A forgotten Space Age technology could change how we grow food | Lisa Dyson

Çeviri: Zeynep Erdoğan Gözden geçirme: Yunus ASIK

Imagine you are a part of a crew of astronauts

Bir astronot ekibinde olduğunuzu hayal edin.

traveling to Mars or some distant planet.

Mars'a ya da başka uzak bir gezegene gittiğinizi.

The travel time could take a year

Bu yolculuk bir yıl veya

or even longer.

daha fazla sürebilir.

The space on board and the resources

Gemideki alan ve kaynaklar

would be limited.

sınırlı olurdu.

So you and the crew would have to figure out how to produce food

Yani ekibinizin ve sizin zahmetsiz bir şekilde yiyecek üretebilmesi

with minimal inputs.

gerekirdi.

What if you could bring with you just a few packets of seeds,

Ya ekibiniz beraberinde sadece birkaç paket tohum getirebilse

and grow crops in a matter of hours?

ve birkaç saat içinde ürün alabilseydi?

And what if those crops would then make more seeds,

Ya da o ürünler daha fazla tohum üretip

enabling you to feed the entire crew

bütün ekibinizi sadece o birkaç paket tohumla

with just those few packets of seeds for the duration of the trip?

yolculuk boyunca doyurmanızı sağlasaydı?

Well, the scientists at NASA actually figured out a way to do this.

NASA'daki bilim adamları tam da bunu yapmanın bir yolunu buldu.

What they came up with was actually quite interesting.

Buldukları şey oldukça ilginçti.

It involved microorganisms,

Mikroorganizmaları, tek hücreli

which are single-celled organisms.

organizmaları kapsıyordu.

And they also used hydrogen from water.

Aynı zamanda sudaki hidrojeni kullandılar.

The types of microbes that they used were called hydrogenotrophs,

Kullandıkları mikrop tipleri hidrojenotroplar olarak biliniyorlar

and with these hydrogenotrophs, you can create a virtuous carbon cycle

ve bu hidrojenotroplarla bir uzay gemisinde yaşam sürdürebilecek

that would sustain life onboard a spacecraft.

verimli bir karbon döngüsü yapabilirsiniz.

Astronauts would breathe out carbon dioxide,

Astronotların nefes verirken saldıkları karbondioksit,

that carbon dioxide would then be captured by the microbes

mikroplar tarafından yakalanıp besleyici

and converted into a nutritious, carbon-rich crop.

ve karbon bakımından zengin bir ekin yaratılırdı.

The astronauts would then eat that carbon-rich crop

Sonra astronotlar bu bol karbonlu ürünleri yer,

and exhale the carbon out in the form of carbon dioxide,

karbonu karbondioksit hâlinde havaya salar,

which would then be captured by the microbes,

bu karbon da mikroplar tarafından yakalanarak

to create a nutritious crop,

besleyici bir ekin yapılır,

which then would be exhaled in the form of carbon dioxide

bu da astronotlar tarafından

by the astronauts.

yeniden yenirdi.

So in this way, a closed-loop carbon cycle is created.

Bu şekilde kapalı bir karbon döngüsü yaratılmış olur.

So why is this important?

Ama bu neden önemlidir?

We need carbon to survive as humans,

Insanların yaşamak için karbona ihtiyacı var

and we get our carbon from food.

ve bunu da yiyeceklerden alıyoruz.

On a long space journey,

Uzun bir uzay yolculuğu sırasında,

you simply wouldn't be able to pick up any carbon along the way,

kısacası karbon toplamak pek mümkün olmaz

so you'd have to figure out how to recycle it on board.

ve onu gemide nasıl geri dönüştüreceğini düşünmen gerekir.

This is a clever solution, right?

Bu akıllıca bir çözüm, değil mi?

But the thing is, that research didn't really go anywhere.

Mesele şu ki, araştırma bir yere varmadı.

We haven't yet gone to Mars. We haven't yet gone to another planet.

Daha Mars'a gitmedik. Daha başka bir gezegene gidemedik.

And this was actually done in the '60s and '70s.

Bu araştırma, 60'lar ve 70'lerde yapılmıştı.

So a colleague of mine, Dr. John Reed, and I,

Bir meslektaşım olan Dr. John Reed ve ben,

were interested, actually, in carbon recycling here on Earth.

aslında dünyada karbonu dönüştürmeye meraklıydık.

We wanted to come up with technical solutions

İklim değişikliğine hitap edecek

to address climate change.

teknik çözümler yaratmak istiyorduk.

And we discovered this research

Bu araştırmayı 60'larda --1967 ve sonrası--

by reading some papers published in the '60s -- 1967 and later --

bu konuda basılmış bazı kâğıtları

articles about this work.

okuyarak bulduk.

And we thought it was a really good idea.

Gerçekten iyi bir fikir olduğunu düşündük.

So we said, well, Earth is actually like a spaceship.

Biz de dedik ki, yani, dünya aslında bir uzay gemisi gibi.

We have limited space and limited resources,

Sınırlı alana ve kaynaklara sahibiz,

and on Earth, we really do need to figure out

ve dünyada gerçekten de karbonumuzu nasıl

how to recycle our carbon better.

geri dönüştüreceğimizi çözmemiz lazım.

So we had the idea,

Bir düşüncemiz vardı,

can we take some of these NASA-type ideas and apply them

NASA türü fikirlerden bazılarını alıp dünyadaki karbon problemimize

to our carbon problem here on Earth?

uygulayabilir miyiz?

Could we cultivate these NASA-type microbes

NASA türü mikropları, dünyada besinli ürünler

in order to make valuable products here on Earth?

yapmak için yetiştirebilir miyiz?

We started a company to do it.

Bunu yapmak için bir şirket kurduk.

And in that company, we discovered that these hydrogenotrophs --

Bu şirkette, hidrojenotropların --

ki ben onlara doğanın süper yüklü karbon dönüştürücüleri lakabını takacağım --

which I'll actually call nature's supercharged carbon recyclers --

we found that they are a powerful class of microbes

çoğunlukla gözden kaçırılan ve yeterince incelenmeyen,

that had been largely overlooked and understudied,

güçlü bir mikrop sınıfı olduklarını öğrendik

and that they could make some really valuable products.

ve bazı gayet değerli ürünler yapabildiklerini.

So we began cultivating these products, these microbes, in our lab.

Böylelikle bu ürünleri ve mikropları yetiştirmeye başladık.

We found that we can make essential amino acids from carbon dioxide

Bu mikropları kullanarak karbondioksitten gerekli amino asitleri

using these microbes.

yapabilecegimizi öğrendik.

And we even made a protein-rich meal

Amino asit profili bazı hayvansal proteinlerinkine benzeyen

that has an amino acid profile similar to what you might find

ve protein bakımından zengin

in some animal proteins.

bir yemek bile yaptık.

We began cultivating them even further,

Onları daha da yetiştirmeye başladık

and we found that we can make oil.

ve yağ yapabileceğimizi keşfettik.

Oils are used to manufacture many products.

Yağlar birçok ürünün üretiminde kullanılır.

We made an oil that was similar to a citrus oil,

Narenciye yağına benzer bir yağ yaptık,

which can be used for flavoring and for fragrances,

bu yağ, koku verme ve tatlandırma amaçlı kullanılabilir,

but it also can be used as a biodegradable cleaner

ayrıca doğada çözünen bir temizleyici olarak ya da

or even as a jet fuel.

jet yakıtı olarak da kullanılabilir.

And we made an oil that's similar to palm oil.

Palmiye yağına benzer bir yağ da yaptık.

Palm oil is used to manufacture

Palmiye yağı, çok çeşitli tüketici

a wide range of consumer and industrial goods.

ve sanayi mallarının üretiminde kullanılır.

We began working with manufacturers to scale up this technology,

Bu teknolojiyi büyütmek için imalatçılarla çalışmaya başladık

and we're currently working with them

ve bugünlerde bazı ürünleri

to bring some of these products to market.

pazara getirmek için onlarla çalışıyoruz.

We believe this type of technology can indeed help us

Bu teknoloji türünün, bizim karbondioksiti kârlı şekilde

profitably recycle carbon dioxide into valuable products --

değerli ürünlere dönüştürmemize yardım edebileceğini düşünüyoruz

something that's beneficial for the planet

-- hem gezegenimize, hem de işletmelere

but also beneficial for business.

yararlı olacak şekilde.

That's what we're doing today.

Bunlar bugün yaptıklarımız.

But tomorrow, this type of technology and using these types of microbes

Ama yarınlarda, bu teknolojiyi ve kullandığımız bu mikropları

actually could help us do something even greater

bir sonraki seviyeye çıkarabilirsek, bu bizim daha da

if we take it to the next level.

harika bir şey yapmamıza yardım edebilir.

We believe that this type of technology

Bu teknolojinin, tarım alanındaki bir soruna

can actually help us address an issue with agriculture

hitap etmemize ve yarınların ihtiyaçlarına göre,

and allow us to create a type of agriculture that's sustainable,

daha sürdürülebilir bir tarım türü

ayarlamamıza da yardımcı olabileceğini düşünüyoruz.

that will allow us to scale to meet the demands of tomorrow.

And why might we need a sustainable agriculture?

Neden sürdürülebilir bir tarıma ihtiyacımız var?

Well, actually, it is estimated

Aslında, nüfusumuzun

that the population will reach about 10 billion by 2050,

2050 yılında yaklaşık 10 milyara ulaşacağı hesaplandığı gibi,

and we're projecting that we will need to increase food production

öngörümüze göre gıda üretimini yüzde 70

by 70 percent.

arttırmamız gerekecek.

In addition, we will need many more resources and raw materials

Üstelik, daha da fazla tüketici ve sanayi ürünleri yapmak için

to make consumer goods and industrial goods.

daha fazla kaynak ve ham maddeye ihtiyacımız olacak.

So how will we scale to meet that demand?

Peki bu talep için nasıl hesap yapmamız lazım?

Well, modern agriculture simply cannot sustainably scale to meet that demand.

Açıkçası modern tarım, bu talebi devamlı karşılayacak şekilde ayarlanamaz.

There are a number of reasons why.

Bunun birçok sebebi var.

One of them is that modern agriculture is one of the largest emitters

Bunlardan biri de modern tarımın en fazla sera gazı salan faaliyetler

of greenhouse gases.

arasında olması.

In fact, it emits more greenhouse gases

Hatta, bizim arabalar, kamyon, uçak ve trenlerimizin

than our cars, our trucks, our planes

toplamından daha fazla sera gazı

and our trains combined.

salmaktadır.

Another reason is that modern ag simply takes up a whole lot of land.

Başka bir sebep de modern tarımın fazla toprak kaplamasıdır.

We have cleared 19.4 million square miles for crops and livestock.

50 milyon kilometrekare alanı ekin ve besi hayvanları için temizledik.

What does that look like?

Bu nasıl mı görünüyor?

Well, that's roughly the size of South America and Africa combined.

Yaklaşık olarak Güney Amerika ve Afrika'nın toplamı kadar.

Let me give you a specific example.

Bir örnek verelim.

In Indonesia, an amount of virgin rainforest was cleared

Endonezya'da 2000 ve 2012 arasında temizlenen

totaling the size of approximately Ireland,

balta girmemiş yağmur ormanları,

between 2000 and 2012.

yaklaşık İrlanda kadardı.

Just think of all of the species, the diversity,

Bu işlemde ortadan kaldırılan çeşitli canlıları,

that was removed in the process,

hayvan, bitki ya da böcek olsun,

whether plant life, insects or animal life.

bir düşünün.

And a natural carbon sink was also removed.

Doğal bir karbon çukuru da kaldırılmıştı.

So let me make this real for you.

Şimdi bunu sizin için gerçek yapalım.

This clearing happened primarily to make room for palm plantations.

Bu temizleme işi esasen palmiye tarlalarına yer açmak için yapılmıştı.

And as I mentioned before,

Daha önce belirttiğim gibi,

palm oil is used to manufacture many products.

palmiye yağı birçok ürünün yapımında kullanılıyor.

In fact, it is estimated that over 50 percent of consumer products

Aslına bakarsak, tüketici ürünlerinin %50'sinden fazlası

are manufactured using palm oil.

palmiye yağı kullanılarak yapılıyor.

And that includes things like ice cream, cookies ...

Buna dondurma ve kurabiye gibi şeyler de dâhil.

It includes cooking oils.

Pişirme yağlarını kapsar.

It also includes detergents, lotions, soaps.

Aynı zamanda deterjanlar, losyon ve sabunları da.

You and I both probably have numerous items

Büyük ihtimalle sizin ve benim

mutfak ve banyolarımızda,

in our kitchens and our bathrooms

that were manufactured using palm oil.

palmiye yağıyla yapılmış birçok eşya vardır.

So you and I are direct beneficiaries of removed rainforests.

Yani sizler ve ben, temizlenmiş yağmur ormanlarından doğrudan kâr sağlıyoruz.

Modern ag has some problems,

Modern çağın bazı sorunları var

and we need solutions if we want to scale sustainably.

ve sürdürülebilir bir hesap yapmak istiyorsak çözümlere ihtiyacımız var.

I believe that microbes can be a part of the answer --

Mikropların bu çözümün bir parçası olabileceğini düşünüyoruz--

specifically, these supercharged carbon recyclers.

özellikle bu süper yüklü karbon dönüştürücülerinin.

These supercharged carbon recyclers,

Bu süper yüklü karbon dönüştürücüleri,

like plants, serve as the natural recyclers

bitkiler gibi, oldukları yerde doğal bir geri dönüştürücü

in their ecosystems where they thrive.

görevini alıyorlar.

And they thrive in exotic places on Earth,

Hidrotermal baca ve kaplıcalar gibi

like hydrothermal vents and hot springs.

dünyanın egzotik yerlerinde serpiliyorlar.

In those ecosystems, they take carbon and recycle it

O ekosistemlerde, karbonu alıp ekosistemin ihtiyaç duyduğu

into the nutrients needed for those ecosystems.

besinlere geri dönüştürüyorlar.

And they're rich in nutrients,

Bu besinler de yağ, protein,

such as oils and proteins, minerals and carbohydrates.

mineral ve karbohidrat açısından zengindir.

And actually, microbes are already an integral part of our everyday lives.

Aslında mikroplar zaten günlük hayatımızın gerekli bir parçalarıdır.

If you enjoy a glass of pinot noir on a Friday night,

Bir Cuma gecesinde, uzun ve zor bir haftadan sonra,

bir bardak Pinot Noir şarabı içmeyi seviyorsanız,

after a long, hard work week,

then you are enjoying a product of microbes.

bir mikrop ürününün tadınını çıkarıyorsunuz.

If you enjoy a beer from your local microbrewery --

Yerel mikro bira işletmenizdeki biraları seviyorsanız---

a product of microbes.

bir mikrop ürünü.

Or bread, or cheese, or yogurt.

Ekmek, peynir ya da yoğurt da.

These are all products of microbes.

Bunlar hep mikropların ürünleri.

But the beauty and power associated with these supercharged carbon recyclers

Ama bu süper yüklü karbon dönüştürücülerle ilişkili güç ve güzellik,

lies in the fact that they can actually produce in a matter of hours

onların işlerini aylar yerine saatler

versus months.

içinde yapabilmeleridir.

That means we can make crops

Bu ekinleri bugün yapabileceğimizden

much faster than we're making them today.

daha hızlı yapabileceğimiz anlamına geliyor.

They grow in the dark,

Karanlık yerlerde büyüdüklerinden,

so they can grow in any season

her mevsimde, coğrafyada

and in any geography and any location.

ve her yerde yetiştirilebilirler.

They can grow in containers that require minimal space.

Çok az yer gerektiren kaplarda yetişebilirler.

And we can get to a type of vertical agriculture.

Bir dikey tarım türünü de kullanabiliriz.

Instead of our traditional horizontal agriculture

Çok fazla toprak isteyen geleneksel

that requires so much land,

yatay tarımımız yerine,

we can scale vertically,

dikey tarım yaparsak,

and as a result produce much more product per area.

alan başına daha fazla ürün üretebiliriz.

If we implement this type of approach and use these carbon recyclers,

Bu tür bir yaklaşımı kullanıp bu karbon dönüştürücülerini kullanırsak,

then we wouldn't have to remove any more rainforests

daha fazla yağmur ormanını,

to make the food and the goods that we consume.

tükettiğimiz gıda ve malların yapımı için kesmemize gerek kalmaz.

Because, at a large scale,

Çünkü büyük ölçekte,

you can actually make 10,000 times more output per land area

-- örneğin, soya fasulyesi kullansanız -- soya fasulyelerini aynı toprak alanda

than you could -- for instance, if you used soybeans --

bir yıl yetiştirseydiniz, her toprak alandan

if you planted soybeans on that same area of land

normalden 10.000 kat daha fazla ürün

over a period of a year.

elde edebilirdiniz.

Ten thousand times over a period of a year.

Bir yılda on bin kat daha fazla.

So this is what I mean by a new type of agriculture.

Bu, yeni bir tarım şekli derken demek istediğim şeydi.

And this is what I mean by developing a system

Bu, 10 milyar kişinin ihtiyaçlarını

that allows us to sustainably scale to meet the demands of 10 billion.

karşılayabilecek sürdürülebilir bir sistem derken kastettiğim şeydi.

And what would be the products of this new type of agriculture?

Peki bu yeni tarım türünün ürünleri ne olurdu?

Well, we've already made a protein meal,

Çoktan bir protein yemeği yapmış durumdayız,

so you can imagine something similar to a soybean meal,

o zaman soya fasulyesi yemeğine hatta iri mısır veya da buğday ununa

or even cornmeal, or wheat flour.

benzer bir şey hayal edebiliriz.

We've already made oils,

Önceden yağ yapmıştık,

so you can imagine something similar to coconut oil

o zaman hindistan cevizi yağı, zeytinyağı, soya fasulyesi yağına

or olive oil or soybean oil.

benzer bir şey hayal edebiliriz.

So this type of crop can actually produce the nutrients

Bu tür ekinler bize makarna ve ekmek, kek ve

that would give us pasta and bread,

besinli herhangi bir şey

cakes, nutritional items of many sorts.

verebilecek şeyleri sağlayabilir.

Furthermore, since oil is used to manufacture multiple other goods,

Üstelik yağlar birçok başka eşyanın, sanayi ve tüketici ürünlerinin

yapımında kullanıldığına göre,

industrial products and consumer products,

you can imagine being able to make detergents, soaps, lotions, etc.,

bu tür ekinleri kullanarak sabun, deterjan, losyon gibi ürünleri

using these types of crops.

yapabileceğimizi hayal edebiliriz.

Not only are we running out of space,

Sadece alanlarımızı tüketmiyoruz,

but if we continue to operate under the status quo

ama modern tarımla mevcut durumda çalışmaya

with modern agriculture,

devam edersek,

we run the risk of robbing our progeny of a beautiful planet.

gelecek kuşaklardan güzel bir gezegen çalabiliriz.

But it doesn't have to be this way.

Ama bu şekilde olmasına gerek yok.

We can imagine a future of abundance.

Bereketli bir gelecek hayal edebiliriz.

Let us create systems that keep planet Earth, our spaceship,

Dünya ve uzay gemilerimizi sadece çarpmaya karşı koruyacak sistemler değil,

not only from not crashing,

kendimizin ve 2050'de

but let us also develop systems and ways of living

bu gezegende olacak 10 milyar insanın

that will be beneficial to the lives of ourselves

hayatına yardımcı olacak

and the 10 billion that will be on this planet by 2050.

yaşam tarzı ve sistemler yaratalım.

Thank you very much.

Çok teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkışlar)