A burial practice that nourishes the planet | Caitlin Doughty

Çeviri: erhan guzel Gözden geçirme: Suleyman Cengiz

When I die,

Ben öldüğümde,

I would like for my body to be laid out to be eaten by animals.

bedenimi açıkta bıraksınlar ki hayvanlar tarafından yensin.

Having your body laid out to be eaten by animals is not for everyone.

Bedenin böyle hayvanlara yem edilmesi her yiğidin harcı değildir.

(Laughter)

(Kahkahalar)

Maybe you have already had the end-of-life talk with your family

Belki de çoktan ailenizle ölüm sonrasını konuşmuşsunuzdur.

and decided on, I don't know, cremation.

Belki de, ne bileyim, yakılmakta karar kılmışsınızdır.

And in the interest of full disclosure,

Daha açık konuşmak gerekirse

what I am proposing for my dead body is not strictly legal at the moment,

ölü bedenim için önerim şu anda pek de yasal sayılmaz

but it's not without precedent.

ama örnekleri de yok sayılmaz.

We've been laying out our dead for all of human history;

İnsanlık tarihi boyunca ölülerimizi açıkta bırakıyoruz.

it's call exposure burial.

Buna teşhir defni denir.

In fact, it's likely happening right now as we speak.

Aslında daha konuşurken gerçekleşiyordur.

In the mountainous regions of Tibet,

Tibet'in dağlık bölgelerinde mesela.

they practice "sky burial,"

Onlarda adı "gökyüzü defni"dir.

a ritual where the body is left to be consumed by vultures.

Bedenin akbabalara yem edildiği bir tören.

In Mumbai, in India, those who follow the Parsi religion

Hindistan'ın Mumbai şehrinde Parsi dini mensupları

put their dead in structures called "Towers of Silence."

ölülerini "Sessizlik Kuleleri" dedikleri yapılara koyarlar.

These are interesting cultural tidbits,

Bunlar ufak genel kültür bilgileri

but they just haven't really been that popular in the Western world --

ama yine de Batı'da yaygın değiller.

they're not what you'd expect.

Bize uyan şeyler değiller.

In America, our death traditions have come to be chemical embalming,

Amerika'da cenaze merasimi kimyasal mumyalama

followed by burial at your local cemetery,

ve ardından yerel bir mezarlığa definden ibarettir

or, more recently, cremation.

ya da son zamanlarda yakılma.

I myself, am a recent vegetarian,

Ben yeni vejetaryen oldum.

which means I spent the first 30 years or so of my life

Yani hayatımın yaklaşık ilk 30 yılını

frantically inhaling animals --

elime geçen hayvanı afiyetle

as many as I could get my hands on.

yutarak geçirdim.

Why, when I die, should they not have their turn with me?

O zaman ben öldüğümde neden sıra onlara geçmesin?

(Laughter)

(Kahkahalar)

Am I not an animal?

Ben de bir hayvan değil miyim?

Biologically speaking, are we not all, in this room, animals?

Biyolojik bakımdan, bu odadaki herkes hayvan değil mi?

Accepting the fact that we are animals

Hepimizin hayvan olduğu gerçeğini kabullenmek

has some potentially terrifying consequences.

korkunç sonuçlar doğurabilir.

It means accepting that we are doomed to decay and die,

Bunun anlamı, hepimizin yeryüzündeki diğer canlılar gibi

just like any other creature on earth.

ölüp çürüyeceğimizi kabullenmektir.

For the last nine years, I've worked in the funeral industry,

Son dokuz yıldır cenaze işinde çalışıyorum.

first as a crematory operator,

Önce ceset yakma fırını operatörü oldum,

then as a mortician

sonra cenaze levazımatçısı.

and most recently, as the owner of my own funeral home.

Son zamanlarda da kendi cenaze evimi açtım.

And I have some good news:

Ve iyi haberlerim var:

if you're looking to avoid the whole "doomed to decay and die" thing:

Eğer "ölüp çürüme" meselesini göz ardı etmek isterseniz

you will have all the help in the world in that avoidance

cenaze evleri size bu konuda her türlü

from the funeral industry.

yardımı sağlar.

It's a multi-billion-dollar industry,

Bu milyon dolarlık bir iş sahası.

and its economic model is based on the principle

Ekonomik olarak model aldığı şey ise cesedin

of protection, sanitation and beautification of the corpse.

korunması, temizlenmesi ve güzelleştirilmesi ilkesi.

Whether they mean to or not,

Niyetleri ne olursa olsun

the funeral industry promotes this idea of human exceptionalism.

cenaze endüstrisi insanların istisna sayılması ilkesini destekler.

It doesn't matter what it takes,

Ne kadar süreceği,

how much it costs,

neye mal olacağı,

how bad it is for the environment,

çevreye etkileri önemli değildir.

we're going to do it because humans are worth it!

Bunu yapacağız, çünkü buna değeriz!

It ignores the fact

Ölümün yıkıcı

that death can be an emotionally messy and complex affair,

ve karmaşık bir doğası olduğunu görmezden geliriz.

and that there is beauty in decay --

Çürümenin güzelliğini de.

beauty in the natural return to the earth from whence we came.

Geldiğimiz yere, toprağa dönüşün güzelliğini de.

Now, I don't want you to get me wrong --

Şimdi yanlış anlamayın beni.

I absolutely understand the importance of ritual,

Cenaze töreninin önemini kesinlikle anlıyorum,

especially when it comes to the people that we love.

özellikle de sevdiklerimiz söz konusu olduğunda.

But we have to be able to create and practice this ritual

Fakat bu töreni çevremize zarar vermeden

without harming the environment,

gerçekleştirmemiz gerekiyor.

which is why we need new options.

Bu yüzden yeni seçeneklere ihtiyacımız var.

So let's return to the idea of protection, sanitation and beautification.

Yine koruma, temizlik ve güzellik kavramlarına dönelim.

We'll start with a dead body.

Ölü bir bedenle başlayalım.

The funeral industry will protect your dead body

Cenaze endüstrisi cenazenizi

by offering to sell your family a casket made of hardwood or metal

kauçuk yalıtkanlı metal veya ahşap bir tabutla

with a rubber sealant.

defnetmenizi önerecektir.

At the cemetery, on the day of burial, that casket will be lowered

Mezarlıkta, defin günü bu tabut aşağıya, içi metal döşeli

into a large concrete or metal vault.

bir mezara indirilecek.

We're wasting all of these resources -- concretes, metal, hardwoods --

Beton, metal ve ahşap gibi bütün bu kaynakları harcayıp

hiding them in vast underground fortresses.

ölülerimizi dev yeraltı kalelerinde muhafaza ediyoruz.

When you choose burial at the cemetery,

Mezarlıkta defni seçtiyseniz

your dead body is not coming anywhere near the dirt that surrounds it.

naaşınız etraftaki toprağa değmez bile.

Food for worms

Bedeniniz kurda kuşa yem olmaz,

you are not.

toprağa karışmaz.

Next, the industry will sanitize your body through embalming:

Dahası, cenaze endüstrisi, bir çeşit mumyalama tekniğiyle

the chemical preservation of the dead.

bedeninizi kimyasal olarak korur.

This procedure drains your blood

Bu işlemde vücuttaki kan boşaltılır,

and replaces it with a toxic, cancer-causing formaldehyde.

yerine toksik, kanserojen formaldehid koyulur.

They say they do this for the public health

Toplum sağlığı için yaptıklarını söylerler,

because the dead body can be dangerous,

çünkü ölü beden tehlikeli olabilir.

but the doctors in this room will tell you

Ama etrafta bir doktor olsa,

that that claim would only apply

bu iddia ancak ölen,

if the person had died of some wildly infectious disease, like Ebola.

Ebola tarzı bulaşıcı bir hastalık taşırsa mümkün der.

Even human decomposition, which, let's be honest,

Dürüst olmak gerekirse, oldukça nahoş ve kötü kokulu

is a little stinky and unpleasant,

bir süreç olan bedenin çürümesi

is perfectly safe.

bile gayet güvenlidir.

The bacteria that causes disease is not the same bacteria

Hastalığa yol açan bakterinin, çürüyen bedendeki ile

that causes decomposition.

alakası yoktur.

Finally, the industry will beautify the corpse.

Son olarak, cenaze endüstrisi cesedi güzelleştirir.

They'll tell you that the natural dead body of your mother or father

Size, annenizin ya da babanızın ölü bedeninin bu hâliyle

is not good enough as it is.

yeterince iyi olmadığını söylerler.

They'll put it in makeup.

Cesede makyaj yaparlar.

They'll put it in a suit.

Bir takım elbiseye sokarlar.

They'll inject dyes so the person looks a little more alive --

Hatta daha canlı görünsün diye boya enjekte ederler.

just resting.

Huzur içinde dinlensin.

Embalming is a cheat code,

Mumyalama da işin aldatmacası.

providing the illusion that death and then decay are not the natural end

Ölüm ve sonrası çürümenin bu gezegendeki organik hayatın,

for all organic life on this planet.

doğal bir sonucu olmadığı yanılsaması için.

Now, if this system of beautification, sanitation, protection

Şimdi, bu güzelleştirme, temizlik, koruma sistemi

doesn't appeal to you,

size uymuyorsa

you are not alone.

yalnız değilsiniz.

There is a whole wave of people --

Daha çevre dostu bir ölüm şeklini

funeral directors, designers, environmentalists --

bulmaya çalışan bir sürü cenaze evi sahibi,

trying to come up with a more eco-friendly way of death.

tasarımcı ve çevreci var.

For these people, death is not necessarily

Bu insanlara göre ölüm illa ki

a pristine, makeup, powder-blue tuxedo kind of affair.

el değmemiş, purda mavisi bir takımla makyajdan ibaret değil.

There's no question

Şüphe yok ki

that our current methods of death are not particularly sustainable,

defin sürecimiz pek de sürdürülebilir değil.

what with the waste of resources and our reliance on chemicals.

Kaynakların harcanması ve kimyasallara bağımlılığımıza bir bakın.

Even cremation,

Cesedi yakmak bile

which is usually considered the environmentally friendly option,

genelde çevre dostu bir seçenek diye bilinir,

uses, per cremation,

fakat ceset başına 800 km'lik araba yolculuğuna denk yakıt harcar.

the natural gas equivalent of a 500-mile car trip.

So where do we go from here?

Peki, şimdi ne yapalım?

Last summer, I was in the mountains of North Carolina,

Geçen yaz Kuzey Karolina dağlarındaydım.

hauling buckets of wood chips in the summer sun.

Güneşin alnında kovalarca çalı çırpı taşıdım.

I was at Western Carolina University at their "Body Farm,"

Western California Üniversitesi'nin "Ceset Çiftliği"nde,

more accurately called a "human decomposition facility."

daha doğru bir tabirle, bir "vücut çürüme tesisi"ndeydim.

Bodies donated to science are brought here,

Bilime bağışlanmış bedenler buraya getirilir

and their decay is studied to benefit the future of forensics.

ve adli tıp adına bunların çürümesi incelenir.

On this particular day,

O gün, 12 vücut çürümenin çeşitli evrelerinde açıkta bırakılmıştı.

there were 12 bodies laid out in various stages of decomposition.

Some were skeletonized,

Bazıları iskelete dönmüştü.

one was wearing purple pajamas,

Bir tanesinin mor pijaması vardı.

one still had blonde facial hair visible.

Birinin de yüzünde hâlâ sarı sakalı vardı.

The forensic aspect is really fascinating,

Adli tıp gerçekten büyüleyicidir,

but not actually why I was there.

ama orada olma nedenim başkaydı.

I was there because a colleague of mine named Katrina Spade

Ordaydım çünkü Katrina Spade adında bir meslektaşım

is attempting to create a system, not of cremating the dead,

bedeni yakmak yerine doğaya gübre olarak

but composting the dead.

kazandırmak üzerine çalışıyor.

She calls the system "Recomposition,"

Bunun adına, "bedenin yeniden kazanımı" diyor.

and we've been doing it with cattle and other livestock for years.

Yıllardır bunu sığırlarla yapıyoruz aslında.

She imagines a facility

Hayalindeki tesiste,

where the family could come and lay their dead loved one

aile gelip sevdiklerinin bedenini besin değeri yüksek

in a nutrient-rich mixture that would, in four-to-six weeks,

bir karışımın içine bırakabilir, bu karışım da 4-6 hafta içinde

reduce the body -- bones and all -- to soil.

bedeni, kemikler de dâhil, toprağa dönüştürebilir.

In those four-to-six weeks,

Bu 4-6 hafta içinde

your molecules become other molecules;

molekülleriniz başka moleküllere çevrilir,

you literally transform.

resmen dönüşüm geçirirsiniz.

How would this fit in with the very recent desire

Bir sürü insanın bir ağacın altına

a lot of people seem to have

gömülmeyi veya ağaç olmak istediği

to be buried under a tree,

bir dünyada,

or to become a tree when they die?

bu mümkün mü?

In a traditional cremation, the ashes that are left over --

Geleneksel bir ceset fırınında geriye küller kalır.

inorganic bone fragments --

Organik olmayan kemik parçaları,

form a thick, chalky layer

kalın, kirecimsi bir tabakaya dönüşür.

that, unless distributed in the soil just right,

Bu küller toprağa doğru yayılmazsa

can actually hurt or kill the tree.

bir ağacın gelişimine zarar bile verebilir.

But if you're recomposed, if you actually become the soil,

Ama bedeniniz yeniden toğrağa dönerse yani gerçekten toprak olursa

you can nourish the tree,

ağacı da besleyebilirsiniz

and become the post-mortem contributor you've always wanted to be --

ve istediğiniz gibi, ölümünüzden sonra da doğaya yararınız dokunur.

that you deserve to be.

Hak ettiğiniz şey budur.

So that's one option for the future of cremation.

Şimdi yakılmaya alternatif bir seçenek bu.

But what about the future of cemeteries?

Peki ya mezarlıkların geleceği?

There are a lot of people who think we shouldn't even have cemeteries anymore

Bir sürü kişi bunlara dahi gerek olmadığını savunuyor.

because we're running out of land.

Çünkü kullanılabilir toprak alanını daraltıyorlar.

But what if we reframed it,

Peki ya bunun çerçevesini değiştirirsek

and the corpse wasn't the land's enemy,

ve ceset, toprağın düşmanı değil,

but its potential savior?

potansiyel koruyucusu hâline gelse?

I'm talking about conservation burial,

Çevre korumaya yönelik definden bahsediyorum.

where large swaths of land are purchased by a land trust.

Büyük arazilerin bir vakıfça alınıp

The beauty of this is that once you plant a few dead bodies in that land,

içine birkaç naaş gömüldükten sonra

it can't be touched, it can't be developed on --

dokunulmaz ve üzerine imar yapılmaz hâle getirilmesinden.

hence the term, "conservation burial."

Bu yüzden adına "çevre korumaya yönelik defin" deniyor.

It's the equivalent of chaining yourself to a tree post-mortem --

Kendinizi öldükten sonra bir ağaca zincirlemeniz gibi bir şey.

"Hell no, I won't go!

"Hayır, gitmeyeceğim!

No, really -- I can't. I'm decomposing under here."

Gerçekten, gidemem. Şuracıkta çürüyeceğim.

(Laughter)

(Kahkahalar)

Any money that the family gives to the cemetery

Ailenin mezarlığa verdiği tüm para

would go back into protecting and managing the land.

bu arazinin bakımı ve korunmasına harcanır.

There are no headstones and no graves in the typical sense.

Ne bir mezar taşı, ne de bildiğimiz türden bir mezar var.

The graves are scattered about the property

Mezarlar araziye yayılmış.

under elegant mounds,

Narin tümsekler hâlinde.

marked only by a rock or a small metal disk,

Üzerlerinde bir kaya ya da metal bir levha

or sometimes only locatable by GPS.

ya da sadece GPS'le ulaşılabilir hâlde.

There's no embalming,

Ne mumyalama var,

no heavy, metal caskets.

ne ağır, metal tabut.

My funeral home sells a few caskets

Benim cenaze evimde de tabutlar var.

made out of things like woven willow and bamboo,

Söğüt ve bambudan yapılmış.

but honestly, most of our families just choose a simple shroud.

Ama açıkçası aile üyelerimizin çoğu basit bir kefen seçiyor sadece.

There are none of the big vaults that most cemeteries require

Bir sürü mezarlıkta sırf peyzaja uysun diye zorunluluk olan

just because it makes it easier for them to landscape.

büyük duvarlı mezarlar yok.

Families can come here; they can luxuriate in nature;

Aileler buraya gelip doğanın keyfini çıkarabilir,

they can even plant a tree or a shrub,

hatta bir ağaç ya da çalı dikebilirler.

though only native plants to the area are allowed.

Gerçi sadece bölge iklimine uygun bitkilere izin var.

The dead then blend seamlessly in with the landscape.

Ölüler de kolayca doğaya karışır böylece.

There's hope in conservation cemeteries.

Bu tür mezarlıklar umut vaat ediyor.

They offer dedicated green space in both urban and rural areas.

Hem kentsel, hem kırsal bölgeler için yeşil alan sağlıyor.

They offer a chance to reintroduce native plants and animals to a region.

Bölge bitkilerinin ve hayvanlarının bölgeye tekrar kazandırılmasını da.

They offer public trails,

Ayrıca yürüyüş yolları,

places for spiritual practice,

manevi ibadet alanları,

places for classes and events --

ders ve etkinlik alanları

places where nature and mourning meet.

ve doğa ile yasın buluşmasını sağlıyor.

Most importantly, they offer us, once again,

Her şeyden önemlisi, yine bir çukurda

a chance to just decompose in a hole in the ground.

çürüme şansını sağlıyor.

The soil,

Haberiniz olsun,

let me tell you,

toprak

has missed us.

bizi özlüyor.

I think for a lot of people,

Birçok insan

they're starting to get the sense

cenaze endüstrimizin

that our current funeral industry isn't really working for them.

kendileri için çalışmadığını anlamaya başlıyor.

For many of us,

Birçoğumuz için

being sanitized and beautified just doesn't reflect us.

temizlenip güzelleştirilmek aslında bizi yansıtmaz.

It doesn't reflect what we stood for during our lives.

Hayattaki yerimizi yansıtmaz.

Will changing the way we bury our dead solve climate change?

Ölülerimizi defnetme yolumuzu değiştirmek iklim değişikliğini bitirir mi?

No.

Hayır.

But it will make bold moves

Ama cesur bir adım olur.

in how we see ourselves as citizens of this planet.

Bu gezegenin birer vatandaşı olduğumuzu görmemizi sağlar.

If we can die in a way that is more humble and self-aware,

Daha sade ve bilinçli bir ölüm için

I believe that we stand a chance.

bir şansımız olur en azından.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)