Talithia Williams: Own your body's data

Talithia Williams: Làm chủ số liệu cơ thể bạn

Translator: Duy Lê Reviewer: Thu Ha Tran

As a kid I always loved information

Khi còn nhỏ, tôi đã luôn thích thông tin

that I could get from data

mà tôi có thể rút ra từ số liệu

and the stories that could be told with numbers.

và những câu chuyện được kể bằng những con số.

I remember, growing up, I'd be frustrated at

Tôi nhớ, khi lớn lên, tôi đã rất bực bội

how my own parents would lie to me using numbers.

với cách ba mẹ nói dối tôi bằng các con số

"Talithia, if I've told you once I've told you a thousand times."

"Talithia, nếu ba đã nói với con một lần , ba đã nói với con một nghìn lần rồi''

No dad, you've only told me 17 times

Không, ba à, ba mới nói 17 lần thôi

and twice it wasn't my fault. (Laughter)

và hai lần thì con không có lỗi (Cười)

I think that is one of the reasons I got a Ph.D. in statistics.

Tôi nghĩ đó là một trong các lý do mà tôi đã lên chức tiến sĩ thống kê

I always wanted to know,

Tôi luôn muốn biết

what are people trying to hide with numbers?

mọi người có ẩn ý gì qua những con số?

As a statistician,

Là một nhà thống kê

I want people to show me the data

tôi muốn mọi người cho tôi xem số liệu

so I can decide for myself.

và tôi có thể tự rút ra kết luận

Donald and I were pregnant with our third child

Donald và tôi khi tôi mang bầu lần thứ 3

and we were at about 41 and a half weeks,

khoảng tuần thứ 41 rưỡi

what some of you may refer to as being overdue.

thời điểm mà các bạn có thể thấy là quá hạn sinh nở

Statisticians, we call that

Dân thống kê chúng tôi gọi đó là

being within the 95 percent confidence interval.

ở khoảng tin cậy 95%.

(Laughter)

(Cười)

And at this point in the process

Ở thời điểm đó của quá trình

we had to come in every couple of days

chúng tôi cứ vài ngày

to do a stress test on the baby,

lại đi làm xét nghiệm stress cho em bé

and this is just routine,

đó là chỉ thủ tục

it tests whether or not the baby is feeling any type of undue stress.

Xét nghiệm để xem em bé có bị loại stress nào vì ra đời muộn

And you are rarely, if ever, seen by your actual doctor,

Bạn hầu như không gặp bác sĩ thật, nếu có

just whoever happens to be working at the hospital that day.

chỉ là những người tình cờ hôm đó làm việc ở bệnh viện

So we go in for a stress test and after 20 minutes

Chúng tôi đi làm xét nghiệm stress

và sau 20 phút, bác sĩ đến và ông ấy nói:

the doctor comes out and he says,

"Your baby is under stress, we need to induce you."

"Cháu bé bị stress, chúng ta cần phải thúc sinh"

Now, as a statistician, what's my response?

Là 1 nhà thống kê, tôi phản ứng thế nào?

Show me the data!

Xin cho tôi xem số liệu

So then he proceeds to tell us

Sau đó, ông tiếp tục cho chúng tôi biết

the baby's heart rate trace went from 18 minutes,

nhịp tim của em bé theo dõi trong 18 phút

the baby's heart rate was in the normal zone

nhịp tim của em bé đã ở mức bình thường

and for two minutes it was in what appeared to be

và trong vòng hai phút, có vẻ như nó là

my heart rate zone and I said,

vùng nhịp tim của tôi và tôi nói

"Is it possible that maybe this was my heart rate?

"Có thể đó là nhịp tim của tôi?"

I was moving around a little bit,

Tôi đã vận động một chút

it's hard to lay still on your back,

thật khó nằm yên

41 weeks pregnant for 20 minutes.

khi mang thai 41 tuần trong vòng 20 phút

Maybe it was shifting around."

Có lẽ có sự chuyển dịch gì đó"

He said, "Well, we don't want to take any chances."

Ông ấy nói: ''Chúng tôi không muốn mạo hiểm''

I said okay.

Tôi nói được thôi.

I said, "What if I was at 36 weeks

Tôi nói ''Nếu tôi đang ở tuần thai thứ 36

with this same data?

với các thông số tương tự?

Would your decision be to induce?"

Liệu ông có quyết định thúc sinh không?''

"Well, no, I would wait until you were at least

''Không, tôi có lẽ đợi tới lúc ít nhất

38 weeks, but you are almost 42,

cô được 38 tuần, nhưng cô gần 42 tuần rồi,

there is no reason to leave that baby inside,

không có lý do gì để em bé trong bụng cả,

let's get you a room."

hãy chuẩn bị nhập viện''

I said, "Well, why don't we just do it again?

Tôi nói ''Tại sao chúng ta không thử lại?

We can collect more data.

thu thập thêm số liệu

I can try to be really still for 20 minutes.

Tôi có thể cố gắng ở yên trong 20 phút

We can average the two and see

Chúng ta tính trung bình và xem xem

what that means. (Laughter)

nó có nghĩa ra sao. (Cười)

And he goes,

Và ông ấy nói:

"Ma'am, I just don't want you to have a miscarriage."

"Thưa cô, tôi chỉ không muốn cô bị sảy thai''

That makes three of us.

đó là việc của ba người chúng ta

And then he says,

Rồi ông ấy nói

"Your chances of having a miscarriage double

''Nguy cơ cô bị sảy thai cao gấp đôi

when you go past your due date. Let's get you a room."

khi quá hạn sinh nở. Xin mời nhập viện''.

Wow. So now as a statistician, what's my response?

Ôi! Là một nhà thống kê, phản ứng của tôi là gì nhỉ?

Show me the data!

Xin cho tôi xem số liệu!

Dude, you're talking chances,

Bác sĩ, ông nói về rủi ro

I do chances all day long, tell me all about chances.

Tôi nói về rủi ro cả ngày, hãy nói cho tôi nghe về rủi ro nào!

Let's talk chances. (Laughter)

Hãy nói về rủi ro. (Cười)

Let's talk chances.

Hãy nói về rủi ro.

So I say, "Okay, great.

Tôi nói ''Tốt thôi.

Do I go from a 30-percent chance to a 60-percent chance?

Có phải tôi đi từ 30 phần trăm rủi ro lên 60 phần trăm rủi ro không?

Where are we here with this miscarriage thing?

Chúng ta ở đâu trong nguy cơ sảy thai này?

And he goes, "Not quite, but it doubles,

Và ông ấy nói: ''Không hẳn thế, rủi ro là gấp đôi,

and we really just want what's best for the baby."

và chúng tôi chỉ muốn những điều tốt nhất cho em bé''

Undaunted, I try a different angle.

Không nản lòng, tôi thử từ khía cạnh khác

I said, "Okay, out of 1,000 full-term pregnant women,

Tôi nói ''Được rồi, trong 1000 phụ nữ mang thai đủ thời gian

có bao nhiêu trong số đó bị sảy thai

how many of them are going to miscarry

just before their due date?

ngay trước kỳ sinh nở?

And then he looks at me and looks at Donald,

Ông ấy nhìn tôi rồi nhìn Donald,

and he goes, about one in 1,000.

và ông nói, khoảng 1 trong 1000

I said, "Okay, so of those 1,000 women, how many

Tôi nói ''Thế thì trong số 1000 người đó,

are going to miscarry just after their due date?"

bao nhiêu người bị sảy thai ngay trước kỳ sinh nở?''

"About two." (Laughter)

"Khoảng hai'' (Cười)

I said, "Okay, so you are telling me that my chances

Tôi nói "Thế là ông nói về rủi ro của tôi

go from a 0.1-percent chance

đi từ 0.1 phần trăm

to a 0.2-percent chance."

lên 0.2 phần trăm''

Okay, so at this point the data is not convincing us

Như vậy, số liệu không đủ thuyết phục

that we need to be induced,

rằng tôi cần thúc sinh

and so then we proceed to have a conversation

Sau đó chúng tôi tiếp tục tranh luận

about how inductions lead to a higher rate

về việc thúc sinh dẫn đến tỉ lệ cao

of Cesarean sections, and if at all possible we'd like to avoid that.

của thủ thuật Xê-da, và ở mức tối đa chúng tôi muốn tránh điều đó

And then I said,

Rồi tôi nói

"And I really don't think my due date is accurate."

''Tôi không nghĩ ngày dự sinh của tôi là chuẩn xác''

(Laughter)

(Cười)

And so this really stunned him

Điều này làm ông ấy rất ngạc nhiên

and he looked sort of puzzled

và trông ông ấy có vẻ bối rối

and I said, "You may not know this,

tôi nói ''Ông có thể không biết điều này

but pregnancy due dates are calculated

ngày dự sinh được dự tính

assuming that you have a standard 28-day cycle,

dựa trên chu kỳ kinh nguyệt là 28 ngày,

and my cycle ranges —

và vòng kinh của tôi lên xuống

sometimes it's 27, sometimes it's up to 38 —

đôi khi 27 ngày, đôi khi là 38 ngày ___

and I have been collecting the data to prove it.

tôi có thu thập số liệu để chứng minh điều đó.

(Laughter)

(Cười)

And so we ended up leaving the hospital that day without being induced.

Cuối cùng, chúng tôi rời bệnh viện, không sử dụng thuốc thúc sinh

We actually had to sign a waiver to walk out of the hospital.

Chúng tôi phải ký vào một đơn khước từ để được ra khỏi bệnh viện

And I'm not advocating that you not listen to your doctors,

Tôi không khuyến khích bạn không nghe lời của bác sỹ

because even with our first child,

vì với ngay cả đứa con đầu

we were induced at 38 weeks; cervical fluid was low.

tôi đã bị thúc sinh ở tuần 38, dịch cổ tử cung ít

I'm not anti-medical intervention.

Tôi không phải là người chống lại sự can thiệp của y học

But why were confident to leave that day?

Nhưng tại sao chúng tôi lại tự tin rời bệnh viện ngày hôm đó?

Well, we had data that told a different story.

Chúng tôi có số liệu mà nói lên 1 câu chuyện khác

We had been collecting data for six years.

Chúng tôi đã thu thập số liệu trong 6 năm

I had this temperature data,

Tôi có số liệu về nhiệt độ cơ thể

and it told a different story.

và nó nói lên một câu chuyện khác

In fact, we could probably pretty accurately estimate conception.

Thực tế là chúng ta có thể dự tính khá chính xác thời gian thụ thai

Yeah, that's a story you want to tell

Vâng, đó là chuyện mà bạn muốn kể

at your kid's wedding reception. (Laughter)

vào ngày cưới của con bạn (Cười)

I remember like it was yesterday.

Mẹ còn nhớ rõ như mới hôm qua

My temperature was a sizzling 97.8 degrees

nhiệt độ của mẹ sôi lên 97.8 độ

as I stared into your father's eyes. (Laughter)

khi mẹ nhìn sâu vào mắt cha con (Cười)

Oh, yeah. Twenty-two more years, we're telling that story.

Đúng thế. 20 năm nữa, chúng ta sẽ kể câu chuyện đó.

But we were confident to leave because we had been collecting data.

Chúng tôi đã tự tin rời bệnh viện vì chúng tôi đã thu thập những số liệu

Now, what does that data look like?

Thế những số liệu đó trông thế nào?

Here's a standard chart

Đây là biểu đồ tiêu chuẩn

of a woman's waking body temperature

của nhiệt độ cơ thể một phụ nữ khi thức

during the course of a cycle.

trong chu kỳ kinh nguyệt

So from the beginning of the menstrual cycle

từ khi bắt đầu vòng kinh

till the beginning of the next.

đến khi bắt đầu vòng kế tiếp

You'll see that the temperature is not random.

Bạn sẽ thấy nhiệt độ không hề ngẫu nhiên

Clearly there is a low pattern

rõ ràng, có phần nhiệt độ thấp

at the beginning of her cycle

khi bắt đầu chu kỳ kinh nguyệt

and then you see this jump and then a higher

sau đó bạn thấy nhiệt độ tăng lên và ở mức cao hơn

set of temperatures at the end of her cycle.

ở cuối chu kỳ

So what's happening here?

Có gì đang diễn ra vậy?

What is that data telling you?

Các số liệu nói với bạn điều gì?

Well, ladies, at the beginning of our cycle,

Vâng, thưa các bà, các cô, ở phần đầu chu kỳ của chúng ta

the hormone estrogen is dominant and that estrogen

hóc-môn estrogen chiếm phần lớn

causes a suppression of your body temperature.

và nó kìm nén nhiệt độ cơ thể

And at ovulation, your body releases an egg

trong kỳ rụng trứng, cơ thể sản sinh ra trứng

and progesterone takes over, pro-gestation.

và progesterone chiếm chủ đạo, chính là tiền thai nghén

And so your body heats up in anticipation

do đó nhiệt độ cơ thể tăng lên để chuẩn bị

of housing this new little fertilized egg.

cho việc làm tổ cho trứng mới

So why this temperature jump?

Chính vì thế nhiệt độ cơ thể tăng lên?

Well, think about when a bird sits on her eggs.

Hãy nghĩ đến những con chim ngồi ấp trứng

Why is she sitting on them?

Tại sao chúng ngồi lên trứng?

She wants to keep them warm,

Chúng muốn giữ ấm cho trứng

protect them and keep them warm.

bảo vệ và giữ ấm

Ladies, this is exactly what our bodies do every month,

Thưa các bà, các cô đó là điều cơ thể chúng ta làm hàng tháng

they heat up in anticipation

nhiệt độ tăng lên dự trước

of keeping a new little life warm.

về việc giữ ấm cho một mầm sống mới

And if nothing happens, if you are not pregnant,

Và nếu không có gì xảy ra, nếu bạn không mang thai

then estrogen takes back over and that cycle starts all over again.

thì estrogen trở lại vị trí chủ đạo và chu kỳ lại bắt đầu từ đầu.

But if you do get pregnant, sometimes you

Nhưng nếu bạn mang thai, đôi khi

actually see another shift in your temperatures

bạn thấy sự thay đổi khác nhiệt độ cơ thể

and it stays elevated for those whole nine months.

và nó tăng dần lên trong cả chín tháng

That's why you see those pregnant women just sweating and hot,

Vì thế bạn thấy những phụ nữ mang thai chỉ ra mồ hôi và thấy nóng

because their temperatures are high.

do nhiệt độ cơ thể họ cao.

Here's a chart that we had about three or four years ago.

Đây là biểu đồ chúng tôi có từ khoảng ba hay bốn năm trước.

We were really very excited about this chart.

Chúng tôi rất thích thú với nó

You'll see the low temperature level

Bạn thấy mức nhiệt độ thấp

and then a shift and for about five days,

rồi thay đổi trong khoảng 5 ngày

that's about the time it takes for the egg to travel

đây là khoảng thời gian trứng di chuyển

down the fallopian tube and implant,

xuống vòi trứng và làm tổ,

and then you see those temperatures start to go up a little bit.

sau đó bạn thấy nhiệt độ tăng lên một chút

And in fact, we had a second temperature shift,

Thật ra tôi có hai lần thay đổi nhiệt độ

confirmed with a pregnancy test that were indeed pregnant

được xác định bởi xét nghiệm xem tôi có thai thật hay không

with our first child, very exciting.

đứa con đầu lòng, rất hào hứng

Until a couple of days later

Cho đến vài ngày sau đó

I saw some spotting and then I noticed heavy blood flow,

Tôi thấy có một vài giọt máu và tôi nhận thấy bị chảy máu nhiều

and we had in fact had an early stage miscarriage.

tôi đã bị sảy thai sớm

Had I not been taking my temperature

Nếu như tôi đã không đo nhiệt độ cơ thể

I really would have just thought my period was late that month,

tôi đã có thể chỉ nghĩ rằng tôi bị trễ kỳ kinh tháng đó

but we actually had data to show

nhưng chúng tôi có số liệu chứng minh

that we had miscarried this baby,

rằng tôi bị sảy thai.

and even though this data revealed a really

ngay cả khi số liệu thể hiện

unfortunate event in our lives,

một điều thật sự bất hạnh trong cuộc sống của chúng tôi

it was information that we could then take to our doctor.

Chúng tôi đem số liệu đó tới bác sỹ

So if there was a fertility issue or some problem,

nếu có vấn đề gì với khả năng sinh sản hay gì khác

I had data to show:

tôi có số liệu để chứng minh

Look, we got pregnant, our temperature shifted,

Đây, tôi mang thai, nhiệt độ cơ thể tăng

we somehow lost this baby.

tôi đã mất đứa bé.

What is it that we can do to help prevent this problem?

Chúng ta có thể làm gì để tránh việc này?

And it's not just about temperatures

Đó không chỉ là nhiệt độ

and it's not just about fertility;

nó không chỉ là khả năng sinh sản

we can use data about our bodies to tell us a lot of things.

Chúng ta có thể dùng số liệu về cơ thể để cho chúng ta biết rất nhiều điều

For instance, did you know that taking your temperature can tell you a lot

Ví dụ, bạn có biết đo nhiệt độ cơ thể có thể nói cho bạn biết rất nhiều

about the condition of your thyroid?

về tình trạng tuyến giáp của bạn?

So, your thyroid works a lot like the thermostat in your house.

Tuyến giáp của bạn hoạt động giống như máy điều nhiệt trong nhà bạn

There is an optimal temperature that you want in your house;

Bạn muốn có một nhiệt độ vừa phải trong nhà bạn

you set your thermostat.

bạn cài đặt trong máy điều nhiệt

When it gets too cold in the house, your thermostat kicks in

Khi trong nhà lạnh quá máy sẽ nhắc nhở bạn

and says, "Hey, we need to blow some heat around."

"Này, chúng ta cần 1 chút hơi nóng ở đây"

Or if it gets too hot, your thermostat

Hoặc nếu trời nóng quá, cái máy sẽ nói:

registers, "Turn the A.C. on. Cool us off."

"Bật điều hòa lên. Làm mát đi!"

That's exactly how your thyroid works in your body.

Tuyến giáp của bạn cũng hoạt động trong cơ thể bạn y hệt như vậy

Your thyroid tries to keep an optimal temperature

Tuyến giáp cố gắng giữ một nhiệt độ tối ưu

for your body.

cho cơ thể bạn

If it gets too cold, your thyroid says, "Hey, we need to heat up."

Nếu quá lạnh, tuyết giáp nói ''Này, chúng ta cần làm ấm lên"

If it gets too hot, your thyroid cools you down.

Nếu quá nóng, tuyến giáp sẽ làm mát lại

But what happens when your thyroid is not functioning well?

Nhưng cái gì sẽ xảy ra khi tuyết giáp của bạn không hoạt động tốt?

When it doesn't function, then it shows up

Khi nó không hoạt động thì nó sẽ thể hiện

in your body temperatures,

qua nhiệt độ cơ thể bạn

they tend to be lower than normal or very erratic.

nó có xu hướng thấp hơn thông thường hoặc thay đổi liên tục

And so by collecting this data

Vì thế bằng cách thu thập số liệu này

you can find out information about your thyroid.

bạn sẽ có thông tin về tuyến giáp của bạn.

Now, what is it, if you had a thyroid problem and you went to the doctor,

Nào, nếu bạn có vấn đề với tuyến giáp và bạn đi đến bác sỹ

your doctor would actually test the amount of

bác sỹ sẽ thật sự kiểm tra nồng độ hóc môn

thyroid stimulating hormone in your blood.

do tuyến giáp kích thích trong máu

Fine. But the problem with that test is

Tốt thôi. Nhưng vấn đề với xét nghiệm đó

it doesn't tell you how active the hormone is in your body.

là nó không nói cho bạn mức độ tích cực của hóc môn trong cơ thể bạn

So you might have a lot of hormone present,

Nên bạn có thể có nhiều hóc môn

but it might not be actively working to regulate

nhưng nó có lẽ không tích cực điều chỉnh

your body temperature.

nhiệt độ cơ thể bạn

So just by collecting your temperature every day,

Vì thế chỉ bằng cách đo nhiệt độ hàng ngày

you get information about the condition of your thyroid.

bạn có thông tin về tình trạng tuyến giáp.

So, what if you don't want to take your temperature every day?

Thế nếu bạn không muốn đo nhiệt độ cơ thể hàng ngày?

I advocate that you do,

Tôi ủng hộ bạn làm việc đó

but there are tons of other things you could take.

nhưng có cả tá thứ khác mà bạn có thể làm

You could take your blood pressure, you could take your weight —

Bạn có thể đo huyết áp bạn có thể đo cân nặng

yeah, who's excited about

Ay, ai mà lại thích thú

taking their weight every day? (Laughter)

với đo cân nặng hàng ngày? (Cười)

Early on in our marriage, Donald had a stuffy nose

Hồi mới cưới, Donald có lần bị tắc mũi

and he had been taking a slew of medications

và anh ấy uống cả đống thuốc

to try to relieve his stuffy nose, to no avail.

để thoát khỏi tình trạng tắc mũi, chả có ích gì cả

And so, that night he comes and he wakes me up and he says,

Thế là, đêm đó anh ấy đánh thức tôi dậy và anh ấy nói:

"Honey, I can't breath out of my nose."

"Em yêu, anh không thể thở bằng mũi được''

And I roll over and I look, and I said, "Well, can you breath out of your mouth?"

Tôi quay ra, nhìn và nói "Nhưng anh có thể thở bằng miệng mà?''

(Laughter)

(Cười)

And he goes, "Yes, but I can't breath out of my nose!"

Và anh ấy nói thế này: ''Ừ, nhưng anh không thở bằng mũi được!''

And so like any good wife, I rush him

Thế là, như một cô vợ hoàn hảo,

to the emergency room

tôi đưa anh ấy đến phòng cấp cứu

at 2 o'clock in the morning.

vào 2 giờ sáng.

And the whole time I'm driving and I'm thinking,

Và trong lúc lái xe, tôi nghĩ là

you can't die on me now.

anh không chết bây giờ được

We just got married,

Chúng ta mới cưới

people will think I killed you! (Laughter)

người ta sẽ nghĩ là em giết anh! (Cười)

And so, we get to the emergency room, and the nurse sees us,

Rồi chúng tôi vào phòng cấp cứu cô y tá gặp chúng tôi

and he can't breath out of his nose, and so

và anh ấy không thở bằng mũi được

she brings us to the back and the doctor says,

nên cô ấy đưa chúng tôi ra phía sau và bác sỹ nói:

"What seems to be the problem?" and he goes, "I can't breath out of my nose."

''Vấn đề ở đây có thể là gì nhỉ?'' anh ấy nói ''Tôi không thở bằng mũi được''

And he said, "You can't breath out of your nose?

Bác sỹ nói: ''Anh không thở bằng mũi được à?"

No, but he can breath out of his mouth. (Laughter)

Không nhưng anh ấy có thể thở bằng miệng. (Cười)

He takes a step back and he looks at both of us

Bác sĩ chững lại và nhìn cả hai chúng tôi

and he says "Sir, I think I know the problem.

rồi nói: ''Thưa ông, tôi nghĩ tôi biết có vấn đề gì.

You're having a heart attack.

Ông bị đau tim.

I'm going to order an EKG and a CAT scan

Tôi sẽ bố trí làm điện tâm đồ EKG và chụp Xquang CAT

for you immediately."

cho ông ngay lập tức''

And we are thinking,

Và chúng tôi nghĩ không, không, không.

no, no, no. It's not a heart attack. He can breathe,

Đó không phải đau tim.

just out of his mouth. No, no, no, no, no.

Anh ấy có thể thở bằng miệng. Không, không, không thể được

And so we go back and forth with this doctor

Chúng tôi đi tới đi lui với ông bác sỹ

because we think this is the incorrect diagnosis,

vì chúng tôi nghĩ đó là một chẩn đoán không chính xác

and he's like, "No really, it'll be fine, just calm down."

còn ông ấy thì nói: ''Thật đấy, mọi việc sẽ ổn, cứ bình tĩnh''

And I'm thinking, how do you calm down? But I don't think he's having a heart attack.

Và tôi nghĩ, làm sao mà bình tĩnh được nhưng tôi không nghĩ là anh ấy bị đau tim

And so fortunately for us, this doctor was at the end of the shift.

May mắn cho chúng tôi là vị bác sỹ này đã hết ca trực

So this new doctor comes in, he sees us clearly

Thế là bác sỹ mới tới, ông ấy thấy rõ là chúng tôi đang rối trí

distraught, with a husband who can't breath

với một ông chồng không thể thở được

out of his nose. (Laughter)

bằng đường mũi (Cười)

And he starts asking us questions.

Ông ấy bắt đầu đặt câu hỏi

He says, "Well, do you two exercise?"

Ông ấy hỏi: ''Nào, cả hai vị có tập tành gì không?''

We ride our bikes, we go to the gym occasionally.

Đôi khi chúng tôi đạp xe đến phòng tập

(Laughter)

(Cười)

We move around.

Chúng tôi đi lại

And he says, "What were you doing just before you came here?"

Ông ấy hỏi ''Thế các vị đã làm gì ngay trước khi đến đây?''

I'm thinking, I was sleeping, honestly.

Tôi nghĩ tôi đã ngủ, thành thật là thế

But okay, what was Donald doing just before?

nhưng Donald đã làm gì trước đó?

So Donald goes into this slew of medications he was taking.

Thế là Donald nói về cái đống thuốc mà anh ấy đã uống

He lists, "I took this decongestant and then I took this nasal spray,"

anh ấy kể ra: ''Tôi uống thuốc thông mũi rồi sau đó tôi dùng thuốc xịt mũi này''

and then all of a sudden a lightbulb goes off and he says,

sau đó, bỗng nhiên đèn vụt tắt, ông ấy nói

"Oh! You should never mix this decongestant with this nasal spray.

''Ôi! Anh không bao giờ nên dùng chung thuốc thông mũi với thuốc xịt mũi này

Clogs you up every time. Here, take this one instead."

Nó sẽ luôn làm anh tắc tịt. Đây, dùng loại này thay thế''

He gives us a prescription.

Ông ấy kê đơn cho chúng tôi

We're looking at each other, and I looked at the doctor,

Chúng tôi nhìn nhau và tôi nhìn vào bác sỹ

and I said, "Why is it that it seems like you

rồi tôi nói: ''Tại sao có vẻ là

were able to accurately diagnose his condition,

ông chẩn đoán chính xác cho chồng tôi,

but this previous doctor wanted to order

nhưng ông bác sỹ trước lại muốn làm

an EKG and a CAT scan?"

điện tâm đồ và Xquang

And he looks at us and says,

Ông ấy nhìn chúng tôi và nói

"Well, when a 350-pound man walks in the emergency room and says he can't breath,

''À, khi một người đàn ông 160 kg bước vào phòng cấp cứu và không thở được,

you assume he's having a heart attack

bác sỹ sẽ đoán rằng anh ta bị một cơn đau tim tấn công

and you ask questions later."

sau đó thì bác sỹ mới hỏi han sau.''

Now, emergency room doctors are trained to make decisions quickly,

Các bác sỹ cấp cứu được huấn luyện để đưa ra quyết định nhanh chóng

but not always accurately.

nhưng không phải luôn luôn chính xác.

And so had we had some information

Nếu chúng tôi đã có chút thông tin

about our heart health to share with him,

về tình trạng tim để chia sẻ với ông ấy

maybe we would have gotten a better diagnosis the first time.

thì chúng ta đã có thể có chẩn đoán tốt hơn ngay từ lần đầu

I want you to consider the following chart,

Tôi muốn bạn xem xét biểu đồ sau

of systolic blood pressure measurements

cách đo huyết áp tâm thu

from October 2010 to July 2012.

từ tháng Mười 2010 đến tháng Bảy 2012

You'll see that these measurements start

Bạn sẽ thấy đường đo này xuất phát từ

in the prehypertension/hypertension zone,

vùng tiền tăng huyết áp / tăng huyết áp

but over about the course of a year and a half

trong vòng một năm rưỡi

they move into the normal zone.

nó đi xuống vùng thông thường

This is about the heart rate of a healthy 16-year-old.

Đó là nhịp tim của người 16 tuổi khỏe mạnh

What story is this data telling you?

Số liệu này nói cho bạn điều gì?

Obviously it's the data from someone

Rõ ràng, đó là số liệu của một người

who's made a drastic transformation,

mà đã làm được một sự biến đổi mạnh mẽ

and fortunately for us, that person happens to be here today.

và may mắn là người đó hôm nay có mặt ở đây

So that 350-pound guy that walked into the emergency room with me

Người đàn ông nặng 160 kg bước vào phòng cấp cứu cùng tôi

is now an even sexier and healthier

giờ đây thậm chí hấp dẫn và khỏe mạnh hơn

225-pound guy, and that's his blood pressure trace.

chỉ còn 100 kg, và đây là đường huyết áp của anh ấy

So over the course of that year and a half

Sau quá trình một năm rưỡi

Donald's eating changed

Thói quen ăn uống của Donald đã thay đổi,

and our exercise regimen changed,

chế độ dinh dưỡng luyện tập của chúng tôi đã thay đổi

and his heart rate responded,

nhịp tim của anh ấy hưởng ứng lại

his blood pressure responded to that change

huyết áp hưởng ứng lại sự thay đổi đó

that he made in his body.

anh ấy đã có được thân hình này.

So what's the take-home message

Vậy thì, thông điệp để bạn về nhà suy nghĩ

that I want you to leave with today?

mà tôi muốn nói với bạn hôm nay?

By taking ownership of your data just like we've done,

Bằng cách làm chủ số liệu của bạn như cách chúng tôi đã làm

just by taking this daily measurements about yourself,

chỉ với việc hàng ngày lấy số liệu từ cơ thể bạn

you become the expert on your body.

bạn sẽ trở thành chuyên gia về chính cơ thể của mình.

You become the authority.

Bạn trở thành người làm chủ

It's not hard to do.

Điều đó không khó thực hiện

You don't have to have a Ph.D. in statistics

Bạn không cần phải là tiến sĩ thống kê học

to be an expert in yourself.

để trở thành chuyên gia về chính bạn

You don't have to have a medical degree

Bạn không cần bằng cấp về y học

to be your body's expert.

để trở thành chuyên gia về cơ thể của bạn

Medical doctors, they're experts on the population,

Bác sỹ, họ là chuyên gia của cả cộng đồng

but you are the expert on yourself.

nhưng bạn là chuyên gia của chính bạn.

And so when two of you come together,

Và khi hai người đến với nhau

when two experts come together,

khi hai chuyên gia đến với nhau

the two of you are able to make a better decision

hai người sẽ có khả năng đưa ra quyết định tốt hơn

than just your doctor alone.

hơn là chỉ một mình bác sỹ của bạn.

Now that you understand the power of information

Giờ bạn đã hiểu sức mạnh của thông tin

that you can get through personal data collection,

bạn có thể thu thập từ dữ liệu cá nhân

I'd like you all to stand and raise your right hand.

Tôi muốn mời các bạn đứng dậy và giơ tay phải lên

(Laughter)

(Cười)

Yes, get it up.

Vâng, xin mời đứng lên.

I challenge you to take ownership of your data.

Tôi tuyên bố bạn làm chủ dữ liệu về chính bạn

And today, I hereby confer upon you

và hôm nay, tôi hân hạnh trao cho bạn

a TEDx associate's degree in elementary statistics

bằng thống kê cơ sở của hiệp hội TEDx

with a concentration in time-dependent data analysis

tập trung vào phân tích dữ liệu theo thời gian

with all the rights and privileges appertaining thereto.

với tất cả quyền và đặc quyền có liên quan

And so the next time you are in your doctor's office,

Vậy lần sau, khi bạn đến phòng khám bác sỹ

as newly inducted statisticians,

với tư cách là một nhà thống kê mới do được xui khiến

what should always be your response?

Phản ứng của bạn phải luôn là gì?

Audience: Show me the data! Talithia Williams: I can't hear you!

Khán giả: Cho tôi xem số liệu TW: Tôi chưa nghe rõ!

Audience: Show me the data!

Khán giả: Cho tôi xem số liệu!

TW: One more time!

Audience: Show me the data!

TW: Một lần nữa!

Khán giả: Cho tôi xem số liệu!

TW: Show me the data.

TW: Cho tôi xem số liệu

Thank you.

Cảm ơn

(Vỗ tay)

(Applause)