The most mysterious star in the universe | Tabetha Boyajian

Çeviri: Anil Ustundag Gözden geçirme: Sancak Gülgen

Extraordinary claims require extraordinary evidence,

Sıra dışı iddialar, sıra dışı kanıtlar gerektirir

and it is my job, my responsibility, as an astronomer

ve benim görevim, sorumluluğum ise

bir astronom olarak uzaylı hipotezinin,

to remind people that alien hypotheses should always be a last resort.

son çare olması gerektiğini insanlara hatırlatmak.

Now, I want to tell you a story about that.

Şimdi size bununla ilgili bir hikaye anlatayım.

It involves data from a NASA mission,

Sıradan insanlar ve galaksimizdeki en sıra dışı yıldızlarla ilgili

ordinary people and one of the most extraordinary stars in our galaxy.

NASA özel görevinden bilgiler içeriyor.

It began in 2009 with the launch of NASA's Kepler mission.

Bu görev 2009’da,

NASA’nın Kepler çalışmasını fırlatmasıyla başladı.

Kepler’in ana bilimsel amacı,

Kepler's main scientific objective

was to find planets outside of our solar system.

güneş sistemimiz dışındaki gezegenleri bulmaktı.

It did this by staring at a single field in the sky,

Görevine gökyüzündeki tek bir alana bakarak başladı,

this one, with all the tiny boxes.

buradaki küçük kutucuklarla.

And in this one field,

Bu tek alanda,

it monitored the brightness of over 150,000 stars

150 binden fazla yıldızın parlaklığını

continuously for four years,

4 yıl boyunca sürekli,

taking a data point every 30 minutes.

her 30 dakikada bir, veri noktası alarak izledi.

It was looking for what astronomers call a transit.

Astronomların geçiş dediği şeyi arıyordu.

This is when the planet's orbit is aligned in our line of sight,

Gezegenin uydusunun,

bizim görüş hattımızda hizalandığı an bu,

just so that the planet crosses in front of a star.

böylece yıldızın önünden geçiyor.

And when this happens, it blocks out a tiny bit of starlight,

Bu olduğu sırada,

yıldız ışığının bir kısmını engelliyor,

eğrideki çökme olarak gördüğünüz şey.

which you can see as a dip in this curve.

And so the team at NASA had developed very sophisticated computers

Bu nedenle NASA’daki takım,

Kepler verilerinde geçişleri aramak için

to search for transits in all the Kepler data.

çok yönlü bir bilgisayar geliştirdi.

At the same time of the first data release,

İlk verilerin yayınlandığı sıralarda,

astronomers at Yale were wondering an interesting thing:

Yale’deki astronomlar

ilginç bir şeyi merak ediyordu;

What if computers missed something?

ya bilgisayarlar bir şeyi gözden kaçırdıysa?

And so we launched the citizen science project called Planet Hunters

Böylece, Gezegen Avcıları adındaki yurttaş bilim projesini,

to have people look at the same data.

insanlar aynı verilere baksın diye başlattık.

The human brain has an amazing ability for pattern recognition,

İnsan beyni şekil tanıma anlamında şaşırtıcı bir yeteneğe sahip,

sometimes even better than a computer.

hatta bazen bilgisayardan bile daha iyi.

However, there was a lot of skepticism around this.

Ancak bu konuda çok fazla şüpheci yaklaşım var.

My colleague, Debra Fischer, founder of the Planet Hunters project,

Meslektaşım Debra Fischer, Gezegen Avcıları Projesi’nin kurucusu,

said that people at the time were saying,

insanların o sırada şöyle dediğini aktardı;

"You're crazy. There's no way that a computer will miss a signal."

"Sen delisin. Bir bilgisayarın bir sinyali kaçırma şansı yok."

And so it was on, the classic human versus machine gamble.

Böylece klasik insan vs. makine bahsi açılmış oldu.

And if we found one planet, we would be thrilled.

Eğer bir gezegen keşfetseydik,

heyecanlanmış olurduk.

4 yıl önce takıma katıldığımda,

When I joined the team four years ago,

we had already found a couple.

çoktan 2 tane keşfetmiştik.

And today, with the help of over 300,000 science enthusiasts,

Bugün 300 binden fazla

bilim meraklısının yardımıyla,

düzinelerce keşfettik.

we have found dozens,

and we've also found one of the most mysterious stars

Ayrıca galaksimiz en gizemli yıldızlarından birini keşfettik.

in our galaxy.

So to understand this,

Bunu anlamak için,

let me show you what a normal transit in Kepler data looks like.

Kepler verilerindeki normal bir geçişin

neye benzediğini göstereyim.

On this graph on the left-hand side you have the amount of light,

Bu grafikte sol tarafta ışık miktarı,

and on the bottom is time.

alt tarafta ise zaman var.

The white line is light just from the star,

Beyaz çizgi astronomların ışık eğrisi dediği,

sadece yıldızdan gelen ışık.

what astronomers call a light curve.

Now, when a planet transits a star, it blocks out a little bit of this light,

Bir gezegen bir yıldızı geçtiğinde,

bu ışığın birazını engelliyor

and the depth of this transit reflects the size of the object itself.

ve bu geçişin derinliği,

nesnenin boyutunu kendisine yansıtıyor.

And so, for example, let's take Jupiter.

Mesela Jüpiter’i ele alalım.

Planets don't get much bigger than Jupiter.

Gezegenler Jüpiter’den büyük olamaz.

Jupiter will make a one percent drop in a star's brightness.

Jüpiter yıldızın parlaklığında

yüzde 1 düşüş gerçekleştirecek.

Earth, on the other hand, is 11 times smaller than Jupiter,

Bunun yanı sıra

Dünya Jüpiter’den 11 kat daha küçük

and the signal is barely visible in the data.

ve veriler içinde sinyal zar zor görülüyor.

So back to our mystery.

Pekala gizemimize geri dönelim.

A few years ago, Planet Hunters were sifting through data looking for transits,

Bir kaç yıl önce,

Gezegen Avcıları geçişleri ararken

verileri derinlemesine inceliyordu,

and they spotted a mysterious signal coming from the star KIC 8462852.

"KIC 8462852" yıldızından gelen

gizemli bir sinyali tespit ettiler.

The observations in May of 2009 were the first they spotted,

2009 Mayıs’ındaki gözlemler,

tespit ettikleri ilkiydi

and they started talking about this in the discussion forums.

ve tartışma forumlarında

bunun hakkında konuşmaya başladılar.

They said and object like Jupiter

Dediler ki; Jüpiter gibi nesneler,

would make a drop like this in the star's light,

yıldızın ışığında böyle bir düşüş gerçekleştirebilir.

but they were also saying it was giant.

Ayrıca büyük olduğunu söylüyorlardı.

You see, transits normally only last for a few hours,

Geçişler normal olarak bir kaç saat sürüyor,

and this one lasted for almost a week.

bu geçiş ise neredeyse 1 hafta sürmüş.

They were also saying that it looks asymmetric,

Ayrıca asimetrik göründüğünü söylüyorlardı,

meaning that instead of the clean, U-shaped dip that we saw with Jupiter,

düzgün yerine Jüpiter’de gördüğümüz U şekilli çökme anlamında.

it had this strange slope that you can see on the left side.

Jüpiter sol tarafta gördüğünüz

garip bir eğime sahipti.

This seemed to indicate

Araya giren ve

that whatever was getting in the way and blocking the starlight

yıldız ışığını engelleyen her neyse,

bir gezegen gibi dairesel olmadığı görülüyordu.

was not circular like a planet.

There are few more dips that happened,

Gerçekleşen bir kaç tane daha çökme var

but for a couple of years, it was pretty quiet.

ama bir kaç yıldır oldukça sakin.

And then in March of 2011, we see this.

Ve sonra Mart 2011’de,

bunu görüyoruz.

The star's light drops by a whole 15 percent,

Yıldızın ışığı tam %15 oranında düşüyor

sadece %1’lik bir düşüş yapabilen bir gezegene kıyasla

and this is huge compared to a planet,

which would only make a one percent drop.

bu çok büyük.

We described this feature as both smooth and clean.

Bu özelliği sorunsuz ve düzgün olarak tanımladık.

It also is asymmetric,

Aynı zamanda asimetrik,

neredeyse 1 hafta sürecek

having a gradual dimming that lasts almost a week,

kademeli bir karartmaya sahipken,

and then it snaps right back up to normal in just a matter of days.

eski haline birkaç günde çok çabuk dönüyor.

And again, after this, not much happens

Yine bundan sonra,

pek bir şey olmuyor,

until February of 2013.

ta ki Şubat 2013’e kadar.

Things start to get really crazy.

İşler çılgın bir hal almaya başladı.

There is a huge complex of dips in the light curve that appear,

Görünen ışık eğrisinde

kocaman karmaşık bir çökme var

and they last for like a hundred days,

ve yaklaşık 100 gün sürüyor,

all the way up into the Kepler mission's end.

Kepler görevinin bitişine kadar.

These dips have variable shapes.

Bu çökmeler değişken şekillere sahip.

Some are very sharp, and some are broad,

Bazıları çok keskin, bazıları düz

and they also have variable durations.

ve ayrıca değişken süreleri var.

Some last just for a day or two, and some for more than a week.

Bazıları 1 ya da 2 gün sürüyor,

bazıları 1 haftadan fazla.

And there's also up and down trends within some of these dips,

Ayrıca bazı çökmelerin içinde,

yukarı ve aşağı yönelimler mevcut

almost like several independent events were superimposed on top of each other.

neredeyse bir çok bağımsız olay

birbiri üzerine bindirilmiş gibi.

And at this time, this star drops in its brightness over 20 percent.

Bu sırada, yıldız parlaklığını

%20’den fazla düşürüyor.

Bunun anlamı şu,

This means that whatever is blocking its light

onun ışığını engelleyen şey her ne ise,

has an area of over 1,000 times the area of our planet Earth.

dünyamızdan 1.000 kat

daha fazla alan kaplıyor.

This is truly remarkable.

Bu gerçekten dikkat çekici.

And so the citizen scientists, when they saw this,

Yurttaş bilimciler bunu gördüklerinde,

they notified the science team that they found something weird enough

araştırmaya değecek

tuhaf bir şey bulduklarını

that it might be worth following up.

bilim ekibine haber verdiler.

And so when the science team looked at it,

Bilim ekibi göz attığında,

we're like, "Yeah, there's probably just something wrong with the data."

"Tamam, muhtemelen verilerde bir sorun var" dedik.

But we looked really, really, really hard,

Ancak gerçekten çok dikkatli baktık

and the data were good.

ve veriler normaldi.

And so what was happening had to be astrophysical,

Olan şey neyse astrofiziksel olmalıydı,

meaning that something in space was getting in the way

uzaydaki bir şey yörüngeye girip yıldız ışığını engelliyordu.

and blocking starlight.

And so at this point,

Bu noktada,

we set out to learn everything we could about the star

ne olduğu hakkında

ipucu bulabilir miyiz diye görmek için

to see if we could find any clues to what was going on.

yıldızlar hakkında her şeyi öğrenmeye başladık.

And the citizen scientists who helped us in this discovery,

Bu bulguda bize yardım eden yurttaş bilimciler,

they joined along for the ride

ilk elden bilimi izlesinler diye bize katıldılar.

watching science in action firsthand.

İlk önce birisi şöyle dedi;

First, somebody said, you know, what if this star was very young

"Ya bu yıldız çok gençse ve onu çevreleyen

and it still had the cloud of material it was born from surrounding it.

doğduğu madde bulutuna hala sahipse?”

And then somebody else said,

Başka birisi ise,

well, what if the star had already formed planets,

"Yıldız gezegenleri çoktan oluşturduysa ve gezegenlerden ikisi

and two of these planets had collided,

Dünya-Ay oluşum şekline benzer çarpıştıysa?"

similar to the Earth-Moon forming event.

Well, both of these theories could explain part of the data,

Bu 2 teori

verilerin bir kısmını açıklayabilirdi

but the difficulties were that the star showed no signs of being young,

ancak yıldızın genç olmak adına hiçbir işaret göstermemesi

and there was no glow from any of the material

ve yıldız ışığından ısınan

bir maddeye dair bir parıltı olmaması sıkıntıydı.

that was heated up by the star's light,

and you would expect this if the star was young

Yıldız genç olsaydı ya da

or if there was a collision and a lot of dust was produced.

çarpışma olup bir sürü toz oluştursaydı

bunu bekleyebilirdiniz.

And so somebody else said,

Başka birisi ise şöyle dedi;

well, how about a huge swarm of comets

"Peki ya yıldızın önünden geçip giden

çok eliptik yörüngedeki büyük kuyruklu yıldız kümeleri?"

that are passing by this star in a very elliptical orbit?

Well, it ends up that this is actually consistent with our observations.

Bunun gözlemlerimizle gerçekten tutarlı olmasıyla

olay bitiyor.

But I agree, it does feel a little contrived.

Bunun biraz uydurma gibi

göründüğüne katılıyorum.

You see, it would take hundreds of comets

Gözlemlediğimiz şeyi kopyalamak

to reproduce what we're observing.

yüzlerce kuyruklu yıldız alırdı.

And these are only the comets

Bunlar sadece bizim ve yıldız arasından

that happen to pass between us and the star.

geçmekte olan kuyruklu yıldızlar.

And so in reality, we're talking thousands to tens of thousands of comets.

Gerçekte binlerce, on binlerce kadar

kuyruklu yıldızdan bahsediyoruz.

But of all the bad ideas we had,

Ancak aldığımız bütün kötü fikirlerde,

this one was the best.

bu en iyisiydi.

And so we went ahead and published our findings.

Devam ettik ve bulgularımızı yayınladık.

Now, let me tell you, this was one of the hardest papers I ever wrote.

Bunun yazdığım en zor yayınlardan

biri olduğunu söyleyeyim.

Scientists are meant to publish results,

Bilimciler sonuçları yayınlamak içindir

and this situation was far from that.

ve bu durum bundan çok uzakta.

And so we decided to give it a catchy title,

Akılda kalıcı bir başlık vermeye karar verdik

and we called it: "Where's The Flux?"

ve dedik ki: "Gelgit Nerede?"

I will let you work out the acronym.

Kısaltmasını çözmenize yardım edeyim.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

So this isn't the end of the story.

Hikayenin sonu bu değil.

Around the same time I was writing this paper,

Bu yayını yazdığım sıralarda,

I met with a colleague of mine, Jason Wright,

takım arkadaşım Jason Wright ile karşılaştım.

and he was also writing a paper on Kepler data.

Kepler verileri üzerine

bir yayın yazıyordu.

And he was saying that with Kepler's extreme precision,

Şöyle diyordu;

Kepler’in aşırı hassasiyeti sayesinde

it could actually detect alien megastructures around stars,

yıldızların etrafındaki dev uzaylı yapılarını

gerçekten algılayabilirdi,

but it didn't.

ancak yapmadı.

And then I showed him this weird data that our citizen scientists had found,

Sonra ona yurttaş bilimcilerin bulduğu

bu garip verileri gösterdim

and he said to me,

"Aw crap, Tabby.

ve bana dedi ki,

"Kahretsin Tabby!

Now I have to rewrite my paper."

Şimdi yayınımı yeniden yazmak zorundayım."

So yes, the natural explanations were weak,

Evet, doğal açıklamalar zayıftı,

and we were curious now.

biz de meraklıydık.

So we had to find a way to rule out aliens.

Uzaylıları elemek için

bir yol bulmalıydık.

So together, we convinced a colleague of ours

Dünyadışı Zeka Arayışı, SETI’de çalışan

who works on SETI, the Search for Extraterrestrial Intelligence,

arkadaşlarımızdan birini ikna ettik,

that this would be an extraordinary target to pursue.

peşinde koşulacak sıradışı bir hedef olacaktı.

We wrote a proposal to observe the star

Green Bank Observatory’deki,

with the world's largest radio telescope at the Green Bank Observatory.

dünyanın en büyük radyo teleskobuyla

yıldızı gözlemlemek için

bir teklif yazdık.

A couple months later,

Birkaç ay sonra,

news of this proposal got leaked to the press

teklif haberleri basına sızdı.

and now there are thousands of articles,

Şimdi sadece bu yıldız hakkında,

binlerce, on binden fazla makale var.

over 10,000 articles, on this star alone.

And if you search Google Images,

Google Görseller’de arama yaparsanız,

this is what you'll find.

bulacağınız sonuç bu.

Now, you may be wondering, OK, Tabby, well,

Merak ediyor olabilirsiniz.

Peki Tabby,

how do aliens actually explain this light curve?

uzaylılar bu ışık eğrisini gerçekte nasıl açıklıyor?

Tamam pekala,

OK, well, imagine a civilization that's much more advanced than our own.

Bizimkinden daha ileride olan

bir medeniyeti hayal edin.

In this hypothetical circumstance,

Bu varsayımsal durumda,

this civilization would have exhausted the energy supply of their home planet,

bu medeniyet kendi gezegeninin

enerji kaynağını tüketmiştir,

so where could they get more energy?

o zaman daha fazla enerjiyi nereden alabildiler?

Well, they have a host star just like we have a sun,

Pekala, bizim güneşimiz gibi

yönetici yıldızları var.

and so if they were able to capture more energy from this star,

Bu yıldızdan daha fazla enerji

yakalamışlarsa eğer,

then that would solve their energy needs.

onların enerji ihtiyacını karşılamıştır.

So they would go and build huge structures.

Böylece gidip dev yapılar inşa etmişlerdir.

These giant megastructures,

Devasa güneş panelleri gibi olan bu dev yapılar

like ginormous solar panels, are called Dyson spheres.

Dyson küreleri olarak adlandırılır.

This image above

Yukarıdaki görseller,

are lots of artists' impressions of Dyson spheres.

artistlerin Dyson küreleri gösteriminin bir çoğu.

It's really hard to provide perspective on the vastness of these things,

Bu şeylerin genişlikleri hakkında

bakış açısı sağlamak gerçekten çok zor.

but you can think of it this way.

Ancak şöyle düşünebilirsiniz;

The Earth-Moon distance is a quarter of a million miles.

Dünya-Ay mesafesi

1,6 milyon kilometrenin çeyreği kadar.

The simplest element on one of these structures

Bu yapıların üzerindeki en basit eleman

is 100 times that size.

bu boyutun 100 katı kadar.

They're enormous.

Devasa yapılar.

And now imagine one of these structures in motion around a star.

Bu yapılardan birinin,

bir yıldız etrafında hareket halinde

olduğunu düşünün.

You can see how it would produce anomalies in the data

Düzensiz ve yapay görünen çökmeler gibi,

such as uneven, unnatural looking dips.

verilerde nasıl anormallikler doğururdu

anlayabilirsiniz.

But it remains that even alien megastructures

Ancak uzaylı dev yapılarının dahi

cannot defy the laws of physics.

fizik kurallarına karşı koyamayacağı

süregelen bir gerçek.

You see, anything that uses a lot of energy

Çok fazla enerji harcayan bir şey

is going to produce heat,

ısı üretecektir

and we don't observe this.

ve biz bunu gözlemlemiyoruz.

But it could be something as simple

Ama başka bir yöne doğru ışın saçan

as they're just reradiating it away in another direction,

basit bir şey olabilir,

sadece dünyaya doğru değil.

just not at Earth.

Benim favorim olan diğer bir fikir ise,

Another idea that's one of my personal favorites

is that we had just witnessed an interplanetary space battle

gezegenler arası bir uzay savaşına

ve bir gezegenin ölümcül yıkımına

and the catastrophic destruction of a planet.

şahit olduğumuzdu.

Now, I admit that this would produce a lot of dust

Bunun gözlemlemediğimiz çok fazla toz

that we don't observe.

üreteceğini kabul ediyorum.

But if we're already invoking aliens in this explanation,

Ancak bu açıklamada uzaylılara başvuruyorsak,

then who is to say they didn't efficiently clean up all this mess

bütün bu pisliği geri dönüşüm için

verimli biçimde temizlemedikleri ne malum?

for recycling purposes?

(Laughter)

(Gülüşmeler)

You can see how this quickly captures your imagination.

Hayal gücünüzü ne kadar çabuk

çalıştırdığını görüyorsunuz.

Well, there you have it.

Anlamadığımız doğal bir olguyu

We're in a situation that could unfold

ya da bir uzaylı teknolojisini

to be a natural phenomenon we don't understand

ortaya çıkarabilecek bir durumdayız.

or an alien technology we don't understand.

Personally, as a scientist, my money is on the natural explanation.

Şahsen bir bilimci olarak

doğal açıklamalara güvenirim.

But don't get me wrong, I do think it would be awesome to find aliens.

Beni yanlış anlamayın,

uzaylıları bulmak müthiş olurdu.

Either way, there is something new and really interesting to discover.

Her halükarda oralarda keşfedilecek

yeni ve gerçekten ilginç şeyler var.

So what happens next?

Peki sonra ne olacak?

We need to continue to observe this star

Neler olduğu hakkında

daha fazla şey öğrenmek için

to learn more about what's happening.

bu yıldızı gözlemeye devam etmeliyiz.

But professional astronomers, like me,

Ancak benim gibi profesyonel astronomlar

we have limited resources for this kind of thing,

bu tarz şeyler için kısıtlı kaynaklara sahip,

and Kepler is on to a different mission.

ve Kepler başka bir görevle meşgul.

And I'm happy to say that once again,

Bunu söyleyeceğim için mutluyum;

tekrardan

citizen scientists have come in and saved the day.

Yurttaş bilimciler gelip günü kurtardılar.

You see, this time,

Bu kez bahçe teleskoplu amatör astronomlar

amateur astronomers with their backyard telescopes

stepped up immediately and started observing this star nightly

hemen harekete geçtiler

ve kendi tesislerinde her gece

bu yıldızı gözlemlemeye başladı.

at their own facilities,

and I am so excited to see what they find.

Bulacakları şeyi görmek için ise

çok heyecanlıyım.

What's amazing to me is that this star would have never been found by computers

Beni heyecanlandıran şey şu;

bu yıldız bilgisayarlar tarafından

because we just weren't looking for something like this.

hiç bulunmamış olabilirdi

çünkü biz bu tarz bir şey aramıyorduk.

And what's more exciting

Daha heyecan verici şey ise

is that there's more data to come.

gelecek çok veri olması.

There are new missions that are coming up

Yaklaşan ve milyonlarca yıldızı gözlemleyen

that are observing millions more stars

yeni görevler var,

all over the sky.

bütün gökyüzünde.

And just think: What will it mean when we find another star like this?

Sadece düşünün;

bunun gibi başka bir yıldız bulduğumuzda

bu ne anlama gelecek?

And what will it mean if we don't find another star like this?

Bunun gibi başka bir yıldız bulmazsak,

bu ne anlama gelecek?

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)