To solve old problems, study new species | Alejandro Sánchez Alvarado

Translator: Leslie Gauthier Reviewer: Camille Martínez

Çeviri: Ezgi Tozar Gözden geçirme: Meltem Sendag

For the past few years,

Son birkaç senedir yazlarımı,

I've been spending my summers in the marine biological laboratory

Woods Hole, Massachusetts'teki deniz biyoloji laboratuvarında

in Woods Hole, Massachusetts.

geçiriyorum.

And there, what I've been doing is essentially renting a boat.

Ve orada yaptığım şey, sadece bir tekne kiralamak.

What I would like to do is ask you

Sizden, bu gece benimle

to come on a boat ride with me tonight.

bir tekne turuna çıkmanızı istiyorum.

So, we ride off from Eel Pond into Vineyard Sound,

Martha's Vineyard adasının hemen kıyısında,

right off the coast of Martha's Vineyard,

Atlantik'e bakacağımız muhtemel noktaları

equipped with a drone to identify potential spots

belirlemek için, bir drone ile Eel Pond'dan

from which to peer into the Atlantic.

Vineyard Boğazı'na açılacağız.

Earlier, I was going to say into the depths of the Atlantic,

Önceden, Atlantik'in derinliklerine açılacağız, derdim

but we don't have to go too deep to reach the unknown.

ama bilinmeyene ulaşmak için fazla derine inmemize gerek yok.

Here, barely two miles away

Dünyanın en iyi deniz biyoloji laboratuvarı

from what is arguably the greatest marine biology lab in the world,

denilen yerden sadece 3 km ötede

we lower a simple plankton net into the water

basit bir plankton ağını suya indiriyoruz

and bring up to the surface

ve insanlığın, nadiren dikkat ettiği

things that humanity rarely pays any attention to,

ve genellikle daha önce görülmemiş şeyleri

and oftentimes has never seen before.

su yüzüne çıkarıyoruz.

Here's one of the organisms that we caught in our net.

Bu, ağımızda yakaladığımız organizmalardan biri.

This is a jellyfish.

Bu bir deniz anası.

But look closely,

Ama yakından bakarsanız,

and living inside of this animal is another organism

bu canlının içinde başka bir organizma yaşamakta

that is very likely entirely new to science.

ve bu organizma muhtemelen bilim için yeni.

A complete new species.

Tamamiyle yeni bir tür.

Or how about this other transparent beauty

Ya da bir diğer transparan güzellik,

with a beating heart,

atan bir kalbe sahip,

asexually growing on top of its head,

üremeye eşeyli devam edecek olan yavruların,

progeny that will move on to reproduce sexually.

başının tepesinde eşeysiz olarak üremesini sağlıyor.

Let me say that again:

Tekrar edeyim:

this animal is growing asexually on top of its head,

Bu canlı, başının tepesinde, gelecek nesilde

progeny that is going to reproduce sexually in the next generation.

eşeyli üreyecek yavruları eşeysiz üremeyle büyütüyor.

A weird jellyfish?

Tuhaf bir deniz anası mı?

Not quite.

Pek değil.

This is an ascidian.

Bu bir tulumlu.

This is a group of animals

Tulumlular, bugün

that now we know we share extensive genomic ancestry with,

geniş çapta genomik soy ortaklığımız olduğunu bildiğimiz ve belki de

and it is perhaps the closest invertebrate species to our own.

bizim türümüze en yakın omurgasız tür olan bir hayvan grubu.

Meet your cousin,

Kuzeninizle tanışın.

Thalia democratica.

Thalia democratica.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

I'm pretty sure you didn't save a spot at your last family reunion

En son aile toplanmanızda Thalia için yer ayırmadığınıza

for Thalia,

çok eminim,

but let me tell you,

ama şunu söylemeliyim,

these animals are profoundly related to us

bu canlılar, daha yeni anlamaya başladığımız şekillerde

in ways that we're just beginning to understand.

son derece bize bağlılar.

So, next time you hear anybody derisively telling you

Yani bir dahaki sefere birinin size alaycı bir biçimde

that this type of research is a simple fishing expedition,

bu tip bir araştırmaya balık tutma macerası dediğini duyduğunuzda,

I hope that you'll remember the trip that we just took.

umarım biraz önceki yolculuğumuzu hatırlarsınız.

Today, many of the biological sciences only see value

Bugün, biyoloji bilimlerinin çoğu yalnızca hali hazırda bildiğimizin

in studying deeper what we already know --

daha derinine inmeyi değerli buluyor --

in mapping already-discovered continents.

zaten keşfedilmiş olanın detaylandırılmasını.

But some of us are much more interested in the unknown.

Ama bazılarımız bilinmeyenle çok daha fazla ilgileniyor.

We want to discover completely new continents,

Tamamen yeni şeyler keşfetmek

and gaze at magnificent vistas of ignorance.

ve cehaletimizin muhteşem manzaralarını izlemek istiyoruz.

We crave the experience of being completely baffled

Daha önce hiç görmediğimiz bir şey ile allak bullak olmaya

by something we've never seen before.

can atıyoruz.

And yes, I agree

Ve evet,

there's a lot of little ego satisfaction in being able to say,

"Hey, bunu ilk defa keşfeden ben oldum." diyebilmenin getirdiği

"Hey, I was the first one to discover that."

bir sürü minik ego tatmininin olduğuna katılıyorum.

But this is not a self-aggrandizing enterprise,

Ama bu övünmek için bir girişim değil.

because in this type of discovery research,

Çünkü bu tarz bir keşif araştırmasında,

if you don't feel like a complete idiot most of the time,

çoğu zaman aptal gibi hissetmiyorsanız,

you're just not sciencing hard enough.

yeterince iyi bilim yapmıyorsunuzdur.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

So every summer I bring onto the deck of this little boat of ours

Haliyle her yaz küçük teknemizdeki güverteye

more and more things that we know very little about.

hakkında çok az bildiğimiz daha fazla şey getiriyorum.

I would like tonight to tell you a story about life

Bu gece sizlere, böyle bir ortamda nadiren duyacağınız,

that rarely gets told in an environment like this.

hayata dair bir hikaye anlatmak istiyorum.

From the vantage point of our 21st-century biological laboratories,

21. yüzyılın biyoloji laboratuvarlarının bakışıyla,

we have begun to illuminate many mysteries of life with knowledge.

hayatın bir çok gizemini bilgiyle açığa çıkardık.

We sense that after centuries of scientific research,

Yüzyıllar süren bilimsel araştırma sonucunda biz,

we're beginning to make significant inroads

yaşamın en temel prensiplerini kavrayışta

into understanding some of the most fundamental principles of life.

önemli başarılar elde etmeye başladığımızı hissediyoruz.

Our collective optimism is reflected by the growth of biotechnology

Kolektif iyimserliğimiz, bilimsel bilgiyi,

biyoteknolojinin gelişmesi ile, insan hastalıklarını

across the globe,

striving to utilize scientific knowledge to cure human diseases.

iyileştirmek için kullanmamızda kendini gösteriyor.

Things like cancer, aging, degenerative diseases;

Kanser, yaşlanma, dejeneratif hastalıklar gibi şeyler

these are but some of the undesirables we wish to tame.

kontrol altına almak istediğimiz istenmeyenlerden bazıları.

I often wonder:

Sıklıkla düşünüyorum:

Why is it that we are having so much trouble

Neden kanser problemini çözmeye çalışmakta

trying to solve the problem of cancer?

bu kadar sıkıntı çekiyoruz?

Is it that we're trying to solve the problem of cancer,

Kanser problemini çözmeye çalışırken,

and not trying to understand life?

hayatı anlamaya çalışmadığımızdan mı?

Life on this planet shares a common origin,

Bu gezegendeki yaşam ortak bir kaynağa sahip

and I can summarize 3.5 billion years of the history of life on this planet

ve gezegendeki 3.5 milyar yıllık yaşamın tarihi

in a single slide.

tek bir slaytta özetlenebilir.

What you see here are representatives of all known species in our planet.

Burada gördüğünüz dünyadaki tüm bilinen türlerin temsilcileri.

In this immensity of life and biodiversity,

Hayatın bu enginliğinin ve biyoçeşitliliğin içinde

we occupy a rather unremarkable position.

biz göze çarpmayan bir pozisyondayız.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Homo sapiens.

Homo sapienler.

The last of our kind.

Türümüzün son örneği.

And though I don't really want to disparage at all

Ve türümüzün, gerçekleşmesini istediğimiz kadar,

the accomplishments of our species,

çoğu zaman da, öyleymiş gibi düşündüğümüz

as much as we wish it to be so and often pretend that it is,

başarılarının hiçbirini kesinlikle küçümsemek istemememe rağmen

we are not the measure of all things.

her şeyin ölçüsü biz değiliz.

We are, however, the measurers of many things.

Yine de birçok şeyin ölçücüsüyüz.

We relentlessly quantify, analyze and compare,

Bıkmadan usanmadan miktarını ölçüyor, analiz ediyor ve karşılaştırıyoruz,

and some of this is absolutely invaluable and indeed necessary.

ve kimi zaman bu kesinlikle değersiz ve gerçekten gerekli.

But this emphasis today on forcing biological research to specialize

Ama bugün, biyolojik araştırmada tek bir alan üzerine uzmanlaşmak

ve araştırmayı uygulanabilir sonuçlar üretmek için zorlamak

and to produce practical outcomes

is actually restricting our ability to interrogate life

aslında sorgulama kabiliyetimizi kabul edilemez şekilde dar sınırlara

to unacceptably narrow confines and unsatisfying depths.

ve tatminkar olmayan derinliklere mahkum ediyor.

We are measuring an astonishingly narrow sliver of life,

Hayatın şaşılacak derecede dar bir bandını ölçüyoruz,

and hoping that those numbers will save all of our lives.

ve umuyoruz ki bu sonuçlar hepimizin hayatını kurtaracak.

How narrow do you ask?

Ne kadar dar diye sorarsanız,

Well, let me give you a number.

size bir sayı vermeme izin verin.

The National Oceanic and Atmospheric Administration recently estimated

Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi son dönemlerde,

okyanusların yüzde 95'inin keşfedilmemiş olduğunu hesapladı.

that about 95 percent of our oceans remain unexplored.

Now let that sink in for a second.

Bir an durup düşünelim.

95 percent of our oceans remain unexplored.

Okyanuslarımızın yüzde 95'i keşfedilmemiş halde.

I think it's very safe to say

Bence yaşama dair ne kadar çok şeyi

that we don't even know how much about life we do not know.

bilmediğimizi bile bilmediğimizi söylemek gayet makul.

So, it's not surprising that every week in my field

Yani, benim alanımda her hafta bu hayat ağacına

we begin to see the addition of more and more new species

yeni bir türün eklendiğini görmeye başlamamız

to this amazing tree of life.

süpriz değil.

This one for example --

Örnek olarak şu --

discovered earlier this summer,

bu yazın başlarında keşfedildi,

new to science,

bilim için yeni,

and now occupying its lonely branch in our family tree.

ve aile ağacımızda kendi dalında yalnız ikamet ediyor.

What is even more tragic

Daha trajik olansa

is that we know about a bunch of other species of animals out there,

diğer bir grup canlı türünün varlığından haberdarız

but their biology remains sorely under-studied.

ama biyolojileri fena halde çalışılmamış durumda.

I'm sure some of you have heard about the fact

Eminim ki bazılarınız deniz yıldızının

that a starfish can actually regenerate its arm after it's lost.

kolunu kaybettikten sonra yeniden oluşturduğunu duymuşsunuzdur.

But some of you might not know

Ama kolun kendisinin bilfiil

that the arm itself can actually regenerate a complete starfish.

bütün bir deniz yıldızı oluşturabildiğini duymamışsınızdır.

And there are animals out there that do truly astounding things.

Ve dışarıda hakikaten müthiş şeyler yapan canlılar var.

I'm almost willing to bet

Neredeyse çoğunuzun

that many of you have never heard of the flatworm, Schmidtea mediterranea.

Schmidtea mediterranea yassı kurtunu hiç duymadığınız üzerine bahse girerim.

This little guy right here

Bu küçük arkadaş

does things that essentially just blow my mind.

esasen aklımı başımdan alan şeyler yapıyor.

You can grab one of these animals and cut it into 18 different fragments,

Bu canlılardan birini yakalayıp 18 parçaya kesip ayırabilirsiniz,

and each and every one of those fragments will go on to regenerate

ve her bir parça bütün bir canlıyı 2 haftadan az bir sürede

a complete animal

oluşturmaya

in under two weeks.

devam edecektir.

18 heads, 18 bodies, 18 mysteries.

18 kafa, 18 vücut, 18 gizem.

For the past decade and a half or so,

Yaklaşık olarak son 15 küsür senede,

I've been trying to figure out how these little dudes do what they do,

bu küçük arkadaşların yaptıklarını nasıl yaptıklarını anlamaya çalışıyorum

and how they pull this magic trick off.

ve bu sihri nasıl kıvırdıklarını.

But like all good magicians,

Ama tüm iyi sihirbazlar gibi,

they're not really releasing their secrets readily to me.

sırlarını bana kolayca açık etmiyorlar.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

So here we are,

İşte buradayız,

after 20 years of essentially studying these animals,

bu canlıları 20 yıl esaslı bir şekilde çalıştıktan sonra,

genome mapping, chin scratching,

gen haritalaması, çene kazıma,

and thousands of amputations and thousands of regenerations,

ve binlerce ampütasyon, ve binlerce rejenerasyondan sonra,

we still don't fully understand how these animals do what they do.

bu canlıların yaptıklarını nasıl yaptıklarını hala tam anlamış değiliz.

Each planarian an ocean unto itself,

Her planarya kendi halinde bir okyanus,

full of unknowns.

bilinmeyenlerle dolu.

One of the common characteristics

Size bahsettiğim

tüm bu hayvanların ortak bir özelliği,

of all of these animals I've been talking to you about

is that they did not appear to have received the memo

günümüzde dünyadaki biyomedikal laboratuvarların

that they need to behave according to the rules

büyük çoğunluğunu dolduran ve rastgele seçilmiş

that we have derived from a handful of randomly selected animals

bir avuç kadarından çıkarsadığımıza göre

kurallara uygun hareket etmeleri gereğine dair bir hafıza kaydına

that currently populate the vast majority

of biomedical laboratories across the world.

sahip olmamaları.

Meet our Nobel Prize winners.

Nobel ödülü sahipleri ile tanışın.

Seven species, essentially,

Bugünkü biyoloji anlayışımızın

that have produced for us the brunt of our understanding

ağırlıklı temelini oluşturan

of biological behavior today.

yedi tür.

This little guy right here --

Buradaki küçük adam --

three Nobel Prizes in 12 years.

12 senede üç Nobel ödülü.

And yet, after all the attention they have garnered,

Ve kazandıkları tüm ilgiye ve sağladıkları tüm bilgiye rağmen,

and all the knowledge they have generated,

büyük fonlama almalarına rağmen,

as well as the lion's share of the funding,

tekrar eden zorlu problemlerin

here we are standing [before] the same litany of intractable problems

ve birçok yeni problemin

hala bir adım gerisinde durmaktayız.

and many new challenges.

And that's because, unfortunately,

Ve bu maalesef, bu yedi tür canlının

these seven animals essentially correspond

esasen, gezegende bulunan canlıların

to 0.0009 percent of all of the species that inhabit the planet.

yüzde 0.0009'una tekabül etmesi yüzünden.

So I'm beginning to suspect

Şüphelerim var ki; bu şekilde,

that our specialization is beginning to impede our progress at best,

tek bir alanda özelleşerek çalışma, en iyi ihtimalle, gelişime ket vuruyor,

and at worst, is leading us astray.

en kötü ihtimalle de yoldan saptırıyor.

That's because life on this planet and its history

Bunun sebebi, bu gezegendeki yaşamın ve tarihin

is the history of rule breakers.

ezber bozucuların tarihi olması.

Life started on the face of this planet as single-cell organisms,

Yaşam dünyanın yüzünde tek hücreli canlılar ile başladı,

swimming for millions of years in the ocean,

okyanusta milyonlarca yıl yüzen,

until one of those creatures decided,

ta ki bir gün içlerinden biri

"I'm going to do things differently today;

"Bugün işleri farklı yapacağım;

today I would like to invent something called multicellularity,

çok hücrelilik denen bir şey icat edeceğim ve uygulayacağım"

and I'm going to do this."

demeye karar verene kadar.

And I'm sure it wasn't a popular decision at the time --

Ve bu eminim o zamanlar popüler olan bir karar değildi --

(Laughter)

(Gülüşmeler)

but somehow, it managed to do it.

ama yine de başarılı oldu.

And then, multicellular organisms began to populate

Ve sonra çok hücreli canlılar tüm ezeli okyanuslarda

all these ancestral oceans,

çoğalmaya başladılar,

and they thrived.

ve geliştiler.

And we have them here today.

Ve bugün buradalar.

Land masses began to emerge from the surface of the oceans,

Kara kütleleri okyanusların yüzeyinde belirmeye başladı

and another creature thought,

ve bir diğer canlı

"Hey, that looks like a really nice piece of real estate.

"Hey, şu iyi bir kara parçasına benziyor, oraya taşınayım."

I'd like to move there."

diye düşündü.

"Are you crazy?

"Deli misin?

You're going to desiccate out there. Nothing can live out of water."

Orada kuruyacaksın. Suyun dışında hiçbir şey canlı kalamaz."

But life found a way,

Ama yaşam yolunu buldu,

and there are organisms now that live on land.

ve şu an karada yaşayan canlılar var.

Once on land, they may have looked up into the sky

Bir zamanlar karada, göğe bakmış

and said, "It would be nice to go to the clouds,

ve "Bulutlara çıkmak güzel olabilir, uçacağım."

I'm going to fly."

demiş olabilirler.

"You can't break the law of gravity, there's no way you can fly."

"Yer çekimi kanununu çiğneyemezsin, uçmanın bir yolu yok."

And yet, nature has invented --

Ve yine de doğa, uçmanın yollarını

multiple and independent times --

-- birçok kez ve birbirinden bağımsız zamanlarda --

ways to fly.

icat etti.

I love to study these animals that break the rules,

Bu ezber bozucu canlıları çalışmayı seviyorum,

because every time they break a rule, they invent something new

çünkü her bir kural bozduklarında bugün burada olabilmemizi

that made it possible for us to be able to be here today.

mümkün kılan yeni bir şey icat ediyorlar.

These animals did not get the memo.

Bu canlılar hafızaya kaydetmiyorlar.

They break the rules.

Kuralları çiğniyorlar.

So if we're going to study animals that break the rules,

Ezber bozan canlılar üzerinde çalışacaksak,

shouldn't how we study them also break the rules?

onları inceleme yöntemlerimiz de ezber bozmalı değil mi?

I think we need to renew our spirit of exploration.

Keşif ruhumuzu yenilememiz gerektiğini düşünüyorum.

Rather than bring nature into our laboratories

Laboratuvarlarımıza doğayı taşımak

and interrogate it there,

ve orada sorgulamak yerine,

we need to bring our science

bilimimizi

into the majestic laboratory that is nature,

doğanın görkemli laboratuvarına taşımalıyız

and there, with our modern technological armamentarium,

ve modern teknoloji ekipmanımızla bulduğumuz her yeni yaşam formunu

interrogate every new form of life we find,

ve bulabileceğimiz herhangi

yeni bir biyolojik niteliği orada sorgulamalıyız.

and any new biological attribute that we may find.

We actually need to bring all of our intelligence

Hakikaten tüm bilgimizi yeniden aptallaşmak için

to becoming stupid again --

kullanmalıyız --

clueless [before] the immensity of the unknown.

bilinmeyenin enginliğinin karşısında hiçbir fikrimiz olmadan.

Because after all,

Çünkü her şeye rağmen

science is not really about knowledge.

bilim aslında bilgiyle alakalı değil.

Science is about ignorance.

Bilim bilgisizlikle alakalı.

That's what we do.

İşi bu.

Once, Antoine de Saint-Exupéry wrote,

Antoine de Saint-Exupéry,

"If you want to build a ship,

"Eğer bir gemi inşa etmek istiyorsan,

don't drum up people to collect wood

insanları odun toplamak için çağırma

and don't assign them tasks and work,

ve onlara görev dağıtma,

but rather teach them to long for the endless immensity of the sea ..."

onun yerine onlara denizin sınırsız enginliğinin özlemini aşıla ..." demişti.

As a scientist and a teacher,

Bir bilim insanı ve öğretmen olarak bunu,

I like to paraphrase this to read

şu şekilde açımlamak istiyorum,

that we scientists need to teach our students

bilim insanları olarak bizler, öğrencilerimize,

to long for the endless immensity of the sea

denizlerin - yani bilgisizliğimizin- sınırsız enginliğine

that is our ignorance.

heves duymayı öğretmeliyiz.

We Homo sapiens are the only species we know of

İnsanlar olarak bizler, bilimsel araştırmaya meraklı,

that is driven to scientific inquiry.

bildiğimiz tek türüz.

We, like all other species on this planet,

Gezegendeki tüm diğer türler gibi,

are inextricably woven into the history of life on this planet.

biz de yaşam tarihine ayrılmaz bir biçimde örülüyüz.

And I think I'm a little wrong when I say that life is a mystery,

Ve sanırım hayatın bir gizem olduğunu söylerken birazcık

because I think that life is actually an open secret

yanılıyorum çünkü bence yaşam aslında

that has been beckoning our species for millennia to understand it.

bin yıldır türümüzü anlaşılmak için çağıran açık bir sır.

So I ask you:

Bu nedenle soruyorum:

Aren't we the best chance that life has to know itself?

Biz yaşamın kendi kendini bilmesi için en iyi şansı değil miyiz?

And if so,

Eğer öyleyse,

what the heck are we waiting for?

daha ne bekliyoruz?

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)