The most mysterious star in the universe | Tabetha Boyajian

Tłumaczenie: Magdalena Putowska Korekta: Marta Konieczna

Extraordinary claims require extraordinary evidence,

Niezwykłe twierdzenia wymagają wyjątkowych dowodów,

and it is my job, my responsibility, as an astronomer

moją pracą i odpowiedzialnością, jako astronoma,

jest przypominać ludziom, że hipoteza obcych

to remind people that alien hypotheses should always be a last resort.

powinna być brana pod uwagę jako ostatnia.

Now, I want to tell you a story about that.

Opowiem wam krótką historię.

It involves data from a NASA mission,

Obejmuje ona dane z NASA, zwykłych ludzi

ordinary people and one of the most extraordinary stars in our galaxy.

oraz jedną z najbardziej niezwykłych gwiazd w naszej galaktyce.

It began in 2009 with the launch of NASA's Kepler mission.

Wszystko zaczęło się w 2009 roku wraz z wystartowaniem misji NASA Kepler.

Głównym jej celem było odnalezienie

Kepler's main scientific objective

planet spoza Układu Słonecznego.

was to find planets outside of our solar system.

Osiągnęliśmy to, wpatrując się w punkt na niebie,

It did this by staring at a single field in the sky,

this one, with all the tiny boxes.

dokładnie ten, jeden z wielu.

And in this one field,

W tym jednym punkcie

it monitored the brightness of over 150,000 stars

monitorowaliśmy jasność ponad 150 tysięcy gwiazd,

continuously for four years,

nieprzerwanie przez 4 lata,

taking a data point every 30 minutes.

zbierając dane co 30 minut.

It was looking for what astronomers call a transit.

Szukaliśmy tego, co astronomowie nazywają tranzytem.

This is when the planet's orbit is aligned in our line of sight,

To oznacza, że orbity planety i gwiazdy znajdują się w jednej linii tak,

just so that the planet crosses in front of a star.

że planeta przechodzi przed gwiazdą.

And when this happens, it blocks out a tiny bit of starlight,

Kiedy to się stanie, część światła gwiazdy zostaje zablokowana,

co widzicie jako spadki na tej krzywej.

which you can see as a dip in this curve.

And so the team at NASA had developed very sophisticated computers

Zespół NASA wykorzystał bardzo zaawansowane komputery

do szukania tranzytów we wszystkich danych Keplera.

to search for transits in all the Kepler data.

W czasie, gdy opublikowano pierwsze dane,

At the same time of the first data release,

astronomowie z Yale zastanawiali się nad interesującą kwestią.

astronomers at Yale were wondering an interesting thing:

What if computers missed something?

A co, jeśli komputer coś pominął?

Rozpoczęliśmy więc obywatelski projekt Odkrywców Planet,

And so we launched the citizen science project called Planet Hunters

to have people look at the same data.

aby ludzie mogli sprawdzić te same dane.

The human brain has an amazing ability for pattern recognition,

Ludzki mózg posiada niezwykłe możliwości łączenia danych,

sometimes even better than a computer.

czasem lepsze nawet niż komputer.

However, there was a lot of skepticism around this.

Ciągle jednak było dużo sceptycyzmu wokół tego.

My colleague, Debra Fischer, founder of the Planet Hunters project,

Moja koleżanka, Debra Fisher, założycielka projektu Odkrywców Planet,

said that people at the time were saying,

powiedziała, że ludzie w tamtym czasie mówili,

"You're crazy. There's no way that a computer will miss a signal."

"Jesteś szalona. Nie ma możliwości, żeby komputer coś pominął."

And so it was on, the classic human versus machine gamble.

I tak się to toczyło. Człowiek kontra maszyna.

And if we found one planet, we would be thrilled.

Gdybyśmy odkryli planetę, bylibyśmy zachwyceni.

Gdy dołączyłam do zespołu 4 lata temu,

When I joined the team four years ago,

we had already found a couple.

już kilka planet było odnalezionych.

And today, with the help of over 300,000 science enthusiasts,

Dzisiaj wraz z pomocą ponad 300 tysięcy naukowców entuzjastów

odkryliśmy ich dziesiątki,

we have found dozens,

and we've also found one of the most mysterious stars

odkryliśmy również jedną z najbardziej tajemniczych gwiazd

w naszej galaktyce.

in our galaxy.

Aby to zrozumieć, pozwólcie mi pokazać,

So to understand this,

let me show you what a normal transit in Kepler data looks like.

jak wygląda normalny tranzyt z danych Keplera.

On this graph on the left-hand side you have the amount of light,

Na tym wykresie lewa strona pokazuje ilość światła,

a na dole widać upływający czas.

and on the bottom is time.

The white line is light just from the star,

Biała linia jest światłem gwiazdy,

którą astronomowie nazywają krzywą światła.

what astronomers call a light curve.

Now, when a planet transits a star, it blocks out a little bit of this light,

Kiedy planeta dokonuje tranzytu, blokuje część światła gwiazdy,

and the depth of this transit reflects the size of the object itself.

pokazując w ten sposób swój rozmiar.

And so, for example, let's take Jupiter.

Dla przykładu weźmy Jowisza.

Planets don't get much bigger than Jupiter.

Planety nie są raczej większe od Jowisza.

Jupiter will make a one percent drop in a star's brightness.

Jowisz może zabrać 1% ze światła gwiazdy.

Earth, on the other hand, is 11 times smaller than Jupiter,

Ziemia jest 11 razy mniejsza od Jowisza

and the signal is barely visible in the data.

i jej sygnał byłby dla nas ledwie widoczny.

So back to our mystery.

Wróćmy do tajemniczej gwiazdy.

A few years ago, Planet Hunters were sifting through data looking for transits,

Kilka lat temu Odkrywcy Planet, przeszukując dane tranzytów,

and they spotted a mysterious signal coming from the star KIC 8462852.

natrafili na tajemniczy sygnał dobiegający od gwiazdy KIC 8462852.

The observations in May of 2009 were the first they spotted,

Pierwsze informacje pojawiły się w maju 2009 roku

and they started talking about this in the discussion forums.

na forach internetowych.

They said and object like Jupiter

Pisano, że obiekt wielkości Jowisza

would make a drop like this in the star's light,

mógłby zrobić taki spadek światła gwiazdy,

but they were also saying it was giant.

ale pisali też, że był ogromny.

You see, transits normally only last for a few hours,

Normalny tranzyt trwa kilka godzin,

and this one lasted for almost a week.

a ten trwał prawie przez tydzień.

They were also saying that it looks asymmetric,

Pisano też, że wyglądał na asymetryczny,

meaning that instead of the clean, U-shaped dip that we saw with Jupiter,

co oznacza, że zamiast widzieć kształt litery U, jak przy Jowiszu,

it had this strange slope that you can see on the left side.

widzimy dziwne nachylenie z lewej strony wykresu.

This seemed to indicate

Oznaczało to prawdopodobnie,

that whatever was getting in the way and blocking the starlight

że cokolwiek pojawiło się i blokowało światło gwiazdy,

nie było okrągłe jak planeta.

was not circular like a planet.

Pojawiło się jeszcze kilka spadków na wykresie,

There are few more dips that happened,

ale przez następnych kilka lat nic więcej się nie działo.

but for a couple of years, it was pretty quiet.

And then in March of 2011, we see this.

Nagle, w Marcu 2011 roku, zobaczyliśmy coś takiego.

Światło gwiazdy zmniejszyło się o całe 15%,

The star's light drops by a whole 15 percent,

a to bardzo dużo, jeśli przełożymy na wielkość planety,

and this is huge compared to a planet,

which would only make a one percent drop.

która mogłaby spowodować taki spadek światła.

We described this feature as both smooth and clean.

Opisaliśmy ten obiekt jako gładki i łagodny.

A także asymetryczny,

It also is asymmetric,

powodujący stopniowe zaciemnienie na prawie cały tydzień.

having a gradual dimming that lasts almost a week,

and then it snaps right back up to normal in just a matter of days.

Następnie stawał się z powrotem normalny w ciągu zaledwie kilku dni.

And again, after this, not much happens

Ponownie, zaraz po tym niewiele się działo,

until February of 2013.

aż do lutego 2013 roku.

Things start to get really crazy.

To było na prawdę szalone.

There is a huge complex of dips in the light curve that appear,

To olbrzymie zgrupowanie spadków w krzywej światła, które pojawia się

i trwa około stu dni,

and they last for like a hundred days,

all the way up into the Kepler mission's end.

aż do zakończenia misji Keplera.

These dips have variable shapes.

Spadki mają różne kształty.

Some are very sharp, and some are broad,

Część jest bardzo ostra, część szeroka,

and they also have variable durations.

mają także różne okresy.

Some last just for a day or two, and some for more than a week.

Jedne trwają dzień lub dwa, a inne ponad tydzień.

Pojawiają się również tendencje w górę i w dół, wewnątrz niektórych spadków,

And there's also up and down trends within some of these dips,

almost like several independent events were superimposed on top of each other.

jakby kilka niezależnych wydarzeń było nałożonych jedne na drugie.

And at this time, this star drops in its brightness over 20 percent.

W tym czasie światło gwiazdy obniżyło się o ponad 20%.

To oznacza, że cokolwiek blokowało światło,

This means that whatever is blocking its light

has an area of over 1,000 times the area of our planet Earth.

było większe ponad 1000 razy niż Ziemia.

This is truly remarkable.

To niezwykłe.

And so the citizen scientists, when they saw this,

Gdy zauważyli to naukowcy entuzjaści,

they notified the science team that they found something weird enough

poinformowali grupę naukowców, że znaleźli coś tak dziwnego,

that it might be worth following up.

że warto się tym bliżej zainteresować.

And so when the science team looked at it,

Kiedy grupa naukowców spojrzała na dane,

we're like, "Yeah, there's probably just something wrong with the data."

powiedzieli coś w stylu: "To prawdopodobnie błędne dane".

Ale sprawdziliśmy wszystko bardzo dokładnie

But we looked really, really, really hard,

and the data were good.

i dane były poprawne.

And so what was happening had to be astrophysical,

To oznacza, że coś astrofizycznego,

meaning that something in space was getting in the way

znajdującego się w przestrzeni kosmicznej, pojawiło się na drodze

and blocking starlight.

i blokowało światło gwiazdy.

A więc w tym momencie,

And so at this point,

zaczęliśmy się uczyć wszystkiego, co mogliśmy o tej gwieździe,

we set out to learn everything we could about the star

to see if we could find any clues to what was going on.

aby znaleźć jakiekolwiek wskazówki, mówiące nam, co się dzieje.

And the citizen scientists who helped us in this discovery,

Naukowcy entuzjaści, którzy pomogli nam dokonać odkrycia,

they joined along for the ride

dołączyli się do nas,

watching science in action firsthand.

obserwując naukę w akcji.

Na początku ktoś powiedział, że może to bardzo młoda gwiazda,

First, somebody said, you know, what if this star was very young

and it still had the cloud of material it was born from surrounding it.

ciągle otoczona chmurą materiału, z którego powstała.

Ktoś inny powiedział,

And then somebody else said,

well, what if the star had already formed planets,

że może gwiazda posiada dopiero uformowane planety,

and two of these planets had collided,

a dwie z nich uległy kolizji,

similar to the Earth-Moon forming event.

podobnej do tej, która uformowała Ziemię i Księżyc.

Well, both of these theories could explain part of the data,

Obydwie teorie tłumaczyły część danych,

ale nie było żadnych dowodów na to, że gwiazda jest młoda,

but the difficulties were that the star showed no signs of being young,

and there was no glow from any of the material

i nie widać było żadnego blasku z materiału gwiazdy,

that was heated up by the star's light,

ogrzewanego poprzez promieniowanie gwiazdy,

and you would expect this if the star was young

a tego przecież oczekujesz, patrząc na młodą gwiazdę.

or if there was a collision and a lot of dust was produced.

Albo jeśli była kolizja i pojawiło się bardzo dużo pyłu.

And so somebody else said,

Ktoś inny powiedział,

well, how about a huge swarm of comets

"A co powiecie na wielki rój komet,

that are passing by this star in a very elliptical orbit?

który może mijać gwiazdę na eliptycznej orbicie?"

Tym zakończyliśmy rozważania na temat naszych obserwacji.

Well, it ends up that this is actually consistent with our observations.

Ale zgadzam się, że jest to trochę naciągane.

But I agree, it does feel a little contrived.

You see, it would take hundreds of comets

Potrzebnych by było tysiące komet,

to reproduce what we're observing.

żeby stworzyć to, co zaobserwowaliśmy.

And these are only the comets

A to tylko te komety,

that happen to pass between us and the star.

które przeleciały pomiędzy nami a gwiazdą.

And so in reality, we're talking thousands to tens of thousands of comets.

Więc w rzeczywistości, mówimy o tysiącach lub dziesiątkach tysięcy komet.

But of all the bad ideas we had,

Ale ze wszystkich złych pomysłów, które mieliśmy,

this one was the best.

ten był najlepszy.

And so we went ahead and published our findings.

Postanowiliśmy opublikować nasze odkrycie.

Now, let me tell you, this was one of the hardest papers I ever wrote.

Był to jeden z najcięższych artykułów,

jakie kiedykolwiek napisałam.

Scientists are meant to publish results,

Naukowcy powinni publikować wyniki badań,

a obecna sytuacja była daleka od tego.

and this situation was far from that.

And so we decided to give it a catchy title,

Postanowiliśmy nadać artykułowi chwytliwy tytuł,

zdecydowaliśmy się na "Gdzie jest strumień?"

and we called it: "Where's The Flux?"

I will let you work out the acronym.

Pozwolę wam zastanowić się nad akronimem.

(Śmiech)

(Laughter)

So this isn't the end of the story.

To nie koniec historii.

Around the same time I was writing this paper,

W czasie, kiedy pisałam artykuł,

I met with a colleague of mine, Jason Wright,

spotkałam się z kolegą, Jasonem Wrightem,

and he was also writing a paper on Kepler data.

który też pisał artykuł na podstawie danych Keplera.

And he was saying that with Kepler's extreme precision,

Twierdził, że przy pomocy tych niezwykle precyzyjnych danych

it could actually detect alien megastructures around stars,

można odkryć obce megastruktury dookoła gwiazd,

but it didn't.

ale jak dotąd się to nie udało.

And then I showed him this weird data that our citizen scientists had found,

Wtedy pokazałam mu te dziwne dane, które odkryli naukowcy entuzjaści,

and he said to me,

powiedział mi,

"Aw crap, Tabby.

"O kurcze, Tabby."

Now I have to rewrite my paper."

"Teraz muszę przepisać mój artykuł."

So yes, the natural explanations were weak,

Tak, nasze wyjaśnienie miało luki,

a teraz byliśmy jeszcze bardziej ciekawi.

and we were curious now.

Musieliśmy znaleźć drogę do wyeliminowania rozwiązania z obcymi.

So we had to find a way to rule out aliens.

So together, we convinced a colleague of ours

Wspólnie przekonaliśmy naszych współpracowników

pracujących przy SETI, czyli Poszukiwaniu Pozaziemskich Cywilizacji,

who works on SETI, the Search for Extraterrestrial Intelligence,

that this would be an extraordinary target to pursue.

że to będzie dla nich bardzo ciekawy cel poszukiwań.

Napisaliśmy wniosek do Green Bank Observatory,

We wrote a proposal to observe the star

with the world's largest radio telescope at the Green Bank Observatory.

skąd mogliśmy obserwować naszą gwiazdę

przez największy na świecie radioteleskop.

Kilka miesięcy później

A couple months later,

news of this proposal got leaked to the press

informacje o naszym wniosku przedostały się do prasy

and now there are thousands of articles,

i powstało tysiące artykułów,

over 10,000 articles, on this star alone.

ponad 10 000 artykułów na temat tej jednej gwiazdy.

And if you search Google Images,

Jeśli poszukacie w grafice Google,

this is what you'll find.

to właśnie znajdziecie.

Now, you may be wondering, OK, Tabby, well,

Jeśli się zastanawiacie, "OK Tabby, w jaki sposób,

obcy tłumaczą zakrzywienia światła wokół tej gwiazdy?"

how do aliens actually explain this light curve?

Wyobraźcie sobie cywilizację, o wiele bardziej rozwiniętą od naszej.

OK, well, imagine a civilization that's much more advanced than our own.

In this hypothetical circumstance,

W tych hipotetycznych okolicznościach,

this civilization would have exhausted the energy supply of their home planet,

ta cywilizacja mogła wykorzystać zapasy energii swojej planety,

so where could they get more energy?

więc gdzie może ona szukać więcej energii?

Well, they have a host star just like we have a sun,

Mogą mieć centralną gwiazdę, taką jak nasze Słońce,

and so if they were able to capture more energy from this star,

i jeśli są w stanie gromadzić jej energię,

then that would solve their energy needs.

to tak rozwiązują swój problem.

So they would go and build huge structures.

Mogą więc budować do tego celu olbrzymie struktury.

These giant megastructures,

Te gigantyczne megastruktury,

olbrzymie panele słoneczne, nazywają się sferami Dysona.

like ginormous solar panels, are called Dyson spheres.

This image above

Te obrazy powyżej pokazują

are lots of artists' impressions of Dyson spheres.

wiele artystycznych wyobrażeń o sferach Dysona.

It's really hard to provide perspective on the vastness of these things,

Jest naprawdę bardzo ciężko pokazać ogrom tych struktur,

ale możecie sobie je wyobrazić w taki sposób.

but you can think of it this way.

The Earth-Moon distance is a quarter of a million miles.

Odległość między Ziemią a Księżycem to 400 tysięcy kilometrów.

Najprostszy element tej struktury

The simplest element on one of these structures

is 100 times that size.

jest 100 razy większy.

They're enormous.

Są kolosalne.

A teraz wyobraźcie sobie ruch jednej z tych struktur wokół gwiazdy.

And now imagine one of these structures in motion around a star.

You can see how it would produce anomalies in the data

Widać, że mogą tworzyć się anomalie w danych,

such as uneven, unnatural looking dips.

jak te nienaturalnie spadki na wykresach.

But it remains that even alien megastructures

Ale nadal, nawet megastruktury obcych,

cannot defy the laws of physics.

nie mogą się przeciwstawiać prawom fizyki.

You see, anything that uses a lot of energy

Wszystko, co zużywa tyle energii,

is going to produce heat,

produkuje ciepło,

and we don't observe this.

którego my nie obserwujemy.

But it could be something as simple

Może też zachodzić coś tak prostego,

as they're just reradiating it away in another direction,

jak odprowadzenie ciepła w innym kierunku

niż Ziemia.

just not at Earth.

Inny pomysł, mój ulubiony,

Another idea that's one of my personal favorites

is that we had just witnessed an interplanetary space battle

to ten, że jesteśmy właśnie świadkami międzygalaktycznej bitwy

i obserwujemy zniszczenie planety.

and the catastrophic destruction of a planet.

Now, I admit that this would produce a lot of dust

To powinno prowadzić do powstania wielkiej ilości pyłu,

that we don't observe.

czego nie obserwujemy.

But if we're already invoking aliens in this explanation,

Ale jeśli i tak dopuszczamy wyjaśnienie zawierające obcych,

to kto powiedział, że nie sprzątają oni tego bałaganu

then who is to say they didn't efficiently clean up all this mess

for recycling purposes?

w celach ekologicznych?

(Laughter)

(Śmiech)

You can see how this quickly captures your imagination.

Widzicie, jak szybko zawładnęło to waszą wyobraźnią.

Well, there you have it.

No to macie.

Jesteśmy w sytuacji, która może dotyczyć

We're in a situation that could unfold

to be a natural phenomenon we don't understand

naturalnego fenomenu, którego nie rozumiemy

or an alien technology we don't understand.

lub obcej technologii, której nie rozumiemy.

Personally, as a scientist, my money is on the natural explanation.

Osobiście, jako naukowiec, stawiam na naturalne wyjaśnienie.

Ale nie odbierzcie mnie źle, sądzę, że byłoby super znaleźć obcych.

But don't get me wrong, I do think it would be awesome to find aliens.

Either way, there is something new and really interesting to discover.

Tak czy inaczej, coś nowego i bardzo ciekawego czeka na odkrycie.

Co wydarzy się dalej?

So what happens next?

We need to continue to observe this star

Musimy kontynuować obserwacje gwiazdy,

to learn more about what's happening.

aby nauczyć się więcej na jej temat.

Ale profesjonalni astronomowie, jak ja,

But professional astronomers, like me,

we have limited resources for this kind of thing,

mają ograniczone środki do tego celu,

and Kepler is on to a different mission.

a Kepler służy innej misji.

And I'm happy to say that once again,

Jestem szczęśliwa, mogąc powiedzieć,

citizen scientists have come in and saved the day.

że naukowcy entuzjaści mogą wiele osiągnąć.

You see, this time,

W tym momencie,

amateur astronomers with their backyard telescopes

astronomowie amatorzy z teleskopami w ogródkach

mogą właśnie wyjść i zacząć obserwować tę gwiazdę

stepped up immediately and started observing this star nightly

na własnym sprzęcie.

at their own facilities,

and I am so excited to see what they find.

Jestem bardzo ciekawa, co znajdą.

What's amazing to me is that this star would have never been found by computers

Co niesamowite, ta gwiazda mogłaby nigdy nie zostać odnaleziona przez komputery,

because we just weren't looking for something like this.

ponieważ nigdy nie szukaliśmy niczego podobnego.

And what's more exciting

Co jest jeszcze bardziej ekscytujące,

is that there's more data to come.

pojawi się jeszcze więcej danych.

There are new missions that are coming up

Pojawią się nowe misje,

that are observing millions more stars

będą obserwowane miliony gwiazd

all over the sky.

na całym niebie.

And just think: What will it mean when we find another star like this?

Pomyślcie: co to będzie oznaczać, jeśli znajdziemy jeszcze jedną taką gwiazdę?

And what will it mean if we don't find another star like this?

A co, jeśli nie znajdziemy?

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)