Paul Root Wolpe: It's time to question bio-engineering

Paul Root Wolpe: Biyomühendisliği sorgulamanın zamanı

Çeviri: YELDA ERISKEN Gözden geçirme: Cevat Erisken

Today I want to talk about design,

Bugün tasarım hakkında konuşmak istiyorum,

but not design as we usually think about it.

ama bizim genel olarak düşündüğümüz manada tasarım değil.

I want to talk about what is happening now

Ben, bilim ve biyoteknoloji alanında

in our scientific, biotechnological culture,

şu anda neler olduğundan bahsetmek istiyorum.

where, for really the first time in history,

Çünkü bu alanlarda tarihte ilk defa

we have the power to design bodies,

bedenleri tasarlama gücüne sahibiz,

to design animal bodies,

hayvan bedenlerini ve

to design human bodies.

insan bedenlerini tasarlama gücüne sahibiz.

In the history of our planet,

Gezegenimizin tarihi boyunca,

there have been three great waves of evolution.

üç büyük evrim dalgası gerçekleşti.

The first wave of evolution

Bizim, "Darvinci Evrim" olarak bildiğimiz,

is what we think of as Darwinian evolution.

evrimin ilk dalgasıdır.

So, as you all know,

Hepinizin bildiği gibi

species lived in particular ecological niches

canlı türleri belirli ekolojik koşullarda

and particular environments,

ve ortamlarda yaşadılar.

and the pressures of those environments

Yaşadıkları bu ortamların zorlukları

selected which changes,

canlı türlerinde, rastlantısal mutasyonla,

through random mutation in species,

hangi değişikliklerin

were going to be preserved.

korunacağını belirledi.

Then human beings stepped out

Sonra, insanlar evrim tarihinin

of the Darwinian flow of evolutionary history

Darvinci akımının dışına çıktı

and created the second great wave of evolution,

ve içinde evrimleştiğimiz

which was we changed the environment

çevreyi değiştirerek

in which we evolved.

evrimin ikinci büyük dalgasını oluşturdu.

We altered our ecological niche

Medeniyeti ortaya çıkararak

by creating civilization.

kendi ekolojik ortamımızı değiştirdik.

And that has been the second great --

Ve bu evrimimizin--

couple 100,000 years, 150,000 years --

bir kaç yüz-bin-yıl, 150 000 yıllık--

flow of our evolution.

ikinci büyük akımı oldu.

By changing our environment,

Kendi yaşadığımız çevreyi değiştirerek,

we put new pressures

vücudumuza, evrimleşmek için

on our bodies to evolve.

daha fazla baskı uygulamış olduk.

Whether it was through settling down in agricultural communities,

Belki de tarım toplumları haline gelmemizden başlayarak

all the way through modern medicine,

modern tıbba kadar uzanan gelişmeler vasıtasıyla,

we have changed our own evolution.

kendi evrimimizi değiştirmiş olduk.

Now we're entering a third great wave

Artık evrim tarihinin

of evolutionary history,

üçüncü dalgasına girmiş bulunmaktayız.

which has been called many things:

Buna bir çok isim verildi:

"intentional evolution,"

kasıtlı evrim,

"evolution by design" --

yani evrimsel dizayn--

very different than intelligent design --

ki bu akıllı dizayndan çok farklıdır--

whereby we are actually now

Sonuç olarak, biz şu anda

intentionally designing and altering

gezegenimizde yaşayan fizyolojik formları

the physiological forms that inhabit our planet.

istediğimiz şekilde tasarlıyor ve değiştiriyoruz.

So I want to take you through a kind of whirlwind tour of that

Sizi bununla ilgili hızlı bir tura çıkarmak

and then at the end talk a little bit

ve sonrasında da,

about what some of the implications are for us

bu değişimin

and for our species, as well as our cultures,

kendimiz, türlerimiz ve kültürümüz üzerindeki

because of this change.

etkilerinden biraz bahsetmek istiyorum.

Now we actually have been doing it for a long time.

Aslında bunu çok uzun zamandır yapıyoruz.

We started selectively breeding animals

Seçici hayvan eşleştirmesine

many, many thousands of years ago.

binlerce yıl önce başlamıştık.

And if you think of dogs for example,

Köpekleri düşünürseniz, örneğin,

dogs are now intentionally-designed creatures.

onlar artık özel olarak tasarlanmış varlıklardır.

There isn't a dog on this earth that's a natural creature.

Dünya üzerinde, doğal olan hiçbir köpek yoktur.

Dogs are the result

Köpekleri, kendi istediğimiz özelliklere

of selectively breeding traits that we like.

sahip olacakları biçimde üretiyoruz.

But we had to do it the hard way in the old days

Eskiden bunu zor yollarla yapmak durumundaydık.

by choosing offspring that looked a particular way

Belirli özelliklere sahip yavruları seçip

and then breeding them.

onları çiftleştirerek yapıyorduk.

We don't have to do it that way anymore.

Şimdi artık bu yolla yapmamıza gerek kalmadı.

This is a beefalo.

Bu bir sıfalo.

A beefalo is a buffalo-cattle hybrid.

Sıfalo sığır ve bufalo karışımıdır.

And they are now making them,

Şu anda bu hayvanlar üretiliyorlar.

and someday, perhaps pretty soon,

Bir gün, muhtemelen çok yakında,

you will have beefalo patties

süpermarketinizden

in your local supermarket.

sıfalo köfteleri alabileceksiniz.

This is a geep,

Bu bir keyun,

a goat-sheep hybrid.

yani keçi ve koyun karışımı.

The scientists that made this cute little creature

Bu küçük şirin yaratığı üreten bilim adamları

ended up slaughtering it and eating it afterwards.

daha sonra onu kesip yemişler.

I think they said it tasted like chicken.

Sanırım tadının tavuk gibi olduğunu söylemişler.

This is a cama.

Bu bir dema.

A cama is a camel-llama hybrid,

Dema, devenin dayanıklılığını

created to try to get the hardiness of a camel

ve lamanın kendine has bazı özelliklerini

with some of the personality traits

bir araya getirmek için yapılmış bir

of a llama.

deve ve lama karışımıdır.

And they are now using these in certain cultures.

Bazı toplumlarda bu hayvanlar çeşitli amaçlar için kullanılmaktadırlar.

Then there's the liger.

İşte bu da kaslan.

This is the largest cat in the world --

Bu aslan ve kaplan karışımı hayvan

the lion-tiger hybrid.

dünyanın en büyük kedisidir.

It's bigger than a tiger.

Kaplandan daha büyüktür.

And in the case of the liger,

Kaslan için şunu söyleyebiliriz:

there actually have been one or two that have been seen in the wild.

doğada sadece bir yada iki tane görülmüştür.

But these were created by scientists

Ancak bunlar bilim adamları tarafından seçici eşleştirme

using both selective breeding and genetic technology.

ve genetik teknoloji kullanılarak üretilmiştir.

And then finally, everybody's favorite,

Ve son olarak herkesin favorisi

the zorse.

zebrat.

None of this is Photoshopped. These are real creatures.

Bunların hiçbiri Photoshop ile yapılmadı, hepsi gerçek hayvanlar.

And so one of the things we've been doing

Dolayısıyla, yaptığımız şeylerden bir tanesi

is using genetic enhancement,

genetik iyileştirme,

or genetic manipulation,

genetiği değiştirme veyahut

of normal selective breeding

genetikten de faydalanarak gerçekleştirilen

pushed a little bit through genetics.

bildiğimiz seçici eşleştirme.

And if that were all this was about,

Tüm olay bundan ibaret bile olsa

then it would be an interesting thing.

yeterince ilginç birşey olurdu.

But something much, much more powerful

Ama şu anda

is happening now.

çok çok daha etkili birşey oluyor.

These are normal mammalian cells

Bunlar, derin denizlerde yaşayan deniz anasından alınan

genetically engineered with a bioluminescent gene

biyolüminesens genini kullanarak, genetiği değiştirilmiş

taken out of deep-sea jellyfish.

bildiğimiz memeli hücreleri.

We all know that some deep-sea creatures glow.

Hepimiz, derin denizlerde yaşayan bazı canlıların ışık saçtığını biliyoruz.

Well, they've now taken that gene, that bioluminescent gene,

İşte bu parlamayı sağlayan geni yani biyolüminesens genini alıp

and put it into mammal cells.

memeli hücrelerine koymuşlar.

These are normal cells.

Bunlar normal hücreler.

And what you see here

Ve bu gördüğünüz ise

is these cells glowing in the dark

belli ışık dalga boylarında

under certain wavelengths of light.

karanlıkta parlayan hücreler.

Once they could do that with cells, they could do it with organisms.

Bunu hücrelerle yapabildiklerine göre, organizmalar için de yapabilirler.

So they did it with mouse pups,

Aslında bunu fare ve

kittens.

kedi yavruları üzerinde uyguladılar.

And by the way, the reason the kittens here are orange and these are green

Bu arada, kedi yavrularının portakal renginde, farelerin ise yeşil renkte olmalarının sebebi,

is because that's a bioluminescent gene from coral,

kedi yavrularına verilen biyolüminesens geninin mercanlardan,

while this is from jellyfish.

diğerinin ise deniz anasından alınmış olmasıdır.

They did it with pigs.

Bunu domuz,

They did it with puppies.

köpek yavruları,

And, in fact,

ve hatta,

they did it with monkeys.

maymunlar üzerinde de uyguladılar.

And if you can do it with monkeys --

Maymunlara yapabiliyorsanız--

though the great leap in trying to genetically manipulate

aslında maymunlar ve kuyruksuz maymunlarda genetik manipülasyon yapılabilirse

is actually between monkeys and apes --

büyük bir adım atılmış olacak--

if they can do it in monkeys,

bunu maymunlar üzerinde yapabiliyorlarsa,

they can probably figure out how to do it in apes,

muhtemelen kuyruksuz maymunlarda nasıl yapılacağını da bulabilirler,

which means they can do it in human beings.

ki bu da insanlarda da yapılabileceği anlamına gelir.

In other words, it is theoretically possible

Başka bir deyişle,

that before too long we will be biotechnologically capable

yakın zamanda

of creating human beings

biyoteknoloji vasıtasıyla, insanların karanlıkta parlaması

that glow in the dark.

teorik olarak mümkün olacak.

Be easier to find us at night.

Gece birbirimizi görmek daha kolay olacak.

And in fact, right now in many states,

Ve aslında, şu anda bir çok eyalette,

you can go out and you can buy bioluminescent pets.

biyoluminesens genli evcil hayvan satın alabilirsiniz.

These are zebra fish. They're normally black and silver.

Bunlar zebra balığı. Normalde siyah ve gümüş renkteler.

These are zebra fish that have been genetically engineered

Bu zebra balıklarının genetik yapıları değiştirilerek

to be yellow, green, red,

sarı, yeşil ve kırmızı renkli olmaları sağlanmış

and they are actually available now in certain states.

ve bunlar şu anda bazı eyaletlerde satılmaktadırlar.

Other states have banned them.

Bazı eyaletlerde ise bu yasak.

Nobody knows what to do with these kinds of creatures.

Bu tur canlıların durumu henüz netleşmiş değil.

There is no area of the government -- not the EPA or the FDA --

Devletin, genetiği değiştirilmiş evcil hayvanlara yönelik hiçbir kurumu yok--

that controls genetically-engineered pets.

Bu ne EPA (Çevre Koruma Dairesi) ne de FDA (Yiyecek ve İlaç İdaresi)'nin sorumluluğunda--

And so some states have decided to allow them,

Bu yüzden, bazı eyaletler bunlara izin verdi

some states have decided to ban them.

bazıları ise yasakladı.

Some of you may have read

Bazılarınız, FDA'nın

about the FDA's consideration right now

genetiği değiştirilmiş somon balığı ile ilgili

of genetically-engineered salmon.

değerlendirmelerini okumuşsunuzdur.

The salmon on top

Üstte gördüğünüz somon balığı,

is a genetically engineered Chinook salmon,

daha az yemle daha hızlı büyüyebilmeleri için,

using a gene from these salmon

somon balıkları ve

and from one other fish that we eat,

yediğimiz farklı türdeki bir balığın

to make it grow much faster

genleriyle üretilen,

using a lot less feed.

genetiği değiştirilmiş kral somonu.

And right now the FDA is trying to make a final decision

Ve şu anda FDA,

on whether, pretty soon, you could be eating this fish --

yakında bu balığın yenilip yenilemeyeceği veya

it'll be sold in the stores.

satılıp satılamayacağıyla ilgili bir karara varmaya çalışıyor.

And before you get too worried about it,

Belki şimdiden endişelenmeye başladınız bile.

here in the United States,

Ancak, burada, Birleşik Devletler'de

the majority of food you buy in the supermarket

süpermarkette satılan yiyeceklerin çoğu

already has genetically-modified components to it.

zaten genetiğiyle oynanmış bileşenler içermekte.

So even as we worry about it,

Endişelenmekle birlikte,

we have allowed it to go on in this country -- much different in Europe --

--Avrupa'daki durumdan çok farklı olarak-- hiç bir düzenleme yapmadan,

without any regulation,

hatta ambalajlar üzerine herhangi bir uyarı bile koymadan,

and even without any identification on the package.

bunun bu ülkede yapılmasına izin verdik.

These are all the first cloned animals

Bunlar kendi türlerinde

of their type.

ilk klonlanan hayvanlar.

So in the lower right here,

Sağ alt köşede

you have Dolly, the first cloned sheep --

klonlanan ilk koyun Dolly'i görüyorsunuz--

now happily stuffed in a museum in Edinburgh;

şimdi Edinburg'da bir müzede içi doldurulmuş vaziyette mutlu bir şekilde duruyor.

Ralph the rat, the first cloned rat;

Klonlanan ilk sıçan, Ralph.

CC the cat, for cloned cat;

Klonlanan ilk kedi, CC.

Snuppy, the first cloned dog --

Klonlanan ilk köpek, Snuppy--

Snuppy for Seoul National University puppy --

Snuppy, "Seul Ulusal Üniversitesi köpek yavrusu" için kullanılan kısaltmadır.

created in South Korea

Bazılarınızın hatırlayacağı gibi Snuppy,

by the very same man that some of you may remember

yapmadığı halde insan embriyosu klonladığını iddia eden

had to end up resigning in disgrace

ve bu yüzden itibarını kaybederek istifa etmek durumunda kalan

because he claimed he had cloned a human embryo, which he had not.

kişi tarafından, Güney Kore'de klonlandı.

He actually was the first person

Aslında bu kişi, bir köpeği klonlayan ilk kişidir.

to clone a dog, which is a very difficult thing to do,

Köpek klonlamak, köpek genomlarının plastik yapıda olması sebebiyle

because dog genomes are very plastic.

çok zordur.

This is Prometea, the first cloned horse.

Bu ilk klonlanan at, Prometea.

It's a Haflinger horse cloned in Italy,

Italya'da klonlanmış bir Haflinger.

a real "gold ring" of cloning,

Klonlama adına olağanüstü bir başarı.

because there are many horses that win important races

Bu çok önemli çünkü önemli yarışları kazanan birçok at

who are geldings.

kısırlastırılmış atlardır.

In other words, the equipment to put them out to stud

Yani, çiftleşme olanakları

has been removed.

ortadan kaldırılmış.

But if you can clone that horse,

Eğer bu atı klonlayabilirseniz

you can have both the advantage of having a gelding run in the race

hem kısırlaştırılmış bir atı yarışlara sokma

and his identical genetic duplicate

hem de onun genetik ikizini

can then be put out to stud.

çiftleştirme amaçlı kullanma imkanı sağlarsınız.

These were the first cloned calves,

Bunlar klonlanan ilk buzağılar ve

the first cloned grey wolves,

bunlar da klonlanan ilk Gri Kurt'lar.

and then, finally,

Ve son olarak bunlar da

the first cloned piglets:

klonlanan ilk domuzlar.

Alexis, Chista, Carrel, Janie and Dotcom.

Alexis, Chista, Carrel, Janie ve Dotcom.

(Laughter)

(Kahkaha)

In addition, we've started to use cloning technology

Ayrıca, klonlama teknolojisi

to try to save endangered species.

nesli tükenmekte olan türleri korumak için de kullanılmaya başlandı.

This is the use of animals now

Klonlama, aynı zamanda,

to create drugs and other things in their bodies

hayvan vücudunun, ihtiyaç duyulan ilaç ve benzeri şeylerin üretilmesi amacına

that we want to create.

yönelik de kullanılmaktadır.

So with antithrombin in that goat --

Örneğin, bu keçideki antitrombin--

that goat has been genetically modified

bu keçinin genetiği,

so that the molecules of its milk

GTC Genetik şirketinin amaçladığı gibi

actually include the molecule of antithrombin

sütünde antitrombin molekülleri olacak şekilde

that GTC Genetics wants to create.

değiştirilmiştir.

And then in addition, transgenic pigs, knockout pigs,

Ayrıca,

from the National Institute of Animal Science in South Korea,

Güney Kore'de

are pigs that they are going to use, in fact,

Ulusal Hayvan Bilimi Enstitüsü'ndeki araştırmacılar,

to try to create all kinds of drugs

her çeşit ilaç ve diğer endüstriyel kimyasalları

and other industrial types of chemicals

endüstriyel şartlarda üretmek yerine

that they want the blood and the milk

aktarma genli domuzların

of these animals

kanlarında ve sütlerinde

to produce for them,

üretmek için

instead of producing them in an industrial way.

çalışmalar yapıyorlar.

These are two creatures

Bunlar nesli tükenmekte olan

that were created

türleri korumak için üretilmiş

in order to save endangered species.

iki hayvan.

The guar

Guar, nesli tükenmekte olan

is an endangered Southeast Asian ungulate.

ve Güneydoğu Asya'da yaşayan bir toynaklı hayvandır.

A somatic cell, a body cell,

Bu hayvanın vücudundan alınan bir somatik hücre, beden hücresi,

was taken from its body,

bir inek yumurtası içerisine

gestated in the ovum of a cow,

yerleştirilip döllendi ve sonunda

and then that cow gave birth to a guar.

bu inek bir guar doğurdu.

Same thing happened with the mouflon,

Nesli tükenmekte olan bir koyun türü

where it's an endangered species of sheep.

muflon'a da aynı şey yapıldı.

It was gestated in a regular sheep body,

Yani, normal bir koyun, muflon hücresi ile gebe bırakıldı.

which actually raises an interesting biological problem.

Aslında bu durum ilginç bir biyolojik problem ortaya çıkartıyor.

We have two kinds of DNA in our bodies.

Vücudumuzda iki tip DNA var.

We have our nucleic DNA

Hepimizin DNA'mız olarak bildiği

that everybody thinks of as our DNA,

nükleik DNA,

but we also have DNA in our mitochondria,

ve bir de hücrenin enerji kaynağı olan

which are the energy packets of the cell.

mitokondrinin içindeki DNA.

That DNA is passed down through our mothers.

Bu ikinci DNA bize annelerimizden geçer.

So really, what you end up having here

Yani aslında burada ortaya çıkan şey

is not a guar and not a mouflon,

bir guar ya da bir muflon değil;

but a guar

inek mitokondrisi olan,

with cow mitochondria,

yani inekten gelen mitokondriyal DNA'ya sahip

and therefore cow mitochondrial DNA,

bir guar ile

and a mouflon with another species of sheep's

başka bir koyun türünden gelen

mitochondrial DNA.

mitokondriyal DNA'ya sahip bir muflon'dur.

These are really hybrids, not pure animals.

Bunlar kesinlikle melez hayvanlar, safkan değiller.

And it raises the question of how we're going to define animal species

Ve bu da, biyoteknoloji çağında hayvan türlerini

in the age of biotechnology --

nasıl tanımlayabiliriz gibi

a question that we're not really sure yet

hala cevaplayamadığımız

how to solve.

bir soruyu gündeme getiriyor.

This lovely creature

Bu sevimli yaratık

is an Asian cockroach.

bir Asya hamamböceği.

And what they've done here

Burada yapılan şey şuydu:

is they've put electrodes in its ganglia and its brain

Hamamböceğini iztopunun üzerine koyarak

and then a transmitter on top,

gangliyasına ve beynine elektrotlar bağlayıp

and it's on a big computer tracking ball.

başına da da bir verici yerleştirdiler.

And now, using a joystick,

Böylece, bir kumanda kolu aracılığıyla

they can send this creature

bu böceği

around the lab

laboratuvarın içerisinde dolaştırıp

and control whether it goes left or right,

sağa ve sola ya da

forwards or backwards.

ileriye ve geriye doğru hareket edebilir duruma getirdiler.

They've created a kind of insect bot,

Bir çeşit robot-haşere ya da

or bugbot.

robot-böcek ürettiler.

It gets worse than that -- or perhaps better than that.

Aslında bundan daha beterini yaptılar-- belki de daha iyisini demeliyiz.

This actually is one of DARPA's very important --

Bu esasen DARPA'nın

DARPA is the Defense Research Agency --

çok önemli projelerinden birisi-

one of their projects.

DARPA, Savunma Sanayi Araştırma Ajansı'dir.

These goliath beetles

Bu dev kinkanatlı böceklerin kanatlarına

are wired in their wings.

kablo bağlanmış.

They have a computer chip strapped to their backs,

Sırtlarında da bir bilgisayar çipi var

and they can fly these creatures around the lab.

ve bu böcekleri laboratuvarda uçurabiliyorlar.

They can make them go left, right. They can make them take off.

Onları havalandırabiliyorlar ve sağa ya da sola yönlendirebiliyorlar.

They can't actually make them land.

Ama şimdilik yere konmalarını sağlayamıyorlar.

They put them about one inch above the ground,

Yerden bir inç yükseklikte tutup

and then they shut everything off and they go pfft.

sonrasında aleti kapatıyorlar ve böcek de anında yere düşüyor.

But it's the closest they can get to a landing.

Yapabildikleri en iyi iniş bu.

And in fact, this technology has gotten so developed

Aslında, bu teknoloji o kadar gelişti ki.

that this creature --

Bu yaratık

this is a moth --

bir güve.

this is the moth in its pupa stage,

Bu pupa evresinde olan bir güve.

and that's when they put the wires in

Kabloları bu evrede yerleştiriyorlar

and they put in the computer technology,

ve bilgisayara bağlıyorlar.

so that when the moth actually emerges as a moth,

Böylece güve tam olarak geliştiğinde

it is already prewired.

kablolar halihazırda yerleşmiş oluyor.

The wires are already in its body,

Kablolar zaten bedeninde olduğu için

and they can just hook it up to their technology,

doğrudan düzeneğe bağlanabiliyorlar.

and now they've got these bugbots

Böylelikle, bu böcek robotlar

that they can send out for surveillance.

gözetleme maksatlı kullanıma hazır oluyorlar.

They can put little cameras on them

Üzerlerine küçük kameralar da yerleştirilebilir

and perhaps someday deliver

ve belki de bir gün

other kinds of ordinance

savaş bölgelerine

to warzones.

mühimmat taşımak için de kullanılabilirler.

It's not just insects.

Bu yapılanlar sadece böceklerle sınırlı değil.

This is the ratbot, or the robo-rat

Bu, Sanjiv Talwar tarafindan

by Sanjiv Talwar at SUNY Downstate.

Downstate New York Eyalet Üniversitesi'nde geliştirilmiş bir robot fare.

Again, it's got technology --

Yine burada teknik bir düzenek görüyorsunuz.

it's got electrodes going into its left and right hemispheres;

Beyninin sağ ve sol tarafina elektrotlar yerleştirilmiş ve

it's got a camera on top of its head.

kafasının üstünde de bir kamera var.

The scientists can make this creature

Arastırmacılar bu fareyi

go left, right.

sağa ya da sola doğru yönlendirebiliyorlar.

They have it running through mazes, controlling where it's going.

Kontrollu bir şekilde labirentte dolaştırabiliyorlar.

They've now created an organic robot.

Dolayısıyla canlı bir robot meydana getirilmiş oluyor.

The graduate students

Sanjiv Talwar'in laboratuvarındaki

in Sanjiv Talwar's lab

yüksek lisans öğrencileri,

said, "Is this ethical?

"Bu hayvanın özgürlüğünü elinden aldık.

We've taken away the autonomy of this animal."

Bu etik birşey mi acaba?" diye soruyorlar.

I'll get back to that in a minute.

Bu konuya birazdan geleceğim.

There's also been work done with monkeys.

Aynı zamanda maymunlarla da bazı çalışmalar yapıldı.

This is Miguel Nicolelis of Duke.

Bu, Duke Universitesinden Miguel Nicolelis.

He took owl monkeys,

Miguel, baykuş maymununu alıp

wired them up

onlara kablolar bağladı.

so that a computer watched their brains while they moved,

Böylece maymun hareket ederken

especially looking at the movement of their right arm.

özellikle sağ kolunun hareketlerine yoğunlaşarak beynini gözlemlediler.

The computer learned what the monkey brain did

Hayvan kolunu farklı şekillerde hareket ettirirken

to move its arm in various ways.

bilgisayar beynin nasıl davrandığını öğrendi.

They then hooked it up to a prosthetic arm,

Daha sonra bilgisayarı, resimde gördüğünüz

which you see here in the picture,

protez bir kola bağladılar

put the arm in another room.

ve bu kolu başka bir odaya yerleştirdiler.

Pretty soon, the computer learned, by reading the monkey's brainwaves,

Kısa bir sure içerisinde bilgisayar,

to make that arm in the other room

maymunun beyin dalgalarını okuyarak protez kolu

do whatever the monkey's arm did.

maymunun kendi kolunu hareket ettirdiği gibi yönlendirmeyi başardı.

Then he put a video monitor

Daha sonra maymunun kafesine

in the monkey's cage

protez kolun hareketlerini gösteren

that showed the monkey this prosthetic arm,

bir görüntü monitörü yerleştirildi.

and the monkey got fascinated.

Maymun bu görüntü karşısında şaşkına döndü.

The monkey recognized that whatever she did with her arm,

Maymun kendi koluyla yaptığı herşeyi

this prosthetic arm would do.

protez kolun da yaptığını anladı.

And eventually she was moving it and moving it,

Sağ kolunu defalarca hareket ettirdi

and eventually stopped moving her right arm

ve en sonunda kolunu oynatmayı bıraktı.

and, staring at the screen,

Ekranda, sadece beyin dalgalarıyla

could move the prosthetic arm in the other room

diğer odadaki protez kolu

only with her brainwaves --

hareket ettirmeyi başardığını gördü.

which means that monkey

Bu durum dünya tarihinde

became the first primate in the history of the world

üç fonksiyonel kola sahip ilk memelinin

to have three independent functional arms.

bir maymun olduğunu göstermektedir.

And it's not just technology

Hayvanlarda denediğimiz teknoloji

that we're putting into animals.

sadece bundan ibaret değildir.

This is Thomas DeMarse at the University of Florida.

Bu şahıs Florida Universitesi'nden Thomas DeMarse.

He took 20,000 and then 60,000

Kendisi 20.000 ve sonrasında 60.000 adet

disaggregated rat neurons --

fare nöronlarını aldı--

so these are just individual neurons from rats --

bunlar farelerden alınan nöronlar--

put them on a chip.

ve bunları bir çipin üzerine yerleştirdi.

They self-aggregated into a network,

Birbiriyle yeniden bağlantı kuran nöronlar

became an integrated chip.

bir sinir ağı oluşturdular.

And he used that

DeMarse, bunun vasıtasıyla

as the IT piece

bir uçak simülatörünün

of a mechanism which ran a flight simulator.

kullanılabilmesini sağladı.

So now we have organic computer chips

Yani, şu anda, nöronlardan meydana gelmiş

made out of living, self-aggregating neurons.

canlı bilgisayar devrelerine sahibiz.

Finally, Mussa-Ivaldi of Northwestern

Son olarak,

took a completely intact,

Northwestern Universitesinden Mussa-Ivaldi

independent lamprey eel brain.

bütün bir bofa balığı beyni aldı.

This is a brain from a lamprey eel.

Bu gördüğünüz bir bofa balığının beyni.

It is living --

Canlı ve tek parça olarak

fully-intact brain in a nutrient medium

içinde besleyici sıvı olan bir kaba konulmuş.

with these electrodes going off to the sides,

Kenarlardaki elektrotlar aracılığıyla

attached photosensitive sensors to the brain,

ışığa duyarlı sensörler beyne bağlanıp

put it into a cart --

kapla birlikte bir sepet içerisine yerleştirilmiş.

here's the cart, the brain is sitting there in the middle --

Beyin sepet içinde ortada duruyor.

and using this brain as the sole processor for this cart,

Bu beyni bir işlemci olarak kullandığımızda

when you turn on a light and shine it at the cart,

ve lambayı açıp, ışığı sepete doğru tuttuğumuzda

the cart moves toward the light;

sepetin ışık yönunde hareket ettiğini

when you turn it off, it moves away.

ışığı kapattığımızda ise lambadan uzaklaştığını görüyoruz.

It's photophilic.

Yani ışığı seven bir özelliği var.

So now we have a complete

Evet, bütün ve canlı

living lamprey eel brain.

bir bofa balığı beyni var burada.

Is it thinking lamprey eel thoughts,

Peki, bu besleyici sıvı içinde

sitting there in its nutrient medium?

acaba gerçekten bir bofa balığı gibi mi düşünüyor?

I don't know,

Bunu bilemeyiz, ancak

but in fact it is a fully living brain

istediğimiz şeyi yapmak için

that we have managed to keep alive

canlı tutmayı başarabildiğimiz

to do our bidding.

tamamen yaşayan bir beyin olduğunu görüyoruz.

So, we are now at the stage

İşte artık

where we are creating creatures

kendi amaçlarımıza yönelik

for our own purposes.

canlılar yaratabildiğimiz bir aşamadayız.

This is a mouse created by Charles Vacanti

Bu da Massachusetts Universitesi'nden

of the University of Massachusetts.

Charles Vacanti'nin ürettiği bir fare.

He altered this mouse

Charles, once bu farenin genetik yapısını

so that it was genetically engineered

insan derisini reddetmeyecek şekilde

to have skin that was less immunoreactive to human skin,

değiştirdi.

put a polymer scaffolding of an ear under it

Ve farenin derisinin altına kulak şeklinde bir polimer iskelesi yerleştirerek

and created an ear that could then be taken off the mouse

daha sonra çıkartılıp bir insana nakledilebilecek

and transplanted onto a human being.

bir kulak oluşturdu.

Genetic engineering

Bu, genetik mühendisliği,

coupled with polymer physiotechnology

polimer fizyoteknolojisi ve bir başka canlı türünden insana yapılan organ naklinin

coupled with xenotransplantation.

birarada kullanılmasına bir örnektir.

This is where we are in this process.

Bu, şu ana kadar katedilen mesafeyi gösteriyor.

Finally, not that long ago,

Son olarak, yakın bir geçmişte

Craig Venter created the first artificial cell,

Craig Venter ilk yapay hücreyi üretti.

where he took a cell, took a DNA synthesizer,

Craig, bir hücre ve bir DNA sentezleyicisi--

which is a machine,

bir makina-- ile

created an artificial genome,

yapay bir genom oluşturup bunu

put it in a different cell --

başka bir hücrenin içine yerleştirdi.

the genome was not of the cell he put it in --

Genomun kaynağı, içine yerleştirildigi hücreden farklıydı.

and that cell then reproduced

Ve sonunda o yapay hücre

as the other cell.

başka bir hücre olarak çoğaldı.

In other words,

Başka bir deyişle,

that was the first creature in the history of the world

bu hücre dunya tarihinde

that had a computer as its parent --

soyu bilgisayar olan ilk canlıdır.

it did not have an organic parent.

Bu hücrenin soyu organik değildir.

And so, asks The Economist:

Ve "The Economist" ilginç bir başlık atıyor:

"The first artificial organism and its consequences."

"İlk yapay organizma ve bunun doğuracağı sonuçlar"

So you may have thought

Belki de

that the creation of life

yaradılışın böyle birşey

was going to happen in something that looked like that.

olacağını düşünmüş olabilirsiniz.

(Laughter)

(Kahkahalar)

But in fact, that's not what Frankenstein's lab looks like.

Frankeştayn'ın laboratuvarı aslında burada görüldüğü gibi değil.

This is what Frankenstein's lab looks like.

Frankeştayn'ın laboratuvarı işte böyledir:

This is a DNA synthesizer,

Bu gördüğünüz bir DNA sentezleyicisi.

and here at the bottom

Aşağıdakiler de

are just bottles of A, T, C and G --

DNA zincirini oluşturan

the four chemicals

A, T, C ve G kimyasallarını

that make up our DNA chain.

içeren şişeler.

And so, we need to ask ourselves some questions.

Bu durumda kendimize bazı sorular yöneltmemiz gerekiyor.

For the first time in the history of this planet,

Dünya tarihinde ilk defa

we are able to directly design organisms.

organizmaları tasarlama yeteneğine sahip olduk.

We can manipulate the plasmas of life

Bize hayat veren sıvıyı

with unprecedented power,

emsali görülmemiş bir şekilde manipüle edebiliyoruz.

and it confers on us a responsibility.

Ve bu da bize bir sorumluluk yüklemektedir.

Is everything okay?

Herşey kabul edilebilir mi?

Is it okay to manipulate and create

İstediğimiz her tür canlıyı genetik olarak değiştirmemiz ve

whatever creatures we want?

yeniden oluşturmamız ne kadar doğrudur?

Do we have free reign

Hayvanların genetik yapısına müdahele etme

to design animals?

saltanatına sahip miyiz?

Do we get to go someday to Pets 'R' Us

Birgün Pets"R"Us evcil hayvan dükkanına gidip şöyle diyebiliriz:

and say, "Look, I want a dog.

"Merhaba, ben bir köpek istiyorum.

I'd like it to have the head of a Dachshund,

Bir Dachsund (Sosis) cinsi kafaya sahip,

the body of a retriever,

Retriever cinsi bir gövdesi olan,

maybe some pink fur,

mümkünse pembe tüylü

and let's make it glow in the dark"?

ve karanlıkta parlayan bir köpek olsun"

Does industry get to create creatures

Sütünde, kanında, salyasında

who, in their milk, in their blood, and in their saliva

ve vücudundaki diğer sıvılarda,

and other bodily fluids,

bizim istediğimiz ilaçları ve molekülleri üretebilen canlıları

create the drugs and industrial molecules we want

endüstriyel düzeyde üretip

and then warehouse them

organik üretim hatları olarak

as organic manufacturing machines?

kullanabileceğimiz yöne doğru mu gidiyoruz?

Do we get to create organic robots,

Hayvanların özgürlüklerini ellerinden alıp,

where we remove the autonomy from these animals

onları sadece bizim oyuncaklarımız haline dönüştüreceğimiz

and turn them just into our playthings?

organik robotlar yaratmaya doğru mu gidiyoruz?

And then the final step of this,

Ve bunun en son aşamasına gelince,

once we perfect these technologies in animals

bu teknolojileri hayvanlar üzerinde eksiksiz olarak geliştirdikten sonra

and we start using them in human beings,

insanlar üzerinde kullanmaya başladığımızda

what are the ethical guidelines

takip edeceğimiz

that we will use then?

etik kurallar neler olacak?

It's already happening. It's not science fiction.

Bu, şu anda zaten oluyor. Bir bilim kurgu değil.

We are not only already using these things in animals,

Bu teknolojilerin bazılarını şu anda

some of them we're already beginning to use

sadece hayvanlar üzerinde değil

on our own bodies.

kendi bedenlerimizde de kullanıyoruz.

We are now taking control of our own evolution.

Artık kendi oluşumumuzun kontrolunu ele alıyoruz.

We are directly designing

Bu gezegendeki yaratıkların geleceğini

the future of the species of this planet.

doğrudan tasarlayabiliyoruz.

It confers upon us an enormous responsibility

Bu durum bize,

that is not just the responsibility

bu konuda düşünen ve yazan

of the scientists and the ethicists

bilim insanlarında ve etik bilimcilerde olduğu gibi

who are thinking about it and writing about it now.

çok büyük bir sorumluluk yüklemektedir.

It is the responsibility of everybody

Bundan herkes sorumludur

because it will determine what kind of planet and what kind of bodies

çünkü bu, gelecekte nasıl bir gezegende yaşayacağımızı

we will have in the future.

ve nasıl bir vücuda sahip olacağımızı belirleyecek.

Thanks.

Teşekkürler.

(Applause)

Alkış