How climate change could make our food less nutritious | Kristie Ebi

Çeviri: Gözde Alpçetin Gözden geçirme: Cihan Ekmekçi

Yogi Berra, a US baseball player and philosopher, said,

Amerikalı beyzbol oyuncusu ve filozof Yogi Berra şöyle söylüyor:

"If we don't know where we're going, we might not get there."

"Nereye gittiğimizi bilmiyorsak oraya ulaşamayabiliriz."

Accumulating scientific knowledge is giving us greater insights,

Bilimsel bilgi toplamak, değişen bir iklimde geleceğimizin nasıl görüneceği

greater clarity, into what our future might look like in a changing climate

ve bunun sağlımız için ne anlama geldiği konusunda

bize daha geniş bir kavrayış ve netlik sağlıyor.

and what that could mean for our health.

I'm here to talk about a related aspect,

İlgili bir bakış açısı hakkında konuşmak için buradayım,

on how our emissions of greenhouse gases from burning of fossil fuels

fosil yakıt yakmaktan oluşan sera gazı emisyonlarının

is reducing the nutritional quality of our food.

yiyeceklerimizin besin kalitesini nasıl azalttığı hakkında konuşacağım.

We'll start with the food pyramid.

Besin piramidiyle başlayalım.

You all know the food pyramid.

Hepiniz besin piramidini biliyordur.

We all need to eat a balanced diet.

Hepimizin dengeli beslenmesi gerekiyor.

We need to get proteins,

Protein almamız gerekiyor,

we need to get micronutrients,

mikro besin almamız gerekiyor,

we need to get vitamins.

vitamin almamız gerekiyor.

And so, this is a way for us to think about

Dolayısıyla bu, her gün ihtiyacımız olan şeyleri aldığımızdan

how to make sure we get what we need every day

nasıl emin olacağımız konusunda düşünmemiz için bir yol

so we can grow and thrive.

ki böylece büyüyüp gelişebilelim.

But we eat not just because we need to,

Ancak sadece ihtiyacımız olduğu için yemek yemiyoruz,

we also eat for enjoyment.

aynı zamanda zevk için de yemek yiyoruz.

Bread, pasta, pizza --

Ekmek, makarna, pizza --

there's a whole range of foods that are culturally important.

kültürel olarak önemli olan birçok yiyecek var.

We enjoy eating these.

Bunları yemeyi seviyoruz.

And so they're important for our diet,

Bu yüzden diyetimiz için önemliler

but they're also important for our cultures.

ancak aynı zamanda kültürlerimiz için de önemliler.

Carbon dioxide has been increasing since the start of the Industrial Revolution,

Karbondioksit, Sanayi Devrimi'nin başından beri artıyor,

increasing from about 280 parts per million to over 410 today,

günümüzde yaklaşık olarak milyonda 280'den 410 birimin üzerine artış gösterdi

and it continues to increase.

ve artmaya da devam ediyor.

The carbon that plants need to grow comes from this carbon dioxide.

Bitkilerin büyümesi için gerekli olan karbon, bu karbondioksitten geliyor.

They bring it into the plant,

Onu bitkiye getiriyorlar,

they break it apart into the carbon itself,

karbonun kendisini ayırıyorlar

and they use that to grow.

ve onu büyümek için kullanıyorlar.

They also need nutrients from the soil.

Aynı zamanda topraktaki besinlere de ihtiyaçları var.

And so yes, carbon dioxide is plant food.

Bu yüzden evet, karbondioksit bir gübre.

And this should be good news, of rising carbon dioxide concentrations,

Bu; artan karbondioksit yoğunluğu, dünya genelindeki gıda güvenliği

for food security around the world,

ve insanların her gün yeteri kadar yediklerinden emin olmak açısından

making sure that people get enough to eat every day.

sevindirici bir haber olmalı.

About 820 million people in the world don't get enough to eat every day.

Dünyada yaklaşık olarak 820 milyon insan her gün yeteri kadar yemek yiyemiyor.

So there's a fair amount written about how higher CO2

Dolayısıyla yüksek karbondioksitin gıda güvenliği sorunumuza

is going to help with our food security problem.

nasıl yardımcı olacağı hakkında makul sayıda yayın var.

We need to accelerate our progress in agricultural productivity

Tarımsal verimlilik sürecimizi hızlandırmamız gerekiyor,

to feed the nine to 10 billion people who will be alive in 2050

böylece 2050'de hayatta olacak 9 ile 10 milyar insana besin sağlayabilir

and to achieve the Sustainable Development Goals,

ve Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri'ne ulaşabiliriz,

particularly the Goal Number 2,

özellikle de iki numaralı hedefe;

that is on reducing food insecurity,

besin güvensizliğini azaltmak,

increasing nutrition,

besin değerini artırmak,

increasing access to the foods that we need for everyone.

herkesin ihtiyaç duyduğu yiyeceklere erişimi artırmak.

We know that climate change is affecting agricultural productivity.

İklim değişikliğinin tarımsal verimliliği etkilediğini biliyoruz.

The earth has warmed about one degree centigrade

Dünya, sanayi öncesi zamandan bu yana bir santigrat derece kadar ısındı.

since preindustrial times.

That is changing local temperature and precipitation patterns,

Bu ısınma, yerel sıcaklıkları ve yağış dağılımlarını değiştiriyor

and that has consequences for the agricultural productivity

ve bunun dünyanın birçok kısmında

tarımsal verimlilik açısından sonuçlar doğuruyor.

in many parts of the world.

And it's not just local changes in temperature and precipitation,

Sorun sadece sıcaklık ve yağıştaki yerel değişiklikler değil,

it's the extremes.

aşırı derecede olması.

Extremes in terms of heat waves, floods and droughts

Sıcak hava dalgası, seller ve kuraklık açısından aşırılık

are significantly affecting productivity.

önemli derecede verimliliği etkiliyor.

And that carbon dioxide,

Bitkilerin büyümesini sağlamak dışında

besides making plants grow,

has other consequences as well,

bu karbondioksit başka sonuçlar da doğuruyor,

that plants, when they have higher carbon dioxide,

yüksek oranda karbondioksit olduğunda

increase the synthesis of carbohydrates, sugars and starches,

bitkiler; karbonhidratların, şekerlerin ve nişastaların sentezini arttırıyor

and they decrease the concentrations of protein and critical nutrients.

ve protein ile önemli besinlerin yoğunluğunu azaltıyor

And this is very important for how we think about food security going forward.

ve bu, gıda güvenliğinin gelişimini nasıl düşündüğümüz açısından çok önemli.

A couple of nights ago in the table talks on climate change,

Birkaç gece önce, iklim değişikliği hakkındaki bir masa sohbetinde

someone said that they're a five-sevenths optimist:

biri 7'de 5 oranında iyimser olduklarını söyledi:

that they're an optimist five days of the week,

Haftanın 5 günü iyimserler

and this is a topic for the other two days.

ve bu diğer iki günde konuşulacak bir konu.

When we think about micronutrients,

Mikro besinleri düşündüğümüzde

almost all of them are affected by higher CO2 concentrations.

neredeyse hepsi yüksek karbondioksit yoğunluklarından etkileniyor.

Two in particular are iron and zinc.

Özellikle de ikisi, demir ve çinko.

When you don't have enough iron, you can develop iron deficiency anemia.

Yeteri kadar demire sahip değilseniz demir eksikliği anemisi olabilirsiniz.

It's associated with fatigue, shortness of breath

Yorgunluk, nefes darlığı ve bazı oldukça ciddi sonuçlarla da ilişkilendiriliyor.

and some fairly serious consequences as well.

When you don't have enough zinc,

Yeteri kadar çinkoya sahip değilseniz ise

you can have a loss of appetite.

iştahsızlık yaşayabilirsiniz.

It is a significant problem around the world.

Dünya genelinde çok önemli bir sorun.

There's about one billion people who are zinc deficient.

Çinko eksikliği olan neredeyse bir milyar insan var.

It's very important for maternal and child health.

Anne ve çocuk sağlığı açısından çok önemli.

It affects development.

Gelişimi etkiliyor.

The B vitamins are critical for a whole range of reasons.

B vitaminleri de pek çok nedenden ötürü çok önemli.

They help convert our food into energy.

Yiyecekleri enerjiye çevirmemizde yardımcı oluyorlar.

They're important for the functions

Vücudumuzun birçok fizyolojik faaliyetinin işlevi açısından çok önemliler

of many of the physiologic activities in our bodies.

And when you have higher carbon in a plant,

ve bir bitkide yüksek oranda karbon olduğunda

you have less nitrogen,

daha az azot ve B vitaminleri alıyorsunuz.

and you have less B vitamins.

And it's not just us.

Sadece biz etkilenmiyoruz.

Cattle are already being affected

Sığırlar çoktan etkilendi çünkü yemlerinin kalitesi düşüyor.

because the quality of their forage is declining.

In fact, this affects every consumer of plants.

Aslında bu, bitkilerin her tüketicisini etkiliyor.

And give a thought to, for example, our pet cats and dogs.

Örneğin evcil kedi ve köpeklerimizi düşünelim.

If you look on the label of most of the pet and dog food,

Birçok evcil hayvan ve köpek mamalarındaki etiketlere bakarsanız

there's a significant amount of grain in those foods.

bu mamalarda kayda değer miktarda tahıl olduğunu fark edeceksiniz.

So this affects everyone.

Dolayısıyla bu herkesi etkiliyor.

How do we know that this is a problem?

Peki, bunun bir sorun olduğunu nasıl biliyoruz?

We know from field studies

Saha araştırmalarından

and we know from experimental studies in laboratories.

ve laboratuvarlardaki deneysel çalışmalardan biliyoruz.

In the field studies --

Saha araştırmalarında --

and I'll focus primarily on wheat and on rice --

ilk olarak buğdaya ve pirince odaklanacağım --

there's fields, for example, of rice

örneğin farklı arazilere ayrılan pirinç tarlaları var.

that are divided into different plots.

And the plots are all the same:

Arazilerin hepsi aynı:

the soil's the same,

Toprak aynı,

the precipitation's the same --

yağış aynı --

everything's the same.

her şey aynı.

Except carbon dioxide is blown over some of the plots.

Bunların haricinde bazı araziler üzerine karbondioksit atılıyor.

And so you can compare

Dolayısıyla günümüzün koşulları

what it looks like under today's conditions

ve yüzyılın ilerleyen zamanlarındaki karbondioksit koşulları altında

and under carbon dioxide conditions later in the century.

nasıl görüneceğini karşılaştırabilirsiniz.

I was part of one of the few studies that have done this.

Bunu yapan birkaç çalışmadan birinin bir parçasıydım.

We looked at 18 rice lines in China and in Japan

Çin ve Japonya'daki 18 pirinç sahasını inceledik

and grew them under conditions that you would expect

ve yüzyılın ilerleyen zamanlarında

beklediğimiz koşullar altında onları yetiştirdik.

later in the century.

And when you look at the results,

Sonuçlara baktığımızda

the white bar is today's conditions,

beyaz sütun günümüz koşulları,

the red bar is conditions later in the century.

kırmızı sütun ise yüzyılın ilerleyen zamanlarındaki koşullar.

So protein declines about 10 percent,

Protein, yaklaşık olarak yüzde 10,

iron about eight percent, zinc about five percent.

demir yüzde 8, çinko yüzde 5 azalıyor.

These don't sound like really big changes,

Bunlar, çok büyük bir değişim olarak görünmüyor olabilir

but when you start thinking about the poor in every country

fakat her ülkedeki ağırlıklı olarak nişasta yiyen

who primarily eat starch,

yoksul kesimi düşünmeye başladığınızda

that this will put people who are on the edge

bunun sınırda olan insanları ciddi eksikliklerin sınırına taşıyacağını

over the edge into frank deficiencies,

creating all kinds of health problems.

ve her tür sağlık sorunları yaratacağını fark ediyorsunuz.

The situation is more significant for the B vitamins.

Durum, B vitaminleri için daha da ciddi.

When you look at vitamin B1 and vitamin B2,

B1 ve B2 vitaminlerine baktığınızda

there's about a 17 percent decline.

yaklaşık yüzde 17'lik bir düşüş var.

Pantothenic acid, vitamin B5, is about a 13 percent decline.

Pantotenik asitte, yani B5 vitamininde, yaklaşık yüzde 13'lük bir düşüş var.

Folate is about a 30 percent decline.

Folik asitte yaklaşık yüzde 30'luk bir düşüş var.

And these are averages over the various experiments that were done.

Bunlar, yapılan çeşitli deneylerin üstünde ortalamalar.

Folate is critical for child development.

Folik asit çocuk gelişimi için çok önemli.

Pregnant women who don't get enough folate

Yeteri kadar folik asit almayan hamile kadınlar

are at much higher risk of having babies with birth defects.

doğum kusurlarıyla bebek sahibi olmakta daha yüksek riske sahipler.

So these are very serious potential consequences for our health

Dolayısıyla bunlar, karbondioksit yükselmeye devam ettikçe

sağlığımız için oldukça ciddi olası sonuçlar.

as CO2 continues to rise.

In another example,

Diğer bir örnek ise

this is modeling work that was done by Chris Weyant and his colleagues,

Chris Weyant ve meslektaşları tarafından yapılan bu modelleme işi,

taking a look at this chain from higher CO2 to lower iron and zinc --

yüksek karbondioksitten düşük demir ve çinkoya --

sadece demir ve çinkoya baktılar --

and they only looked at iron and zinc --

çeşitli sağlık sonuçlarına kadar olan bu zincere baktılar.

to various health outcomes.

They looked at malaria, diarrheal disease, pneumonia,

Sıtmaya, ishalli hastalıklara, zatürreye, demir eksikliği anemisine

iron deficiency anemia,

and looked at what the consequences could be in 2050.

ve 2050'de sonuçlarının ne olabileceğine baktılar.

And the darker the color in this,

Burada renk ne kadar koyuysa

the larger the consequences.

sonuçlar da o kadar büyük.

So you can see the major impacts

En büyük etkilerin Asya ve Afrika'da olduğunu görebilirsiniz

in Asia and in Africa,

but also note that in countries such as the United States

ancak aynı zamanda ABD ve Avrupa'daki ülkelerde de

and countries in Europe,

the populations also could be affected.

nüfuslar bundan etkilenebilir.

They estimated about 125 million people could be affected.

Yaklaşık olarak 125 milyon insanın etkilenebileceğini tahmin ediyorlar.

They also modeled what would be the most effective interventions,

Aynı zamanda en etkili müdahalenin ne olacağını da modellediler

and their conclusion was reducing our greenhouse gases:

ve nihai kararları sera gazlarını azaltmaktı:

getting our greenhouse gas emissions down by mid-century

Yüzyılın ortasına kadar sera gazı emisyonlarını azaltmak

so we don't have to worry so much about these consequences

ki böylece yüzyılın ilerleyen zamanlarında

bu sonuçlar hakkında endişelenmemize gerek kalmasın.

later in the century.

These experiments, these modeling studies

Bu deneyler, bu modelleme çalışmaları

did not take climate change itself into account.

iklim değişikliğinin kendisini hesaba katmadı.

They just focused on the carbon dioxide component.

Sadece karbondioksit bileşenine odaklandılar.

So when you put the two together,

Dolayısıyla ikisini birleştirince

it's expected the impact is much larger than what I've told you.

etkinin size söylediğimden daha büyük olması bekleniyor.

I'd love to be able to tell you right now

Kahvaltı için yediğiniz yemeğin, öğle yemeği için yiyeceğiniz yemeğin

how much the food you had for breakfast, the food you're going to have for lunch,

besin kalitesi açısından büyükanne ve büyükbabanızın yediklerinden

has shifted from what your grandparents ate

ne kadar değiştiğini size şimdi anlatabilmek isterdim.

in terms of its nutritional quality.

But I can't.

Ama anlatamam.

We don't have the research on that.

Bu konu hakkında bir araştırmamız yok.

I'd love to tell you how much current food insecurity

Şu anki gıda güvensizliğinin bu değişimler tarafından

ne kadar etkilendiğini anlatmak isterdim.

is affected by these changes.

But I can't.

Ama anlatamam.

We don't have the research on that, either.

Bu konu hakkında da bir araştırmamız yok.

There's a lot that needs to be known in this area,

Olası çözümlerin ne olabileceği de dahil olmak üzere

including what the possible solutions could be.

bu alanda bilinmesi gereken çok şey var.

We don't know exactly what those solutions are,

Bu çözümlerin ne olduğunu tam olarak bilmiyoruz

but we've got a range of options.

fakat birçok seçeneğimiz var.

We've got advancements in technologies.

Teknolojide ilerleme kaydettik.

We've got plant breeding. We've got biofortification.

Bitki ıslahımız var. Biyolojik arıtmamız var.

Soils could make a difference.

Toprak bir fark yaratabilir

And, of course, it will be very helpful to know

ve tabii bu değişimlerin gelecekteki sağlığımızı,

how these changes could affect our future health

çocuklarımız sağlığını ve torunlarımızın sağlığını

and the health of our children and the health of our grandchildren.

nasıl etkileyebileceğini bilmenin çok yararı olacaktır.

And these investments take time.

Bu yatırımlar zaman alır.

It will take time to sort all of these issues out.

Tüm bu sorunları çözmek zaman alacak.

There is no national entity or business group

Bu araştırmaya yatırım yapan herhangi bir ulusal bir kuruluş veya iş grubu yok.

that is funding this research.

We need these investments critically so that we do know where we're going.

Nereye gittiğimizi bilmemiz için bu yatırımlara son derece ihtiyacımız var.

In the meantime, what we can do

Bu süre içerisinde yapabileceğimiz şey

is ensure that all people have access to a complete diet,

tüm insanların tam bir beslenmeye erişimi olduğundan emin olmak,

not just those in the wealthy parts of the world but everywhere in the world.

sadece dünyanın zengin kısımlarında değil dünyanın her yerinde.

We also individually and collectively need to reduce our greenhouse gas emissions

Ayrıca yüzyılın ilerleyen zamanlarında gelecek olan zorlukları azaltmak için

sera gazı emisyonlarını teker teker ve toplu olarak düşürmemiz gerekiyor.

to reduce the challenges that will come later in the century.

It's been said that if you think education is expensive, try ignorance.

Eğitimin pahalı olduğunu düşünüyorsan cahilliği dene diye bir söz vardır.

Let's not.

Denemeyelim.

Let's invest in ourselves,

Kendimize yatırım yapalım;

in our children

çocuklarımıza

and in our planet.

ve de gezegenimize.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkış)