How climate change affects your mental health | Britt Wray

Translator: Kim Ánh Phạm Reviewer: Thanh Phú Đỗ

Hỡi những ai từng lên tiếng về biến đổi khí hậu,

For all that's ever been said about climate change,

we haven't heard nearly enough about the psychological impacts

chúng tôi chưa được nghe đủ về những ảnh hưởng tâm lý

of living in a warming world.

khi sống trên thế giới ngày càng ấm lên này.

If you've heard the grim climate research

Nếu đã nghe về các nghiên cứu đáng sợ

that science communicators like me weave into our books and documentaries,

mà nhà truyền thông khoa học như tôi viết lên trang sách và các tài liệu,

you've probably felt bouts of fear, fatalism or hopelessness.

bạn chắc sẽ cảm thấy đầy chết chóc, sợ hãi và tuyệt vọng.

If you've been impacted by climate disaster,

Nếu từng chịu ảnh hưởng của thảm họa khí hậu,

these feelings can set in much deeper,

những cảm xúc có thể càng tồi tệ hơn,

leading to shock, trauma,

dẫn đến sốc, chấn thương tâm lý,

strained relationships, substance abuse

làm căng thẳng các mối quan hệ, lạm dụng thuốc

and the loss of personal identity and control.

đánh mất bản sắc cá nhân và khả năng tự kiểm soát.

Vital political and technological work is underway to moderate our climate chaos,

Chính trị và công nghệ đóng vai trò quan trọng

trong việc điều hòa hỗn loạn khí hậu,

but I'm here to evoke a feeling in you

nhưng tôi ở đây để gợi lên nơi các bạn việc

for why we also need our actions and policies

tại sao ta cũng cần hành động và chính sách

to reflect an understanding of how our changing environments

phản ánh sự hiểu biết về việc môi trường thay đổi

threaten our mental, social and spiritual well-being.

đe dọa đến hạnh phúc tinh thần, xã hội và tâm hồn của ta.

The anxiety, grief and depression of climate scientists and activists

Sự lo âu, buồn bã và tuyệt vọng của các nhà khoa học và hoạt động môi trường

have been reported on for years.

đã được ghi chép lại hàng năm nay.

Trends we've seen after extreme weather events

Ta đã thấy sau các thiên tai, thảm họa

like hurricane Sandy or Katrina

như bão Sandy hay Katrina,

for increased PTSD and suicidality.

xu hướng tự tử và rối loạn stress sau sang chấn (PTSD) tăng lên.

And there are rich mental-health data from northern communities

Nhiều dữ liệu về sức khỏe tâm thần của cộng đồng phía Bắc

where warming is the fastest,

nơi ấm lên nhanh nhất,

like the Inuit in Labrador,

như Inuit ở Labrador,

who face existential distress as they witness the ice,

người dân đang đau khổ khi chứng kiến tảng băng,

a big part of their identity,

một phần quan trọng trong bản sắc của họ,

vanishing before their eyes.

tan biến dần ngay trước mắt.

Now if that weren't enough,

Nếu vẫn chưa đủ đô thì Hiệp hội Tâm lý học Mỹ

the American Psychological Association

says that our psychological responses to climate change,

tuyên bố rằng các phản ứng tâm lý với biến đổi khí hậu,

like conflict avoidance, helplessness and resignation, are growing.

như là tránh xung đột, cảm giác vô dụng và từ chức, đang tăng lên.

This means that our conscious and unconscious mental processes

Nghĩa là quá trình ý thức và vô thức

are holding us back

đang kìm hãm ta nhìn nhận nguyên nhân của vấn đề,

from identifying the causes of the problem for what they are,

working on solutions and fostering our own psychological resilience,

tìm hiểu giải pháp và thúc đẩy khả năng phục hồi tâm lý,

but we need all those things to take on what we've created.

nhưng đó là thứ ta cần để chống chọi với những thứ mà ta gây ra.

Lately, I've been studying a phenomenon

Gần đây, tôi đang nghiên cứu một hiện tượng,

that's just one example of the emotional hardships

một ví dụ về những khó khăn về mặt cảm xúc được ghi nhận.

that we're seeing.

And it comes in the form of a question

Một dạng câu hỏi

that a significant amount of people in my generation are struggling to answer.

mà phần lớn những người ở độ tuổi của tôi đang loay hoay tìm câu trả lời.

That being:

Đó là:

Should I have a child in the age of climate change?

Tôi có nên sinh con trong thời kì biến đổi khí hậu này không?

After all, any child born today

Sau cùng thì, mọi trẻ em hiện nay

will have to live in a world where hurricanes, flooding, wildfires --

sẽ phải lớn lên trong thế giới nơi bão giông, ngập lụt, cháy rừng,..

what we used to call natural disasters --

những thứ mà ta gọi là thiên tai đã trở thành quen thuộc.

have become commonplace.

The hottest 20 years on record occurred within the last 22.

20 trong 22 năm vừa qua được ghi nhận là nóng nhất lịch sử loài người.

Liên Hiệp Quốc cho rằng 2/3 dân số thế giới

The UN expects that two-thirds of the global population

may face water shortages only six years from now.

có thể đối mặt với sự thiếu nước sạch trong sáu năm tới.

The World Bank predicts that by 2050,

Ngân hàng Thế giới dự đoán đến năm 2050,

there's going to be 140 million climate refugees

sẽ có 140 triệu người tị nạn khí hậu

in sub-Saharan Africa, Latin America and South Asia.

ở châu Phi hạ Sahara, Mỹ Latin và Nam Á.

And other estimates put that number at over one billion.

Và những ước tính khác đẩy con số lên trên một tỷ người.

Mass migrations and resource scarcity

Di cư hàng loạt và khan hiếm tài nguyên

increase the risk for violence, war and political instability.

làm tăng nguy cơ bạo lực, chiến tranh và bất ổn chính trị.

The UN just reported that we are pushing up to a million species to extinction,

Liên Hiệp Quốc vừa báo cáo

gần một triệu loài sinh vật đang bị đẩy đến bờ tuyệt chủng,

many within decades,

nhiều loài chỉ trong vài thập kỉ nữa,

and our emissions are still increasing, even after the Paris Agreement.

và lượng khí thải vẫn tiếp tục tăng, kể cả sau Hiệp định Paris.

Một năm rưỡi vừa qua,

Over the last year and a half,

I've been conducting workshops and interviews

tôi đã tổ chức các buổi hội thảo và phỏng vấn

with hundreds of people

với hàng trăm người

about parenting in the climate crisis.

về việc làm bố mẹ trong thời khủng hoảng khí hậu.

And I can tell you

Và tôi có thể nói là

that people who are worried about having kids because of climate change

những người lo lắng về việc có con trong thời biến đổi khí hậu

are not motivated by an ascetic pride.

không phải vì ích kỉ.

They're nerve-racked.

Mà vì họ đang phát hoảng.

There's even a movement called BirthStrike,

Có một phong trào tên là BirthStrike,

whose members have declared they're not going to have kids

những người tham gia tuyên bố sẽ không có con

because of the state of the ecological crisis

vì tình trạng khủng hoảng sinh thái

and inaction from governments to address this existential threat.

và chính phủ không có động thái gì giải quyết mối đe dọa này.

And yes, other generations have also faced their own apocalyptic dangers,

Vâng, các thế hệ khác cũng đối mặt với hiểm họa sống còn của riêng họ,

but that is no reason to disregard the very real threat to our survival now.

Và không có lí do gì để xem thường mối đe dọa thật sự đến sự sống này.

Some feel that it's better to adopt children.

Một vài người cảm thấy tốt hơn nếu nhận con nuôi.

Or that it's unethical to have more than one,

hoặc phi đạo đức nếu có nhiều hơn một con,

especially three, four or more,

đặc biệt là có 3, 4 đứa hoặc hơn,

because kids increase greenhouse gas emissions.

vì trẻ em làm tăng khí thải nhà kính.

Now, it is a really unfortunate state of affairs

Giờ thì, thật không may là,

when people who want kids sacrifice their right to

những người muốn có con phải hi sinh quyền lợi,

because, somehow, they have been told that their lifestyle choices are to blame

vì, theo một vài cách, họ bị đổ lỗi vì lựa chọn của mình

when the fault is far more systemic,

trong khi sự thật không nghiêm trọng đến thế,

but let's just unpack the logic here.

nhưng cứ tạm gác logic đấy ở đây.

So an oft-cited study shows that, on average,

Một nghiên cứu thường được trích dẫn chỉ ra,

having one less child in an industrialized nation

trung bình, ở một đất nước công nghiệp, bớt sinh một đứa con,

can save about 59 tons of carbon dioxide per year.

bạn có thể giảm 59 tấn CO2 mỗi năm.

While in comparison,

So sánh với việc

living car-free saves nearly 2.5 tons,

không dùng xe hơi giảm gần 2,5 tấn,

avoiding a transatlantic flight -- and this is just one --

tránh các chuyến bay quốc tế,

saves about 1.5 tons,

chỉ giảm 1,5 tấn,

and eating a plant-based diet can save almost one ton per year.

và ăn thực đơn từ thực vật có thể giảm gần một tấn mỗi năm.

And consider that a Bangladeshi child

Cân nhắc rằng nếu một đứa trẻ ở Bangladesh

only adds 56 metric tons of carbon to their parents' carbon legacy

chỉ góp 56 tấn CO2 vào "di sản" CO2 của bố mẹ chúng

over their lifetime,

trong suốt cuộc đời,

while an American child, in comparison, adds 9,441 to theirs.

thì một đứa trẻ ở Mỹ là 9.441 tấn.

So this is why some people argue

Đó là lí do một số người tranh cãi

that it's parents from nations with huge carbon footprints

rằng chính phụ huynh từ những quốc gia thải ra lượng CO2 lớn

who should think the hardest about how many kids they have.

nên suy nghĩ thấu đáo về việc có bao nhiêu con.

But the decision to have a child and one's feelings about the future

Nhưng quyết định có con và cảm xúc về tương lai

are deeply personal,

là rất riêng tư,

and wrapped up in all sorts of cultural norms,

và phụ thuộc vào chuẩn mực văn hóa,

religious beliefs, socioeconomic status, education levels and more.

tín ngưỡng tôn giáo, địa vị xã hội, học vấn và nhiều thứ nữa.

And so to some, this debate about kids in the climate crisis

Thế nên, với vài người, tranh cãi về sinh con thời khủng khoảng khí hậu

can seem like it came from another planet.

thì thật là khó hiểu.

Many have more immediate threats to their survival to think about,

Nhiều người có nhiều thứ sống còn khác cần phải quan tâm hơn

like, how they're going to put food on the table,

như là, làm sao để có đủ thức ăn

when they're a single mom working three jobs,

khi là mẹ đơn thân làm ba việc cùng lúc,

or they're HIV positive or on the move in a migrant caravan.

hoặc họ dương tính với HIV hoặc thuộc một đoàn tị nạn.

Tragically, though, climate change is really great at intersectionality.

Bi kịch thay, biến đổi khí hậu khiến nút giao ngày càng rõ nét.

It multiplies the stresses marginalized communities already face.

Nó khiến những nỗi lo bên lề mà chúng ta đang đối mặt thêm trầm trọng.

A political scientist once said to me that a leading indicator

Một nhà khoa học chính trị từng nói với tôi rằng

that climate change is starting to hit home, psychologically,

biến đổi khí hậu đang bắt đầu đánh vào tâm lý các gia đình,

would be an increase in the rate of informed women

và làm tăng tỉ lệ nữ giới có hiểu biết

deciding to not have children.

quyết định không có con.

Interesting.

Thật thú vị.

Is it hitting home with you, psychologically?

Nó có ảnh hưởng đến tâm lý của bạn không?

Are you perhaps someone with climate-linked pre-traumatic stress?

Bạn có bị "căng thẳng trước san chấn liên quan đến khí hậu"?

A climate psychiatrist coined that term,

Một nhà tâm thần học khí hậu đã đặt ra thuật ngữ đó

and that's a profession now, by the way, shrinks for climate woes.

và rằng nghề nghiệp cũng đang chùn bước vì những tai ương từ khí hậu.

They're getting work at a time when some high schoolers

Chúng ta đang sống trong thời mà vài học sinh trung học

don't want to apply to university any longer,

không muốn vào đại học nữa,

because they can't foresee a future for themselves.

vì chúng không thể nhìn thấy tương lai.

And this brings me back to my main point.

Và điều này đưa tôi quay lại với quan điểm chính của mình.

The growing concern about having kids in the climate crisis

Quan ngại về việc có con thời khủng hoảng khí hậu tăng lên

is an urgent indicator of how hard-pressed people are feeling.

là một chỉ số báo động rằng mọi người đang cảm thấy rất căng thẳng.

Giờ đây, học sinh toàn cầu đang kêu gào sự thay đổi

Right now, students around the world are screaming for change

in the piercing voice of despair.

trong tuyệt vọng.

And the fact that we can see how we contribute to this problem

Và thực tế điên rồ là ta có thể thấy mình đã góp phần

that makes us feel unsafe

tạo ra vấn đề khiến bản thân cảm thấy bất an.

is crazy-making in itself.

Climate change is all-encompassing

Biến đổi khí hậu xuất hiện ở mọi mặt,

and so are the ways that it messes with our minds.

cũng như cách nó làm hỗn loạn tâm trí ta.

Many activists will tell you

Nhiều nhà hoạt động sẽ nói

that the best antidote to grief is activism.

cách chữa đau khổ hiệu quả nhất là hành động.

And some psychologists will tell you the answer can be found in therapy.

Và vài nhà tâm lý học sẽ nói rằng câu trả lời nằm ở trị liệu.

Others believe the key is to imagine you're on your deathbed,

Số khác tin rằng việc tưởng tượng đang trong giây phút cuổi đời,

reflecting back on what's mattered the most in your life,

hồi tưởng về thứ quan trọng nhất trong cuộc đời,

so you can identify what you should do more of now,

sẽ giúp bạn xác định điều nên làm lúc này,

with the time that you have left.

với từng đấy thời gian còn lại.

We need all these ideas, and more,

Ta cần những ý tưởng đó, và hơn nữa, để chăm sóc cho tâm hồn mình

to take care of our innermost selves

as the environments we've known become more punishing towards us.

khi môi trường mà ta từng biết đang trừng phạt ta.

And whether you have children or not,

Và dù bạn có con hay không,

we need to be honest about what is happening,

thì chúng ta cũng cần thành thật về điều đang diễn ra,

and what we owe one another.

và thứ chúng ta đang mắc nợ lẫn nhau.

We cannot afford to treat

Ta không đủ sức chữa trị

the psychological impacts of climate change

các ảnh hưởng tâm lý do biến đổi khí hậu gây ra

as some afterthought,

because the other issues, of science, technology and the politics and economy,

vì vài vấn đề khác như khoa học, công nghệ, kinh tế, chính trị,

feel hard, while this somehow feels soft.

thì "nặng kí" và vấn đề này bị xem nhẹ.

Mental health needs to be an integral part

Sức khỏe tâm thần nên là thứ quan trọng nhất

of any climate change survival strategy,

của bất kì chiến lược chống biến đổi khí hậu nào,

requiring funding, and ethics of equity and care,

nó cần được gây quỹ, thực hiện công bằng, đạo đức, quan tâm,

and widespread awareness.

và lan tỏa nhận thức.

Because even if you're the most emotionally avoidant person on the planet,

Vì kể cả khi là người hay né tránh cảm xúc nhất trên thế giới,

there's no rug in the world that's big enough to sweep this up under.

vấn đề này là quá lớn để bạn có thể chôn giấu.

Thank you.

Xin cảm ơn.

(Applause)

(vỗ tay)