The most mysterious star in the universe | Tabetha Boyajian

Translator: Phuong Quach Reviewer: Son Nguyen

Extraordinary claims require extraordinary evidence,

Những tuyên bố kì quặc đòi hỏi bằng chứng cũng kì quặc không kém,

and it is my job, my responsibility, as an astronomer

là một nhà thiên văn học, tôi có trách nhiệm nhắc mọi người rằng

to remind people that alien hypotheses should always be a last resort.

các giả thuyết về người ngoài hành tinh nên là phương án cuối cùng.

Now, I want to tell you a story about that.

Giờ tôi muốn kể bạn nghe một câu chuyện.

It involves data from a NASA mission,

Bao gồm dữ liệu từ sứ mệnh của NASA,

ordinary people and one of the most extraordinary stars in our galaxy.

những người bình thường và một trong những ngôi sao đáng chú ý nhất của dài ngân hà

It began in 2009 with the launch of NASA's Kepler mission.

Câu chuyện bắt đầu vào năm 2009 với việc Nasa phóng viễn kính Kepler.

Kepler's main scientific objective

Mục tiêu khoa học chính của Kepler

was to find planets outside of our solar system.

là tìm ra những hành tinh bên ngoài hệ Mặt trời của chúng ta.

It did this by staring at a single field in the sky,

Nó thực hiện bằng cách quan sát một trường không gian duy nhất

this one, with all the tiny boxes.

điểm này, cùng những chiếc hộp bé tí.

And in this one field,

Và trong trường không gia đấy,

it monitored the brightness of over 150,000 stars

nó thu thập thông tin về độ sáng của hơn 150 000 ngôi sao

continuously for four years,

liên tục trong 4 năm,

taking a data point every 30 minutes.

và gửi dữ liệu về cứ 30 phút một lần

It was looking for what astronomers call a transit.

Nó đang tìm kiếm điều mà các nhà thiên văn gọi là transit.

This is when the planet's orbit is aligned in our line of sight,

Điều này xảy ra khi quỹ đạo của hành tinh xếp thẳng hàng đúng tầm nhìn,

just so that the planet crosses in front of a star.

chỉ để cho hành tinh di chuyển qua phía trước bề mặt của ngôi sao

And when this happens, it blocks out a tiny bit of starlight,

Khi điều này xảy ra, nó cản ánh sáng của các vì sao,

which you can see as a dip in this curve.

mà bạn có thể thấy chỗ trũng trong đường cong này.

And so the team at NASA had developed very sophisticated computers

Và các nhóm của NASA đã phát triển những chiếc máy tính vô cùng phức tạp

to search for transits in all the Kepler data.

để nghiên cứu sự quá cảnh trong các dữ liệu của Kepler.

At the same time of the first data release,

Cùng lúc với việc công bố dữ liệu đầu tiên,

astronomers at Yale were wondering an interesting thing:

những nhà thiên văn tại Yale đang tự vấn về một điều thú vị:

What if computers missed something?

Điều gì xảy ra nếu những chiếc máy tính bỏ lỡ thông tin nào đấy?

And so we launched the citizen science project called Planet Hunters

Và chúng tôi đã tiến hành dự án khoa học mang tên Thợ Săn Hành Tinh

to have people look at the same data.

để giúp mọi người thấy được dữ liệu tương tự.

The human brain has an amazing ability for pattern recognition,

Não bộ có khả năng tuyệt vời trong việc nhận diện các mô hình,

sometimes even better than a computer.

thậm chí có lúc còn tốt hơn cả máy tính.

However, there was a lot of skepticism around this.

Tuy nhiên, có nhiều sự nghi hoặc xung quanh điều này.

My colleague, Debra Fischer, founder of the Planet Hunters project,

Đồng nghiệp của tôi, Debra Fischer, người sáng lập dự án Thợ Săn Hành Tinh,

said that people at the time were saying,

nói rằng có lúc nhiều người cho rằng,

"You're crazy. There's no way that a computer will miss a signal."

"Anh điên rồi. Không có chuyện máy tính bỏ qua dù chỉ một tín hiệu."

And so it was on, the classic human versus machine gamble.

Và cá cược giữa trí tuệ con người và máy tính nổ ra

And if we found one planet, we would be thrilled.

Và nếu tìm thấy một hành tinh, chúng ta sẽ vô cùng vui sướng.

When I joined the team four years ago,

Khi tôi gia nhập nhóm dự án 4 năm trước,

we had already found a couple.

chúng tôi đã tìm được một vài hành tinh.

And today, with the help of over 300,000 science enthusiasts,

Và hôm nay, cùng sự giúp đỡ của hơn 300 000 người đam mê khoa học,

we have found dozens,

chúng tôi đã tìm được hàng tá,

and we've also found one of the most mysterious stars

và chúng tôi cũng tìm được một trong những ngôi sao bí ẩn nhất

in our galaxy.

trong giải ngân hà.

So to understand this,

Để hiểu điều này,

let me show you what a normal transit in Kepler data looks like.

tôi sẽ cho các bạn xem dữ liệu của Kepler về một transit bình thưởng

On this graph on the left-hand side you have the amount of light,

Trong biểu đồ này, trục tung biểu thị lượng ánh sáng

and on the bottom is time.

và trục hoàng chỉ thời gian.

The white line is light just from the star,

Đường màu trắng chính là ánh sáng từ ngôi sao,

what astronomers call a light curve.

các nhà thiên văn gọi nó là đường cong ánh sáng.

Now, when a planet transits a star, it blocks out a little bit of this light,

Khi một hành tinh đi ngang một ngôi sao, nó ngăn bớt một phần ánh sáng này,

and the depth of this transit reflects the size of the object itself.

và độ sâu của của sự di chuyển này liên hệ với kích thước của vật thể đó.

And so, for example, let's take Jupiter.

Hãy lấy sao Mộc làm ví dụ.

Planets don't get much bigger than Jupiter.

Thông thường hành tinh không thể lớn hơn sao Mộc.

Jupiter will make a one percent drop in a star's brightness.

Sao Mộc sẽ giảm 1% trong độ sáng của ngôi sao.

Earth, on the other hand, is 11 times smaller than Jupiter,

Ngoài ra, Trái Đất nhỏ hơn 11 lần so với sao Mộc,

and the signal is barely visible in the data.

và thông tin khó có thể thấy được trong dữ liệu.

So back to our mystery.

Quay lại với điều bí ẩn.

A few years ago, Planet Hunters were sifting through data looking for transits,

Vài năm trước, Thợ Săn Hành Tinh đang phân tích dữ liệu để tìm transit,

and they spotted a mysterious signal coming from the star KIC 8462852.

và họ phát hiện tín hiệu bí ẩn đến từ ngôi sao KIC 8462852.

The observations in May of 2009 were the first they spotted,

Họ bắt đầu quan sát nó từ tháng 5 năm 2009

and they started talking about this in the discussion forums.

và bắt đầu nói về điều này trong các diễn đàn thảo luận.

They said and object like Jupiter

Họ nói nó phải lớn như sao Mộc

would make a drop like this in the star's light,

thì mới làm giảm độ sáng của ngôi sao như vậy.

but they were also saying it was giant.

nhưng họ cũng cho rằng đó là một vật khổng lồ.

You see, transits normally only last for a few hours,

Lần transit thông thường chỉ kéo dài vài tiếng đồng hồ,

and this one lasted for almost a week.

và lần này kéo dài khoảng một tuần.

They were also saying that it looks asymmetric,

Họ cũng nói rằng nó trông có vẻ bất đối xứng,

meaning that instead of the clean, U-shaped dip that we saw with Jupiter,

nghĩa là thay vì chỗ trũng hình chữ U sạch sẽ mà chúng ta thấy ở sao Mộc,

it had this strange slope that you can see on the left side.

nó có độ dốc kì lạ mà bạn có thể thấy ở bên tay trái.

This seemed to indicate

Điều này dường như ám chỉ

that whatever was getting in the way and blocking the starlight

dù là vật gì đi qua và ngăn cản ánh sáng

was not circular like a planet.

nó cũng không có dạng cầu như một hành tinh.

There are few more dips that happened,

Có nhiều chỗ trũng hơn đã xuất hiện,

but for a couple of years, it was pretty quiet.

trong vài năm những thảo luận diễn ra yên tĩnh.

And then in March of 2011, we see this.

Vào tháng 3 năm 2011, chúng ta đã thấy điều này.

The star's light drops by a whole 15 percent,

Áng sáng của ngôi sao giảm tổng cộng khoảng 15%,

and this is huge compared to a planet,

nghĩa là nó phải khá lớn so với thông số 1%

which would only make a one percent drop.

tạo ra bời các hành tinh thông thường

We described this feature as both smooth and clean.

Chúng tôi miêu tả đặc điểm này là "trơn tru" và "ngay ngắn".

It also is asymmetric,

Nó cũng cho thấy sự bất đồi xứng

having a gradual dimming that lasts almost a week,

có điểm mờ dần kéo dài gần như một tuần,

and then it snaps right back up to normal in just a matter of days.

và sau đó nó trở lại bình thường chỉ trong vài ngày.

And again, after this, not much happens

Tuy nhiên, sau hiện tượng này, ít có điều gì xảy ra.

until February of 2013.

cho tới tháng 2 năm 2013.

Things start to get really crazy.

Mọi chuyện bắt đầu trở nên điên rồ.

There is a huge complex of dips in the light curve that appear,

Có một tổ hợp chỗ trũng xuất hiện tại đường cong ánh sáng,

and they last for like a hundred days,

và chúng kéo dài gần 100 ngày,

all the way up into the Kepler mission's end.

tập trung mục tiêu cuối của sứ mệnh Kepler.

These dips have variable shapes.

Chỗ trũng này có nhiều dạng khác nhau.

Some are very sharp, and some are broad,

Vài chỗ rất sắc nét, vài chỗ hơi rộng,

and they also have variable durations.

và chúng cũng diễn ra trong khoảng thời gian khác nhau.

Some last just for a day or two, and some for more than a week.

Vài chỗ chỉ kéo dài chừng 1 hoặc 2 ngày, có chỗ kéo dài hơn 1 tuần.

And there's also up and down trends within some of these dips,

Và cũng có xu hướng lồi lõm trong những chỗ trũng đó,

almost like several independent events were superimposed on top of each other.

tương tự nhiều sự kiện riêng biệt bị xếp chồng lẫn nhau.

And at this time, this star drops in its brightness over 20 percent.

Cùng lúc đó, độ sáng của ngôi sao này giảm hơn 20%.

This means that whatever is blocking its light

Có nghĩa là vật thể này

has an area of over 1,000 times the area of our planet Earth.

có diện tích gấp hơn 1 000 lần diện tích Trái Đất.

This is truly remarkable.

Điều này đúng là khá đặc biệt.

And so the citizen scientists, when they saw this,

Những người nghiên cứu không chuyên khi họ thấy như vậy,

they notified the science team that they found something weird enough

họ thông báo với nhóm nghiên cứu rằng họ đã tìm thấy thứ gì đó kì lạ

that it might be worth following up.

có thể sẽ giúp ích cho nghiên cứu sau này.

And so when the science team looked at it,

Và khi nhóm nghiên cứu nhìn thấy nó,

we're like, "Yeah, there's probably just something wrong with the data."

chúng tôi giống như, "Ồ, chắc là có gì nhầm lẫn với dữ liệu này rồi."

But we looked really, really, really hard,

Nhưng chúng tôi thẩm định chúng rất kỹ

and the data were good.

và dữ liệu hoạt động rất tốt.

And so what was happening had to be astrophysical,

Và chúng tôi chắc chắn đây là một hiện tượng thiên văn

meaning that something in space was getting in the way

nghĩa là có gì đó trong không gian đang di chuyển,

and blocking starlight.

cản ánh sáng của ngôi sao.

And so at this point,

Và lúc này đây, chúng tôi

we set out to learn everything we could about the star

bắt đầu nghiên cứu mọi thứ mình biết về ngôi sao

to see if we could find any clues to what was going on.

liệu có thể tìm thấy manh mối về chuyện đang diễn ra không.

And the citizen scientists who helped us in this discovery,

Và những nhà khoa học không chuyên giúp chúng tôi trong cuộc khám phá,

they joined along for the ride

Họ luôn đồng hành

watching science in action firsthand.

trực tiếp theo dõi những nghiên cứu

First, somebody said, you know, what if this star was very young

Đầu tiên, có người nói rằng, nếu ngôi sao này rất trẻ

and it still had the cloud of material it was born from surrounding it.

vẫn có đám mây vật liệu bao phủ xung quanh.

And then somebody else said,

Và rồi có người khác nói rằng,

well, what if the star had already formed planets,

à, nếu ngôi sao đã hình thành nhiều hành tinh,

and two of these planets had collided,

và 2 trong số hành tinh đó va chạm nhau,

similar to the Earth-Moon forming event.

giống việc hình thành Trái Đất - Mặt Trăng.

Well, both of these theories could explain part of the data,

những lý thuyết này có thể giải thích một phần của dữ liệu,

but the difficulties were that the star showed no signs of being young,

nhưng các dấu hiệu cho thấy đây không phải là một ngôi sao trẻ

and there was no glow from any of the material

Không có sự toả nhiệt từ vật chất

that was heated up by the star's light,

do được đốt nóng bởi ánh sáng của ngôi sao,

and you would expect this if the star was young

điều là dấu hiệu của một ngôi sao mới hình thành.

or if there was a collision and a lot of dust was produced.

hay là nếu có một sự va chạm và nhiều bụi bẩn được sản sinh.

And so somebody else said,

Và có người đề xuất

well, how about a huge swarm of comets

đây có thể là một tập hợp khổng lồ các sao chổi.

that are passing by this star in a very elliptical orbit?

lướt ngang ngôi sao này trong quĩ đạo hình elip

Well, it ends up that this is actually consistent with our observations.

Cuối cùng, giả thiết này có vẻ phù hợp với dữ liệu quan sát của chúng tôi.

But I agree, it does feel a little contrived.

Nhưng tôi đồng ý, điều này có vẻ được sắp xếp trước.

You see, it would take hundreds of comets

Bạn thấy đấy, phải có hàng trăm sao chổi

to reproduce what we're observing.

mới gây ra hiện tượng chúng tôi quan sát.

And these are only the comets

Và chỉ có sao chổi mà thôi.

that happen to pass between us and the star.

tình cờ lướt ngang giữa chúng ta và ngôi sao này.

And so in reality, we're talking thousands to tens of thousands of comets.

Và trong thực tế, chúng ta đang nói đến hàng ngàn đến mười ngàn sao chổi.

But of all the bad ideas we had,

Nhưng trong tất cả những giả thiết tồi tệ mà chúng tôi có,

this one was the best.

đây là lời giải tốt nhất.

And so we went ahead and published our findings.

Và chúng tôi quyết định công bố những khám phá của mình.

Now, let me tell you, this was one of the hardest papers I ever wrote.

Và đây là một trong những bài báo khó nhất mà tôi từng viết.

Scientists are meant to publish results,

Nhà khoa học nào cũng muốn công bố kết quả,

and this situation was far from that.

nhưng tình huống này lạ hoàn toàn khác.

And so we decided to give it a catchy title,

Chúng tôi đã quyết định đặt một tiêu đề thật hấp dẫn,

and we called it: "Where's The Flux?"

và chúng tôi đã gọi nó là "Flux ở nơi đâu?"

I will let you work out the acronym.

Hãy chú ý tới từ viết tắt (WTF)

(Laughter)

(Cười)

So this isn't the end of the story.

Đây chưa phải là hồi kết.

Around the same time I was writing this paper,

Cũng trong lúc đó, tôi viết nghiên cứu này,

I met with a colleague of mine, Jason Wright,

tôi đã gặp đồng nghiệp, Jason Wright,

and he was also writing a paper on Kepler data.

cậu ấy cũng viết nghiên cứu về dữ liệu Kepler.

And he was saying that with Kepler's extreme precision,

Và cậu ấy nói về độ chính xác tuyệt đối của Kepler,

it could actually detect alien megastructures around stars,

có thể phát hiện những quần thể kiến trúc ngoài hành tinh khắp các ngôi sao,

but it didn't.

nhưng lại không phải vậy.

And then I showed him this weird data that our citizen scientists had found,

Sau đó tôi cho cậu ấy xem dữ liệu kì quặc các nhà nghiên cứu không chuyên khám phá

and he said to me,

và cậu ấy đã nói với tôi,

"Aw crap, Tabby.

"Thật phi lý, Tabby

Now I have to rewrite my paper."

Giờ tôi phải viết lại bài nghiên cứu."

So yes, the natural explanations were weak,

Đúng, những lí giải tự nhiên không đủ căn cứ,

and we were curious now.

và chúng tôi cảm thất rất tò mò.

So we had to find a way to rule out aliens.

Chúng tôi phải tìm cách ngăn chặn người ngoài hành tinh.

So together, we convinced a colleague of ours

Cùng nhau, chúng tôi thuyết phục những đồng nghiệp của mình

who works on SETI, the Search for Extraterrestrial Intelligence,

những người làm cho SETI, thuộc dự án tìm kiếm trí tuệ ngoài Trái Đất,

that this would be an extraordinary target to pursue.

đây sẽ là mục tiêu phi thường để theo đuổi.

We wrote a proposal to observe the star

Chúng tôi đề xuất quan sát ngôi sao này

with the world's largest radio telescope at the Green Bank Observatory.

bằng ống nhòm radio lớn nhất thế giới tại đài quan sát Green Bank.

A couple months later,

Vài tháng sau,

news of this proposal got leaked to the press

tin tức về đơn đề nghị bị rò rỉ với báo chí

and now there are thousands of articles,

và giờ có hàng ngàn bài báo,

over 10,000 articles, on this star alone.

hơn 10 000 bài báo, chỉ viết về ngôi sao này.

And if you search Google Images,

Và nếu bạn tìm hình ảnh trên Google,

this is what you'll find.

đây là thứ bạn tìm được.

Now, you may be wondering, OK, Tabby, well,

Giờ, bạn có thể tự vấn, được rồi, Tabby, à,

how do aliens actually explain this light curve?

người ngoài hành tinh thật sự lí giải đường cong ánh sáng này ra sao?

OK, well, imagine a civilization that's much more advanced than our own.

Được rồi, à, hãy hình dung nền văn minh tiên tiến hơn chúng ta nhiều.

In this hypothetical circumstance,

Nếu giả thuyết này là đúng,

this civilization would have exhausted the energy supply of their home planet,

nền văn minh này đã dùng cạn kiệt nguồn năng lượng cho hành tinh của họ,

so where could they get more energy?

họ có thể lấy nhiều năng lượng hơn từ đâu?

Well, they have a host star just like we have a sun,

À, họ có một ngôi sao chủ như chúng ta có mặt trời,

and so if they were able to capture more energy from this star,

và nếu họ có thể thu năng lượng hơn từ ngôi sao này,

then that would solve their energy needs.

họ sẽ giải quyết được nhu cầu về năng lượng.

So they would go and build huge structures.

Họ đã bắt tay xây dựng nhiều kiến trúc khổng lồ.

These giant megastructures,

Những quần thể kiến trúc khổng lồ này,

like ginormous solar panels, are called Dyson spheres.

ví dụ những tấm pin mặt trời khổng lồ, gọi là khối cầu Dyson.

This image above

Bức ảnh này do các hoạ sỹ

are lots of artists' impressions of Dyson spheres.

lấy cảm hưng từ khối cầu Dyson

It's really hard to provide perspective on the vastness of these things,

Thật sự rất khó để hình dung sự đồ sộ của những kiến trúc này,

but you can think of it this way.

nhưng bạn có thể nghĩ như vậy.

The Earth-Moon distance is a quarter of a million miles.

Khoảng cách giữa Trái Đất và Mặt Trăng là 0.25 triệu dặm.

The simplest element on one of these structures

thành phần đơn giản nhất của một trong những cấu trúc này

is 100 times that size.

lớn gấp 100 lần kích thước đó.

They're enormous.

Chúng cực kì lớn.

And now imagine one of these structures in motion around a star.

Hãy tưởng tượng một trong số chúng chuyển động quanh một vì sao.

You can see how it would produce anomalies in the data

Bạn có thể thấy nó gây ra những thông tin lạ trong dữ liệu

such as uneven, unnatural looking dips.

như những chỗ trũng không bằng phẳng và trông không được tự nhiên.

But it remains that even alien megastructures

Nhưng thậm chí những quần thể kiến trúc ngoài lạ

cannot defy the laws of physics.

không thể thách thức qui luật vật lí.

You see, anything that uses a lot of energy

Bạn thấy đó, bất cứ vật gì dùng nhiều năng lượng

is going to produce heat,

sẽ sản sinh một lượng nhiệt,

and we don't observe this.

mà chúng ta không thấy điều đó.

But it could be something as simple

Nhưng có thể có thứ đơn giản

as they're just reradiating it away in another direction,

như chúng chỉ tỏa nhiệt theo một hướng khác,

just not at Earth.

không phải ở Trái Đất.

Another idea that's one of my personal favorites

Một ý tưởng khác liên quan sở thích cá nhân của tôi

is that we had just witnessed an interplanetary space battle

là chúng ta đang chứng kiến cuộc chiến không gian

and the catastrophic destruction of a planet.

và sự tàn phá thảm khốc của một hành tinh.

Now, I admit that this would produce a lot of dust

Giờ, tôi thừa nhận rằng nó sẽ sản sinh nhiều bụi

that we don't observe.

mà chúng ta không thể quan sát được.

But if we're already invoking aliens in this explanation,

Nhưng nếu chúng ta dùng người ngoài hành tinh để giải thích,

then who is to say they didn't efficiently clean up all this mess

vậy ai dám khẳng định là họ đã dọn sạch hoàn toàn đống lộn xộn.

for recycling purposes?

vì mục đích tái chế?

(Laughter)

(Cười)

You can see how this quickly captures your imagination.

Bạn có thể thấy nó thu hút trí tưởng tượng nhanh ra sao?

Well, there you have it.

À, nó đây rồi.

We're in a situation that could unfold

Chúng ta đang trong tình huống có thể mở ra

to be a natural phenomenon we don't understand

một hiện tượng tự nhiên chúng ta chưa biết

or an alien technology we don't understand.

hay công nghệ của người ngoài hành tinh mà chúng ta không thể hiểu.

Personally, as a scientist, my money is on the natural explanation.

Cá nhân tôi là một nhà khoa học, tôi đặt cược vào lí giải khoa học.

But don't get me wrong, I do think it would be awesome to find aliens.

Xin đừng hiểu lầm, tôi nghĩ, thật tuyệt nếu gặp người ngoài hành tinh.

Either way, there is something new and really interesting to discover.

Dù sao thì, có nhiều điều mới, rất thú vị để khám phá.

So what happens next?

Vậy chuyện gì xảy ra tiếp theo?

We need to continue to observe this star

Chúng ta cần tiếp tục quan sát ngôi sao này

to learn more about what's happening.

để nghiên cứu chuyện gì đang diễn ra.

But professional astronomers, like me,

Nhưng những nhà thiên văn chuyên nghiệp, như tôi đây,

we have limited resources for this kind of thing,

chúng tôi bị giới hạn nguồn tài nguyên cho những nghiên cứu như này,

and Kepler is on to a different mission.

và Kepler lại có một nhiệm vụ khác.

And I'm happy to say that once again,

Và tôi rất vui khi nói một lần nữa,

citizen scientists have come in and saved the day.

nhà khoa không chuyên đã tham gia và giúp giải quyết vụ việc.

You see, this time,

Bạn thấy đó, lúc này,

amateur astronomers with their backyard telescopes

những nhà thiên văn nghiệp dư cùng chiếc kính thiên văn

stepped up immediately and started observing this star nightly

ngay lập tức tiến hành quan sát ngôi sao này trong đêm

at their own facilities,

tại sân sau nhà họ,

and I am so excited to see what they find.

và tôi cũng háo hức với những gì họ tìm thấy.

What's amazing to me is that this star would have never been found by computers

Điều khiến thôi ngạc nhiên là chúng ta không hề thấy ngôi sao này trong máy tính

because we just weren't looking for something like this.

vì chúng ta không phải tìm kiếm thứ tương tự.

And what's more exciting

Và điều thú vị hơn

is that there's more data to come.

là sẽ cón nhiều dữ liệu liên quan

There are new missions that are coming up

Có nhiều nhiệm vụ sắp tới

that are observing millions more stars

đó là quan sát hơn hàng triệu ngôi sao

all over the sky.

trên khắp bầu trời.

And just think: What will it mean when we find another star like this?

Hãy nghĩ rằng: Nếu chúng ta thấy ngôi sao khác tương tự, nó có nghĩa là gì

And what will it mean if we don't find another star like this?

và điều gì đang diễn ra nếu chũng ta không tìm được ngôi sao khác như thế?

Thank you.

Cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)