Beau Lotto + Amy O'Toole: Science is for everyone, kids included

Beau Lotto + Amy O’Toole: Khoa học cho mọi người, kể cả trẻ thơ

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Translator: Hong Nguyen Reviewer: Trinh Brunch

Beau Lotto: So, this game is very simple.

Beau Lotto: Trò chơi này rất đơn giản.

All you have to do is read what you see. Right?

Tất cả những gì bạn phải làm là đọc to những gì bạn nhìn thấy, được không?

So, I'm going to count to you, so we don't all do it together.

Vậy, tôi sẽ đếm và chúng ta có thể đọc cùng môt lúc.

Okay, one, two, three.Audience: Can you read this?

1, 2, 3. Khán giả: Bạn có thể đọc cái này không?

BL: Amazing. What about this one? One, two, three.Audience: You are not reading this.

BL: Rất tốt. Thế còn câu này? 1, 2, 3. Khán giả: Bạn đang không đọc cái này.

BL: All right. One, two, three. (Laughter)

BL: Tốt. 1, 2, 3. (Tiếng cười rộ lên)

If you were Portuguese, right? How about this one? One, two, three.

Nếu bạn là người Bồ Đào Nha, phải không? Vậy câu này thì sao? 1, 2, 3.

Audience: What are you reading?

Khán giả: Bạn đang đọc cái gì thế?

BL: What are you reading? There are no words there.

Bạn đang đọc cái gì? Trên đây đâu có chữ nào vậy đâu.

I said, read what you're seeing. Right?

Tôi đã nói là: hãy đọc những gì bạn trông thấy, đúng ko?

It literally says, "Wat ar ou rea in?" (Laughter) Right?

Theo câu chữ, “at a u rê-a in” đúng không? (tiếng cười)

That's what you should have said. Right? Why is this?

Đó là điều đáng lẽ các bạn phải nói. Phải không nào? Tại sao lại như vậy?

It's because perception is grounded in our experience.

Đó là bởi nhận thức của chúng ta được huấn luyện bởi kinh nghiệm của chúng ta.

Right? The brain takes meaningless information

Đúng không? Não bộ tiếp thu những thông tin vô nghĩa

and makes meaning out of it, which means we never see

và dựa trên đó hình thành nên ý nghĩa, điều này có nghĩa chúng ta chưa bao giờ thấy

what's there, we never see information,

những gì ở đó, chúng ta chưa bao giờ thấy thông tin,

we only ever see what was useful to see in the past.

mà chúng ta chỉ thấy những gì có ích để thấy trong quá khứ.

All right? Which means, when it comes to perception,

Được rồi. Điều này có nghĩa, khi nó thành tri giác,

we're all like this frog.

tất cả chúng ta đều giống chú ếch này.

(Laughter)

(Tiếng cười)

Right? It's getting information. It's generating behavior

Đúng không? Nó tiếp nhận thông tin. Nó hình thành hành vi

that's useful. (Laughter)

có ích. (Tiếng cười)

(Laughter)

(Tiếng cười)

(Video) Man: Ow! Ow! (Laughter) (Applause)

Nhân vật trong video: Ow! Ow! (Tiếng cười) (Tiếng vỗ tay)

BL: And sometimes, when things don't go our way,

BL: Và đôi khi, khi mọi việc không diễn ra theo cách của chúng ta muốn,

we get a little bit annoyed, right?

chúng ta sẽ có một chút bực bội, đúng không?

But we're talking about perception here, right?

Nhưng chúng ta đang nói về nhận thức ở đây, đúng không?

And perception underpins everything we think, we know,

Và nhận thức làm cơ sở cho tất cả những gì chúng ta suy nghĩ, chúng ta biết,

we believe, our hopes, our dreams, the clothes we wear,

chúng ta tin tưởng, những hy vọng, những giấc mơ của chúng ta, quần áo chúng ta mặc, tình yêu

falling in love, everything begins with perception.

mọi thứ đều khởi nguồn cùng với nhận thức.

Now if perception is grounded in our history, it means

Bây giờ, nếu nhận thức của chúng ta được định hình trong lịch sử của chúng ta, nghĩa là

we're only ever responding according to what we've done before.

chúng ta đang chỉ đáp lại dựa vào những gì chúng ta đã làm trước đó.

But actually, it's a tremendous problem,

Nhưng đó thực sự là một vấn đề to tát

because how can we ever see differently?

bởi làm thế nào chúng ta có thế nhìn nhận khác đi?

Now, I want to tell you a story about seeing differently,

Bây giờ, tôi muốn kể cho các bạn nghe một câu chuyện về việc nhìn nhận theo một cách khác đi,

and all new perceptions begin in the same way.

và tất cả những nhận thức mới để bắt đầu cùng một cách như nhau.

They begin with a question.

Chúng bắt đầu với một câu hỏi.

The problem with questions is they create uncertainty.

Vấn đề với các câu hỏi là chúng tạo ra sự không chắc chắn.

Now, uncertainty is a very bad thing. It's evolutionarily

Sự không chắc chắn này thực sự là một điều tồi tệ. Nó thực sự tồi tệ mang tính chất tiến hóa.

a bad thing. If you're not sure that's a predator, it's too late.

Nếu bạn không chắc chắn đó là một kẻ săn mồi, thì chuyện quá muộn rồi.

Okay? (Laughter)

Đồng ý chứ? (Tiếng cười)

Even seasickness is a consequence of uncertainty.

Ngay cả bệnh say sóng cũng là một hậu quả của sự không chắc chắn.

Right? If you go down below on a boat, your inner ears

Đúng không? Khi bạn đi xuống cuối khoang thuyền, lỗ tai trong

are you telling you you're moving. Your eyes, because

đang nói với bạn rằng bạn đang di chuyển. Đôi mắt của bạn, bởi

it's moving in register with the boat, say I'm standing still.

nó di chuyển đồng hành cùng với con tàu, nói rằng tôi vẫn đang đứng yên.

Your brain cannot deal with the uncertainty of that information, and it gets ill.

Bộ não của bạn không thể giải quyết được sự không chắc chắn của thông tin và nó lăn ra bệnh.

The question "why?" is one of the most dangerous things you can do,

Câu hỏi “tại sao” là một trong những điều nguy hiểm nhất mà bạn có thể làm

because it takes you into uncertainty.

bởi vì nó đưa bạn đến với sự không chắc chắn.

And yet, the irony is, the only way we can ever

Và còn nữa, trớ trêu là cách duy nhất chúng ta có thể

do anything new is to step into that space.

làm bất cứ điều gì đó mới là bước vào bên trong không gian đó.

So how can we ever do anything new? Well fortunately,

Như vậy làm thế nào mà chúng ta có thể làm một điều gì đó mới? May mắn thay,

evolution has given us an answer, right?

sự tiến hóa cho chúng ta lời giải đáp, đúng không?

And it enables us to address even the most difficult

Và nó cho phép chúng ta xác định được ngay cả phần hóc búa nhất

of questions. The best questions are the ones that create the most uncertainty.

của các câu hỏi. Những câu hỏi hay nhất là những câu có thể tạo ra sự rất không chắc chắn.

They're the ones that question the things we think to be true already. Right?

Chúng là những câu mà nghi vấn những điều mà chúng ta cho là luôn đúng. Phải không?

It's easy to ask questions about how did life begin,

Dễ dàng để đặt câu hỏi sự sống đã bắt đầu như thế nào,

or what extends beyond the universe, but to question what you think to be true already

hay điều gì tồn tại bên trong vũ trụ, nhưng để nghi ngờ những gì mà chúng ta nghĩ là đã đúng

is really stepping into that space.

thì lại thực sự đi vào trong không gian đó.

So what is evolution's answer to the problem of uncertainty?

Vậy câu trả của sự tiến hóa nào cho vấn đề của sự không chắc chắn?

It's play.

Đó chính là vui chơi.

Now play is not simply a process. Experts in play will tell you

Vui chơi không chỉ đơn thuần là quá trình. Các chuyên gia trong lĩnh vực vui chơi sẽ chứng minh với bạn

that actually it's a way of being.

rằng thực sự đó là một cách của sự sống.

Play is one of the only human endeavors where uncertainty

Vui chơi là một trong những nỗ lực chỉ của con người - nơi mà sự không chắc chắn

is actually celebrated. Uncertainty is what makes play fun.

thực sự được ca ngợi. Sự không chắc chắn là điều làm cho việc chơi trở nên vui vẻ.

Right? It's adaptable to change. Right? It opens possibility,

Đúng không? Nó có thể thích nghi để thay đổi. Đúng không? Nó mở ra khả năng có thể,

and it's cooperative. It's actually how we do our social bonding,

và nó hợp tác. Đó thật ra là cách mà chúng ta thực hiện gắn kết xã hội

and it's intrinsically motivated. What that means

và nó thôi thúc từ bên trong. Điều đó có nghĩa là

is that we play to play. Play is its own reward.

chúng ta chơi là để vui chơi. Vui chơi là một phần thưởng của chính nó.

Now if you look at these five ways of being,

Bây giờ, nếu bạn nhìn vào 5 cách để tồn tại này,

these are the exact same ways of being you need

chúng chính xác là cách sống mà bạn cần

in order to be a good scientist.

để trở thành một nhà khoa học giỏi.

Science is not defined by the method section of a paper.

Khoa học không phải là được định nghĩa bởi phần phương pháp trên lý thuyết.

It's actually a way of being, which is here, and this is true

Mà nó thực sự là cách thức của sự tồn tại, những điều đó ở ngay đây, và đúng

for anything that is creative.

với tất thảy những gì mang tính chất sáng tạo.

So if you add rules to play, you have a game.

Vậy, nếu bạn thêm vào những luật lệ để chơi, bạn sẽ có trò chơi.

That's actually what an experiment is.

Đó là tất cả những gì của một thực nghiệm, thực chất là như thế.

So armed with these two ideas,

Vậy, trang bị với hai ý tưởng,

that science is a way of being and experiments are play,

khoa học là một cách của sự sống và các thực nghiệm là vui chơi,

we asked, can anyone become a scientist?

chúng tôi đã hỏi phải chăng bất cứ ai cũng có thể là một nhà khoa học?

And who better to ask than 25 eight- to 10-year-old children?

Và hỏi ai có thể ai tốt hơn 25 đứa trẻ trong độ tuổi từ 8 đến 10?

Because they're experts in play. So I took my bee arena

Bởi bọn trẻ là những chuyên gia trong vui chơi. Vậy nên tôi đã mang bầy ong của tôi

down to a small school in Devon, and the aim of this

xuống một ngôi trường nhỏ ở Devon, và mục đích của chuyện này là

was to not just get the kids to see science differently,

không chỉ để cho bọn trẻ nhìn khoa học một cách khác đi,

but, through the process of science, to see themselves differently. Right?

mà, thông qua quá trình của khoa học, để bọn trẻ nhìn nhận bản thân chúng khác đi, Đúng không?

The first step was to ask a question.

Bước đầu tiên là hỏi một câu hỏi.

Now, I should say that we didn't get funding for this study

Bây giờ, tôi nên nói ra, chúng tôi đã không có được tài trợ cho nghiên cứu này

because the scientists said small children couldn't make

bởi các nhà khoa học nói trẻ con không thể

a useful contribution to science, and the teachers said kids couldn't do it.

đóng góp hữu ích gì cho khoa học, còn các giáo viên thì nói trẻ nhỏ không thể làm được điều đó.

So we did it anyway. Right? Of course.

Nhưng dù chuyện gì thì... Chúng tôi đã làm điều đó. Đúng không? Tất nhiên rồi.

So, here are some of the questions. I put them in small print

Đây là một số những câu hỏi. Tôi viết nhỏ lại,

so you wouldn't bother reading it. Point is that five of the questions that the kids came up with

như vậy quý vị sẽ không mất công mà đọc nó. Vấn đề là 5 trong số các câu hỏi do lũ trẻ nghĩ ra

were actually the basis of science publication the last five to 15 years. Right?

hoá ra chính là nền tảng của những công bố khoa học trong khoảng 5 đến 15 năm gần đây. Phải vậy không?

So they were asking questions that were significant

Như vậy lũ trẻ nêu lên những câu hỏi đã có tầm quan trọng

to expert scientists.

đối với các chuyên gia khoa học.

Now here, I want to share the stage with someone quite special. Right?

Giờ đây, tôi muốn chia sẻ với sân khấu với một người khá đặc biệt. Được không?

She was one of the young people who was involved in this study,

Cô bé là một trong những bạn trẻ đã tham gia vào nghiên cứu này

and she's now one of the youngest published scientists

và hiện là một trong những nhà khoa học trẻ nhất có tên tuổi

in the world. Right? She will now, once she comes onto stage,

trên thế giới. Đúng không? Và lúc cô bé bước lên sân khấu sẽ là lúc

will be the youngest person to ever speak at TED. Right?

cô bé trở thành người trẻ tuổi nhất đã từng diễn thuyết ở TED. Phải vậy không?

Now, science and asking questions is about courage.

Ngày nay, khoa học và việc đặt câu hỏi là vấn đề can đảm.

Now she is the personification of courage, because she's

Giờ đây cô bé là một ví dụ điển hình cho sự can đảm, bởi cô bé

going to stand up here and talk to you all.

sẽ đứng ở đây và nói chuyện với tất cả chúng ta.

So Amy, would you please come up? (Applause)

Amy ơi, cháu bước ra đây được không? (Tiếng vỗ tay)

(Applause)

(Tiếng vỗ tay)

So Amy's going to help me tell the story of what we call

Vậy, Amy sẽ giúp tôi kể câu chuyện mà chúng tôi gọi là

the Blackawton Bees Project, and first she's going to tell you

Dự án Blackawton Bees, và trước hết cô bé sẽ kể cho bạn

the question that they came up with. So go ahead, Amy.

về các câu hỏi mà chúng tôi đã đặt ra. Nào xin mời, Amy.

Amy O'Toole: Thank you, Beau. We thought

Amy O`Toole: Cảm ơn, Beau. Chúng tai đã nghĩ

that it was easy to see the link between humans and apes

rằng rất dễ dàng để thấy mối liên quan giữa con người và vượn người

in the way that we think, because we look alike.

theo cái cách mà chúng ta nghĩ, bởi chúng ta trông giống nhau.

But we wondered if there's a possible link

Nhưng chúng tôi băn khoăn liệu có thể có mối liên quan nào

with other animals. It'd be amazing if humans and bees

với các loài vật khác nữa. Sẽ là rất thú vị nếu con người và con ong

thought similar, since they seem so different from us.

suy nghĩ giống nhau, bởi ong có vẻ rất khác biệt với người.

So we asked if humans and bees might solve

Vậy đó, chúng tôi thắc mắc liệu con người và con ong có thế giải quyết

complex problems in the same way.

những vấn đề phức tạp theo cùng một cách không.

Really, we wanted to know if bees can also adapt

Thực sự đó, chúng tôi đã muốn biết nếu ong có thể tự chúng thích nghi

themselves to new situations using previously learned rules

với những tình huống mới sử dụng đúng những quy luật và điều kiện mà chúng đã học trước đó

and conditions. So what if bees can think like us?

Như vậy liệu ong có thể suy nghĩ giống chúng ta?

Well, it'd be amazing, since we're talking about an insect

Đó thực sự là một điều đáng ngạc nhiên, bởi chúng ta đang nói về một loại côn trùng

with only one million brain cells.

với chỉ một nghìn tế bào não.

But it actually makes a lot of sense they should,

Nhưng điều đó thực ra lại rất hợp lý đó,

because bees, like us, can recognize a good flower

bởi ong, giống với chúng ta, có thể nhận ra một bông hoa tốt

regardless of the time of day, the light, the weather,

bất chấp thời gian trong ngày, ánh sáng, thời tiết,

or from any angle they approach it from. (Applause)

hay từ khía cạnh nào mà chúng tiếp cận bông hoa. (Vỗ tay)

BL: So the next step was to design an experiment,

BL: Bước tiếp theo là thiết kế một thực nghiệm,

which is a game. So the kids went off and they designed

là một trò chơi. Và bọn trẻ đã ra tay và thiết kế

this experiment, and so -- well, game -- and so,

thực nghiệm này, và vậy đấy -- một trò chơi -- và như thế,

Amy, can you tell us what the game was,

Amy, cháu có thể nói cho chúng tôi nghe trò chơi đó là gì không,

and the puzzle that you set the bees?

và tình huống phức tạp các cháu đã tạo ra cho lũ ong?

AO: The puzzle we came up with was an if-then rule.

AO: Tình huống phức tạp chúng tôi đã nghĩ ra là một quy luật nếu-thì.

We asked the bees to learn not just to go to a certain color,

Chúng tôi yêu cầu lũ ong không chỉ học cách tìm đến một màu xác định,

but to a certain color flower only

mà phải tới một bông hoa cụ thể nữa

when it's in a certain pattern.

trong một sơ đồ xác định.

They were only rewarded if they went to the yellow flowers

Lũ ong chỉ được thưởng nếu chúng bay tới những bông hoa màu vàng,

if the yellow flowers were surrounded by the blue,

nếu những bông hoa màu vàng bị bao quanh bởi màu xanh da trời

or if the blue flowers were surrounded by the yellow.

hoặc những bông hoa màu xanh da trời được bao quanh bởi những bông màu vàng.

Now there's a number of different rules the bees can learn

Hàng loạt các luật lệ khác nhau mà ong có thể học

to solve this puzzle. The interesting question is, which?

để giải quyết tình huống này. Câu hỏi thú vị là, bông nào?

What was really exciting about this project was we,

Điều thực sự lý thú về dự án này là chúng tôi

and Beau, had no idea whether it would work.

với Beau, không hế biết liệu nó sẽ thành công không.

It was completely new, and no one had done it before,

Hoàn toàn mới mẻ, và chưa ai từng làm trước đó,

including adults. (Laughter)

bao gồm cả người lớn.(Tiếng cười)

BL: Including the teachers, and that was really hard for the teachers.

BL: Bao gồm cả các giáo viên, và điều đó thực sự khó xử cho các giáo viên,

It's easy for a scientist to go in and not have a clue what he's doing,

rất dễ dàng đối với một nhà khoa học bắt tay làm mà không hề chắc anh ta đang làm gì,

because that's what we do in the lab, but for a teacher

bởi đó là những gì chúng tôi làm trong phòng thí nghiệm, nhưng đối với một giáo viên

not to know what's going to happen at the end of the day --

không thể biết chuyện gì sẽ xảy ra vào cuối ngày thì...

so much of the credit goes to Dave Strudwick, who was

vậy nên, gửi sự trân trọng tới Dave Strudwick, người

the collaborator on this project. Okay?

cộng tác với dự án này. Nhé?

So I'm not going to go through the whole details of the study

Tôi sẽ không đi vào tất cả chi tiết của nghiên cứu

because actually you can read about it, but the next step

bởi bạn có thể đọc về nó, nhưng bước tiếp theo

is observation. So here are some of the students

là quan sát. Đây là một số học sinh

doing the observations. They're recording the data

thực hiện các công việc quan sát. Bọn trẻ ghi lại các dữ liệu

of where the bees fly.

nơi mà bầy ong bay.

(Video) Dave Strudwick: So what we're going to do —Student: 5C.

(Trong video) Dave Strudwick : Chúng ta sắp làm chuyện gì nào -- Học sinh: 5C

Dave Strudwick: Is she still going up here?Student: Yeah.

Dave: Con ong ấy vẫn bay cao trên đây à? Học sinh: Dạ đúng.

Dave Strudwick: So you keep track of each.Student: Henry, can you help me here?

Dave: Vậy các em ghi lại từng con một nhé. Học sinh: Henry, anh có thể giúp em ở đây không?

BL: "Can you help me, Henry?" What good scientist says that, right?

BL: "Giúp tôi được không, Henry?" - đó là điều một nhà khoa học lỗi lạc nói, đúng không?

Student: There's two up there.

Học sinh: Có 2 con ở trên này ạ.

And three in here.

Và 3 con ở đây.

BL: Right? So we've got our observations. We've got our data.

BL: Đúng không? Vậy chúng tôi có những nhà quan sát của chúng tôi. Chúng tôi có dữ liệu.

They do the simple mathematics, averaging, etc., etc.

Bọn trẻ thực thi một vài phép toán đơn giản, tính trung bình cộng, vân vân và vân vân.

And now we want to share. That's the next step.

Và giờ đây chúng tôi muốn chia sẻ. Đó là bước tiếp theo.

So we're going to write this up and try to submit this

Như vậy, chúng tôi sẽ viết ra và gửi đi

for publication. Right? So we have to write it up.

để xuất bản. Đúng không? Chúng tôi phải viết chúng xuống.

So we go, of course, to the pub. All right? (Laughter)

Chúng tôi đi, dĩ nhiên, đi đến quán rượu. Được chứ? (Cười rộ)

The one on the left is mine, okay? (Laughter)

Đứa trẻ ở bên trái là con tôi, được chứ? (Tiếng cười)

Now, I tell them, a paper has four different sections:

Bấy giờ, tôi nói với lũ trẻ, một bài viết có bốn phần khác nhau:

an introduction, a methods, a results, a discussion.

phần mở đầu, phần phương pháp, kết quả, phần thảo luận.

The introduction says, what's the question and why?

Phần mở đầu nói lên: câu hỏi đặt ra là gì, và tại sao?

Methods, what did you do? Results, what was the observation?

Các phương pháp, chúng ta đã làm gì? Kết quả, và dữ liệu quan sát được là gì?

And the discussion is, who cares? Right?

Và phần thảo luận là, ai quan tâm làm gì? Đúng không?

That's a science paper, basically. (Laughter)

Cơ bản mà nói, đó là tất cả của một bài viết khoa học. (Tiếng cười)

So the kids give me the words, right? I put it into a narrative,

Như thế, lũ trẻ cung cấp các từ ngữ cho tôi, đúng không? Và tôi tường thuật lại

which means that this paper is written in kidspeak.

điều đó có nghĩa tài liệu này được viết bởi ngôn ngữ trẻ thơ.

It's not written by me. It's written by Amy

Tôi không viết. Nó được viết bởi Amy

and the other students in the class. As a consequence,

và các học sinh khác trong lớp. Vậy nên hệ quả là,

this science paper begins, "Once upon a time ... " (Laughter)

tài liệu khoa học này bắt đầu bằng: "Ngày xửa ngày xưa.." (Cười rộ)

The results section, it says: "Training phase, the puzzle ... duh duh duuuuuhhh." Right? (Laughter)

Phần kết quả được viết: "Giai đoạn huấn luyện, câu đố ...duh duh duuuuuhhh". Đúng không? (Tiếng cười)

And the methods, it says, "Then we put the bees

Và phần phương pháp được viết: "Sau đó chúng tôi đặt lũ ong

into the fridge (and made bee pie)," smiley face. Right? (Laughter)

vào tủ lạnh (và làm bánh pie ong)" - mặt cười. Đúng không? (Tiếng cười)

This is a science paper. We're going to try to get it published.

Đây là một tài liệu khoa học. Chúng tôi sẽ cố gắng để nó được xuất bản.

So here's the title page. We have a number of authors there.

Đây là trang đầu. Chúng tôi có một số lượng các tác giả đáng kể.

All the ones in bold are eight to 10 years old.

Tất cả tên được tô đậm là những đứa trẻ từ 8-10 tuổi.

The first author is Blackawton Primary School, because

Tác giả đầu tiên là Trường Tiểu Học Blackawton, vì

if it were ever referenced, it would be "Blackawton et al,"

nếu như tài liệu này được đưa vào danh sách tham khảo, nó sẽ là "Blackawton và cộng sự"

and not one individual. So we submit it to a public access journal,

chứ không phải cá nhân nào hết. Như vậy chúng tôi gửi nó đến một tạp chí phổ thông,

and it says this. It said many things, but it said this.

và tạp chí đó nói vầy. Tạp chí đó nói rất nhiều, nhưng nói thế này. "Tôi lo ngại rằng tài liệu này

"I'm afraid the paper fails our initial quality control checks in several different ways." (Laughter)

không đạt từ bước đầu tiên theo quy chuẩn chất lượng của chúng tôi, dù kiểm tra cách nào đi nữa". (Cười rộ)

In other words, it starts off "once upon a time,"

Nói theo một cách khác, tài liệu này không đạt ngay đoạn mở đầu: "Ngày xửa ngày xưa",

the figures are in crayon, etc. (Laughter)

rồi những biểu đồ vẽ bằng phấn màu, vân vân. (Cười rộ)

So we said, we'll get it reviewed. So I sent it to Dale Purves,

Do vậy chúng tôi nói, chúng tôi sẽ xem lại. Rồi tôi gửi nó cho Dale Purves,

who is at the National Academy of Science, one of the leading neuroscientists in the world,

người làm viêc tại Viện Khoa Học Quốc Gia (National Academy of Science), một trong những nhà thần kinh học hàng đầu thế giới,

and he says, "This is the most original science paper I have ever read" — (Laughter) —

và ông nói: "Đây là tài liệu khoa học nguyên bản nhất mà tôi đã từng đọc" -- (Tiếng cười) --

"and it certainly deserves wide exposure."

"và nó xứng đáng được quảng bá rộng rãi".

Larry Maloney, expert in vision, says, "The paper is magnificent.

Larry Maloneny, chuyên gia về thị giác, nói: "Tài liệu này quá ấn tượng".

The work would be publishable if done by adults."

Công trình nghiên cứu này có thể được xuất bản nếu được thực hiện bởi người lớn".

So what did we do? We send it back to the editor.

Vậy chúng tôi đã làm gì? Chúng tôi đã gửi ngược tài liệu này đến biên tập viên.

They say no.

Họ nói không.

So we asked Larry and Natalie Hempel to write

Cho nên chúng tôi nhờ Larry và Natalie Hempel viết

a commentary situating the findings for scientists, right,

một lời dẫn giải tình huống hóa sự tìm ra của các nhà khoa học,

putting in the references, and we submit it to Biology Letters.

đặt vào trong phần tham khảo, và chúng tôi gửi nó cho Biology Letters.

And there, it was reviewed by five independent referees,

Và như vậy đấy, tài liệu đã được đánh giá độc lập bởi năm trọng tài

and it was published. Okay? (Applause)

và nó đã được xuất bản. (Vỗ tay)

(Applause)

(Vỗ tay)

It took four months to do the science,

Mất bốn tháng để thực hiện tài liệu khoa học này,

two years to get it published. (Laughter)

và mất hai năm để được xuất bản. (Cười rộ)

Typical science, actually, right? So this makes Amy and

Kiểu khoa học điển hình, thực sự thế, đúng không? Như vậy, nó đã làm Amy

her friends the youngest published scientists in the world.

và các bạn của cô bé trở thành những nhà khoa học trẻ tuổi nhất thế giới được được biết đến.

What was the feedback like?

Những phản hồi như thế nào?

Well, it was published two days before Christmas,

Tài liệu đã được xuất bản hai ngày trước Giáng Sinh,

downloaded 30,000 times in the first day, right?

được tải 30,000 lần trong ngày đầu tiên, đúng không?

It was the Editors' Choice in Science, which is a top science magazine.

Nó là tạp chí "Editor`s Choice in Scence", một tạp chí khoa học hàng đầu.

It's forever freely accessible by Biology Letters.

Nó là tài liệu được truy cập vĩnh viễn miễn phí trên Biology Letters.

It's the only paper that will ever be freely accessible by this journal.

Nó là tài liệu duy nhất được truy cập vĩnh viễn miễn phí của tạp chí này.

Last year, it was the second-most downloaded paper

Năm vừa rồi, nó là tài liệu được tải về nhiều thứ hai

by Biology Letters, and the feedback from not just scientists

trên Biology Letters. và phản hồi không chỉ từ phía các nhà khoa học

and teachers but the public as well.

và các giáo viên mà còn từ dân chúng nữa.

And I'll just read one.

Và tôi chỉ đọc một trong số đó.

"I have read 'Blackawton Bees' recently. I don't have

"Gần đây tôi vừa đọc 'Blackawton Bees'. Không có

words to explain exactly how I am feeling right now.

từ ngữ nào để giải thích chính xác được cảm giác tôi ngay lúc này.

What you guys have done is real, true and amazing.

Điều mà các bạn làm là thật, đúng đắn và đáng kinh ngạc.

Curiosity, interest, innocence and zeal are the most basic

Sự tò mò. thích thú, trong sáng và sự nhiệt huyết là những điều cơ bản nhất

and most important things to do science.

và quan trọng nhất để làm khoa học.

Who else can have these qualities more than children?

Còn ai khác có thể đủ điều kiện hơn trẻ thơ?

Please congratulate your children's team from my side."

Xin hãy gửi lời chúc mừng của tôi tới bọn trẻ của ông."

So I'd like to conclude with a physical metaphor.

Vậy nên, tôi xin phép được kết luận với một phép ẩn dụ mang tính chất vật lý

Can I do it on you? (Laughter)

Tôi có thể làm điều đó với bạn được không? (Tiếng cười)

Oh yeah, yeah, yeah, come on. Yeah yeah. Okay.

Oh yeah, yeah, yeah, đi nào. Yeah yeah. Okay.

Now, science is about taking risks, so this is an incredible risk, right? (Laughter)

Bây giờ, khoa học là mạo hiểm, vậy đây là một sự mạo hiểm không thể tin nổi, đúng không? (Tiếng cười)

For me, not for him. Right? Because we've only done this once before. (Laughter)

Với tôi, chứ không phải với ông ấy. Đúng không? Bởi chúng tôi mới làm điều này một lần trước đây. (Tiếng cười)

And you like technology, right?

Và ông thích công nghệ đúng không?

Shimon Schocken: Right, but I like myself.

Shimon Schocken: Đúng, nhưng tôi yêu bản thân thôi.

BL: This is the epitome of technology. Right. Okay.

BL: Đây là một mô hình thu nhỏ của công nghệ. Đúng chứ?

Now ... (Laughter)

Bây giờ... (Tiếng cười)

Okay. (Laughter)

Được rồi.. (Tiếng cười)

Now, we're going to do a little demonstration, right?

Bây giờ, chúng ta sẽ làm một chứng minh nho nhỏ, nhé?

You have to close your eyes, and you have to point

Ông phải nhắm mắt lại, và chỉ tay về

where you hear me clapping. All right?

hướng mà ông nghe thấy tôi vỗ tay. Được không?

(Clapping)

(Tiếng vỗ tay)

(Clapping)

(Tiếng vỗ tay)

Okay, how about if everyone over there shouts. One, two, three?

Được rồi, hay bây giờ tất cả cùng hô to 1, 2, 3?

Audience: (Shouts)

Khán giả: (Tiếng hô)

(Laughter)

(Tiếng cười)

(Shouts) (Laughter)

(Tiếng hô) (Tiếng cười)

Brilliant. Now, open your eyes. We'll do it one more time.

Quá tuyệt! Bây giờ, ông mở mắt ra. Chúng ta sẽ làm lại một lần nữa

Everyone over there shout. (Shouts)

Tất cả mọi người ở hướng này hô lên đi. (Tiếng hô)

Where's the sound coming from? (Laughter) (Applause)

Âm thành từ đâu dội tới? (Tiếng cười) (Tiếng vỗ tay)

Thank you very much. (Applause)

Cảm ơn ông rất nhiều. (Tiếng vỗ tay)

What's the point? The point is what science does for us.

Vấn đế ở đây là gì? Vấn đề là khoa học làm gì cho chúng ta.

Right? We normally walk through life responding,

Đúng không? Chúng ta thường trải qua những phản xạ đời thường

but if we ever want to do anything different, we have to

nhưng nếu chúng ta có lúc nào đó muốn làm điều gì đó khác biệt, chúng ta phải

step into uncertainty. When he opened his eyes,

bước vào sự không chắc chắn. Khi ông ấy mở mắt ra,

he was able to see the world in a new way.

ông ấy đã có thể thấy thế giới khác đi.

That's what science offers us. It offers the possibility

Đó là điều mà khoa học trao cho chúng ta. Nó đề nghị một trách nhiệm

to step on uncertainty through the process of play, right?

bước vào sự không chắc chắn thông qua quá trình vui chơi, đúng không?

Now, true science education I think should be about

Giờ đây, giáo dục khoa học thực chất, tôi nghĩ, nên hướng đến

giving people a voice and enabling to express that voice,

cho mọi người có quyền lên tiếng và cho phép họ thể hiện tiếng nói đó

so I've asked Amy to be the last voice in this short story.

vậy nên tôi vừa đề nghị Amy hãy là tiếng nói cuối cùng trong bài thuyết trình ngắn này.

So, Amy?

Mời Amy?

AO: This project was really exciting for me,

AO: Dự án này thực sự rất thú vị với cháu

because it brought the process of discovery to life,

bởi, nó mang đến quá trình khám phá cuộc sống

and it showed me that anyone, and I mean anyone,

và nó chỉ cho cháu thấy rằng bất cứ ai, và ý của cháu là BẤT CỨ AI

has the potential to discover something new,

cũng có một tiềm năng để khám phá ra điều mới mẻ,

and that a small question can lead into a big discovery.

và một câu hỏi nhỏ có thể dẫn đến những khám phá vĩ đại.

Changing the way a person thinks about something

Thay đổi cách một người nghĩ về một điều gì đó

can be easy or hard. It all depends on the way the person

có thể dễ dàng hoặc khó khăn. Tất cả phụ thuộc vào cách mà người đó

feels about change.

cảm nhận về sự thay đổi.

But changing the way I thought about science was

Nhưng thay đổi mà cháu nghĩ về khoa học

surprisingly easy. Once we played the games

lại dễ dàng một cách đáng ngạc nhiên. Khi chơi những trò chơi

and then started to think about the puzzle,

và sau đó chúng cháu bắt đầu suy ngẫm về những câu hỏi,

I then realized that science isn't just a boring subject,

sau đó cháu nhận ra rằng khoa học không phải là một môn học nhàm chán

and that anyone can discover something new.

và rằng bất cứ ai cũng có thể khám phá điều mới lạ.

You just need an opportunity. My opportunity came

Mỗi chúng ta chỉ cần một cơ hội. Cơ hội của cháu đã đến

in the form of Beau, and the Blackawton Bee Project.

theo cách của Beau, và Dự án Blackawton Bee.

Thank you.BL: Thank you very much. (Applause)

Cảm ơn BL: Cảm ơn thật nhiều. (TIếng vỗ tay)

(Applause)

(TIếng vỗ tay)