David Gallo: The deep oceans: a ribbon of life

David Gallo - Okyanusun derinliklerindeki hayata dair

Çeviri: B. Duygu Özpolat Gözden geçirme: Sancak Gülgen

(Applause)

(Alkış)

David Gallo: This is Bill Lange. I'm Dave Gallo.

David Gallo: Bu Bill Lange. Ben de Dave Gallo.

And we're going to tell you some stories from the sea here in video.

Size video görüntüleriyle denizlerden bazı öyküler anlatacağız.

We've got some of the most incredible video of Titanic that's ever been seen,

Elimizde Titanik'in şimdiye dek çekilmiş en muazzam görüntüleri var

and we're not going to show you any of it.

ama size bunların hiçbirini göstermeyeceğiz.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

The truth of the matter is that the Titanic --

İşin gerçeği şu ki, her ne kadar Titanik

even though it's breaking all sorts of box office records --

birçok hasılat rekoru kırmış olsa da

it's not the most exciting story from the sea.

Titanik'in öyküsü denizlere dair en ilginç öykü değil.

And the problem, I think, is that we take the ocean for granted.

Problem şu ki, okyanusların değerini bilmiyoruz.

When you think about it, the oceans are 75 percent of the planet.

Düşünürseniz, okyanuslar gezegenin %75'ini oluşturuyor.

Most of the planet is ocean water.

Gezegenin çoğunluğu okyanus suyu.

The average depth is about two miles.

Ortalama derinlik yaklaşık 3 kilometre.

Part of the problem, I think, is we stand at the beach,

Bence problemin bir kısmı şurada: Plajda duruyoruz

or we see images like this of the ocean,

ya da buradaki gibi bir okyanus fotoğrafına bakıyoruz

and you look out at this great big blue expanse, and it's shimmering

ve bu masmavi engin genişliğe bakıyorsunuz, parıl parıl parıldıyor

and it's moving and there's waves and there's surf and there's tides,

hareket ediyor, orada dalgalar var, dalgalar kırılıyor, gel gitler oluyor,

but you have no idea for what lies in there.

ama bunun altında ne olduğuna dair fikriniz yok.

And in the oceans, there are the longest mountain ranges on the planet.

Ama okyanuslarda, gezegenin en uzun sıradağları var.

Most of the animals are in the oceans.

Hayvanların çoğu okyanuslarda.

Most of the earthquakes and volcanoes are in the sea,

Çoğu deprem ve yanardağ patlamaları bu sularda,

at the bottom of the sea.

okyanusun dibinde gerçekleşiyor.

The biodiversity and the biodensity in the ocean is higher, in places,

Biyolojik çeşitlilik ve yoğunluk okyanusun kimi bölgelerinde,

than it is in the rainforests.

yağmur ormanlarına kıyasla daha yüksek.

It's mostly unexplored, and yet there are beautiful sights like this

Okyanusların büyük bölümü hala keşfefilmedi ama yine de elimizde

that captivate us and make us become familiar with it.

şunun gibi bizi cezbeden ve okyanuslara aşina kılan görüntüler var.

But when you're standing at the beach, I want you to think

Ama bir plajda denize karşı dikilirken, şunu düşünmenizi istiyorum:

that you're standing at the edge of a very unfamiliar world.

O anda, çok acayip bir dünyanın kenarında durmaktasınız.

We have to have a very special technology

Bu acayip dünyaya ulaşabilmek için

to get into that unfamiliar world.

çok özel bir teknolojiye sahip olmamız gerekiyor.

We use the submarine Alvin and we use cameras,

Biz Alvin isimli denizaltını ve kameraları kullanıyoruz.

and the cameras are something that Bill Lange has developed with the help of Sony.

Bu kameralar Bill Lange'nin Sony'nin yardımıyla geliştirdiği şeyler.

Marcel Proust said, "The true voyage of discovery

"Gerçek keşif, yeni manzaralar aramakta değil

is not so much in seeking new landscapes as in having new eyes."

yeni gözlere sahip olmaktadır" demişti Marcel Proust.

People that have partnered with us have given us new eyes,

Bizimle çalışan insanlar da bize yeni gözler verdiler,

not only on what exists --

sadece varolanı, deniz tabanındaki --

the new landscapes at the bottom of the sea --

yeni manzaraları gösteren gözler değil --

but also how we think about life on the planet itself.

gezegendeki yaşama bakışımızı da değiştiren gözler.

Here's a jelly.

İşte bir denizanası.

It's one of my favorites, because it's got all sorts of working parts.

En sevdiklerimden biri bu, çünkü iş gören çeşitli bölümleri var.

This turns out to be the longest creature in the oceans.

Bu, okyanustaki en uzun yaratıklardan biri.

It gets up to about 150 feet long.

Uzunluğu 45 metreye kadar çıkabiliyor.

But see all those different working things?

Harıl harıl çalışan şu değişik şeyleri görüyor musunuz?

I love that kind of stuff.

Bu tip şeylere hasta olurum.

It's got these fishing lures on the bottom. They're going up and down.

Altında balık oltaları var. Yukarı aşağı hareket ediyor bunlar.

It's got tentacles dangling, swirling around like that.

Sallanan, kıvrılıp duran tentakülleri var.

It's a colonial animal.

Bu, kolonici bir hayvan.

These are all individual animals

Bunların hepsi birbirine yapışmış ve

banding together to make this one creature.

bir yaratık haline gelmiş tek tek hayvanlar.

And it's got these jet thrusters up in front

Ve önünde şu jet iticileri var

that it'll use in a moment, and a little light.

birazdan kullancak bunları. Bir de küçük ışığı var.

If you take all the big fish and schooling fish and all that,

Eğer bütün büyük balıkları ve balık sürülerini alıp

put them on one side of the scale, put all the jelly-type of animals

terazinin bir kefesine, bu jelsi hayvanları da öteki kefesine koyarsanız

on the other side, those guys win hands down.

jelsi hayvanlar açık arayla ağır basacaktır.

Most of the biomass in the ocean is made out of creatures like this.

Okyanus biyokütlesinin çoğu bunlar gibi yaratıklardan oluşur.

Here's the X-wing death jelly.

İşte size X-wing ölüm jeli.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

The bioluminescence -- they use the lights for attracting mates

Biyoışıma - hem karşı cinsin ve avın ilgisini çekmek

and attracting prey and communicating.

hem de iletişim için ışıkları kullanıyorlar.

We couldn't begin to show you our archival stuff from the jellies.

Jelsi yaratıklarla ilgili arşvimizi size bir göstermeye başlasak bitiremeyiz.

They come in all different sizes and shapes.

Çok farklı büyüklükleri ve şekilleri var.

Bill Lange: We tend to forget about the fact that the ocean is miles deep

Bill Lange: Okyanusların ortalama kilometrelerce derinlikte olduğunu hep unutuyoruz

on average, and that we're real familiar with the animals

ve aslında sadece 60 ila 100 metre derinlikteki

that are in the first 200 or 300 feet, but we're not familiar

hayvanlara aşinayız, fakat tâ en dipte

with what exists from there all the way down to the bottom.

neyin bulunduğu hakkında hiçbir fikrimiz yok.

And these are the types of animals

Ve bunlar üç boyutlu düzlemde yaşayan

that live in that three-dimensional space,

mikro-yer çekimli ama henüz

that micro-gravity environment that we really haven't explored.

keşfetmediğimiz bu ortamdaki çeşit çeşit hayvanlar.

You hear about giant squid and things like that,

Dev mürekkep balığı ve benzeri şeyleri duymuşsunuzdur,

but some of these animals get up to be approximately 140, 160 feet long.

ama bu hayvanların kimisinin uzunluğu 42-48 metreye kadar olabiliyor.

They're very little understood.

Haklarında çok az şey biliyoruz.

DG: This is one of them, another one of our favorites, because it's a little octopod.

DG: Bu onlardan biri, yine en sevdiklerimizden, çünkü o küçük bir ahtapod.

You can actually see through his head.

Transparan kafasından diğer tarafı görebilirsiniz.

And here he is, flapping with his ears and very gracefully going up.

Burada kulaklarını çırpıyor ve zarafetle yukarı çıkıyor.

We see those at all depths and even at the greatest depths.

Bunlara tüm derinliklerde hatta en derinlerde rastlıyoruz.

They go from a couple of inches to a couple of feet.

Birkaç santimden bir metreye kadar olabiliyorlar.

They come right up to the submarine --

Denizaltının karşısına geçiyorlar

they'll put their eyes right up to the window and peek inside the sub.

pencereye gözlerini dikiyorlar ve içeri bakıyorlar.

This is really a world within a world,

Bu gerçekten dünya içinde bir başka dünya,

and we're going to show you two.

size bunlardan iki tanesini göstereceğiz.

In this case, we're passing down through the mid-ocean and we see creatures like this.

Burada, okyanusun ortasından geçiyoruz ve şunun gibi yaratıklar görüyoruz.

This is kind of like an undersea rooster.

Bu adeta bir denizaltı horozu.

This guy, that looks incredibly formal, in a way.

Bu eleman, bir şekilde acayip ciddi görünüyor.

And then one of my favorites. What a face!

Yine en sevdiklerimden biri. Ne surat var ama!

This is basically scientific data that you're looking at.

Bu gördükleriniz aslında bilimsel veriler.

It's footage that we've collected for scientific purposes.

Bu görüntüleri bilimsel amaçlar için çektik.

And that's one of the things that Bill's been doing,

Ve bu Bill'in yapmakta olduğu şeylerden biri,

is providing scientists with this first view of animals like this,

bilim insanlarına bunun gibi hayvanların ve yaşadıkları yerlerin

in the world where they belong.

ilk görüntülerini sağlıyor.

They don't catch them in a net.

Hayvanları ağla yakalamıyorlar.

They're actually looking at them down in that world.

Onlara, o dünyaya gidip orada bakıyorlar.

We're going to take a joystick,

Şimdi bir joystik alacağız elimize,

sit in front of our computer, on the Earth,

Dünya'daki bir bilgisayarın karşısına oturacağız,

and press the joystick forward, and fly around the planet.

ve gezegende uçmak için, joystiği ittireceğiz.

We're going to look at the mid-ocean ridge,

Okyanusun ortasındaki şeride bakacağız,

a 40,000-mile long mountain range.

65 bin km uzunluğundaki bir dağ sırasına.

The average depth at the top of it is about a mile and a half.

Bu dağ sırasının tepesindeki derinlik yaklaşık 2,5 km.

And we're over the Atlantic -- that's the ridge right there --

Ve Atlantik'in üzerindeyiz, işte şerit tam orada,

but we're going to go across the Caribbean, Central America,

ama biz Orta Amerika'da Karayipler'in üzerinden geçeceğiz

and end up against the Pacific, nine degrees north.

ve Pasifik'e doğru duracağız, Pasifik'in dokuz derece kuzeyinde.

We make maps of these mountain ranges with sound, with sonar,

Ses ve sonar kullanarak, bu dağ sıralarının haritalarını çıkarıyoruz

and this is one of those mountain ranges.

işte bu da o sıradağlardan biri.

We're coming around a cliff here on the right.

Sağda bir uçuruma yaklaşıyoruz.

The height of these mountains on either side of this valley

Bu vadinin iki yanındaki dağların yüksekliği

is greater than the Alps in most cases.

çoğu yerde Alpler'den daha fazla.

And there's tens of thousands of those mountains out there that haven't been mapped yet.

Orada henüz haritası çıkarılmamış on binlerce dağ var.

This is a volcanic ridge.

Bu, yanardağ şeridi.

We're getting down further and further in scale.

Ölçeğimiz git gide küçülüyor.

And eventually, we can come up with something like this.

Ve nihayet elimize geçen bu.

This is an icon of our robot, Jason, it's called.

Şuradaki, Jason isimli robotumuzun imgesi.

And you can sit in a room like this,

Ve böyle bir odada oturup

with a joystick and a headset, and drive a robot like that

elinizde joystik, kulağınızda kulaklık ile bunun gibi bir robotu

around the bottom of the ocean in real time.

okyanus tabanında oradan oraya sürebilirsiniz.

One of the things we're trying to do at Woods Hole with our partners

Woods Hole'daki iş arkadaşlarımızla yapmaya çalıştığımız şeylerden biri

is to bring this virtual world --

bu sanal dünyayı, bu dünyayı,

this world, this unexplored region -- back to the laboratory.

keşfedilmemiş bu bölgeyi, laboratuvara taşımak.

Because we see it in bits and pieces right now.

Çünkü şu anda onu parça parça görebiliyoruz.

We see it either as sound, or we see it as video,

Ya ses ya da video olarak görebiliyoruz,

or we see it as photographs, or we see it as chemical sensors,

ya fotoğraflar halinde ya kimyasal almaçlar olarak görebiliyoruz,

but we never have yet put it all together into one interesting picture.

fakat hala tamamını ilginç bir resim olarak bir araya getiremedik.

Here's where Bill's cameras really do shine.

Bu, Bill'in kameralarının şov yaptıkları yer.

This is what's called a hydrothermal vent.

Buna hidrotermal menfez deniyor.

And what you're seeing here is a cloud of densely packed,

Ve bu gördüğünüz, yoğun bir şekilde bir araya gelmiş

hydrogen-sulfide-rich water

hidrojen sülfitçe zengin bir su bulutu,

coming out of a volcanic axis on the sea floor.

deniz tabanındaki yanardağ ekseninden çıkıyor.

Gets up to 600, 700 degrees F, somewhere in that range.

315 ila 375 santigrata, yani o civarda bir sıcaklığa çıkabiliyor.

So that's all water under the sea --

Yani bu, denizin altındaki su --

a mile and a half, two miles, three miles down.

iki, dört, altı kilometre aşağıda.

And we knew it was volcanic back in the '60s, '70s.

Ve biliyoruz ki 60'lar ve 70'lerde volkanikti.

And then we had some hint that these things existed

Elimizde bu şeylerin orada, o eksen boyunca

all along the axis of it, because if you've got volcanism,

bulunduğuna dair ipuçları var, çünkü yanardağ etkinliği var,

water's going to get down from the sea into cracks in the sea floor,

su denizden, deniz tabanındaki çatlaklara girecek,

come in contact with magma, and come shooting out hot.

magma ile karşılaşacak ve çok ısınmış halde dışarı püskürecek.

We weren't really aware that it would be so rich with sulfides, hydrogen sulfides.

Fakat hidrojen sülfitçe bu kadar zengin olacağından haberimiz yoktu.

We didn't have any idea about these things, which we call chimneys.

Baca adını verdiğimiz bu şeyler hakkında zerre kadar fikrimiz yoktu.

This is one of these hydrothermal vents.

İşte bu, hidrotermal menfezlerden bir tanesi.

Six hundred degree F water coming out of the Earth.

315 santigrat derece sıcaklığındaki su Dünya'dan fışkırıyor.

On either side of us are mountain ranges that are higher than the Alps,

İki yanımızdaki dağ sıraları Alpler'den de yüksek,

so the setting here is very dramatic.

yani buradaki manzara oldukça etkileyici.

BL: The white material is a type of bacteria

BL: Oradaki beyaz madde bir tür bakteri

that thrives at 180 degrees C.

180 santigrat derecede yaşamını sürdürüyor.

DG: I think that's one of the greatest stories right now

DG: Bence, bugün denizin dibinde şahit olduğumuz

that we're seeing from the bottom of the sea,

en muhteşem öykülerden biri,

is that the first thing we see coming out of the sea floor

yanardağ patlamasının ardından tabandan çıktığını

after a volcanic eruption is bacteria.

gördüğümüz ilk şeyin bakteriler olması.

And we started to wonder for a long time,

Nitekim çok uzun zamandır, onların buraya

how did it all get down there?

nasıl gelmiş olduğunu merak ediyoruz.

What we find out now is that it's probably coming from inside the Earth.

Şu anki bulgularımıza göre bu büyük ihtimalle Dünya'nın içinden çıkıp geliyor.

Not only is it coming out of the Earth --

Hatta sadece topraktan çıkmakla kalmıyor --

so, biogenesis made from volcanic activity --

yani yanardağ etkinliğiyle biyogenez olması--

but that bacteria supports these colonies of life.

fakat bu bakteriler bu yaşam kolonilerini destekliyor.

The pressure here is 4,000 pounds per square inch.

Buradaki basınç santimetre kare başına 281 kg

A mile and a half from the surface to two miles to three miles --

Yüzeyden 2,5 ila 3-5 km aşağısına

no sun has ever gotten down here.

güneş ışığı hiçbir zaman ulaşmıyor.

All the energy to support these life forms

Bu yaşam biçimleri için gereken enerjinin tamamı

is coming from inside the Earth -- so, chemosynthesis.

Dünya'nın içinden geliyor - yani kemosentezden.

And you can see how dense the population is.

Nüfusun ne kadar yoğun olduğunu görebilirsiniz.

These are called tube worms.

Bunlara tüp solucanı deniyor.

BL: These worms have no digestive system. They have no mouth.

BL: Bu solucanların sindirim sistemi yok. Ağızları yok.

But they have two types of gill structures.

Ama iki tip solungaç yapısına sahipler.

One for extracting oxygen out of the deep-sea water,

Biri derin deniz sularından oksijeni ayrıştırmak için,

another one which houses this chemosynthetic bacteria,

diğeri de kemosentetik bakterilere ev sahipliği yapıyor ve

which takes the hydrothermal fluid --

hidrotermal sıvıyı içine alıyor -

that hot water that you saw coming out of the bottom --

hani şu tabandan çıktığını gördüğünüz çok sıcak suyu -

and converts that into simple sugars that the tube worm can digest.

ve bunu solucanın sindirebileceği basit şekerlere dönüştürüyor.

DG: You can see, here's a crab that lives down there.

DG: Gördüğünüz gibi, burada yaşayan bir yengeç var.

He's managed to grab a tip of these worms.

Bu solucanların ucunu kapmayı başarmış.

Now, they normally retract as soon as a crab touches them.

Normalde yengeç dokunur dokunmaz içeri çekiliyorlar.

Oh! Good going.

Hah! İşte böyle.

So, as soon as a crab touches them,

Yani, yengeç dokunur dokunmaz,

they retract down into their shells, just like your fingernails.

kabuklarının içine çekiliyorlar, aynı tırnaklarınız gibi.

There's a whole story being played out here

Burada sahnelenen bütün bir öykü var

that we're just now beginning to have some idea of

bu öykü hakkında, yeni kamera teknolojisi sayesinde

because of this new camera technology.

ancak fikir edinmeye başlıyoruz.

BL: These worms live in a real temperature extreme.

BL: Bu solucanlar sıcaklığın uç noktalarında yaşıyorlar.

Their foot is at about 200 degrees C

Ayakları yaklaşık 200 santigrat derecede

and their head is out at three degrees C,

dışarıdaki başları ise üç santigrat dereceye maruz kalıyor.

so it's like having your hand in boiling water and your foot in freezing water.

bu adeta, elinizin kaynar suda ayağınızın buz gibi suda olmasına benziyor.

That's how they like to live.

Böyle yaşamayı seviyorlar.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

DG: This is a female of this kind of worm.

DG: Bu, solucanın dişisi.

And here's a male.

Ve bu da erkeği.

You watch. It doesn't take long before two guys here --

İzleyin. Bu ikisinin - işte şu ve oradan çıkacak diğerinin -

this one and one that will show up over here -- start to fight.

kavga etmeye başlamaları uzun sürmeyecek.

Everything you see is played out in the pitch black of the deep sea.

Gördüğünüz her şey, derin denizin zifiri karanlığında gerçekleşiyor.

There are never any lights there, except the lights that we bring.

Bizim götürdüğümüz ışık kaynakları dışında burada hiç ışık yok.

Here they go.

İşte kavgaya başladılar.

On one of the last dive series,

Son dalış serilerimizden birinde

we counted 200 species in these areas --

bu bölgelerde 200 tür saydık.

198 were new, new species.

bunların 198 tanesi yeni türlerdi.

BL: One of the big problems is that for the biologists

BL: Buralarda çalışan biyologlar açısından

working at these sites, it's rather difficult to collect these animals.

en büyük problemlerden biri, bu hayvanları toplamanın oldukça zor olması.

And they disintegrate on the way up,

Çünkü yukarı çıkarılırken eriyip gidiyorlar,

so the imagery is critical for the science.

bu yüzden de görüntülemek bilim için çok önemli.

DG: Two octopods at about two miles depth.

DG: Yaklaşık 3 km derinlikte iki ahtapot.

This pressure thing really amazes me --

Şu basınç olayı beni çok şaşırtıyor,

that these animals can exist there at a depth

yani bu hayvanların bu derinlikte,

with pressure enough to crush the Titanic like an empty Pepsi can.

Titanik'i boş kola kutusu gibi ezip büzecek basınçta yaşayabilmeleri.

What we saw up till now was from the Pacific.

Şimdiye kadar gördüklerimiz Pasifik'tendi.

This is from the Atlantic. Even greater depth.

Bu da Atlantik'ten. Daha da derinlerden.

You can see this shrimp is harassing this poor little guy here,

Şu karidesin oradaki zavallı elemanı taciz edişine bakın

and he'll bat it away with his claw. Whack!

ve ona kıskacı ile tokatı yapıştırıverecek. Şaak!

(Laughter)

(Gülüşmeler)

And the same thing's going on over here.

Aynı şey şu tarafta da oluyor.

What they're getting at is that -- on the back of this crab --

Burada yengecin arkasında ulaşmaya çalıştıkları şey --

the foodstuff here is this very strange bacteria

buradaki yiyecek, hayvanların sırtında

that lives on the backs of all these animals.

yaşayan garip bir tür bakteri.

And what these shrimp are trying to do

Karideslerin yapmaya çalıştığı da

is actually harvest the bacteria from the backs of these animals.

aslında bakterileri hayvanların sırtından toplamak.

And the crabs don't like it at all.

Yengeçler bundan hiç hoşlanmıyor.

These long filaments that you see on the back of the crab

Yengecin sırtında gördüğünüz bu uzun iplikler

are actually created by the product of that bacteria.

aslında bakterilerin ürünleri tarafından oluşturuldu.

So, the bacteria grows hair on the crab.

Yani, bakteriler yengeçten saç uzatıyor.

On the back, you see this again.

Sırtında, tekrar görebilirsiniz.

The red dot is the laser light of the submarine Alvin

Kırmızı nokta denizaltı Alvin'in lazer ışığı

to give us an idea about how far away we are from the vents.

menfezlerden ne kadar uzakta olduğumuza dair fikir veriyor.

Those are all shrimp.

Bunların hepsi karides.

You see the hot water over here, here and here, coming out.

Şurada, burada ve burada sıcak suyun çıkışını görüyorsunuz.

They're clinging to a rock face

Kayaya tutunuyorlar

and actually scraping bacteria off that rock face.

ve hatta kaya yüzeyinden bakteri kazıyorlar.

Here's a tiny, little vent that's come out of the side of that pillar.

burada o sütundan kopmuş minicik bir menfez var.

Those pillars get up to several stories.

Sütunlar birkaç kat uzunlukta olabiliyor.

So here, you've got this valley with this incredible alien landscape

Elinizde bu muazzam acayiplikte manzaraya sahip vadi var

of pillars and hot springs and volcanic eruptions and earthquakes,

sütunları ve kaplıcaları ve yanardağ patlamaları ve depremleriyle,

inhabited by these very strange animals

sadece yerden çıkan kimyasal enerjiyle

that live only on chemical energy coming out of the ground.

yaşayan bu garip hayvanlara ev sahipliği ediyor.

They don't need the sun at all.

Güneşe hiç ihtiyaçları yok.

BL: You see this white V-shaped mark on the back of the shrimp?

BL: Şu karidesin sırtındaki V şekilli beyaz izi görüyor musunuz?

It's actually a light-sensing organ.

Bu aslında ışığı algılayan bir organ.

It's how they find the hydrothermal vents.

Hidrotermal menfezleri bununla buluyorlar.

The vents are emitting a black body radiation -- an IR signature --

Menfezler siyah cisim radyasyonu yayıyor -- kızılötesi imza --

and so they're able to find these vents at considerable distances.

ve bu sayede ciddi uzaklıklardan menfezleri bulabiliyorlar.

DG: All this stuff is happening along that 40,000-mile long mountain range

DG: Bütün bunlar 65 bin km uzunluğunda bir sıradağ boyunca oluyor

that we're calling the ribbon of life, because just even today,

ki biz buna yaşam kurdelesi diyoruz, çünkü bugün bile,

as we speak, there's life being generated there from volcanic activity.

şu dakikada, orada yanardağ etkinliğinden yaşam üretiliyor.

This is the first time we've ever tried this any place.

Bu, bunu herhangi bir yerde ilk deneyişimiz.

We're going to try to show you high definition from the Pacific.

Size Pasifik'in yüksek tanımlı görüntülerini izletmeyi deneyeceğiz.

We're moving up one of these pillars.

Sütun boyunca yukarı ilerliyoruz.

This one's several stories tall.

Bu, pek çok kat uzunluğunda.

In it, you'll see that it's a habitat for a lot of different animals.

Pek çok farklı hayvanın yaşam alanı olduğunu göreceksiniz.

There's a funny kind of hot plate here, with vent water coming out of it.

Bu komik bir tür sıcak levha, içinden sıcak menfez suyu çıkıyor.

So all of these are individual homes for worms.

Bunların hepsi solucan yuvaları.

Now here's a closer view of that community.

Şimdi bu topluluğa yakından bakalım.

Here's crabs here, worms here.

İşte yengeçler burada, solucanlar da.

There are smaller animals crawling around.

Etrafta sürünen daha küçük hayvanlar var.

Here's pagoda structures.

Bunlar pagoda yapıları.

I think this is the neatest-looking thing.

Bence bu, dünyanın en harika görüntülü şeyi.

I just can't get over this --

Bunu bir türlü kafamdan atamıyorum

that you've got these little chimneys sitting here smoking away.

yani elimizde oturduğu yerden tütüp duran bu minicik bacalar var.

This stuff is toxic as hell, by the way.

Bu, felaket zehirli bir şey bu arada.

You could never get a permit to dump this in the ocean,

Bunu okyanusa dökmek için hiçbir yerden izin alamazsınız,

and it's coming out all from it.

ama o, okyanusundan kendisinden çıkıyor.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

It's unbelievable. It's basically sulfuric acid,

İnanılmaz bir şey. Bildiğiniz sülfürik asit bu,

and it's being just dumped out, at incredible rates.

ve inanılmaz bir hızda denize boşalıyor.

And animals are thriving -- and we probably came from here.

Hayvanlar her yerde - muhtemelen biz buradan geliyoruz.

That's probably where we evolved from.

Burası muhtemelen evrildiğimiz yer.

BL: This bacteria that we've been talking about

BL: Aslında bu bahsettiğimiz bakteriler

turns out to be the most simplest form of life found.

şimdiye kadar gözlenmiş en basit yaşam biçimi.

There are a number of groups that are proposing

Yaşamın bu menfezlerde evrildiği fikrine

that life evolved at these vent sites.

karşı çıkan birkaç grup var.

Although the vent sites are short-lived --

Her ne kadar menfezler kısa ömürlü olsa da --

an individual site may last only 10 years or so --

herhangi biri yaklaşık 10 yıl varlığını koruyor --

as an ecosystem they've been stable for millions -- well, billions -- of years.

bir ekosistem olarak milyolarca - hatta milyarlarca - yıldır duruyorlar.

DG: It works too well. You see there're some fish inside here as well.

DG: Bu fazla iyi işliyor. İçinde balıklar da var, görüyorsunuz.

There's a fish sitting here.

Şurada bir balık duruyor.

Here's a crab with his claw right at the end of that tube worm,

Şurada o tüp solucanının ucunda kıskacıyla bir yengeç,

waiting for that worm to stick his head out.

solucanın kafasını çıkarmasını bekliyor.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

BL: The biologists right now cannot explain

BL: Biyologlar bu hayvanların neden bu kadar

why these animals are so active.

aktif olduklarını hala açıklayamıyorlar.

The worms are growing inches per week!

Solucanlar haftada santimetrelerce uzuyor!

DG: I already said that this site,

DG: Daha önce söylediğim gibi burası,

from a human perspective, is toxic as hell.

insan için, o kadar zehirli ki.

Not only that, but on top -- the lifeblood --

Hatta sadece bu değil - kan -

that plumbing system turns off every year or so.

yani pompalama sistemi - hemen her sene kapanıyor.

Their plumbing system turns off, so the sites have to move.

Pompalama sistemi kapanıyor, göç etmeleri gerekiyor.

And then there's earthquakes,

Bir de depremler var,

and then volcanic eruptions, on the order of one every five years,

yaklaşık her beş senede bir bu alanın tamamını silen

that completely wipes the area out.

yanardağ patlamaları var.

Despite that, these animals grow back in about a year's time.

Yine de, bu hayvanlar yaklaşık bir yılda yeniden büyüyor.

You're talking about biodensities and biodiversity, again,

Yağmur ormanlarındakinden bile fazla bir biyoyoğunluktan

higher than the rainforest that just springs back to life.

ve biyoçeşitlilikten bahsediyoruz, yeniden hayata geliyorlar.

Is it sensitive? Yes.

Bu sistem hassas mı? Evet.

Is it fragile? No, it's not really very fragile.

Kırılgan mı? Hayır, pek değil.

I'll end up with saying one thing.

Son bir şey söyleyerek bitireceğim.

There's a story in the sea, in the waters of the sea,

Denizlerde, denizin sularında, deniz tabanındaki

in the sediments and the rocks of the sea floor.

çökeltilerde ve kayalarda anlatılan bir öykü var.

It's an incredible story.

Bu muhteşem bir öykü.

What we see when we look back in time,

Geçmişe dönüp bakınca, bu çökeltilerde

in those sediments and rocks, is a record of Earth history.

ve kayalarda Dünya tarihinin kaydını görüyoruz.

Everything on this planet -- everything -- works by cycles and rhythms.

Gezegen üzerindeki her şey ama her şey döngüler ve ritimlerle işliyor.

The continents move apart. They come back together.

Kıtalar uzaklaşıyor, yakınlaşıyor.

Oceans come and go. Mountains come and go. Glaciers come and go.

Okyanuslar gidiyor geliyor. Dağlar, buzullar gidiyor geliyor.

El Nino comes and goes. It's not a disaster, it's rhythmic.

El Nino geliyor gidiyor. Bu bir felaket değil, sadece döngüsel.

What we're learning now, it's almost like a symphony.

Artık öğrenmeye başladığımız, bunun bir senfoni gibi olduğu.

It's just like music -- it really is just like music.

Müzik gibi - hakikaten müzik gibi.

And what we're learning now is that

Artık anlıyoruz ki, beş milyar yıllık bir

you can't listen to a five-billion-year long symphony, get to today and say,

senfoniyi dinleyip, bugüne gelip sonra da "Durun! Yarının notasının...

"Stop! We want tomorrow's note to be the same as it was today."

...bugünkü ile aynı olmasını istiyoruz." diyemezsiniz.

It's absurd. It's just absurd.

Bu saçma olur. Hakikaten saçma.

So, what we've got to learn now is to find out where this planet's going

Yani şimdi öğrenmemiz gereken gezegenin bütün bu farklı ölçeklerde

at all these different scales and work with it.

ne yöne gittiği ve bununla nasıl yaşayacağımız.

Learn to manage it.

Bununla başa çıkmayı öğrenmek.

The concept of preservation is futile.

Olduğu gibi tutmaya çalışmak beyhude.

Conservation's tougher, but we can probably get there.

Korumaya çalışmak daha zor, ama bunu belki yapabiliriz.

Thank you very much.

Çok teşekkür ederim.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkışlar)