To solve old problems, study new species | Alejandro Sánchez Alvarado

Translator: Leslie Gauthier Reviewer: Camille Martínez

Translator: Linndy V Reviewer: thuy nguyen

For the past few years,

Trong vài năm trở lại đây,

vào mùa hè, tôi đã dành nhiều thời gian trong phòng thí nghiệm sinh học biển

I've been spending my summers in the marine biological laboratory

in Woods Hole, Massachusetts.

tại Woods Hole, bang Massachusetts.

And there, what I've been doing is essentially renting a boat.

Và khi ở đó, điều tôi làm là thuê một chiếc thuyền.

Và tôi muốn mời các bạn

What I would like to do is ask you

to come on a boat ride with me tonight.

tham gia một chuyến đi thuyền cùng tôi tối nay.

So, we ride off from Eel Pond into Vineyard Sound,

Chúng ta đi từ Eel pond vào tới Vineyard Sound,

right off the coast of Martha's Vineyard,

nằm ngay bên bờ Martha's Vineyard,

equipped with a drone to identify potential spots

được trang bị máy bay không người lái giúp nhận diện các điểm tiềm năng

from which to peer into the Atlantic.

để từ đó quan sát Đại Tây Dương.

Trước đó, tôi định nói là quan sát tầm sâu Đại Tây Dương,

Earlier, I was going to say into the depths of the Atlantic,

but we don't have to go too deep to reach the unknown.

nhưng ta không cần xuống quá sâu để tới được những điều chưa biết.

Here, barely two miles away

Ở đây, chỉ hơn 2 dặm

from what is arguably the greatest marine biology lab in the world,

từ nơi được coi là phòng thí nghiệm sinh học biển tuyệt vời nhất thế giới,

we lower a simple plankton net into the water

chúng tôi đã hạ xuống nước một lưới sinh vật phù du

and bring up to the surface

và đưa lên mặt nước

things that humanity rarely pays any attention to,

những thứ mà nhân loại hiếm khi chú ý tới,

and oftentimes has never seen before.

và thường là chưa từng thấy trước đây.

Here's one of the organisms that we caught in our net.

Đây là một trong số những sinh vật chúng tôi thấy trong lưới.

This is a jellyfish.

Một con sứa.

But look closely,

Nhưng hãy nhìn kỹ xem,

and living inside of this animal is another organism

đang sống trong con vật này là một loài sinh vật khác,

that is very likely entirely new to science.

rất có thể là hoàn toàn mới lạ đối với khoa học.

A complete new species.

Một loài hoàn toàn mới.

Hay là vẻ đẹp trong suốt khác này

Or how about this other transparent beauty

with a beating heart,

với trái tim đang đập,

asexually growing on top of its head,

đang phát triển vô tính phía trên đầu nó,

progeny that will move on to reproduce sexually.

thế hệ tiếp theo đó sẽ sinh sản hữu tính.

Let me say that again:

Để tôi nói lại:

con vật này đang phát triển vô tính phía trên đầu nó,

this animal is growing asexually on top of its head,

progeny that is going to reproduce sexually in the next generation.

sẽ sinh sản hữu tính trong thế hệ tiếp theo.

A weird jellyfish?

Một con sứa kỳ cục?

Not quite.

Không hẳn.

Đây là hải tiêu.

This is an ascidian.

This is a group of animals

Là một nhóm các loài vật

mà theo những gì ta biết, có chung nguồn gốc hệ gen bao quát với ta,

that now we know we share extensive genomic ancestry with,

and it is perhaps the closest invertebrate species to our own.

và có lẽ là loài không xương sống gần nhất với chúng ta.

Meet your cousin,

Hãy gặp anh chị họ của bạn,

Thalia democratica.

Thalia democratica.

(Laughter)

(Cười)

I'm pretty sure you didn't save a spot at your last family reunion

Tôi chắc rằng trong buổi sum họp gia đình, bạn đã không dành một chỗ

for Thalia,

cho Thalia,

but let me tell you,

nhưng để tôi cho các bạn biết,

these animals are profoundly related to us

những loài vật này liên quan mật thiết với chúng ta

in ways that we're just beginning to understand.

theo những cách mà chúng ta mới chỉ bắt đầu hiểu ra.

Vì vậy, lần tới nếu bạn nghe ai nói với giọng điệu nhạo báng

So, next time you hear anybody derisively telling you

that this type of research is a simple fishing expedition,

rằng kiểu nghiên cứu này chỉ là một chuyến đi câu cá đơn giản,

I hope that you'll remember the trip that we just took.

tôi mong các bạn nhớ về chuyến đi ta vừa tham gia.

Today, many of the biological sciences only see value

Ngày nay, rất nhiều môn khoa học sinh học chỉ thấy được giá trị

in studying deeper what we already know --

ở việc nghiên cứu sâu hơn những gì ta vốn đã biết --

ở việc vẽ ra những lục địa vốn đã được tìm ra.

in mapping already-discovered continents.

Nhưng một số chúng ta hứng thú với điều chưa biết hơn rất nhiều.

But some of us are much more interested in the unknown.

We want to discover completely new continents,

Chúng ta muốn khám phá những lục địa hoàn toàn mới,

and gaze at magnificent vistas of ignorance.

và ngắm nhìn những cảnh tượng tráng lệ chưa được biết tới.

We crave the experience of being completely baffled

Chúng ta khao khát được trải nghiệm cảm giác hoàn toàn bối rối

by something we've never seen before.

trước những gì ta chưa từng thấy trước đây.

And yes, I agree

Và đúng, tôi đồng ý

there's a lot of little ego satisfaction in being able to say,

rằng có rất nhiều sự thỏa mãn cái tôi khi được nói rằng,

"Này, tôi là người đầu tiên khám phá ra điều đó."

"Hey, I was the first one to discover that."

Nhưng đây không phải là một việc làm để tự đề cao,

But this is not a self-aggrandizing enterprise,

vì với loại hình nghiên cứu khám phá này,

because in this type of discovery research,

if you don't feel like a complete idiot most of the time,

nếu bạn không cảm thấy hoàn toàn ngu ngốc trong phần lớn thời gian,

you're just not sciencing hard enough.

thì bạn đang làm khoa học không đủ tốt.

(Laughter)

(Cười)

Mỗi mùa hè tôi lại mang lên boong chiếc thuyền nhỏ này của chúng tôi

So every summer I bring onto the deck of this little boat of ours

ngày càng nhiều thứ mà chúng tôi biết rất ít về chúng.

more and more things that we know very little about.

I would like tonight to tell you a story about life

Tối nay tôi muốn kể các bạn nghe một câu chuyện về sự sống

that rarely gets told in an environment like this.

mà hiếm khi được kể trong một không gian như thế này.

From the vantage point of our 21st-century biological laboratories,

Từ vị trí thuận lợi của phòng thí nghiệm sinh học thế kỷ 21 của mình,

we have begun to illuminate many mysteries of life with knowledge.

chúng tôi đã bắt đầu làm sáng tỏ nhiều bí ẩn của sự sống bằng kiến thức.

We sense that after centuries of scientific research,

Chúng tôi cảm thấy sau nhiều thế kỷ nghiên cứu khoa học,

we're beginning to make significant inroads

mình đang bắt đầu có những bước tiến đáng kể

into understanding some of the most fundamental principles of life.

trong việc tìm ra một số nguyên tắc nền tảng nhất của sự sống.

Our collective optimism is reflected by the growth of biotechnology

Sự lạc quan của chúng tôi đã được phản ánh qua sự phát triển công nghệ sinh học

across the globe,

trên toàn cầu,

striving to utilize scientific knowledge to cure human diseases.

cố gắng sử dụng kiến thức khoa học để chữa bệnh cho con người.

Things like cancer, aging, degenerative diseases;

Nhứng thứ như ung thư, lão hóa, các bệnh thoái hóa;

these are but some of the undesirables we wish to tame.

đây là một số điều không mong muốn mà chúng ta mong có thể chế ngự được.

I often wonder:

Tôi thường băn khoăn:

Why is it that we are having so much trouble

Vì sao chúng ta lại gặp nhiều khó khăn

trying to solve the problem of cancer?

khi cố gắng giải quyết căn bệnh ung thư?

Có phải vì chúng ta đang cố giải quyết vấn đề căn bệnh ung thư,

Is it that we're trying to solve the problem of cancer,

and not trying to understand life?

mà không cố gắng để hiểu về sự sống?

Life on this planet shares a common origin,

Sự sống trên hành tinh này có một nguồn gốc chung,

and I can summarize 3.5 billion years of the history of life on this planet

và tôi có thể tóm tắt 3,5 tỷ năm lịch sử sự sống trên hành tinh này

in a single slide.

bằng một hình ảnh duy nhất.

What you see here are representatives of all known species in our planet.

Điều bạn thấy đây là đại diện toàn bộ loài đã được biết trên hành tinh.

In this immensity of life and biodiversity,

Trong sự mênh mông của sự sống và đa dạng sinh học

we occupy a rather unremarkable position.

chúng ta chiếm một vị trí không hề nổi bật.

(Laughter)

(Cười)

Homo sapiens.

Loài khôn ngoan.

Lớp cuối cùng trong loài.

The last of our kind.

And though I don't really want to disparage at all

Và dù tôi không thực sự muốn xem thường

the accomplishments of our species,

những thành tựu của loài chúng ta,

as much as we wish it to be so and often pretend that it is,

nhiều như chúng ta muốn như vậy và thường giả vờ là như vậy,

we are not the measure of all things.

chúng ta không phải là thước đo chuẩn mực của mọi thứ.

We are, however, the measurers of many things.

Tuy nhiên, chúng ta là thước đo của rất nhiều thứ.

We relentlessly quantify, analyze and compare,

Chúng ta không ngừng xác định số lượng, phân tích và so sánh,

và một số trong đó là tuyệt đối hữu ích và quả thực là rất cần thiết.

and some of this is absolutely invaluable and indeed necessary.

But this emphasis today on forcing biological research to specialize

Nhưng ngày nay việc chú trọng thúc đẩy nghiên cứu sinh học để chuyên môn hóa

và tạo ra những kết quả thực tiễn hơn

and to produce practical outcomes

is actually restricting our ability to interrogate life

thực ra đang hạn chế khả năng của chúng ta trong việc tìm hiểu về sự sống,

to unacceptably narrow confines and unsatisfying depths.

thu hẹp những giới hạn và những chiều sâu theo một cách không thể chấp nhận được.

Chúng ta đang đo đếm một mảnh hẹp đến đáng kinh ngạc của sự sống,

We are measuring an astonishingly narrow sliver of life,

và hy vọng rằng những con số đó sẽ cứu mạng được tất cả chúng ta.

and hoping that those numbers will save all of our lives.

How narrow do you ask?

Bạn hỏi hẹp đến thế nào à?

Well, let me give you a number.

Để tôi đưa bạn một con số.

The National Oceanic and Atmospheric Administration recently estimated

Theo ước tính gần đây của Cục Quản lý Đại dương và Khí quyển Quốc gia,

khoảng 95% đại dương chưa được khám phá.

that about 95 percent of our oceans remain unexplored.

Now let that sink in for a second.

Hãy dành chút thời gian để hiểu.

95% đại dương chưa từng được khám phá.

95 percent of our oceans remain unexplored.

I think it's very safe to say

Tôi nghĩ rằng rất an toàn khi nói

that we don't even know how much about life we do not know.

chúng ta thậm chí không biết được ta không biết bao nhiều phần của sự sống.

So, it's not surprising that every week in my field

Vì vậy, không ngạc nhiên rằng mỗi tuần trong lĩnh vực của tôi

we begin to see the addition of more and more new species

chúng tôi bắt đầu thấy có ngày càng nhiều các loài mới

to this amazing tree of life.

được thêm vào cây sự sống tuyệt vời này.

This one for example --

Ví dụ như loài này --

discovered earlier this summer,

đã được phát hiện đầu mùa hè này,

new to science,

là loài mới với khoa học,

and now occupying its lonely branch in our family tree.

và giờ đang ở nhánh đơn độc trên cây phả hệ của chúng ta.

What is even more tragic

Điều bi kịch hơn

là chúng ta biết là có hàng tá các loài khác ngoài đại dương,

is that we know about a bunch of other species of animals out there,

but their biology remains sorely under-studied.

nhưng những đặc tính sinh học của chúng hoàn toàn chưa được nghiên cứu.

I'm sure some of you have heard about the fact

Tôi chắc rằng một số các bạn đã nghe về việc

that a starfish can actually regenerate its arm after it's lost.

một con sao biển thực sự có thể tái tạo cánh của nó sau khi bị mất.

But some of you might not know

Nhưng một số có thể không biết

that the arm itself can actually regenerate a complete starfish.

rằng chính cái cánh đó thực sự có thể tái tạo một con sao biển hoàn chỉnh.

And there are animals out there that do truly astounding things.

Và ở ngoài kia có những động vật làm được những điều thực sự ấn tượng.

I'm almost willing to bet

Tôi sẵn lòng cá với bạn

that many of you have never heard of the flatworm, Schmidtea mediterranea.

rằng nhiều người các bạn chưa bao giờ nghe đến sán dẹp, Schmidtea mediterranea.

This little guy right here

Con vật nhỏ bé ở ngay đây

does things that essentially just blow my mind.

làm được những điều thực sự làm tôi kinh ngạc.

Bạn có thể lấy một trong những con vật này và cắt nó thành 18 mảnh khác nhau,

You can grab one of these animals and cut it into 18 different fragments,

và mỗi mảnh đều có thể tái tạo

and each and every one of those fragments will go on to regenerate

a complete animal

thành cơ thể hoàn chỉnh

in under two weeks.

trong chưa đầy hai tuần.

18 heads, 18 bodies, 18 mysteries.

18 đầu, 18 thân, 18 bí ẩn.

For the past decade and a half or so,

Trong vòng thập kỷ rưỡi vừa qua,

I've been trying to figure out how these little dudes do what they do,

tôi đã cố gắng tìm hiểu cách những con vật nhỏ bé này làm điều đó,

and how they pull this magic trick off.

và cách chúng có thể làm trò ảo thuật này.

But like all good magicians,

Nhưng giống mọi ảo thuật gia tài ba,

they're not really releasing their secrets readily to me.

chúng thực sự không sẵn lòng tiết lộ bí mật cho tôi.

(Laughter)

(Cười)

So here we are,

Vì vậy chúng ta ở đây,

after 20 years of essentially studying these animals,

sau 20 năm nghiên cứu những con vật này,

genome mapping, chin scratching,

lập bản đồ gen, gãi cằm suy nghĩ,

and thousands of amputations and thousands of regenerations,

và hàng ngàn thủ thuật cắt cụt và hàng ngàn sự tái tạo,

we still don't fully understand how these animals do what they do.

chúng ta vẫn chưa hiểu hoàn toàn những loài vật này làm điều đó thế nào.

Mỗi con giun dẹp mỗi đại dương với chúng

Each planarian an ocean unto itself,

full of unknowns.

chứa đầy những ẩn số.

One of the common characteristics

Một trong những đặc điểm chung

of all of these animals I've been talking to you about

của toàn bộ những loài vật tôi đã đề cập tới

is that they did not appear to have received the memo

là có vẻ như chúng không có bản ghi nhớ nào

that they need to behave according to the rules

mà chúng cần để cư xử dựa trên những nguyên tắc

that we have derived from a handful of randomly selected animals

mà chúng ta đã rút ra được từ rất nhiều những loài vật được chọn ngẫu nhiên

that currently populate the vast majority

đang sinh sống trên diện tích rộng lớn

of biomedical laboratories across the world.

của các phòng thí nghiệm sinh học trên khắp thế giới.

Hãy gặp những loài đoạt giải Nobel.

Meet our Nobel Prize winners.

Seven species, essentially,

Bảy loài vật

that have produced for us the brunt of our understanding

đã đưa đến cho chúng ta những sự hiểu biết

về hành vi sinh học ngày hôm nay.

of biological behavior today.

Con vật nhỏ bé ngay đây --

This little guy right here --

three Nobel Prizes in 12 years.

ba giải Nobel trong 12 năm.

And yet, after all the attention they have garnered,

Và ấy vậy mà, sau tất cả những sự chú ý chúng nhận được

and all the knowledge they have generated,

và tất cả những kiến thức ta tạo ra,

cũng như phần lớn nhất của những tích lũy,

as well as the lion's share of the funding,

chúng ta đang đứng ở đây, trước một loạt những vấn đề khó giải quyết

here we are standing [before] the same litany of intractable problems

và rất nhiều những thách thức mới.

and many new challenges.

And that's because, unfortunately,

Và không may, đó là bởi vì

bảy loài vật này chỉ tương đương

these seven animals essentially correspond

to 0.0009 percent of all of the species that inhabit the planet.

với 0,0009% toàn bộ các loài sống trên hành tinh.

So I'm beginning to suspect

Vì vậy tôi bắt đầu hoài nghi

that our specialization is beginning to impede our progress at best,

rằng chuyên môn của ta đang bắt đầu cản trở sự tiến bộ, ở trường hợp tốt nhất,

và ở trường hợp xấu nhất, đang làm chúng ta lạc lối.

and at worst, is leading us astray.

That's because life on this planet and its history

Đó là bởi vì sự sống trên hành tinh này và lịch sử của nó

is the history of rule breakers.

là lịch sử những kẻ phá nguyên tắc.

Life started on the face of this planet as single-cell organisms,

Sự sống bắt nguồn trên mặt hành tinh này với những sinh vật đơn bào,

swimming for millions of years in the ocean,

đã bơi dưới đại dương hàng triệu năm,

tới khi một trong số các sinh vật đó quyết định,

until one of those creatures decided,

"I'm going to do things differently today;

"Tôi sẽ làm điều gì đó khác biệt hôm nay;

today I would like to invent something called multicellularity,

hôm nay tôi muốn phát minh ra một thứ gọi là sự đa bào,

and I'm going to do this."

và tôi sẽ làm điều này."

And I'm sure it wasn't a popular decision at the time --

Và tôi chắc đó không phải quyết định phổ biến khi ấy --

(Laughter)

(Cười)

but somehow, it managed to do it.

theo cách nào đó, nó đã làm được.

And then, multicellular organisms began to populate

Và rồi, các sinh vật đa bào bắt đầu đến cư ngụ

all these ancestral oceans,

tại toàn bộ những đại dương tổ tiên này,

and they thrived.

và đã phát triển mạnh mẽ.

And we have them here today.

Và ta có chúng ở đây ngày nay.

Land masses began to emerge from the surface of the oceans,

Những vùng đất đai rộng lớn bắt đầu nổi lên từ bề mặt đại dương,

and another creature thought,

và một sinh vật khác đã nghĩ,

"Hey, that looks like a really nice piece of real estate.

"Này, chỗ kia trông có vẻ là khu đất tốt.

Tôi muốn chuyển đến đó."

I'd like to move there."

"Are you crazy?

"Cậu điên à?

You're going to desiccate out there. Nothing can live out of water."

Cậu sẽ chết khô ở đó. Không gì có thể sống nếu thiếu nước."

But life found a way,

Nhưng sự sống tìm cách,

và có những sinh vật giờ đây sống trên mặt đất.

and there are organisms now that live on land.

Once on land, they may have looked up into the sky

Khi đã trên mặt đất, chúng có thể đã nhìn lên trời

and said, "It would be nice to go to the clouds,

và nói, "Đi trên mây sẽ rất tuyệt,

tôi sẽ bay."

I'm going to fly."

"You can't break the law of gravity, there's no way you can fly."

"Cậu không thể phá luật hấp dẫn, cậu không thể nào bay được."

And yet, nature has invented --

Ấy vậy mà, tự nhiên đã phát minh ra --

multiple and independent times --

rất nhiều lần khác nhau --

ways to fly.

các cách để bay.

I love to study these animals that break the rules,

Tôi yêu nghiên cứu các loài phá bỏ các nguyên tắc,

because every time they break a rule, they invent something new

vì mỗi lần chúng phá bỏ một nguyên tắc, chúng lại phát minh ra một điều mới

that made it possible for us to be able to be here today.

mà đã giúp chúng ta có thể có mặt ở đây ngày hôm nay.

These animals did not get the memo.

Những loài vật này không có bản ghi nhớ.

They break the rules.

Chúng đã phá bỏ những nguyên tắc.

So if we're going to study animals that break the rules,

Vì vậy nếu chúng ta nghiên cứu những loài vật này,

shouldn't how we study them also break the rules?

liệu việc nghiên cứu chúng thế nào nên phá bỏ các nguyên tắc?

I think we need to renew our spirit of exploration.

Tôi nghĩ chúng ta cần làm mới lại tinh thần muốn khám phá của ta.

Rather than bring nature into our laboratories

Thay vì đưa tự nhiên vào phòng thí nghiệm của mình

and interrogate it there,

và tìm hiểu nó ở đó,

we need to bring our science

chúng ta cần đưa khoa học của ta

vào phòng thí nghiệm uy nghi này, chính là tự nhiên,

into the majestic laboratory that is nature,

and there, with our modern technological armamentarium,

và ở đó, với những trang bị công nghệ hiện đại của chúng ta,

interrogate every new form of life we find,

tìm hiểu mọi hình thái sự sống chúng ta tìm được,

and any new biological attribute that we may find.

và mọi thuộc tính sinh học mới chúng ta có thể tìm được.

We actually need to bring all of our intelligence

Chúng ta thực sự có thể đem sự thông minh của ta

to becoming stupid again --

trở nên ngu ngốc lại --

clueless [before] the immensity of the unknown.

không manh mối trước sự bao la của những ẩn số.

Bởi vì sau tất cả,

Because after all,

science is not really about knowledge.

khoa học không thực sự là về kiến thức.

Science is about ignorance.

Khoa học là về thiếu kiến thức.

That's what we do.

Đó là điều chúng ta làm.

Once, Antoine de Saint-Exupéry wrote,

Antoine de Saint-Exupéry từng viết,

"If you want to build a ship,

"Nếu bạn muốn đóng một con tàu,

don't drum up people to collect wood

thì đừng kêu gọi mọi người thu gom gỗ

and don't assign them tasks and work,

và đừng giao việc cho họ,

mà hãy dạy cho họ sự mong mỏi một đại dương bao la vô tận ..."

but rather teach them to long for the endless immensity of the sea ..."

As a scientist and a teacher,

Là một nhà khoa học, một giáo viên,

I like to paraphrase this to read

tôi muốn diễn giải lại điều này

that we scientists need to teach our students

rằng những nhà khoa học chúng tôi cần dạy những học sinh của mình

to long for the endless immensity of the sea

rằng cần có sự mong mỏi đại dương bao la vô tận

là sự thiếu kiến thức của ta.

that is our ignorance.

We Homo sapiens are the only species we know of

Loài tinh khôn chúng ta là loài duy nhất

that is driven to scientific inquiry.

quyết tâm tìm hiểu về khoa học.

We, like all other species on this planet,

Ta, như mọi loài khác trên hành tinh này,

are inextricably woven into the history of life on this planet.

là một phần của lịch sử của sự sống trên hành tinh này.

And I think I'm a little wrong when I say that life is a mystery,

Và tôi nghĩ tôi hơi sai khi nói rằng sự sống là một bí ẩn,

because I think that life is actually an open secret

vì tôi nghĩ rằng thực ra sự sống là bí mật hé mở

that has been beckoning our species for millennia to understand it.

trong nghìn năm luôn ra hiệu cho loài chúng ta để hiểu được nó.

So I ask you:

Vậy nên tôi hỏi các bạn:

Aren't we the best chance that life has to know itself?

Chúng ta có phải cơ hội duy nhất mà sự sống phải tự tìm hiểu?

Và nếu đúng,

And if so,

what the heck are we waiting for?

chúng ta còn chờ cái quái gì nữa?

Thank you.

Xin cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)