Kavita Ramdas: Radical women, embracing tradition

Kavita Ramdas: Gelenekleri kucaklayan radikal kadınlar

Çeviri: Ayşe Demirel Gözden geçirme: Müge Gür

Salaam. Namaskar.

Selam. Namaskar.

Good morning.

Günaydın.

Given my TED profile, you might be expecting

TED profilime baktığınız için sizlere bugün

that I'm going to speak to you about

en son hayırseverlik eğilimlerinden

the latest philanthropic trends --

bahsedeceğimi; özellikle son dönem

the one that's currently got Wall Street

Wall Street ve Dünya Bankasının

and the World Bank buzzing --

kadınlara nasıl yatırım yaptığından, onların

how to invest in women,

kurtarılmaları, güçlendirilmeleri için

how to empower them, how to save them.

yaptıklarından bahsedeceğimi bekliyorsunuzdur.

Not me.

O ben değilim.

I am interested in how women

Ben kadınların bizi nasıl kurtardığıyla

are saving us.

ilgileniyorum.

They're saving us by redefining and re-imagining

Kadınlar; çağdaşlık ve geleneksellik,

a future that defies and blurs

birinci ve üçüncü dünya,

accepted polarities,

baskılar ve fırsatlar gibi

polarities we've taken for granted for a long time,

çok uzun zamanlardır kabul gören kutuplaşmalara

like the ones between modernity and tradition,

karşı gelen bir geleceği hayal ederek ve

First World and Third World,

yeniden tanımlayarak

oppression and opportunity.

bizleri kurtarıyorlar.

In the midst of the daunting challenges

Küresel bir topluluk olarak yüzleştiğimiz bu

we face as a global community,

yıldırıcı meydan okumaların orta yerinde

there's something about

kalbim bu üçüncü yola ait

this third way raga

birşeyler sebebiyle

that is making my heart sing.

şarkı söylüyor.

What intrigues me most

Beni en çok kadınların tüm bunları

is how women are doing this,

bunca hem sinir bozucu ve hem de

despite a set of paradoxes

etkileyici çelişki arasında

that are both frustrating and fascinating.

nasıl başarabildikleri şaşırtıyor.

Why is it that women are, on the one hand,

Bu kadınlar bir yandan kültürel uygulamalarının

viciously oppressed by cultural practices,

hain baskıları altında bu kadar mazlumken

and yet at the same time,

diğer taraftan da, aynı zamanda

are the preservers of cultures in most societies?

toplumlarındaki kültürlerin koruyucuları olabiliyorlar?

Is the hijab or the headscarf

Çarşaf veya başörtüsü

a symbol of submission

itaat etmenin mi sembolü,

or resistance?

yoksa direncin mi?

When so many women and girls

Bunca kadın ve kız; onur, gurur,

are beaten, raped, maimed

din uyruk gibi sebeplerden dolayı

on a daily basis

her gün dayak yerken,

in the name of all kinds of causes --

tecavüze uğrayıp sakat bırakılırken

honor, religion, nationality --

bu kadınların toplumlarına

what allows women to replant trees,

yeni baştan şekil verecek ağaçlar yeşertip

to rebuild societies,

radikal şiddet karşıtı hareketlere

to lead radical, non-violent movements

liderlik yapmalarına ve toplumsal değişimler

for social change?

sağlamalarına yol açan nedir?

Is it different women

Korumacı giden kadınlarla

who are doing the preserving and the radicalizing?

bu radikal kadınlar farklı kadınlar mıdır?

Or are they one and the same?

Veya hepsi bir ve aynı mı?

Are we guilty, as Chimamanda Adichie reminded us

Yoksa bizler, Oxford'daki TED konferansında konuşan

at the TED conference in Oxford,

Chimamanda Adichie'nin

of assuming that there is a single story

bize anımsattığı gibi, hakları için savaşan

of women's struggles for their rights

kadınlara dair "tek bir hikaye" olduğunu

while there are, in fact, many?

zannettiğimiz için hatalı mıyız?

And what, if anything,

Ve erkeklerin bununla,

do men have to do with it?

eğer varsa, ilgisi nedir?

Much of my life has been a quest

Hayatımın büyük bölümü bunun gibi

to get some answers to these questions.

sorulara cevap aramakla geçti.

It's taken me across the globe

Bu arayış beni dünyanın öbür ucuna

and introduced me to some amazing people.

götürüp bazı inanılmaz insanlarla tanıştırdı.

In the process, I've gathered a few fragments

Bu davada öncelikle bu bilmeceye bir parça

that help me shed some light on this puzzle.

ışık düşürecek bir kaç kırıntı toplamıştım.

Among those who've helped open my eyes

Bu üçüncü yola dair gözlerimi açmama yardımcı

to a third way

olanlar arasında,

are: a devout Muslim in Afghanistan,

Afganistandan dindar bir müslüman,

a group of harmonizing lesbians in Croatia

Croatia'dan uyum içinde bir grup lezbiyen

and a taboo breaker in Liberia.

ve Liberia'dan (Batı Afrika) bir tabu kırıcı var.

I'm indebted to them,

Onlara da geçmiş yaşamlarındaki

as I am to my parents,

pek çok kötü şeyden dolayı

who for some set of misdemeanors in their last life,

bu yaşamlarında üç kızla kutsanan

were blessed with three daughters in this one.

ebeveynlerime borçlu olduğum kadar borçluyum.

And for reasons equally unclear to me,

Sebebini bilemediğim bir şekilde

seem to be inordinately proud of the three of us.

bizim üçümüzle de çok gurur duyuyorlar.

I was born and raised here in India,

Hindistan'da doğup büyüdüm,

and I learned from an early age

ve daha çok küçük yaşlarımda

to be deeply suspicious of the aunties and uncles

önümüzde durup bize doğru eğilip başımızı okşayan,

who would bend down, pat us on the head

ardından da anne babama, hiç tereddüt etmeden;

and then say to my parents

"Zavallı şeyler.

with no problem at all,

Sadece üç kız...

"Poor things. You only have three daughters.

Ama daha gençsiniz, hala deneyebilirsiniz"

But you're young, you could still try again."

diyen amca ve halalardan şüphe etmeyi öğrendim.

My sense of outrage

Kadın haklarına yapılan

about women's rights

tecavüze karşı duygularım

was brought to a boil when I was about 11.

11 yaşıma vardığımda kaynama noktasına vardı.

My aunt, an incredibly articulate

İnanılmaz ölçüde konuşkan ve

and brilliant woman,

güzel bir kadın olan halam

was widowed early.

erkenden dul kalmıştı.

A flock of relatives descended on her.

Bir yığın dolusu akraba üstüne çöktü.

They took off her colorful sari.

Rengarenk elbisesini çıkarıp

They made her wear a white one.

beyaz bir elbise giymesini sağladılar (Ç.N; matem rengi)

They wiped her bindi off her forehead.

Alınındaki bindiyi sildiler (Ç.N; evli kadınların alnındaki nokta)

They broke her bangles.

Bileziklerini kırdılar.

Her daughter, Rani,

Kızı, Rani,

a few years older than me,

benden birkaç yaş küçüktü,

sat in her lap bewildered,

kucağında ne olduğunu anlamadan

not knowing what had happened

bir zamanlar kendine güvenen

to the confident woman

annesi olarak bildiği kadına

she once knew as her mother.

olanları şaşkınca izliyordu.

Late that night, I heard my mother

O gece geç saatlerde annemin

begging my father,

babama yalvardığını duydum,

"Please do something Ramu. Can't you intervene?"

"Ne olur bir şey yap Ramu. Araya giremez misin?"

And my father, in a low voice, muttering,

Babam da alçak sesle şöyle fısıldıyordu,

"I'm just the youngest brother, there's nothing I can do.

"Ben en genç erkek kardeşim, yapabileceğim bir şey yok.

This is tradition."

Gelenek böyle."

That's the night I learned the rules

O gece bu dünyada kadın olmanın

about what it means to be female in this world.

ne anlama geldiğinin kurallarını öğrendim.

Women don't make those rules,

Kadınlar bu kuralları koyamaz,

but they define us, and they define

ama bizi tanımlayabilirler; fırsatlarımızı

our opportunities and our chances.

ve şanslarımızı tanımlayabilirler.

And men are affected by those rules too.

Ve erkekler de bu kurallardan etkileniyor.

My father, who had fought in three wars,

Üç savaş görmüş babam,

could not save his own sister

bu acıdan kendi kız kardeşini

from this suffering.

kurtaramadı.

By 18,

18'lerimde

under the excellent tutelage of my mother,

annemin kusursuz velayeti altında,

I was therefore, as you might expect,

tahmin edebileceğiniz gibi,

defiantly feminist.

asi bir feminist olmuştum.

On the streets chanting,

Sokaklarda ilahi söylüyordum,

"[Hindi]

(hindu)

[Hindi]

(hindu)

We are the women of India.

"Biz Hindistan kadınlarıyız.

We are not flowers, we are sparks of change."

Bizler çiçek değiliz, bizler değişim kıvılcımlarıyız"

By the time I got to Beijing in 1995,

1995'de Beijing'e gittiğimde

it was clear to me, the only way

cinsiyet eşitliğini sağlamanın

to achieve gender equality

tek yolunun yüzyıllardır devam eden

was to overturn centuries

baskıcı gelenekleri

of oppressive tradition.

devirmek olduğuna emindim.

Soon after I returned from Beijing,

Beijing'den dönmemden kısa süre sonra

I leapt at the chance to work for this wonderful organization,

kadınlar tarafından kurulmuş olan bu muhteşem organizasyonda

founded by women,

çalışma fırsatına atladım,

to support women's rights organizations around the globe.

dünya çevresinde kadın haklarını destekleyen organizasyonlar.

But barely six months into my new job,

İşe başlayalı henüz 6 ay olmuştu ki

I met a woman

tüm tahminlerimi

who forced me to challenge all my assumptions.

değiştirmem için beni zorlayan bir kadınla tanıştım.

Her name is Sakena Yacoobi.

Adı Sakena Yacoobi'ydi.

She walked into my office

Amerika'da henüz

at a time when no one knew

Afganistan'ın nerede olduğunu

where Afghanistan was in the United States.

bilen kimse yokken, ofisimden içeriye girdi.

She said to me, "It is not about the burka."

Bana "Bunun çarşafla alakası yok" dedi.

She was the most determined advocate

Duyduğum en kararlı kadın hakları

for women's rights I had ever heard.

savunucularından birisiydi.

She told me women were running underground schools

Afganistan'daki toplumunda kadınların yeraltı okullarını

in her communities inside Afghanistan,

idare ettiklerini söyledi.

and that her organization, the Afghan Institute of Learning,

ve organizasyonunun, "Afgan Öğretim Enstütüsü"nün

had started a school in Pakistan.

Pakistan'da bir okul açtığını ekledi.

She said, "The first thing anyone who is a Muslim knows

Bana "Müslüman olan herkesin bildiği ilk şey Kuran'ın

is that the Koran requires

okur yazarlığı gerektirdiği

and strongly supports literacy.

ve güçlü bir şekilde de desteklediğidir" dedi.

The prophet wanted every believer

Peygamber her inananın Kuran'ı

to be able to read the Koran for themselves."

kendileri için okuyabilmesini istemişti."

Had I heard right?

Doğru mu duymuştum?

Was a women's rights advocate

Bir kadın hakları savunucusu

invoking religion?

dini mi hatırlatıyordu?

But Sakena defies labels.

Ame Sakena etiketlere meydan okur.

She always wears a headscarf,

Her zaman baş örtüsü takar.

but I've walked alongside with her on a beach

Ama onunla uzun saçları rüzgarda uçuşurken

with her long hair flying in the breeze.

deniz kıyısında da yürüyüş yaptım.

She starts every lecture with a prayer,

Her dersine bir dua ile başlar, ama

but she's a single, feisty,

ülkesinde kızlar 12 yaşında

financially independent woman

evlendirilirken o bekar, cesur ve

in a country where girls are married off at the age of 12.

maddi bağımsızlığı olan bir kadın.

She is also immensely pragmatic.

Son derece de işini bilen bir kadın.

"This headscarf and these clothes," she says,

"Bu başörtüsü ve bu kıyafetler bana yapmam gereken

"give me the freedom to do what I need to do

neyse onu yapma, işim için destek ve yardımı

to speak to those whose support and assistance

gerekli ve kritik olan kişiler ile konuşabilme

are critical for this work.

özgürlüğü veriyor" der...

When I had to open the school in the refugee camp,

Mülteci kampında bir okul açmam gerektiğinde,

I went to see the imam.

imam'ı görmeye gittim.

I told him, 'I'm a believer, and women and children

Ona "Ben bir inananım, bu berbat koşullarda yaşayan

in these terrible conditions

kadınların ve çocukların

need their faith to survive.'"

hayatta kalmak için inanca ihtiyacı var" dedim.

She smiles slyly.

Kurnazca gülümsedi.

"He was flattered.

"Gururu okşandı.

He began to come twice a week to my center

Merkezime haftada 2 defa gelmeye başladı

because women could not go to the mosque.

çünkü kadınların camiye gitme izni yok.

And after he would leave,

Ve o gittikten sonra

women and girls would stay behind.

kadınlar ve kızlar ardında kalıyor.

We began with a small literacy class

Küçük bir okuma yazma kursuyla

to read the Koran,

Kuran okumaya başladık,

then a math class, then an English class, then computer classes.

sonra matematik sınıfı, ingilizce sınıfı, bilgisayar sınıfı eklendi.

In a few weeks, everyone in the refugee camp

Birkaç hafta içinde mülteci kampındaki herkes

was in our classes."

derslerimizdeydi."

Sakena is a teacher

Sakena, Afganistan'da

at a time when to educate women

kadınların eğitilmesinin tehlikeli olduğu

is a dangerous business in Afghanistan.

zamanlarda öğretmenlik yapıyor.

She is on the Taliban's hit list.

Taliban'ın vurulacaklar listesinde.

I worry about her every time she travels across that country.

Ülke içindeki her seyahatinde onun için endişelenirim.

She shrugs when I ask her about safety.

Ona güvenliğini sorduğumda omuzunu silker.

"Kavita jaan, we cannot allow ourselves to be afraid.

"Kavita Jan, korku duymaya izin veremeyiz.

Look at those young girls who go back to school

Yüzlerine asit atılan zamanlarda okula geri dönen

when acid is thrown in their face."

şu genç kızlara baksana"

And I smile, and I nod,

Gülümser ve başımı sallarım,

realizing I'm watching women and girls

bu izlediğim kızların ve kadınların kendi dini

using their own religious traditions and practices,

geleneklerini ve uygulamalarını alıp, bunları

turning them into instruments

başkaldırı ve fırsat aletlerine

of opposition and opportunity.

dönüştürdüklerini anımsarım.

Their path is their own

İleride farklı olacak

and it looks towards an Afghanistan

bir Afganistan için izledikleri bu yol

that will be different.

onların kendi yolu.

Being different is something the women

Hırvatistan, Zagreb'deki Lesbor Grubu

of Lesbor in Zagreb, Croatia

kadınları için değişik olmak

know all too well.

hepsinin çok iyi bildiği bir şey.

To be a lesbian, a dyke,

Lezbiyen olmak, bir sevici,

a homosexual

bir homoseksüel olmak

in most parts of the world, including right here

tüm dünyada olduğu kadar, burada

in our country, India,

Hindistanda'da da

is to occupy a place of immense discomfort

çok büyük bir huzursuzluk ve olağanüstü

and extreme prejudice.

peşin hükümlere taabi olmak demek.

In post-conflict societies like Croatia,

Croatia gibi savaş sonrası uç noktada ulusalcılık

where a hyper-nationalism and religiosity

ve dindarlık ile yaratılan bir çevrede,

have created an environment unbearable

sosyal olarak toplumdan

for anyone who might

dışlanmış biri olarak görülmek

be considered a social outcast.

katlanılmaz bir şey.

So enter a group of out dykes,

Lezbiyenliğini açıkça yaşayan

young women who love the old music

ve bir zamanlar o bölgede Makedonya'dan

that once spread across that region

Bosna'ya, Sırbistan'dan Slovenya'ya yayılmış

from Macedonia to Bosnia,

eski müziğe ilgi duyan genç kadınlardan

from Serbia to Slovenia.

oluşmuş bu gruba girelim.

These folk singers met at college at a gender studies program.

Bu folk şarkıcıları kolejde cinsiyet araştırmaları yapan bir programda tanışmış.

Many are in their 20s, some are mothers.

Çoğunluğu 20'li yaşlarda. Bazıları anne olmuş.

Many have struggled to come out to their communities,

Çoğu toplumlarından çıkabilmek için çaba sarfetmiş.

in families whose religious beliefs make it hard to accept

Ailelerde dini inançlar kızlarının hasta değil de

that their daughters are not sick,

sadece gay olduklarını kabullenmeyi

just queer.

zorlaştırıyor.

As Leah, one of the founders of the group, says,

Grubun kurucularından biri olan Leah'ın dediğine göre,

"I like traditional music very much.

"Geleneksel müziği çok seviyorum.

I also like rock and roll.

Roack and Roll'da seviyorum.

So Lesbor, we blend the two.

Yani Lesbor'da bu ikisini harmanlıyoruz.

I see traditional music like a kind of rebellion,

Geleneksel müziği, özellikle eski

in which people can really speak their voice,

Yugoslavya Cumhuriyetinin başka kesimlerine ait

especially traditional songs

geleneksel şarkıları, insanların

from other parts of the former Yugoslav Republic.

seslerini duyurabildikleri bir isyan olarak görüyorum

After the war, lots of these songs were lost,

Savaş sonrası bu şarkıların çoğu kayboldu.

but they are a part of our childhood and our history,

Ama bunlar çocukluğumuzun, tarihimizin parçaları,

and we should not forget them."

ve bunları unutmamalıyız."

Improbably, this LGBT singing choir

Umulmadık bir şekilde, bu LGBT şarkı korosu

has demonstrated how women

değişim yaratmak için geleneklere

are investing in tradition to create change,

sarılıp, akordsuzluğun ritme

like alchemists turning discord into harmony.

nasıl dönüştürüleceğini ispatlıyorlar.

Their repertoire includes

Repertuarlarında Hırvat

the Croatian national anthem,

ulusal marşı da var,

a Bosnian love song

bir bosna aşk şarkısı da

and Serbian duets.

ve sırp düetleri de.

And, Leah adds with a grin,

Ve leah sırıtarak ekliyor,

"Kavita, we especially are proud of our Christmas music,

"Kavita, özellikle yeni yıl şarkımızla çok gurur duyuyoruz

because it shows we are open to religious practices

çünkü bu her ne kadar katolik kilisesi LGBT olarak bizden

even though Catholic Church

nefret etse de, bizim dini inanışlara

hates us LGBT."

açık olduğumuzu gösteriyor.

Their concerts draw from

Evet, konserleri kendi

their own communities, yes,

toplumlarından çıkıyor, ama

but also from an older generation:

aynı zamanda homoseksüellikten

a generation that might be

şüphe duyabilecek eski nesilden

suspicious of homosexuality,

de gelişiyor; ama kendi müzikleri

but is nostalgic for its own music and the past it represents.

olduğu için ve geçmişi betimlediği için de nostaljik.

One father, who had initially balked at his daughter

İlk zamanlarda kızına ayak diremiş olan bir baba,

coming out in such a choir,

bu koroya katılıp şu an

now writes songs for them.

onlar için şarkılar yazıyor.

In the Middle Ages, troubadours

Orta çağlarda, halk ozanları efsanelerin

would travel across the land

şarkılarını söyleyerek ve koşuklarını

singing their tales and sharing their verses:

paylaşarak ülkeyi boydan boya gezerlerdi.

Lesbor travels through the Balkans like this,

Lesbor'da Balkanları bu şekilde geziyor,

singing, connecting people divided

şarkı söyleyerek dinin, ulusalcılığın

by religion, nationality and language.

ve dilin böldüğü insanları, Bosnalıları,

Bosnians, Croats and Serbs

Hırvatları ve Sırpları, tarihlerinde

find a rare shared space of pride in their history,

nadir görülen ortak bir alanda birleştiriyor,

and Lesbor reminds them that

Lesbor onlara bir grubun sadece kendilerine

the songs one group often claims as theirs alone

ait olduğunu sandıkları şarkıların aslında hepsine

really belong to them all.

ait olduğunu anımsatıyor.

(Singing)

(şarkı)

Yesterday, Mallika Sarabhai showed us

Dün Mallika Sarabhai müziğin

that music can create a world

bize verilmiş olana kıyasla,

more accepting of difference

farklılıkları daha hoş gören bir dünya

than the one we have been given.

yaratabileceğini gösterdi.

The world Leymah Gbowee was given

Layma Bowie'ye savaşan bir

was a world at war.

dünya verilmişti.

Liberia had been torn apart by civil strife for decades.

Liberya on yıllardır sivil savaş ile parçalanmıştı.

Leymah was not an activist, she was a mother of three.

Layma bir aktivist değildi, üç çocuğu olan bir anneydi.

But she was sick with worry:

Ama endişelenmekten hasta oluyordu.

She worried her son would be abducted

Oğlunun kaçırılmasından, çocuk asker

and taken off to be a child soldier,

yapılmasından endişe ediyordu.

she worried her daughters would be raped,

Kızlarının tecavüze uğramasından korkuyordu.

she worried for their lives.

Yaşamları için endişeliydi.

One night, she had a dream.

Bir gece bir rüya gördü.

She dreamt she and thousands of other women

Kendisi ve binlerce kadının bu akan kanlara

ended the bloodshed.

bir son verdiğini gördü.

The next morning at church, she asked others how they felt.

Ertesi gün kilisede diğer kadınlara nasıl hissettiklerini sordu.

They were all tired of the fighting.

Hepsi de kavga etmekten yorgundu.

We need peace, and we need our leaders to know

Bizim barışa itiyacımız var ve liderlerimiz de barış

we will not rest until there is peace.

sağlanmadan vazgeçmeyeceğimizi bilmeliler.

Among Leymah's friends was a policewoman who was Muslim.

Layma'nın arkadaşları arasında müslüman bir polis kadın da vardı.

She promised to raise the issue with her community.

Bu konuyu kendi ortamında gündeme getireceğine söz verdi.

At the next Friday sermon,

Bir sonraki cuma vaazında,

the women who were sitting in the side room of the mosque

cami içindeki yan odada oturan kadınlar olayları ve

began to share their distress at the state of affairs.

yaşanan durum ile ilgili sıkıntılarını paylaşmaya başladılar

"What does it matter?" they said, "A bullet doesn't distinguish

"Ne farkı var ki?" dediler. "Kurşun müslüman mı hristiyan mı

between a Muslim and a Christian."

diye ayrım yapmıyor".

This small group of women,

Bu küçük kadın grubu

determined to bring an end to the war,

savaşa bir son getirmeye azmetti.

and they chose to use their traditions to make a point:

Ve bunun için de geleneklerini kullanmaya karar verdiler.

Liberian women usually wear

Liberya'lı kadınlar genelde fazlaca

lots of jewelry and colorful clothing.

mücevher takıp renkli giyinirler.

But no, for the protest, they dressed

Ama protesto için bembeyaz giydiler

all in white, no makeup.

makyaj yapmayı bıraktılar.

As Leymah said, "We wore the white

Layma'nın dediği gibi "Beyaz giyiyoruz

saying we were out for peace."

çünkü barış için çalışıyoruz"

They stood on the side of the road on which

Charles Taylor'un konvoyunun hergün geçtiği

Charles Taylor's motorcade passed every day.

yolun kenarında durdular.

They stood for weeks --

Haftalarca orada beklediler.

first just 10, then 20, then 50, then hundreds of women --

Önce 10 sonra 20, derken 50, yüzlerce kadın oldular

wearing white, singing, dancing,

beyazlar içinde şarkı söyleyip dans ederek

saying they were out for peace.

barış istediklerini ifade ettiler

Eventually, opposing forces in Liberia

Zamanla Liberya'daki karşıt güçler

were pushed to hold peace talks in Ghana.

Ghana'da barış konuşmaları yapmaya zorlandı.

The peace talks dragged on and on and on.

Barış konuşmaları ağırca devam etti ve etti.

Leymah and her sisters had had enough.

Layma ve kızkardeşlerinin canına tak etti.

With their remaining funds, they took

Kalan paralarıyla küçük bir grubu barış

a small group of women down to the venue of the peace talks

konuşmalarının olduğu yere götürdüler ve

and they surrounded the building.

binanın çevresini sardılar.

In a now famous CNN clip,

Bu, şimdilerde CNN'de meşhur

you can see them sitting on the ground, their arms linked.

olan klipte, onları kolları bağlanmış şekilde yerde otururken görüyorsunuz.

We know this in India. It's called a [Hindi].

Bunu Hindistan'da biliriz. Buna (hindu) denir

Then things get tense.

Sonra ortam gerildi.

The police are called in to physically remove the women.

Polisleri çağırıp kadınları almaları söylendi.

As the senior officer approaches with a baton,

Kıdemli polisin copu ile geldiğini görüyorsunuz,

Leymah stands up with deliberation,

Layma tedbirli şekilde ayağa kalkıyor,

reaches her arms up over her head,

kollarını kaldırıp kafasının üstüne getiriyor

and begins, very slowly,

ve son derece yavaşca

to untie her headdress that covers her hair.

saçlarını kapatan baş sargısını çözmeye başlıyor.

You can see the policeman's face.

Polisin yüzünü görüyorsunuz.

He looks embarrassed. He backs away.

Utanmış görünüyor geri çekiliyor.

And the next thing you know,

Sonra da polislerin

the police have disappeared.

ortadan kaybolduğunu görüyoruz.

Leymah said to me later,

Layma bana daha sonrasında

"It's a taboo, you know, in West Africa.

"Batı Afrika'da yaşı büyük bir kadının

If an older woman undresses in front of a man

kendi istediği için bir erkeğin önünde soyunması

because she wants to,

tabu'dur,

the man's family is cursed."

erkeğin ailesi lanetlenir" dedi.

(Laughter)

(kahkahalar)

(Applause)

(alkışlar)

She said, "I don't know if he did it because he believed,

"Bana inandı mı bilmiyorum ama, bizim gitmeyeceğimizi

but he knew we were not going to leave.

gayet iyi biliyordu.

We were not going to leave until the peace accord was signed."

Barış uzlaşması imzalanana kadar ayrılmama kararındaydık" dedi.

And the peace accord was signed.

Ve barış uzlaşması imzalandı.

And the women of Liberia

Ve Liberya'lı kadınlar daha sonra

then mobilized in support of Ellen Johnson Sirleaf,

kendisi de birkaç tabuyu delmiş bir kadın olan

a woman who broke a few taboos herself

Ellen Johnson Sirleaf'a destek olmak için

becoming the first elected woman head of state

hareketlendiler, Afrika'da yıllardır seçilen ilk

in Africa in years.

kadın başkandır.

When she made her presidential address,

Başkanlık konuşmasını yaptığında Liberya'nın bu

she acknowledged these brave women of Liberia

tanınan cesur kadınlarının bir futbol yıldızına karşı

who allowed her to win against a football star --

verdiği başkanlık savaşını kendisine nasıl

that's soccer for you Americans --

kazandırdığını da anlattı-- bu Amerika

no less.

için soccer'dan az değildir.

Women like Sakena and Leah

Sakena and Leah ve Layma gibi

and Leymah

kadınlar

have humbled me and changed me

beni değiştirip alçakgönüllü yaptılar

and made me realize that I should not be so quick

ve herhangi bir konuda bir şeyleri farzetmekte

to jump to assumptions of any kind.

çok aceleci davranmamam gerektiğini öğrettiler.

They've also saved me from my righteous anger

Ayrıca bu üçüncü yolu hakkında içgörü kazanıp

by offering insights into this third way.

haklı öfkemden de beni kurtarmış oldular.

A Filipina activist once said to me,

Filipinli bir aktivist bir gün bana,

"How do you cook a rice cake?

"Pirinç kekini nasıl pişirirsin?" diye sordu

With heat from the bottom and heat from the top."

"Üstten ve alttan gelen sıcaklıkla"

The protests, the marches,

Protestolar, yürüyüşler,

the uncompromising position that

kadın haklarının insan hakları olduğunu

women's rights are human rights, full stop.

kabul etmeyen pozisyonlar, nokta.

That's the heat from the bottom.

Bu alttan gelen ısı.

That's Malcolm X and the suffragists

Bu Malcolm X ve kadının oy hakkını savunanlar

and gay pride parades.

ve homoseksüel onur geçitleri.

But we also need the heat from the top.

Ama üstten gelen ısıya da ihtiyacımız var.

And in most parts of the world,

Ve dünyanın pek çok yerinde

that top is still

bu üst taraf

controlled by men.

hala erkeklerin kontrolünde.

So to paraphrase Marx: Women make change,

Marx'tan alıntı yaparsam; Kadınlar kendi seçimleri

but not in circumstances of their own choosing.

dahilindeki şartlar haricinde fark yaratırlar.

They have to negotiate.

Pazarlık yapmalılar.

They have to subvert tradition that once silenced them

Onları bir zamanlar susturan gelenekleri,

in order to give voice to new aspirations.

yeniliklere bir ses vermek için devirmeliler.

And they need allies from their communities.

Ve toplumlarından müttefiklere ihtiyaçları var

Allies like the imam,

imam gibi müttefiklere

allies like the father who now writes songs

Hırvatistan'da Lezbiyen bir gruba şarkı sözü yazan

for a lesbian group in Croatia,

bir baba gibi müttefiklere,

allies like the policeman who honored a taboo and backed away,

bir tabuyu onurlandırıp geri çekilen o polis gibi müttefiklere,

allies like my father,

benim babam gibi müttefiklere,

who couldn't help his sister but has helped three daughters

kardeşine yardım edemedi ama üç kızının da rüyalarının

pursue their dreams.

gerçek olmasına yardımcı oldu.

Maybe this is because feminism,

Belkide bu feminizmin tüm diğer

unlike almost every other social movement,

sosyal hareketlerden farklı olarak,

is not a struggle against a distinct oppressor --

belirgin baskıların karşısında durmamasındandır.

it's not the ruling class

Hükmeden sınıfa karşın değildir

or the occupiers or the colonizers --

yada işgal edilen tarafa, yada sömürgecilere.

it's against a deeply held set of beliefs and assumptions

Bu kadınların pek çok defa kendilerini içinde tuttukları

that we women, far too often,

bir dizi inanç ve düşüncenin

hold ourselves.

karşısında durmaktır.

And perhaps this is the ultimate gift of feminism,

Ve belki de feminizmin en büyük hediyesi de budur,

that the personal is in fact the political.

kişisel olan şey aslında politiktir de.

So that, as Eleanor Roosevelt said once of human rights,

Eleanor Roosevelt'in İnsan Hakları ile söylediği gibi, bunlar

the same is true of gender equality:

küçük yerlerde başlar, eve yakın yerlerde,

that it starts in small places, close to home.

ve bu nokta kadın erkek eşitliği için de geçerli.

On the streets, yes,

Sokaklarda, evet,

but also in negotiations at the kitchen table

ama aynı zamanda mutfak masasında ve

and in the marital bed

yatakta yapılan müzakerelerde

and in relationships between lovers and parents

ve aşıkların ilişkilerinde, ebeveynler, kız kardeşler

and sisters and friends.

ve arkadaşlar arasında da mevcut.

And then

Ve sonra, sonrasında

you realize that by integrating

gelenek ve toplumun görüşünü

aspects of tradition and community

kendi çırpınmalarına entegre

into their struggles,

ettiklerinde,

women like Sakena and Leah and Leymah --

Sakena, Leah ve Layma gibi kadınların yanısıra,

but also women like Sonia Gandhi here in India

Hindistan'da Sonia Gandhi

and Michelle Bachelet in Chile

Şile'de Michelle Bachelet

and Shirin Ebadi in Iran --

İran'da Shirin Ebadi'nin de

are doing something else.

başka bir şey yaptığını görürsünüz.

They're challenging the very notion

Batı modelinde gelişmiş fikirlere

of Western models of development.

meydan okumaya başlarlar.

They are saying, we don't have to be like you

Değişmek için sizin gibi olmak zorunda değiliz

to make change.

mesajını veriyorlar.

We can wear a sari or a hijab

Çarşaf, sari, pantalon

or pants or a boubou,

veya boubou giyebiliriz,

and we can be party leaders and presidents

ve parti lideri, devlet başkanı veya

and human rights lawyers.

insan hakları avukatı olabiliriz.

We can use our tradition to navigate change.

Değişime yön vermek için geleneklerimizi kullanabiliriz.

We can demilitarize societies

Toplumu askeri güçten arındırıp

and pour resources, instead,

bu kaynağı kendi özümüzün

into reservoirs of genuine security.

güvenliğine ayrılan hazneye akıtabiliriz.

It is in these little stories,

Bu küçük hikayelerle,

these individual stories,

bu bireysel hikayelerle,

that I see a radical epic being written

dünya çevresindeki kadınların radikal

by women around the world.

bir destan yazmakta olduğunu görüyorum.

It is in these threads

Bu ipliklerden örülen

that are being woven into a resilient fabric

esnek kumaşın içinde

that will sustain communities,

toplumların umut bulacağına

that I find hope.

inanıyorum.

And if my heart is singing,

Ve kalbimin şarkı söyleme sebebi de

it's because in these little fragments,

tüm bu küçük kırıntılar arasından

every now and again, you catch a glimpse

gözüme, ara sıra, bütünleşmiş,

of a whole, of a whole new world.

tamamen yenilenmiş bir dünyanın parlaması.

And she is definitely on her way.

Ve o kesinlikle yolunda ilerliyor.

Thank you.

Teşekkür ediyorum

(Applause)

(alkışlar)