Talithia Williams: Own your body's data

Çeviri: Firdevs Düzgün Yiğit Gözden geçirme: Senanur Çetgin

As a kid I always loved information

Çocukken verilerden elde ettiğim bilgileri

that I could get from data

ve sayılarla anlatılan hikayeleri her zaman sevmişimdir.

and the stories that could be told with numbers.

I remember, growing up, I'd be frustrated at

Çocukken, ailemin bana sayıları kullanarak

how my own parents would lie to me using numbers.

söylediği yalanlarla hayal kırıklığına uğradığımı hatırlıyorum.

"Talithia, if I've told you once I've told you a thousand times."

"Talithia, eğer sana bir kez söylediysem, bin kere söylemişimdir."

No dad, you've only told me 17 times

Hayır baba, sadece 17 kez söyledin ve iki seferinde benim hatam değildi.

and twice it wasn't my fault. (Laughter)

(Gülüşmeler)

I think that is one of the reasons I got a Ph.D. in statistics.

İstatistik bölümünde doktora yapmamın

sebeplerinden biri sanırım bu.

I always wanted to know,

Her zaman bilmek istemişimdir;

what are people trying to hide with numbers?

insanların sayılarla saklamaya çalıştığı şey ne?

As a statistician,

Bir istatistikçi olarak

I want people to show me the data

insanların bana verileri göstermesini isterim;

so I can decide for myself.

böylece kendim karar verebilirim.

Donald and I were pregnant with our third child

Donald ve ben üçüncü çocuğumuzu bekliyorduk

and we were at about 41 and a half weeks,

ve yaklaşık 41,5'uncu haftadaydık;

what some of you may refer to as being overdue.

ki bazılarınız gecikmiş olarak düşünebilir.

Statisticians, we call that

İstatistikçiler olarak biz buna

being within the 95 percent confidence interval.

yüzde 95'lik güvenlik aralığında deriz.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

And at this point in the process

Sürecin bu noktasında,

we had to come in every couple of days

birkaç günde bir gelip

to do a stress test on the baby,

bebeğe sancı testi yaptırmak zorundaydık

and this is just routine,

ve bu rutin uygulama

it tests whether or not the baby is feeling any type of undue stress.

bebeğin herhangi bir sancı hissedip hissetmediğini test eder.

And you are rarely, if ever, seen by your actual doctor,

Hiç değilse de nadiren, kendi doktorunuz tarafından görülürsünüz;

just whoever happens to be working at the hospital that day.

o gün hastanede çalışıyor olan herhangi bir doktor bakar.

So we go in for a stress test and after 20 minutes

Biz sancı testine girdik ve 20 dk sonra

the doctor comes out and he says,

doktor geldi ve dedi ki,

"Your baby is under stress, we need to induce you."

"Bebeğinizin sancısı var, size suni sancı vermeliyiz."

Now, as a statistician, what's my response?

Peki bir istatistikçi olarak cevabım ne olur?

Show me the data!

"Bana verileri gösterin!"

So then he proceeds to tell us

Ondan sonra doktor bize anlatmaya başladı;

the baby's heart rate trace went from 18 minutes,

bebeğin kalp atışı 18. dakikadan sonra değişti;

the baby's heart rate was in the normal zone

bebeğin kalp atışı normal aralıktayken

and for two minutes it was in what appeared to be

iki dakikalığına benim kalp atış aralığımda görünmüş

my heart rate zone and I said,

ve ben de dedim ki,

"Is it possible that maybe this was my heart rate?

"Onun benim kalp atış hızım olabilme ihtimali var mı?

I was moving around a little bit,

Biraz hareket ediyordum,

it's hard to lay still on your back,

41 haftalık hamileyken 20 dakika

41 weeks pregnant for 20 minutes.

sırt üstü sabit yatmak zor.

Maybe it was shifting around."

Belki de o etrafında dönüyordu.

He said, "Well, we don't want to take any chances."

Doktor dedi ki: "Herhangi bir risk almak istemeyiz."

I said okay.

Tamam dedim.

I said, "What if I was at 36 weeks

"Peki aynı veriler ile ya 36. haftamda olsaydım ne olurdu?

with this same data?

Would your decision be to induce?"

Kararınız yine suni sancı vermek mi olurdu?" diye sordum.

"Well, no, I would wait until you were at least

"Şey, hayır, en az 38 haftalık olmasını beklerdik;

38 weeks, but you are almost 42,

ama siz nerdeyse 42 haftalıksınız, bebeği içeride tutmak için sebep yok,

there is no reason to leave that baby inside,

let's get you a room."

hadi sizi bir odaya alalım."

I said, "Well, why don't we just do it again?

Dedim ki: "Peki neden sancı testini tekrar yapmıyoruz?

We can collect more data.

Daha fazla veri toplayabiliriz.

I can try to be really still for 20 minutes.

20 dakika tamamen sabit durmayı deneyebilirim.

We can average the two and see

İkisinin ortalamasını alırız

ve ne anlama geldiğine bakarız."

what that means. (Laughter)

(Gülüşmeler)

And he goes,

Doktor devam etti:

"Ma'am, I just don't want you to have a miscarriage."

"Hanımefendi, ben sadece sizin düşük yapmanızı istemiyorum."

That makes three of us.

Üçümüz de aynı şeyi istiyoruz.

And then he says,

Sonra dedi ki:

"Your chances of having a miscarriage double

"Eğer beklenen doğum tarihi geçerse

when you go past your due date. Let's get you a room."

düşük yapma riskiniz iki katına çıkar. Hadi sizi bir odaya alalım."

Wow. So now as a statistician, what's my response?

Vay. Peki istatikçi olarak cevabım ne olur?

Show me the data!

Bana verileri gösterin!

Dostum, olasılıkları konuşuyorsun,

Dude, you're talking chances,

I do chances all day long, tell me all about chances.

tüm gün olasılık hesaplayabilirim, bana tüm olasılıkları anlat.

Let's talk chances. (Laughter)

Hadi olasılıkları konuşalım.

Let's talk chances.

Hadi olasılıkları konuşalım.

So I say, "Okay, great.

Dedim ki: "Tamam, harika.

Do I go from a 30-percent chance to a 60-percent chance?

Yüzde 30 olasılıktan yüzde 60'a mı çıkıyorum?

Where are we here with this miscarriage thing?

Biz bu düşük olayının neresindeyiz?"

And he goes, "Not quite, but it doubles,

O devam etti: "Tam olarak değil ama iki katına çıkar

and we really just want what's best for the baby."

ve biz bebek için en iyisini istiyoruz."

Undaunted, I try a different angle.

Yılmadan, başka bir yol denedim.

I said, "Okay, out of 1,000 full-term pregnant women,

"Tamam, 1000 doğuma hazır hamile kadından

how many of them are going to miscarry

kaç tanesi beklenen doğum tarihinden önce düşük yapıyor?" dedim.

just before their due date?

And then he looks at me and looks at Donald,

Doktor bir bana bir Donald'a baktı ve "1000 kişiden biri." dedi.

and he goes, about one in 1,000.

I said, "Okay, so of those 1,000 women, how many

"Tamam, peki o 1000 kadından kaç tanesi

are going to miscarry just after their due date?"

beklenen doğum tarihinden sonra düşük yapıyor?" dedim.

"About two." (Laughter)

"Yaklaşık iki."

(Gülüşmeler)

I said, "Okay, so you are telling me that my chances

"Tamam, o zaman siz bana olasılığın

go from a 0.1-percent chance

yüzde 0,1'den

(Gülüşmeler)

to a 0.2-percent chance."

yüzde 0,2'ye çıktığını söylüyorsunuz." dedim.

Okay, so at this point the data is not convincing us

Öyleyse bu noktada veriler bizi suni sancı verilmesi

that we need to be induced,

gerektiğine ikna etmiyor

and so then we proceed to have a conversation

ve sonra da suni sancının nasıl daha yüksek oranda

about how inductions lead to a higher rate

sezaryene yol açtığını ve mümkün olduğu kadar

of Cesarean sections, and if at all possible we'd like to avoid that.

bundan kaçınmamız gerektiğini konuştuk.

And then I said,

Daha sonra dedim ki:

"And I really don't think my due date is accurate."

"Ben beklenen doğum tarihimin doğru olduğunu düşünmüyorum."

(Laughter)

(Gülüşmeler)

And so this really stunned him

Bu onu gerçekten afallattı

and he looked sort of puzzled

ve şaşırmış bir şekilde bakakaldı

and I said, "You may not know this,

ve dedim ki, "Bilmeyebilirsiniz ama

but pregnancy due dates are calculated

beklenen doğum tarihleri

assuming that you have a standard 28-day cycle,

28 günlük standart döngülere göre hesaplanır

and my cycle ranges —

ve benim döngüm bazen 27'ye bazen ise 38'e kadar gidiyor

sometimes it's 27, sometimes it's up to 38 —

and I have been collecting the data to prove it.

ve bunu kanıtlamak için veri topluyorum.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

And so we ended up leaving the hospital that day without being induced.

O gün hastaneden suni sancı verilmeden ayrıldık.

We actually had to sign a waiver to walk out of the hospital.

Hastaneden çıkarken de kendi rızamızla çıktığımıza dair kağıt imzaladık.

And I'm not advocating that you not listen to your doctors,

Size doktorlarınızı dinlememenizi söylemiyorum;

because even with our first child,

çünkü daha ilk çocuğumuzda

we were induced at 38 weeks; cervical fluid was low.

suyum azaldığı için 38. haftada suni sancı verilmişti.

I'm not anti-medical intervention.

Tıbbi müdahale karşıtı değilim.

But why were confident to leave that day?

Ama o gün ayrılırken neden kendimden emindim?

Well, we had data that told a different story.

Elimizde bize farklı bir hikaye anlatan veriler vardı.

We had been collecting data for six years.

Biz altı yıldır veri topluyoruz.

I had this temperature data,

Bu sıcaklık verisini edindim

and it told a different story.

ve o başka bir hikaye anlattı.

In fact, we could probably pretty accurately estimate conception.

Aslında,durumu oldukça doğru bir şekilde tahmin edebiliriz.

Yeah, that's a story you want to tell

Evet, çocuklarınızın düğün töreninde

at your kid's wedding reception. (Laughter)

anlatmak isteyeceğiniz bir hikaye bu. (Gülüşmeler)

I remember like it was yesterday.

Dün gibi hatırlıyorum.

My temperature was a sizzling 97.8 degrees

Vücut sıcaklığım 36.5 derecede yanıyordu

as I stared into your father's eyes. (Laughter)

babanızın gözlerine baktığım zaman.

(Gülüşmeler)

Oh, yeah. Twenty-two more years, we're telling that story.

Evet, 22 yıl sonra bile bu hikayeyi anlatıyoruz.

But we were confident to leave because we had been collecting data.

Biz ayrılırken kendimizden emindik; çünkü veri topluyorduk.

Now, what does that data look like?

Şu veriler neye benziyor?

Here's a standard chart

Bu, menstrual döngüsü boyunca

of a woman's waking body temperature

bir kadının vücut uyanış sıcaklığını

during the course of a cycle.

gösteren standart bir tablo.

So from the beginning of the menstrual cycle

Menstrual döngünün başlangıcından

till the beginning of the next.

bir sonrakinin başlangıcına kadar.

You'll see that the temperature is not random.

Siz de göreceksiniz ki; sıcaklık tesadüfi değil.

Clearly there is a low pattern

Açıkça görülüyor ki döngünün başlangıcında düşük bir desen var.

at the beginning of her cycle

and then you see this jump and then a higher

ve döngünün sonunda bu zıplamayı

set of temperatures at the end of her cycle.

ve daha yüksek bir sıcaklık serisi görüyorsunuz.

So what's happening here?

Peki burada ne oluyor?

What is that data telling you?

Bu veriler size ne anlatıyor?

Well, ladies, at the beginning of our cycle,

Evet hanımlar, döngümüzün başında

the hormone estrogen is dominant and that estrogen

östrojen hormonu baskındır ve bu östrojen

causes a suppression of your body temperature.

vücut sıcaklığınızın bastırılmasına neden olur.

And at ovulation, your body releases an egg

Yumurtlamada vücudunuz bir yumurta bırakır

and progesterone takes over, pro-gestation.

ve yönetimi hamileliği devam ettiren progesteron devralır.

Bu yüzden vücudunuz bu döllenmiş küçük yeni yumurtaları

And so your body heats up in anticipation

of housing this new little fertilized egg.

ev sahipliği yaparak ısıtır.

So why this temperature jump?

Peki sıcaklık neden yükselir?

Well, think about when a bird sits on her eggs.

Bir kuşun yumurtalarının üzerine oturmasını düşünün.

Why is she sitting on them?

Neden onların üzerine oturuyor?

She wants to keep them warm,

Onları sıcak tutmak istiyor,

protect them and keep them warm.

korumak ve sıcak tutmak istiyor.

Ladies, this is exactly what our bodies do every month,

Hanımlar, bu tam olarak vücudumuzun her ay yaptığı şey;

they heat up in anticipation

onlar küçük yeni yaşamı

of keeping a new little life warm.

sıcak tutma beklentisiyle ısıtırlar.

And if nothing happens, if you are not pregnant,

Eğer hiçbir şey olmazsa, eğer hamile değilseniz,

then estrogen takes back over and that cycle starts all over again.

östrojen tekrar devralır ve bu döngü yeniden başlar.

But if you do get pregnant, sometimes you

Ama eğer hamile kalırsanız

actually see another shift in your temperatures

sıcaklığınızda başka bir değişme görürsünüz

and it stays elevated for those whole nine months.

ve o tüm dokuz ay boyunca yüksek kalır.

That's why you see those pregnant women just sweating and hot,

Hamile kadınları terlerken ve sıcaklamış görmenizin sebebi budur;

because their temperatures are high.

çünkü onların sıcaklıkları yüksektir.

Here's a chart that we had about three or four years ago.

Burada 3 ya da 4 yıl önce edindiğimiz bir grafik var.

We were really very excited about this chart.

Bu grafikle ilgili gerçekten çok heyecanlıydık.

You'll see the low temperature level

Düşük sıcaklık seviyesi göreceksiniz

and then a shift and for about five days,

ve sonra bir değişme ve yaklaşık 5 gün

that's about the time it takes for the egg to travel

yumurtanın fallop tüpünde yolculuk edip

down the fallopian tube and implant,

nakledilmesi için olan süre

and then you see those temperatures start to go up a little bit.

ve sonra sıcaklıkların biraz yükselmeye başladığını görürsünüz.

And in fact, we had a second temperature shift,

Aslında bizim hamilelik testiyle onaylanan ve gerçekten de

confirmed with a pregnancy test that were indeed pregnant

ilk çocuğumuza hamile olduğum ikinci bir sıcaklık değişimimiz vardı,

with our first child, very exciting.

çok heyecan vericiydi.

Until a couple of days later

Bir kaç gün sonrasına kadar

I saw some spotting and then I noticed heavy blood flow,

Bazı lekelenmeler gördüm ve sonra yoğun bir kan akışı fark ettim

and we had in fact had an early stage miscarriage.

ve aslında biz düşüğün erken dönemindeydik.

Had I not been taking my temperature

Eğer ben ateşimi ölçmemiş olsaydım

I really would have just thought my period was late that month,

geçen ay reglimin geciktiğini düşünürdüm

ama bizim bebeği düşürdüğümüzü gösteren

but we actually had data to show

that we had miscarried this baby,

verilerimiz vardı

and even though this data revealed a really

ve bu veriler hayatımızda talihsiz bir olayı

unfortunate event in our lives,

açığa çıkarmasına rağmen

it was information that we could then take to our doctor.

sonradan doktorumuza verebileceğimiz bilgiydi.

So if there was a fertility issue or some problem,

Eğer bir doğurganlık sorunu ya da bazı problemler olsaydı

I had data to show:

veriler şunu gösterecekti:

Look, we got pregnant, our temperature shifted,

Bak, biz hamileydik, sıcaklığımız değişmişti,

we somehow lost this baby.

bir şekilde bu bebeği kaybettik.

What is it that we can do to help prevent this problem?

Bu problemi önlemek için yapabileceğimiz şey nedir?

And it's not just about temperatures

Sadece sıcaklıklarla ilgili değil

and it's not just about fertility;

ve sadece doğurganlıkla ilgili değil;

we can use data about our bodies to tell us a lot of things.

vücudumuzla ilgili bir çok şeyi söylemesi için verileri kullanabiliriz.

For instance, did you know that taking your temperature can tell you a lot

Örneğin ateşinizi ölçmenin size tiroid durumunuzla ilgili birçok şey

about the condition of your thyroid?

söyleyebileceğini biliyor muydunuz?

So, your thyroid works a lot like the thermostat in your house.

Tiroidiniz evlerinizdeki termostat gibi çalışır.

There is an optimal temperature that you want in your house;

Evinizde olmasını istediğiniz ideal bir sıcaklık vardır,

you set your thermostat.

termostatınızı ayarlarsınız.

When it gets too cold in the house, your thermostat kicks in

Eviniz çok soğuk olunca, termostatınız tekme atar

and says, "Hey, we need to blow some heat around."

ve "Hey, etrafta biraz sıcaklığa ihtiyacımız var." der.

Ya da eğer çok sıcak olmuşsa, termostatınız şunu gösterir:

Or if it gets too hot, your thermostat

registers, "Turn the A.C. on. Cool us off."

"Klimayı aç. Bizi serinlet."

That's exactly how your thyroid works in your body.

Sizin tiroidiniz de vücudunuzda tam olarak böyle çalışır.

Your thyroid tries to keep an optimal temperature

Tiroidiniz vücudunuzu ideal bir sıcaklıkta tutmaya çalışır.

for your body.

Eğer çok soğursa, tiroidiniz: "Hey, bizim ısınmaya ihtiyacımız var." der

If it gets too cold, your thyroid says, "Hey, we need to heat up."

If it gets too hot, your thyroid cools you down.

Eğer çok sıcak olursa, tiroidiniz sizi serinletir.

But what happens when your thyroid is not functioning well?

Peki tiroidiniz işlevini tam olarak yerine getirmiyorsa ne olur?

Çalışmadığı zaman bu sizi vücut ısınızda görünür;

When it doesn't function, then it shows up

in your body temperatures,

they tend to be lower than normal or very erratic.

normalden daha düşük ya da düzensiz olma eğilimindedirler.

And so by collecting this data

Bu verileri toplayarak

you can find out information about your thyroid.

tiroidiniz hakkında bilgi edinebilirsiniz.

Now, what is it, if you had a thyroid problem and you went to the doctor,

Eğer tiroid probleminiz varsa ve doktora gittiyseniz ne olur,

your doctor would actually test the amount of

doktorunuz kanınızdaki tiroidi uyaran

thyroid stimulating hormone in your blood.

hormonun miktarını test eder.

Fine. But the problem with that test is

İyi. Ama problem şu ki; bu test size

it doesn't tell you how active the hormone is in your body.

vücudunuzdaki hormonun ne kadar aktif olduğunu söylemez.

So you might have a lot of hormone present,

Sizin mevcut birçok hormonunuz olabilir

but it might not be actively working to regulate

ama vücut sıcaklığınızı düzenlemek için

your body temperature.

aktif olarak çalışmıyor olabilir.

So just by collecting your temperature every day,

Sadece sıcaklık ölçümünüzü her gün yaparak

you get information about the condition of your thyroid.

tiroidinizin durumu hakkında bilgi edinebilirsiniz.

So, what if you don't want to take your temperature every day?

Peki ateşinizi her gün ölçmek istemezseniz ne olacak?

I advocate that you do,

Ben size yapmanızı öneririm

ama ölçebileceğiniz daha tonlarca şey var.

but there are tons of other things you could take.

You could take your blood pressure, you could take your weight —

Kan basıncınızı ölçebilirsiniz, kilonuzu ölçebilirsiniz --

yeah, who's excited about

evet, kim her gün kilosunu ölçmek için heyecanlı?

taking their weight every day? (Laughter)

(Gülüşmeler)

Early on in our marriage, Donald had a stuffy nose

Evliliğimizin başlarında Donald'ın burun tıkanıklığı vardı

and he had been taking a slew of medications

ve tıkalı burnunu rahatlatmak için

to try to relieve his stuffy nose, to no avail.

boşu boşuna bir sürü ilaç alıyordu.

And so, that night he comes and he wakes me up and he says,

Bir gece yanıma gelip beni uyandırdı ve dedi ki:

"Honey, I can't breath out of my nose."

"Tatlım, ben burnumdan nefes alamıyorum."

And I roll over and I look, and I said, "Well, can you breath out of your mouth?"

Ona doğru döndüm, baktım ve dedim ki: "Peki ağzından nefes alabiliyor musun?"

(Laughter)

(Gülüşmeler)

And he goes, "Yes, but I can't breath out of my nose!"

Devam etti: "Evet ama burnumdan nefes alamıyorum!"

And so like any good wife, I rush him

Ben de her iyi eş gibi onu telaşla

to the emergency room

acil servise götürdüm

at 2 o'clock in the morning.

gece saat 2'de.

And the whole time I'm driving and I'm thinking,

Arabayı sürdüğüm süre boyunca düşündüm;

you can't die on me now.

şimdi ölemezsin.

We just got married,

Daha yeni evlendik,

people will think I killed you! (Laughter)

insanlar seni benim öldürdüğümü düşünecek!

(Gülüşmeler)

And so, we get to the emergency room, and the nurse sees us,

Acil servise vardık, bir hemşire bize baktı

and he can't breath out of his nose, and so

ve o burnundan nefes alamıyordu,

she brings us to the back and the doctor says,

hemşire bizi tekrar doktora getirdi ve doktor dedi ki:

"What seems to be the problem?" and he goes, "I can't breath out of my nose."

"Şikayetiniz nedir?", eşim: "Burnumdan nefes alamıyorum."

And he said, "You can't breath out of your nose?

"Burnunuzdan nefes alamıyor musunuz?" dedi.

No, but he can breath out of his mouth. (Laughter)

Hayır, ama o ağzından nefes alabiliyor.

(Gülüşmeler)

He takes a step back and he looks at both of us

Bir adım geri attı ve ikimize de bakarak dedi ki:

and he says "Sir, I think I know the problem.

"Sanırım problemi biliyorum beyefendi.

You're having a heart attack.

Kalp krizi geçiriyorsunuz.

I'm going to order an EKG and a CAT scan

Sizin için acilen EKG ve tomografi isteyeceğim."

for you immediately."

And we are thinking,

no, no, no. It's not a heart attack. He can breathe,

Biz düşünüyorduk,

hayır hayır hayır. Kalp krizi değil. O ağzından nefes alabiliyor.

just out of his mouth. No, no, no, no, no.

Hayır, hayır, hayır, hayır, hayır.

And so we go back and forth with this doctor

Doktorla birlikte bir ileri bir geri gidip duruyorduk;

because we think this is the incorrect diagnosis,

çünkü biz teşhisin yanlış olduğunu düşünüyorduk,

and he's like, "No really, it'll be fine, just calm down."

"Hayır gerçekten iyi olacak, sadece sakin olun." dedi.

And I'm thinking, how do you calm down? But I don't think he's having a heart attack.

Düşünüyorum, nasıl sakin olabilirsin? Ama kalp krizi geçirdiğini düşünmüyorum.

And so fortunately for us, this doctor was at the end of the shift.

Şanslıyız ki, bu doktor nöbetinin sonundaydı.

So this new doctor comes in, he sees us clearly

Bu yüzden yeni doktor geldi

distraught, with a husband who can't breath

ve burnundan nefes alamayan bir koca ile

out of his nose. (Laughter)

bizi perişan halde gördü.

(Gülüşmeler)

And he starts asking us questions.

Bize sorular sormaya başladı.

He says, "Well, do you two exercise?"

"Siz ikiniz egzersiz yapar mısınız?" dedi.

We ride our bikes, we go to the gym occasionally.

Bisikletlerimizi süreriz, spora gideriz, ara sıra.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

We move around.

Dolaşırız.

And he says, "What were you doing just before you came here?"

O dedi ki: "Tam buraya gelmeden önce ne yapıyordunuz?"

I'm thinking, I was sleeping, honestly.

"Düşünüyorum, gerçekten uyuyordum."

But okay, what was Donald doing just before?

"Tamam ama Donald ne yapıyordu?"

Donald aldığı bir sürü ilacı sıralamaya başladı.

So Donald goes into this slew of medications he was taking.

He lists, "I took this decongestant and then I took this nasal spray,"

"Burun rahatlatıcı ilacımı içtim sonra burun spreyi sıktım."

and then all of a sudden a lightbulb goes off and he says,

sonra birden bir ışık yandı ve dedi ki:

"Oh! You should never mix this decongestant with this nasal spray.

"Aa! Siz bu ilacı burun spreyiyle asla karıştırmamalısınız.

Clogs you up every time. Here, take this one instead."

Sizi her seferinde tıkar. Onun yerine bunu alın."

He gives us a prescription.

Bize reçete yazdı.

We're looking at each other, and I looked at the doctor,

Biz birbirimize baktık, sonra doktora baktım

and I said, "Why is it that it seems like you

ve dedim ki: "Neden siz teşhisi doğru olarak koyabildiniz de

were able to accurately diagnose his condition,

but this previous doctor wanted to order

önceki doktor EKG ve tomografi çekilmesini istedi?"

an EKG and a CAT scan?"

And he looks at us and says,

Bize baktı ve dedi ki:

"Well, when a 350-pound man walks in the emergency room and says he can't breath,

"158 kilo olan bir adam acil servise gelip nefes alamadığını söylediği zaman

you assume he's having a heart attack

kalp krizi geçirdiğini düşünürsünüz

and you ask questions later."

ve soruları daha sonra sorarsınız."

Now, emergency room doctors are trained to make decisions quickly,

Acil servis doktorları hızlı karar vermek için eğitiliyorlar

but not always accurately.

ama her zaman doğru olmuyor.

And so had we had some information

Kalp sağlığımızla ilgili

about our heart health to share with him,

onunla paylaşacak bazı bilgilerimiz olsaydı

maybe we would have gotten a better diagnosis the first time.

belki ilk seferde daha iyi bir teşhis konulabilirdi.

I want you to consider the following chart,

Bu grafiği görmenizi istiyorum;

of systolic blood pressure measurements

sistolik kan basıncı ölçümleri

from October 2010 to July 2012.

2010 Ekimden 2012 Temmuza kadar.

You'll see that these measurements start

Göreceksiniz ki bu ölçümler

in the prehypertension/hypertension zone,

hipertansiyon öncesi ve hipertansiyon aralığında başlamış;

but over about the course of a year and a half

ama bir buçuk yılın sonunda

they move into the normal zone.

normal aralığa taşınmış.

This is about the heart rate of a healthy 16-year-old.

Bu,16 yaşındaki sağlıklı birinin kalp atış hızı.

What story is this data telling you?

Bu veriler size hangi hikayeyi anlatıyor?

Obviously it's the data from someone

Açıkça, bu büyük bir dönüşüm yaşayan

who's made a drastic transformation,

birinin verileri

and fortunately for us, that person happens to be here today.

ve şans eseri bu kişi bugün burada.

So that 350-pound guy that walked into the emergency room with me

Benimle acil servise gelen 158 kiloluk o adam

is now an even sexier and healthier

şu an daha seksi ve sağlıklı

225-pound guy, and that's his blood pressure trace.

102 kilo bir adam ve bu da onun kan basıncı.

So over the course of that year and a half

Bir buçuk yıl boyunca

Donald's eating changed

Donald'ın yemesi değişti

and our exercise regimen changed,

ve bizim egzersiz rutinimiz değişti

and his heart rate responded,

ve kalp atış hızı karşılık verdi,

onun kan basıncı vücudunda yaptığı bu değişikliğe

his blood pressure responded to that change

that he made in his body.

karşılık verdi.

So what's the take-home message

Peki bugün sizin buradan giderken

that I want you to leave with today?

almanızı istediğim mesaj nedir?

By taking ownership of your data just like we've done,

Bizim yaptığımız gibi kendinizle ilgili sadece günlük ölçümler yaparak

just by taking this daily measurements about yourself,

verilerinizin sahipliğini alırsanız

you become the expert on your body.

vücudunuzun uzmanı olursunuz.

You become the authority.

Otorite siz olursunuz.

It's not hard to do.

Yapması zor değil.

You don't have to have a Ph.D. in statistics

Kendinizin uzmanı olmak için

to be an expert in yourself.

istatistik doktorasına ihtiyacınız yok.

You don't have to have a medical degree

Kendi vücudunuzun uzmanı olmak için tıp okumanıza gerek yok.

to be your body's expert.

Medical doctors, they're experts on the population,

Tıp doktorları nüfus üzerinde uzmanlar;

but you are the expert on yourself.

ama siz kendi üzerinizde uzmansınız.

And so when two of you come together,

Siz ikiniz bir araya geldiğiniz zaman,

when two experts come together,

iki uzman bir araya geldiği zaman,

the two of you are able to make a better decision

siz ikiniz, tek başına doktordan daha iyi

than just your doctor alone.

karar verebilirsiniz.

Now that you understand the power of information

Kişisel verileri toplayarak başarabileceklerinizde

that you can get through personal data collection,

bilginin gücünü anladığınıza göre

I'd like you all to stand and raise your right hand.

sizden kalkmanızı ve sağ elinizi kaldırmanızı istiyorum.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Yes, get it up.

Evet, kalkın.

I challenge you to take ownership of your data.

Sizleri verilerinizin sahipliğini almaya davet ediyorum.

And today, I hereby confer upon you

Bugün bu vesile ile sizlere

a TEDx associate's degree in elementary statistics

bir TEDx temel istatistik ön lisans derecesi veriyorum,

with a concentration in time-dependent data analysis

zamana bağlı veri analizi temeliyle

with all the rights and privileges appertaining thereto.

buna ilişkin bütün hak ve ayrıcalıklarla.

And so the next time you are in your doctor's office,

Bir dahaki sefere doktorunuzun ofisindeyken

as newly inducted statisticians,

yeni başlayan istatistikçiler olarak

what should always be your response?

cevabınız her zaman ne olmalı?

Audience: Show me the data! Talithia Williams: I can't hear you!

Seyirci: Bana verileri gösterin! TW: Sizi duyamıyorum!

Audience: Show me the data!

Seyirci: Bana verileri gösterin!

TW: One more time!

TW: Bir kez daha!

Audience: Show me the data!

Seyirci: Bana verileri gösterin!

TW: Show me the data.

TW: Bana verileri gösterin.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Alkışlar)

(Applause)