To solve old problems, study new species | Alejandro Sánchez Alvarado

Translator: Leslie Gauthier Reviewer: Camille Martínez

Tłumaczenie: Sylwia Gliniewicz Korekta: Marta Konieczna

For the past few years,

Od ostatnich kilku lat

I've been spending my summers in the marine biological laboratory

spędzam lato w morskim laboratorium

in Woods Hole, Massachusetts.

w Woods Hole w Massachusetts.

And there, what I've been doing is essentially renting a boat.

Wynajmuję tam łódź.

What I would like to do is ask you

Chciałbym was poprosić,

to come on a boat ride with me tonight.

żebyście popłynęli ze mną dziś wieczorem.

So, we ride off from Eel Pond into Vineyard Sound,

Wyruszamy z Eel Pond do Vineyard Sound,

right off the coast of Martha's Vineyard,

u wybrzeża wyspy Martha's Vineyard,

equipped with a drone to identify potential spots

wyposażeni w drona, żeby odkryć miejsca,

from which to peer into the Atlantic.

z których będziemy przyglądać się Atlantykowi.

Earlier, I was going to say into the depths of the Atlantic,

Wcześniej chciałem powiedzieć o spojrzeniu w głębię Atlantyku,

but we don't have to go too deep to reach the unknown.

ale nie trzeba zanurzać się zbyt głęboko, żeby dotknąć nieznanego.

Here, barely two miles away

Nieco ponad 3 kilometry

from what is arguably the greatest marine biology lab in the world,

od prawdopodobnie najwspanialszego morskiego laboratorium na świecie

we lower a simple plankton net into the water

zanurzamy zwyczajną sieć planktonową

and bring up to the surface

i wyławiamy na powierzchnię stworzenia,

things that humanity rarely pays any attention to,

na które ludzkość rzadko zwraca uwagę,

and oftentimes has never seen before.

a często nawet nie ma o nich pojęcia.

Here's one of the organisms that we caught in our net.

To jeden z organizmów złapanych w sieci.

This is a jellyfish.

Meduza.

But look closely,

Przyjrzyjcie się.

and living inside of this animal is another organism

Wewnątrz tego stworzenia znajduje się inny organizm,

that is very likely entirely new to science.

który jest prawdopodobnie nieznany nauce.

A complete new species.

Nowy gatunek.

Or how about this other transparent beauty

Co powiecie na tę przezroczystą piękność

with a beating heart,

z bijącym sercem,

asexually growing on top of its head,

z której głowy, w bezpłciowym rozmnażaniu,

progeny that will move on to reproduce sexually.

wyrasta potomstwo, które rozmnaża się płciowo.

Let me say that again:

Powtórzę.

this animal is growing asexually on top of its head,

To zwierzę bezpłciowo, na czubku głowy,

progeny that is going to reproduce sexually in the next generation.

hoduje potomstwo, które będzie się rozmnażać płciowo.

A weird jellyfish?

Czy meduza jest dziwna?

Not quite.

Nie całkiem.

This is an ascidian.

To osłonica.

This is a group of animals

To grupa zwierząt,

that now we know we share extensive genomic ancestry with,

z którą dzielimy genomiczny rodowód,

and it is perhaps the closest invertebrate species to our own.

i to prawdopodobnie najbliższe naszemu gatunkowi bezkręgowce.

Meet your cousin,

Poznajcie kuzyna

Thalia democratica.

Thalia democratica.

(Laughter)

(Śmiech)

I'm pretty sure you didn't save a spot at your last family reunion

Jestem pewny, że nie było miejsca na ostatnim spotkaniu rodzinnym

for Thalia,

dla osłonicy Thalia.

but let me tell you,

ale powiem,

these animals are profoundly related to us

że te zwierzęta są z nami spokrewnione,

in ways that we're just beginning to understand.

co dopiero zaczynamy rozumieć.

So, next time you hear anybody derisively telling you

Następnym razem, gdy ktoś kpiąco powie,

that this type of research is a simple fishing expedition,

że takie badania to wyprawa na ryby,

I hope that you'll remember the trip that we just took.

mam nadzieję, że zapamiętacie tę wycieczkę.

Today, many of the biological sciences only see value

Wiele nauk biologicznych dostrzega wartość

in studying deeper what we already know --

w badaniu dogłębniej tego, co już znamy,

in mapping already-discovered continents.

w sporządzaniu map odkrytych kontynentów.

But some of us are much more interested in the unknown.

Niektórych bardziej interesuje nieznane.

We want to discover completely new continents,

Chcemy odkryć nowe kontynenty

and gaze at magnificent vistas of ignorance.

i otrzeć się o wspaniałe przestrzenie nieznanego.

We crave the experience of being completely baffled

Chcemy być zaskoczeni czymś,

by something we've never seen before.

czego nigdy nie widzieliśmy.

And yes, I agree

Przyznaję,

there's a lot of little ego satisfaction in being able to say,

że jest trochę zadowolenia z siebie, kiedy można powiedzieć,

"Hey, I was the first one to discover that."

że jest się odkrywcą.

But this is not a self-aggrandizing enterprise,

Nie jest to jednak przedsięwzięcie powiększające własne ego,

because in this type of discovery research,

bo w tego typu badaniach,

if you don't feel like a complete idiot most of the time,

jeśli nie jest się ignorantem przez większość czasu,

you're just not sciencing hard enough.

to nie bada się wystarczająco dobrze.

(Laughter)

(Śmiech)

So every summer I bring onto the deck of this little boat of ours

Każdego lata wyławiam na pokład naszej łódeczki

more and more things that we know very little about.

coraz więcej stworzeń, o których niewiele wiemy.

I would like tonight to tell you a story about life

Dziś wieczorem opowiem historię o życiu,

that rarely gets told in an environment like this.

którą rzadko się słyszy w takim środowisku.

From the vantage point of our 21st-century biological laboratories,

W laboratoriach biologicznych XXI wieku

we have begun to illuminate many mysteries of life with knowledge.

zaczęliśmy odsłaniać wiele tajemnic życia.

We sense that after centuries of scientific research,

Wiemy, że po wiekach naukowych odkryć

we're beginning to make significant inroads

zaczynamy dokonywać znaczących postępów

into understanding some of the most fundamental principles of life.

w rozumieniu najważniejszych praw życia.

Our collective optimism is reflected by the growth of biotechnology

Zbiorowy optymizm odzwierciedla rozwój biotechnologii

across the globe,

na całym świecie,

striving to utilize scientific knowledge to cure human diseases.

która chce wykorzystać naukę do leczenia chorób.

Things like cancer, aging, degenerative diseases;

Nowotwory, starzenie się, choroby degeneracyjne

these are but some of the undesirables we wish to tame.

to niektóre z niechcianych zjawisk, które chcemy powstrzymać.

I often wonder:

Zastanawiam się często,

Why is it that we are having so much trouble

dlaczego tak trudno

trying to solve the problem of cancer?

rozwiązać problem nowotworów.

Is it that we're trying to solve the problem of cancer,

Czy to dlatego, że staramy się rozwiązać problem nowotworów,

and not trying to understand life?

a nie próbujemy zrozumieć życia?

Life on this planet shares a common origin,

Życie na Ziemi łączy pochodzenie,

and I can summarize 3.5 billion years of the history of life on this planet

a ja streszczę 3,5 miliarda lat historii życia na planecie

in a single slide.

w jednym slajdzie.

What you see here are representatives of all known species in our planet.

To przedstawiciele wszystkich gatunków, które znamy, na naszej planecie.

In this immensity of life and biodiversity,

W ogromie życia i bioróżnorodności

we occupy a rather unremarkable position.

zajmujemy mało znaczące miejsce.

(Laughter)

(Śmiech)

Homo sapiens.

Homo sapiens.

The last of our kind.

Ostatni z naszego rodzaju.

And though I don't really want to disparage at all

Chociaż nie chcę umniejszać

the accomplishments of our species,

dokonań naszego gatunku,

as much as we wish it to be so and often pretend that it is,

to pomimo naszych chęci i częstego udawania, że tak jest,

we are not the measure of all things.

nie jesteśmy miarą wszystkiego.

We are, however, the measurers of many things.

Jesteśmy jednak miarą wielu rzeczy.

We relentlessly quantify, analyze and compare,

Nieustannie kwantyfikujemy, analizujemy i porównujemy,

and some of this is absolutely invaluable and indeed necessary.

co w niektórych przypadkach jest potrzebne i konieczne.

But this emphasis today on forcing biological research to specialize

Jednak nacisk na specjalizację w badaniach biologicznych

and to produce practical outcomes

i osiągnięcie praktycznych wyników

is actually restricting our ability to interrogate life

ogranicza nasze badanie życia

to unacceptably narrow confines and unsatisfying depths.

do niedopuszczalnie wąskich obszarów i niezadowalających głębi.

We are measuring an astonishingly narrow sliver of life,

Badamy zaskakująco wąski obszar życia

and hoping that those numbers will save all of our lives.

i uważamy, że te wyniki nas uratują.

How narrow do you ask?

Jak wąski jest to obszar?

Well, let me give you a number.

Wymienię liczbę.

The National Oceanic and Atmospheric Administration recently estimated

Narodowa Administracja do spraw Oceanów i Atmosfery obliczyła,

that about 95 percent of our oceans remain unexplored.

że nie zbadano około 95 procent oceanów

Now let that sink in for a second.

Zastanówmy się nad tym przez chwilę.

95 percent of our oceans remain unexplored.

95 procent oceanów pozostaje niezbadana.

I think it's very safe to say

Nie będzie to przesadą, jeśli powiem,

that we don't even know how much about life we do not know.

że nie wiemy nawet, ile o życiu nie wiemy.

So, it's not surprising that every week in my field

Nie dziwi więc to, że co tydzień w moim obszarze

we begin to see the addition of more and more new species

dodaje się coraz więcej gatunków

to this amazing tree of life.

do niesamowitego drzewa życia.

This one for example --

Jeden z przykładów,

discovered earlier this summer,

odkryty wcześniej tego lata,

new to science,

nieznany nauce,

and now occupying its lonely branch in our family tree.

który zajmuje samotne miejsce na genealogicznym drzewie.

What is even more tragic

Jeszcze gorsze jest to,

is that we know about a bunch of other species of animals out there,

że wiemy o wielu innych gatunkach,

but their biology remains sorely under-studied.

ale ich biologia nie jest zbadana.

I'm sure some of you have heard about the fact

Pewnie niektórzy z was słyszeli,

that a starfish can actually regenerate its arm after it's lost.

że rozgwiazda potrafi odtworzyć utracone ramię.

But some of you might not know

Niektórzy pewnie nie wiedzą,

that the arm itself can actually regenerate a complete starfish.

że z samego ramienia można odtworzyć rozgwiazdę.

And there are animals out there that do truly astounding things.

Zwierzęta robią zdumiewające rzeczy.

I'm almost willing to bet

Założę się,

that many of you have never heard of the flatworm, Schmidtea mediterranea.

że wielu z was nie słyszało o płazińcu Schmidtea mediterranea.

This little guy right here

To niewielkie stworzenie

does things that essentially just blow my mind.

robi rzeczy, które zdumiewają.

You can grab one of these animals and cut it into 18 different fragments,

Można go złapać i pokroić na 18 różnych kawałków,

and each and every one of those fragments will go on to regenerate

a z każdego z nich odbuduje się

a complete animal

całe zwierzę

in under two weeks.

w ciągu niecałych dwóch tygodni.

18 heads, 18 bodies, 18 mysteries.

18 głów, 18 ciał, 18 tajemnic.

For the past decade and a half or so,

Przez ostatnie 15 lat

I've been trying to figure out how these little dudes do what they do,

próbowałem zrozumieć, jak im się to udaje,

and how they pull this magic trick off.

i jak robią tę magiczną sztuczkę.

But like all good magicians,

Jak każdy dobry magik,

they're not really releasing their secrets readily to me.

nie zdradzają łatwo swoich sekretów.

(Laughter)

(Śmiech)

So here we are,

Znajdujemy się w sytuacji,

after 20 years of essentially studying these animals,

po 20 latach badań nad tymi zwierzętami,

genome mapping, chin scratching,

mapowania genomu, zastanawiania się,

and thousands of amputations and thousands of regenerations,

tysiącach amputacji i regeneracji,

we still don't fully understand how these animals do what they do.

w której nadal nie rozumiemy, jak tego dokonują.

Each planarian an ocean unto itself,

Każdy płaziniec to ocean sam w sobie,

full of unknowns.

pełen tajemnic.

One of the common characteristics

Jedną z wspólnych cech

of all of these animals I've been talking to you about

wszystkich zwierząt, o których mówiłem,

is that they did not appear to have received the memo

jest to, że nie dostały informacji,

that they need to behave according to the rules

żeby zachowywać się zgodnie z zasadami,

that we have derived from a handful of randomly selected animals

które pochodzą od garstki przypadkowo wybranych zwierząt,

that currently populate the vast majority

które stanowią obecnie większość

of biomedical laboratories across the world.

w laboratoriach biomedycznych na świecie.

Meet our Nobel Prize winners.

Poznajcie naszych noblistów.

Seven species, essentially,

W zasadzie siedem gatunków,

that have produced for us the brunt of our understanding

które przyczyniły się do zrozumienia

of biological behavior today.

zachowań biologicznych.

This little guy right here --

To małe stworzenie,

three Nobel Prizes in 12 years.

trzy Nagrody Nobla w ciągu 12 lat.

And yet, after all the attention they have garnered,

Mimo uwagi, którą przyciągnęły,

and all the knowledge they have generated,

wiedzy, którą powiększyły,

as well as the lion's share of the funding,

i lwiej części funduszy, którą pochłonęły,

here we are standing [before] the same litany of intractable problems

nadal stoimy przed tymi samymi problemami

and many new challenges.

i wieloma nowymi wyzwaniami.

And that's because, unfortunately,

Z tego powodu, niestety,

these seven animals essentially correspond

że te siedem zwierząt odpowiada

to 0.0009 percent of all of the species that inhabit the planet.

za jedynie 0,0009 procent gatunków, które zamieszkują naszą planetę.

So I'm beginning to suspect

Podejrzewam,

that our specialization is beginning to impede our progress at best,

że specjalizacja ogranicza postęp w najlepszym przypadku,

and at worst, is leading us astray.

a w najgorszym razie wiedzie nas na manowce,

That's because life on this planet and its history

ponieważ życie na Ziemi i jego historia

is the history of rule breakers.

to dzieje tych, którzy łamali zasady.

Life started on the face of this planet as single-cell organisms,

Życie na planecie zaczęło się od jednokomórkowców,

swimming for millions of years in the ocean,

które pływały w oceanie przez miliony lat,

until one of those creatures decided,

aż któryś zdecydował,

"I'm going to do things differently today;

że zrobi coś innego

today I would like to invent something called multicellularity,

i wymyśli organizm wielokomórkowy,

and I'm going to do this."

i zrobił to.

And I'm sure it wasn't a popular decision at the time --

Na pewno nie była to popularna decyzja.

(Laughter)

(Śmiech)

but somehow, it managed to do it.

Ale się udało.

And then, multicellular organisms began to populate

Potem wielokomórkowe organizmy zaludniły

all these ancestral oceans,

prastare oceany

and they thrived.

i rozwinęły się.

And we have them here today.

Są nadal.

Land masses began to emerge from the surface of the oceans,

Masy lądowe wyłoniły się na powierzchni oceanów

and another creature thought,

i inne stworzenie pomyślało:

"Hey, that looks like a really nice piece of real estate.

"To wygląda na ciekawy dom.

I'd like to move there."

Chcę tam zamieszkać".

"Are you crazy?

"Zwariowałeś?

You're going to desiccate out there. Nothing can live out of water."

Uschniesz. Nie da się żyć poza wodą".

But life found a way,

Życie znalazło sposób

and there are organisms now that live on land.

i na lądzie żyją organizmy.

Once on land, they may have looked up into the sky

Kiedy pojawiły się na lądzie, spojrzały w niebo

and said, "It would be nice to go to the clouds,

i uznały, że byłoby wspaniale dosięgnąć chmur,

I'm going to fly."

więc trzeba polecieć.

"You can't break the law of gravity, there's no way you can fly."

"Nie da się zaprzeczyć prawu grawitacji, więc nie da się latać".

And yet, nature has invented --

Jednak natura wymyśliła,

multiple and independent times --

wielokrotnie i niezależnie,

ways to fly.

sposoby, żeby latać.

I love to study these animals that break the rules,

Uwielbiam badać zwierzęta, które łamią zasady,

because every time they break a rule, they invent something new

bo kiedy je łamią, wymyślają coś nowego,

that made it possible for us to be able to be here today.

co sprawia, że tutaj jesteśmy.

These animals did not get the memo.

Te zwierzęta nie wiedzą tego, co inne.

They break the rules.

Łamią zasady.

So if we're going to study animals that break the rules,

Jeśli chcemy badać zwierzęta, które łamią zasady,

shouldn't how we study them also break the rules?

czy nie powinniśmy także złamać zasady?

I think we need to renew our spirit of exploration.

Musimy poczuć na nowo chęć odkrywania.

Rather than bring nature into our laboratories

Zamiast przynosić naturę do laboratoriów,

and interrogate it there,

i tam ją badać,

we need to bring our science

trzeba zaprowadzić naukę

into the majestic laboratory that is nature,

do wspaniałego laboratorium, jakim jest natura,

and there, with our modern technological armamentarium,

i dzięki nowoczesnemu wyposażeniu technologicznemu

interrogate every new form of life we find,

badać każdą nową formę życia, którą znajdziemy,

and any new biological attribute that we may find.

i każdą biologiczną cechę, którą odkryjemy.

We actually need to bring all of our intelligence

Musimy wykorzystać całą naszą inteligencję,

to becoming stupid again --

żeby znów poczuć się jak ignoranci,

clueless [before] the immensity of the unknown.

zagubieni w ogromie nieznanego.

Because after all,

Mimo wszystko

science is not really about knowledge.

nauka nie kręci się wokół wiedzy.

Science is about ignorance.

Nauka dotyczy niewiedzy.

That's what we do.

Tak właśnie jest.

Once, Antoine de Saint-Exupéry wrote,

Antoine de Saint-Exupéry napisał:

"If you want to build a ship,

"Jeśli chcesz zbudować statek,

don't drum up people to collect wood

nie zwołuj ludzi, żeby zbierali drewno,

and don't assign them tasks and work,

i nie rozdzielaj im zadań i pracy,

but rather teach them to long for the endless immensity of the sea ..."

ale naucz tęsknić za bezkresnym morzem".

As a scientist and a teacher,

Jako naukowiec i nauczyciel

I like to paraphrase this to read

parafrazuję te zdanie,

that we scientists need to teach our students

że naukowcy powinni uczyć studentów

to long for the endless immensity of the sea

tęsknoty za nieskończonym morzem,

that is our ignorance.

którym jest ignorancja.

We Homo sapiens are the only species we know of

Homo sapiens to jedyny gatunek, o którym wiadomo,

that is driven to scientific inquiry.

że dąży do naukowego poznania.

We, like all other species on this planet,

Tak jak pozostałe gatunki na planecie

are inextricably woven into the history of life on this planet.

jesteśmy nierozerwalnie połączeni z historią życia na Ziemi.

And I think I'm a little wrong when I say that life is a mystery,

Mylę się trochę, mówiąc, że życie jest tajemnicą,

because I think that life is actually an open secret

ponieważ życie przypomina otwartą księgę,

that has been beckoning our species for millennia to understand it.

która kusi ludzi od tysiącleci, żeby ją zrozumieć.

So I ask you:

Dlatego pytam,

Aren't we the best chance that life has to know itself?

czy nie jesteśmy po to, żeby zrozumieć życie.

And if so,

Jeśli tak,

what the heck are we waiting for?

to na co jeszcze czekamy?

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)