Beau Lotto + Amy O'Toole: Science is for everyone, kids included

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Tłumaczenie: Daria [email protected] Korekta: Beata Kwiatkowska

Beau Lotto: So, this game is very simple.

Ta gra jest bardzo prosta.

All you have to do is read what you see. Right?

Wystarczy przeczytać to co zobaczycie. Dobrze?

So, I'm going to count to you, so we don't all do it together.

Odliczę, żebyśmy zrobili to wszyscy naraz.

Okay, one, two, three.Audience: Can you read this?

Dobrze, raz, dwa, trzy. Publiczność: Czy możesz to przeczytać?

BL: Amazing. What about this one? One, two, three.Audience: You are not reading this.

Niesamowite. A teraz? Raz, dwa, trzy. Publiczność: Nie czytasz tego.

BL: All right. One, two, three. (Laughter)

No dobrze. Raz, dwa, trzy. (śmiech)

If you were Portuguese, right? How about this one? One, two, three.

Jakbyście byli Portugalczykami, prawda? A to? Raz, dwa, trzy.

Audience: What are you reading?

Publiczność: Co czytasz?

BL: What are you reading? There are no words there.

Co czytasz? Tam nie ma żadnych słów,

I said, read what you're seeing. Right?

Powiedziałem przeczytajcie to co zobaczycie, prawda?

It literally says, "Wat ar ou rea in?" (Laughter) Right?

Tam jest napisane "Co czyasz" (śmiech), prawda?

That's what you should have said. Right? Why is this?

To powinniście powiedzieć, prawda? Czemu tak jest?

It's because perception is grounded in our experience.

Dzieje się tak dlatego, że percepcja jest ugruntowana w naszym doświadczeniu.

Right? The brain takes meaningless information

Prawda? Mózg pobiera nic nieznaczące informacje

and makes meaning out of it, which means we never see

i wydobywa z nich sens, co oznacza że nigdy nie widzimy

what's there, we never see information,

co tam jest, nigdy nie widzimy informacji,

we only ever see what was useful to see in the past.

dostrzegamy jedynie to, co było użyteczne w przeszłości.

All right? Which means, when it comes to perception,

Dobrze? Oznacza to, że w temacie percepcji

we're all like this frog.

wszyscy jesteśmy jak ta żaba.

(Laughter)

(śmiech)

Right? It's getting information. It's generating behavior

No nie? Ona pobiera informacje. Generuje zachowanie,

that's useful. (Laughter)

które jest przydatne. (śmiech)

(Laughter)

(śmiech)

(Video) Man: Ow! Ow! (Laughter) (Applause)

(video) O! O! (śmiech) (brawa)

BL: And sometimes, when things don't go our way,

A czasami, gdy nam się nie układa

we get a little bit annoyed, right?

stajemy się troszkę rozdrażnieni, nieprawdaż?

But we're talking about perception here, right?

Ale rozmawiamy tu o percepcji, czyż nie?

And perception underpins everything we think, we know,

A percepcja stanowi fundament dla wszystkiego o czym myślimy, co wiemy,

we believe, our hopes, our dreams, the clothes we wear,

w co wierzymy, nasze nadzieje, marzenia, ubrania jakie nosimy,

falling in love, everything begins with perception.

zakochanie, wszystko zaczyna się od percepcji.

Now if perception is grounded in our history, it means

Jeśli percepcja jest zatem ugruntowana w naszej historii

we're only ever responding according to what we've done before.

oznacza to, że reagujemy tylko w taki sposób, w jaki już to robiliśmy.

But actually, it's a tremendous problem,

Ale tak naprawdę, jest to ogromny problem,

because how can we ever see differently?

ponieważ jak możemy widzieć cokolwiek inaczej?

Now, I want to tell you a story about seeing differently,

Chciałbym wam teraz opowiedzieć historię o postrzeganiu w inny sposób

and all new perceptions begin in the same way.

i całkiem nowe percepcje powstają w ten właśnie sposób.

They begin with a question.

Zaczynają się od pytania.

The problem with questions is they create uncertainty.

Problem pytań polega na tym, że tworzą one niepewność.

Now, uncertainty is a very bad thing. It's evolutionarily

Niepewność jest bardzo zła, ewolucyjnie zła.

a bad thing. If you're not sure that's a predator, it's too late.

Jeśli nie jesteście pewni czy to drapieżnik, już jest za późno.

Okay? (Laughter)

Dobrze? (śmiech)

Even seasickness is a consequence of uncertainty.

Nawet choroba morska jest skutkiem niepewności.

Right? If you go down below on a boat, your inner ears

Czyż nie? Jeśli zejdziecie pod pokład, wasze ucho wewnętrzne

are you telling you you're moving. Your eyes, because

mówi wam że się poruszacie. Wasze oczy, ponieważ

it's moving in register with the boat, say I'm standing still.

poruszają się razem z łódką, mówią wam, że stoicie w miejscu.

Your brain cannot deal with the uncertainty of that information, and it gets ill.

Wasz mózg nie może sobie poradzić z niepewnością tych informacji, i choruje.

The question "why?" is one of the most dangerous things you can do,

Pytanie "dlaczego" jest jedną z najbardziej niebezpiecznych rzeczy, jakie możecie zrobić

because it takes you into uncertainty.

ponieważ zabiera was w świat niepewności.

And yet, the irony is, the only way we can ever

A jednak, jak na ironię, jedynym sposobem, żeby

do anything new is to step into that space.

stworzyć coś nowego jest wkroczenie w tą przestrzeń.

So how can we ever do anything new? Well fortunately,

Jak więc możemy kiedykolwiek stworzyć coś nowego? Na szczęście,

evolution has given us an answer, right?

ewolucja dała nam odpowiedź, prawda?

And it enables us to address even the most difficult

I umożliwia nam ona adresowanie nawet najtrudniejszych pytań.

of questions. The best questions are the ones that create the most uncertainty.

Najlepsze pytania to te, które kreują najwięcej niepewności.

They're the ones that question the things we think to be true already. Right?

To te, które kwestionują rzeczy, które uważamy za pewne.

It's easy to ask questions about how did life begin,

Łatwo zadać pytanie na temat początków życia,

or what extends beyond the universe, but to question what you think to be true already

lub co znajduje się poza wszechświatem, ale kwestionowanie tego,

is really stepping into that space.

co uważacie za pewne jest prawdziwym wkraczaniem w ten obszar.

So what is evolution's answer to the problem of uncertainty?

Jaka jest więc odpowiedź ewolucji na problem niepewności?

It's play.

To zabawa.

Now play is not simply a process. Experts in play will tell you

Zabawa nie jest po prostu procesem. Eksperci od zabawy powiedzą wam,

that actually it's a way of being.

że jest to styl bycia.

Play is one of the only human endeavors where uncertainty

Zabawa jest jedną z ludzkich czynności, gdzie niepewność jest czczona.

is actually celebrated. Uncertainty is what makes play fun.

To niepewność czyni zabawę radosną.

Right? It's adaptable to change. Right? It opens possibility,

Prawda? Jest podatna na zmiany. Prawda? Otwiera możliwości

and it's cooperative. It's actually how we do our social bonding,

i jest chętna do współpracy. Dzięki niej tak naprawdę tworzymy relacje międzyludzkie,

and it's intrinsically motivated. What that means

i jest motywowana wewnętrznie. Oznacza to,

is that we play to play. Play is its own reward.

że bawimy się dla samej zabawy. Zabawa jest sama w sobie nagrodą.

Now if you look at these five ways of being,

Jeśli spojrzycie na te pięć stylów bycia,

these are the exact same ways of being you need

są to te same style bycia potrzebne

in order to be a good scientist.

aby zostać dobrym naukowcem.

Science is not defined by the method section of a paper.

Nauka nie jest definiowana poprzez część metodologiczną pracy naukowej.

It's actually a way of being, which is here, and this is true

Tak naprawdę jest to obecny tutaj styl bycia, i jest to prawdziwe

for anything that is creative.

dla każdej kreatywnej rzeczy.

So if you add rules to play, you have a game.

Jeśli zatem dodamy reguły do zabawy, otrzymujemy grę.

That's actually what an experiment is.

Tym właściwie jest eksperyment.

So armed with these two ideas,

Uzbrojeni w te dwie idee,

that science is a way of being and experiments are play,

że nauka jest stylem bycia i eksperymenty są zabawą zapytaliśmy,

we asked, can anyone become a scientist?

czy każdy może zostać naukowcem?

And who better to ask than 25 eight- to 10-year-old children?

A kogo lepiej o to zapytać niż 25 dzieci w wieku od 8 do 10 roku życia?

Because they're experts in play. So I took my bee arena

Są oni bowiem ekspertami w temacie zabawy. Zabrałem więc

down to a small school in Devon, and the aim of this

swoje rzeczy do małej szkoły w Devon, a celem tego

was to not just get the kids to see science differently,

nie było jedynie inne spojrzenie dzieci na naukę,

but, through the process of science, to see themselves differently. Right?

ale poprzez naukę, zobaczenie samych siebie w innym świetle. Prawda?

The first step was to ask a question.

Pierwszym krokiem było zadanie pytania.

Now, I should say that we didn't get funding for this study

Teraz muszę powiedzieć, że nie dostaliśmy dofinansowania do tych badań,

because the scientists said small children couldn't make

bo naukowcy stwierdzili, że małe dzieci nie są w stanie

a useful contribution to science, and the teachers said kids couldn't do it.

przysłużyć się nauce, a nauczyciele powiedzieli, że dzieci nie mogą tego zrobić.

So we did it anyway. Right? Of course.

Więc i tak to zrobiliśmy. Prawda? Oczywiście.

So, here are some of the questions. I put them in small print

Tu są zatem niektóre z pytań. Napisałem je małą czcionką

so you wouldn't bother reading it. Point is that five of the questions that the kids came up with

żebyście nie musieli ich czytać. Ważne jest to, że 5 pytań, które wymyśliły dzieci,

were actually the basis of science publication the last five to 15 years. Right?

to podstawy publikacji naukowych opublikowanych od 5 do 15 lat temu. Prawda?

So they were asking questions that were significant

Zadawali więc pytania, które były ważne

to expert scientists.

dla ekspertów naukowych.

Now here, I want to share the stage with someone quite special. Right?

Chcę teraz przedstawić kogoś dosyć wyjątkowego. Dobrze?

She was one of the young people who was involved in this study,

Jest ona jedną z młodych osób, które uczestniczyły w tych badaniach,

and she's now one of the youngest published scientists

i jest teraz jedną z najmłodszych publikujących naukowców

in the world. Right? She will now, once she comes onto stage,

na świecie. Dobrze? Gdy wejdzie teraz na scenę,

will be the youngest person to ever speak at TED. Right?

będzie najmłodszą osobą przemawiającą na TED. Prawda?

Now, science and asking questions is about courage.

Teraz, nauka i zadawanie pytań wymaga odwagi.

Now she is the personification of courage, because she's

Ona jest ucieleśnieniem odwagi, ponieważ zamierza stanąć

going to stand up here and talk to you all.

przed wami i przemawiać.

So Amy, would you please come up? (Applause)

Więc Amy, możesz się pokazać? (brawa)

(Applause)

(brawa)

So Amy's going to help me tell the story of what we call

Zatem Amy pomoże mi opowiedzieć historię

the Blackawton Bees Project, and first she's going to tell you

o projekcie Blackawton Bees, ale najpierw opowie wam

the question that they came up with. So go ahead, Amy.

o pytaniu jakie wymyślili. Zatem śmiało Amy.

Amy O'Toole: Thank you, Beau. We thought

Dziękuję Beau. Pomyśleliśmy,

that it was easy to see the link between humans and apes

że łatwo jest dostrzec podobieństwo między ludźmi i małpami

in the way that we think, because we look alike.

w sposobie w jakim myślimy, bo wyglądamy podobnie.

But we wondered if there's a possible link

Ale zastanawialiśmy się, czy istnieje podobieństwo

with other animals. It'd be amazing if humans and bees

do innych zwierząt. Byłoby niesamowite, gdyby ludzie i pszczoły myśleli podobnie

thought similar, since they seem so different from us.

choć wyglądają całkiem inaczej niż my.

So we asked if humans and bees might solve

Zapytaliśmy więc, czy ludzie i pszczoły mogą rozwiązywać

complex problems in the same way.

złożone problemy w ten sam sposób.

Really, we wanted to know if bees can also adapt

Tak naprawdę, chcieliśmy się dowiedzieć, czy pszczoły mogą przystosować się

themselves to new situations using previously learned rules

do nowych sytuacji używając wyuczonych wcześniej reguł

and conditions. So what if bees can think like us?

i okoliczności. Co więc, jeśli pszczoły potrafią myśleć tak jak my?

Well, it'd be amazing, since we're talking about an insect

Cóż, byłoby to niesamowite, biorąc pod uwagę owady,

with only one million brain cells.

które mają zaledwie milion komórek mózgowych.

But it actually makes a lot of sense they should,

Ale tak naprawdę jest dużo sensu w tym, że powinny

because bees, like us, can recognize a good flower

ponieważ pszczoły, tak jak my, potrafią rozpoznać właściwy kwiatek

regardless of the time of day, the light, the weather,

niezależnie od pory dnia, światła, pogody,

or from any angle they approach it from. (Applause)

czy kąta z jakim do niego podlatują. (brawa)

BL: So the next step was to design an experiment,

Zatem kolejnym krokiem było zaprojektowanie eksperymentu,

which is a game. So the kids went off and they designed

który jest grą. Dzieci więc zaprojektowały ten eksperyment,

this experiment, and so -- well, game -- and so,

i... w zasadzie grę..., zatem Amy, czy możesz

Amy, can you tell us what the game was,

nam powiedzieć czym była ta gra

and the puzzle that you set the bees?

i zagadka, którą daliście pszczołom?

AO: The puzzle we came up with was an if-then rule.

Zagadką na jaką wpadliśmy była zasada jeżeli-to.

We asked the bees to learn not just to go to a certain color,

Chcieliśmy, aby pszczoły nauczyły się nie tylko kierowania się kolorem,

but to a certain color flower only

ale kierowania się do kwiatów danego koloru,

when it's in a certain pattern.

kiedy układają się w pewien wzór.

They were only rewarded if they went to the yellow flowers

Były nagradzane jedynie wtedy, gdy poleciały do żółtych kwiatów

if the yellow flowers were surrounded by the blue,

otoczonych przez niebieskie kwiaty

or if the blue flowers were surrounded by the yellow.

lub gdy niebieskie kwiaty były otoczone przez żółte.

Now there's a number of different rules the bees can learn

Istnieje pewna liczba różnych zasad, które pszczoły mogą przyswoić

to solve this puzzle. The interesting question is, which?

aby rozwiązać tą zagadkę. Interesującym pytaniem jest - które?

What was really exciting about this project was we,

Naprawdę ekscytujące przy tym projekcie było to,

and Beau, had no idea whether it would work.

że ani my ani Beau nie wiedzieliśmy czy to zadziała.

It was completely new, and no one had done it before,

To było coś zupełnie nowego, i nikt nie robił tego wcześniej,

including adults. (Laughter)

wliczając w to dorosłych. (śmiech)

BL: Including the teachers, and that was really hard for the teachers.

Wliczając nauczycieli, a to było dla nich bardzo trudne.

It's easy for a scientist to go in and not have a clue what he's doing,

Naukowcowi łatwo jest iść i robić coś nie mając o tym pojęcia,

because that's what we do in the lab, but for a teacher

ponieważ robimy to w laboratoriach, ale dla nauczyciela

not to know what's going to happen at the end of the day --

brak pojęcia co stanie się pod koniec dnia...

so much of the credit goes to Dave Strudwick, who was

wielkie podziękowania dla Dave'a Strudwick'a, naszego

the collaborator on this project. Okay?

współpracownika przy tym projekcie. OK?

So I'm not going to go through the whole details of the study

Nie zamierzam więc brnąć przez wszystkie szczegóły badań,

because actually you can read about it, but the next step

bo możecie o nich poczytać, a następnym krokiem jest obserwacja.

is observation. So here are some of the students

Tutaj są niektórzy uczniowie, którzy dokonują obserwacji.

doing the observations. They're recording the data

Zbierają oni dane dotyczące miejsc,

of where the bees fly.

w które latają pszczoły.

(Video) Dave Strudwick: So what we're going to do —Student: 5C.

(wideo) Dave Strudwick: Co zamierzamy zrobić? uczeń: 5C.

Dave Strudwick: Is she still going up here?Student: Yeah.

Dave Strudwick: Wciąż tu zmierza? Uczeń: Tak.

Dave Strudwick: So you keep track of each.Student: Henry, can you help me here?

Dave Strudwick: Śledź każdą z nich. Uczeń: Henry, czy możesz mi tutaj pomóc?

BL: "Can you help me, Henry?" What good scientist says that, right?

BL: "Czy możesz mi pomóc Henry?" Który porządny naukowiec mówi coś takiego, prawda?

Student: There's two up there.

Uczeń: Tam jest dwójka.

And three in here.

I trzy tutaj.

BL: Right? So we've got our observations. We've got our data.

BL: Prawda? Mamy więc nasze obserwacje. Mamy nasze dane.

They do the simple mathematics, averaging, etc., etc.

Oni robią proste obliczenia, uśrednienia, itp., itd.

And now we want to share. That's the next step.

A teraz chcemy się tym podzielić. To jest kolejny krok.

So we're going to write this up and try to submit this

Spróbujemy to więc spisać i przedłożyć

for publication. Right? So we have to write it up.

do publikacji. Prawda? Musimy to więc spisać.

So we go, of course, to the pub. All right? (Laughter)

Idziemy zatem oczywiście do pubu. W porządku? (śmiech)

The one on the left is mine, okay? (Laughter)

Ten po lewej jest mój, ok? (śmiech)

Now, I tell them, a paper has four different sections:

Mówię im teraz, że praca ma 4 różne sekcje:

an introduction, a methods, a results, a discussion.

wprowadzenie, metodologię, wyniki i dyskusję.

The introduction says, what's the question and why?

Wprowadzenie mówi jakie stawiamy pytanie i dlaczego?

Methods, what did you do? Results, what was the observation?

Metodologia, co zrobiliście? Wyniki, jakie były obserwacje?

And the discussion is, who cares? Right?

A dyskusja, komu na tym zależy? Prawda?

That's a science paper, basically. (Laughter)

To jest w zasadzie praca naukowa. (śmiech)

So the kids give me the words, right? I put it into a narrative,

Dzieci dały mi zatem słowa, prawda? Zmieniam je w narrację, co oznacza,

which means that this paper is written in kidspeak.

że ta praca jest napisana w języku używanym przez dzieci.

It's not written by me. It's written by Amy

Nie jest napisana przeze mnie. Jest napisana przez Amy

and the other students in the class. As a consequence,

i innych uczniów w klasie. W konsekwencji ta

this science paper begins, "Once upon a time ... " (Laughter)

praca naukowa zaczyna się od słów "Pewnego razu..." (śmiech)

The results section, it says: "Training phase, the puzzle ... duh duh duuuuuhhh." Right? (Laughter)

Sekcja wyników mówi: "Faza treningu, zagadka... duh duh duuuuuhhh." Prawda? (śmiech)

And the methods, it says, "Then we put the bees

A metodyka mówi: "Wtedy umieściliśmy pszczoły

into the fridge (and made bee pie)," smiley face. Right? (Laughter)

w lodówce (i zrobiliśmy pszczeli placek)," uśmiechnięta buzia. Prawda? (śmiech)

This is a science paper. We're going to try to get it published.

To jest praca naukowa. Spróbujemy ją opublikować.

So here's the title page. We have a number of authors there.

Tutaj jest strona tytułowa. Mamy tu wielu autorów.

All the ones in bold are eight to 10 years old.

Wszyscy wypisani tłustym drukiem mają od 8 do 10 lat.

The first author is Blackawton Primary School, because

Pierwszym autorem jest Szkoła Podstawowa Blackawton,

if it were ever referenced, it would be "Blackawton et al,"

ponieważ w odnośnikach byłoby "wszyscy z Blackawton",

and not one individual. So we submit it to a public access journal,

a nie każdy z osobna. Przedłożyliśmy więc to magazynowi o dostępie ogólnym

and it says this. It said many things, but it said this.

i oto co powiedzieli. Powiedzieli wiele, ale powiedzieli to.

"I'm afraid the paper fails our initial quality control checks in several different ways." (Laughter)

"Obawiam się, że praca nie przeszła naszych testów jakościowych z wielu przyczyn." (śmiech)

In other words, it starts off "once upon a time,"

Innymi słowy, zaczyna się od "pewnego razu,"

the figures are in crayon, etc. (Laughter)

ilustracje są kolorowane kredkami, itp. (śmiech)

So we said, we'll get it reviewed. So I sent it to Dale Purves,

Powiedzieliśmy że zdobędziemy jej recenzję. Więc wysłałem ją do Dale'a Purves'a,

who is at the National Academy of Science, one of the leading neuroscientists in the world,

który pracuje w Państwowej Akademii Nauk, i jest jednym z najlepszych na świecie neuronaukowców,

and he says, "This is the most original science paper I have ever read" — (Laughter) —

a on powiedział, "To jest najbardziej oryginalna praca naukowa jaką kiedykolwiek czytałem" (śmiech)

"and it certainly deserves wide exposure."

"i zdecydowanie zasługuje na szerszą ekspozycję".

Larry Maloney, expert in vision, says, "The paper is magnificent.

Larry Maloney, ekspert od widzenia powiedział, że "ta praca jest wyśmienita,

The work would be publishable if done by adults."

byłaby opublikowana, jeśli napisaliby ją dorośli".

So what did we do? We send it back to the editor.

Co zatem zrobiliśmy? Odesłaliśmy ją do edytora.

They say no.

Odmówiono nam.

So we asked Larry and Natalie Hempel to write

Poprosiliśmy więc Larry'ego i Natalie Hempel o napisanie komentarza

a commentary situating the findings for scientists, right,

dla naukowców opisującego dokonane odkrycia, prawda,

putting in the references, and we submit it to Biology Letters.

umieściliśmy to w odwołaniach i przedłożyliśmy do Biology Letters.

And there, it was reviewed by five independent referees,

I tam, została ona zrecenzowana przez pięciu niezależnych recenzentów,

and it was published. Okay? (Applause)

i opublikowana. OK? (brawa)

(Applause)

(brawa)

It took four months to do the science,

Część naukowa zajęła nam 4 miesiące,

two years to get it published. (Laughter)

a 2 lata opublikowanie jej. (śmiech)

Typical science, actually, right? So this makes Amy and

W zasadzie jest to typowa nauka, prawda? To czyni Amy i jej kolegów

her friends the youngest published scientists in the world.

najmłodszymi publikującymi naukowcami na świecie.

What was the feedback like?

Jaka była odpowiedź na tę pracę?

Well, it was published two days before Christmas,

Cóż, została opublikowana na 2 dni przed świętami,

downloaded 30,000 times in the first day, right?

pobrana 30 000 razy pierwszego dnia, prawda?

It was the Editors' Choice in Science, which is a top science magazine.

Zdobyła tytuł Wybór Edytorów w Science, który jest topowym magazynem naukowym.

It's forever freely accessible by Biology Letters.

Jest na zawsze dostępna za darmo w Biology Letters.

It's the only paper that will ever be freely accessible by this journal.

Jest to jedyna praca jaka będzie kiedykolwiek dostępna za darmo w tym piśmie.

Last year, it was the second-most downloaded paper

W zeszłym roku, była ona drugą najczęściej pobieraną pracą

by Biology Letters, and the feedback from not just scientists

z Biology Letters, z odbiorem nie tylko wśród naukowców

and teachers but the public as well.

i nauczycieli, ale też społeczeństwa.

And I'll just read one.

A ja przeczytam tylko jedną opinię.

"I have read 'Blackawton Bees' recently. I don't have

"Przeczytałem niedawno "Blackawton Bees". Nie mam słów

words to explain exactly how I am feeling right now.

żeby opisać dokładnie jak się teraz czuję.

What you guys have done is real, true and amazing.

To co zrobiliście jest prawdziwe, szczere i niezwykłe.

Curiosity, interest, innocence and zeal are the most basic

Ciekawość, zainteresowanie, niewinność i zapał to najbardziej

and most important things to do science.

podstawowe i najważniejsze rzeczy w nauce.

Who else can have these qualities more than children?

Kto ma więcej tych cech niż dzieci?

Please congratulate your children's team from my side."

Proszę pogratulować ode mnie Pańskiemu zespołowi dzieci".

So I'd like to conclude with a physical metaphor.

Chciałbym więc zakończyć fizyczną metaforą.

Can I do it on you? (Laughter)

Czy mogę to wam zrobić? (śmiech)

Oh yeah, yeah, yeah, come on. Yeah yeah. Okay.

Oj tak, tak, no dalej. Tak. OK.

Now, science is about taking risks, so this is an incredible risk, right? (Laughter)

Nauka polega na podejmowaniu ryzyka, więc to jest niesamowite ryzyko, prawda? (śmiech)

For me, not for him. Right? Because we've only done this once before. (Laughter)

Dla mnie, nie dla niego. Prawda? Ponieważ robiliśmy to przedtem tylko raz. (śmiech)

And you like technology, right?

A ty lubisz technologię, prawda?

Shimon Schocken: Right, but I like myself.

Shimon Schocken: Tak, ale lubię siebie.

BL: This is the epitome of technology. Right. Okay.

BL: To jest zarys technologii. Prawda. OK.

Now ... (Laughter)

Teraz.... (śmiech)

Okay. (Laughter)

OK. (śmiech)

Now, we're going to do a little demonstration, right?

Teraz zrobimy niewielką demonstrację, dobrze?

You have to close your eyes, and you have to point

Musisz zamknąć oczy i wskazać miejsce,

where you hear me clapping. All right?

w którym słyszysz moje klaskanie. Dobrze?

(Clapping)

(klaskanie)

(Clapping)

(klaskanie)

Okay, how about if everyone over there shouts. One, two, three?

Dobrze, a gdyby tak wszyscy z tej strony zaczęli krzyczeć. Raz, dwa, trzy?

Audience: (Shouts)

(krzyki)

(Laughter)

(śmiech)

(Shouts) (Laughter)

(krzyki) (śmiech)

Brilliant. Now, open your eyes. We'll do it one more time.

Genialnie. Teraz otwórz oczy. Zrobimy to jeszcze raz.

Everyone over there shout. (Shouts)

Wszyscy stamtąd krzyczą. (krzyki)

Where's the sound coming from? (Laughter) (Applause)

Skąd dochodzi dźwięk? (śmiech) (brawa)

Thank you very much. (Applause)

Dziękuję bardzo. (brawa)

What's the point? The point is what science does for us.

O co chodziło? Chodziło o to, co nauka robi dla nas.

Right? We normally walk through life responding,

Prawda? Normalnie idziemy przez życie reagując, ale gdybyśmy

but if we ever want to do anything different, we have to

kiedykolwiek chcieli zrobić coś inaczej,

step into uncertainty. When he opened his eyes,

musimy wkroczyć w niepewność. Gdy otworzył oczy

he was able to see the world in a new way.

był w stanie spojrzeć na świat pod innym kątem.

That's what science offers us. It offers the possibility

To oferuje nam nauka. Oferuje możliwość

to step on uncertainty through the process of play, right?

wkroczenia w niepewność poprzez zabawę, prawda?

Now, true science education I think should be about

Prawdziwa edukacja w zakresie nauk ścisłych powinna polegać według mnie

giving people a voice and enabling to express that voice,

na dawaniu ludziom głosu i możliwości jego wyrażenia,

so I've asked Amy to be the last voice in this short story.

więc poprosiłem Amy aby była ostatnim głosem w tej krótkiej opowieści.

So, Amy?

Zatem, Amy?

AO: This project was really exciting for me,

AO: Ten projekt był dla mnie bardzo ekscytujący,

because it brought the process of discovery to life,

ponieważ pobudził do życia proces odkrywania,

and it showed me that anyone, and I mean anyone,

i pokazał mi że każdy, dosłownie każdy,

has the potential to discover something new,

ma w sobie potencjał żeby odkryć coś nowego,

and that a small question can lead into a big discovery.

i że małe pytanie może doprowadzić do dużego odkrycia.

Changing the way a person thinks about something

Zmiana sposobu postrzegania czegoś przez daną osobę

can be easy or hard. It all depends on the way the person

może być łatwa lub trudna. Wszystko zależy od tego,

feels about change.

jak ta osoba znosi zmiany.

But changing the way I thought about science was

Ale zmiana mojego sposobu postrzegania nauki

surprisingly easy. Once we played the games

była zaskakująco łatwa. Gdy graliśmy w gry

and then started to think about the puzzle,

a potem myśleliśmy nad zagadką zrozumiałam,

I then realized that science isn't just a boring subject,

że nauka nie jest tylko nudnym przedmiotem,

and that anyone can discover something new.

i że każdy może odkryć coś nowego.

You just need an opportunity. My opportunity came

Potrzebujecie tylko szansy. Moja szansa przybyła

in the form of Beau, and the Blackawton Bee Project.

jako Beau i Projekt Blackawton Bee.

Thank you.BL: Thank you very much. (Applause)

Dziękuję. BL: Dziękujemy bardzo. (brawa)

(Applause)

(brawa)