

những điều kì diệu hiện đại của mình

the computers, phones, tablets,

như máy tính, điện thoại, máy tính bảng,

game machines and TVs,

máy trò chơi, và ti vi,

take them out into the sunlight

hãy dẫn họ ra ngoài nắng

so they can experience both the natural

để họ có thể cảm nhận được thiên nhiên

and design wonders of our world,

và những kỳ quan thiết kế của thế giới,

our planet and our civilization.

hành tinh và nền văn minh của chúng ta.

If we don't, they won't understand

Nếu chúng ta không làm vậy, thì bọn trẻ sẽ không hiểu được

what these precious things are

những điều quý giá kia là gì

that someday they will be resopnsible

rằng tới một ngày nào đó chúng sẽ chịu trách nhiệm

for protecting and improving.

bảo vệ và phát triển nó.

We also need them to understand

Chúng ta cũng cần chúng hiểu

something that doesn't seem adequately appreciated

vài điều dường như vẫn không được đánh giá đúng mức

in our increasingly tech-dependent world,

trong thế giới ngày càng phụ thuộc vào công nghệ,

that art and design

điều đó là nghệ thuật và thiết kế

are not luxuries,

không phải là điều xa xỉ,

nor somehow incompatible

cũng không phải không tương thích

with science and engineering.

với khoa học và kỹ thuật.

They are in fact essential to what makes us special.

Chính nó là điều thiết yếu khiến chúng ta trở nên đặc biệt.

Someday, if you get the chance,

Một ngày nào đó, nếu bạn có cơ hội,

perhaps you can take your kids

có lẽ bạn sẽ dẫn con mình

to the actual Pantheon,

đến thăm đền Pantheon,

as we will our daughter Kira,

cũng như chúng tôi sẽ dẫn con gái mình là Kira,

to experience firsthand

đến trải nghiệm trực tiếp

the power of that astonishing design,

sức mạnh của thiết kế đáng kinh ngạc này,

which on one otherwise unremarkable day in Rome,

được làm nên vào một ngày không có gì nổi bật tại Rome,

reached 2,000 years into the future

đã trường tồn 2,000 năm vào tương lai

to set the course for my life.

để định hướng cho cuộc đời tôi.

Thank you.

Xin cảm ơn

(Applause)

(Vỗ tay)