Can we edit memories? | Amy Milton

134,750 views ・ 2020-06-14

TED


Videoyu oynatmak için lütfen aşağıdaki İngilizce altyazılara çift tıklayınız.

00:00
Transcriber: Joseph Geni Reviewer: Camille Martínez
0
0
7000
Çeviri: Elif Nazlıcan Gözden geçirme: Sara Ozturk
00:12
Memory is such an everyday thing that we almost take it for granted.
1
12683
4604
Hafıza o kadar olağan bir şey ki neredeyse kıymetini bilmiyoruz.
00:17
We all remember what we had for breakfast this morning
2
17668
2617
Hepimiz bu sabah kahvaltıda ne yediğimizi,
00:20
or what we did last weekend.
3
20309
1582
geçen hafta sonu ne yaptığımızı hatırlıyoruz.
00:21
It's only when memory starts to fail
4
21915
2053
Ancak hafızamız yetersiz kalmaya başlayınca
00:23
that we appreciate just how amazing it is
5
23992
2665
onun ne kadar harika olduğunu ve tecrübelerimizin
00:26
and how much we allow our past experiences to define us.
6
26681
3459
bizi tanımlamasına ne kadar izin verdiğimizi fark ediyoruz.
00:31
But memory is not always a good thing.
7
31600
2849
Ancak hafıza her zaman iyi bir şey değil.
00:35
As the American poet and clergyman John Lancaster Spalding once said,
8
35084
3767
Amerikalı şair ve papaz John Lancester Spalding'in dediği gibi,
00:38
"As memory may be a paradise from which we cannot be driven,
9
38875
3157
"Hafıza, uzaklaşamadığımız bir cennet olabileceği gibi,
00:42
it may also be a hell from which we cannot escape."
10
42056
3423
kaçamadığımız bir cehennem de olabilir."
00:46
Many of us experience chapters of our lives
11
46817
2669
Birçoğumuz hiç olmamış olmasını
00:49
that we would prefer to never have happened.
12
49510
2442
tercih ettiğimiz deneyimler yaşıyoruz.
00:52
It is estimated that nearly 90 percent of us
13
52362
2542
Yüzde doksanımızın hayatı boyunca
00:54
will experience some sort of traumatic event during our lifetimes.
14
54928
3875
herhangi bir tür travmatik olay yaşayacağı tahmin ediliyor.
00:59
Many of us will suffer acutely following these events and then recover,
15
59699
4831
Çoğumuz bu olaylardan sonra şiddetli acılar çekip iyileşeceğiz,
01:04
maybe even become better people because of those experiences.
16
64554
3451
hatta belki bu deneyimler sayesinde daha iyi insanlar olacağız.
01:08
But some events are so extreme that many --
17
68881
4134
Fakat bazı olaylar o kadar aşırı ki çoğunluk -
01:13
up to half of those who survive sexual violence, for example --
18
73039
3762
örneğin cinsel şiddetten sağ çıkan insanların yarısı -
01:16
will go on to develop post-traumatic stress disorder,
19
76825
3091
travma sonrası stres bozukluğu yaşayacak,
01:19
or PTSD.
20
79940
1363
kısa adıyla TSSB.
01:22
PTSD is a debilitating mental health condition
21
82674
3282
TSSB sarsıcı boyutta bir akıl sağlığı durumudur,
01:25
characterized by symptoms such as intense fear and anxiety
22
85980
4318
yoğun korku ve endişe,
travmatik olayın anımsanması gibi belirtileri vardır.
01:30
and flashbacks of the traumatic event.
23
90322
2579
01:33
These symptoms have a huge impact on a person's quality of life
24
93808
4237
Bu belirtiler, kişinin hayat kalitesi üzerinde büyük bir etkiye sahip
01:38
and are often triggered by particular situations
25
98069
2834
ve genellikle belli durumlar
01:40
or cues in that person's environment.
26
100927
2781
veya kişinin çevresindeki işaretlerle tetiklenirler.
01:44
The responses to those cues may have been adaptive when they were first learned --
27
104623
4971
İşaretlere verilen tepkiler, ilk öğrenildiklerinde uyumlu olabilir -
01:49
fear and diving for cover in a war zone, for example --
28
109618
3641
örneğin, savaş alanındaki korku hissi ve korunmak için eğilmek -
01:53
but in PTSD,
29
113283
1163
ama TSSB'de,
01:54
they continue to control behavior when it's no longer appropriate.
30
114470
3515
artık gerekli olmadıklarında bile davranışı kontrol etmeye devam ederler.
01:58
If a combat veteran returns home and is diving for cover
31
118759
3337
Bir savaş gazisi eve döndükten sonra bir arabanın geri tepmesini duyunca
02:02
when he or she hears a car backfiring
32
122120
2113
korunmak için eğiliyorsa
02:04
or can't leave their own home because of intense anxiety,
33
124257
3915
veya yoğun endişeden dolayı kendi evinden ayrılamıyorsa
02:08
then the responses to those cues, those memories,
34
128196
3925
o zaman bu işaretlere, bu anılara verilen tepkilere
02:12
have become what we would refer to as maladaptive.
35
132145
3779
uyumsuz diyebiliriz.
02:16
In this way, we can think of PTSD as being a disorder of maladaptive memory.
36
136574
6165
Böylece TSSB'yi bir uyumsuz anı hastalığı olarak düşünebiliriz.
02:24
Now, I should stop myself here,
37
144606
1576
Şimdi, burada durmalıyım
02:26
because I'm talking about memory as if it's a single thing.
38
146206
3224
çünkü bellek hakkında sanki tek bir şeymiş gibi konuşuyorum.
02:29
It isn't.
39
149454
1183
Öyle değil.
02:31
There are many different types of memory,
40
151145
1970
Belleğin birçok farklı çeşidi var
02:33
and these depend upon different circuits and regions within the brain.
41
153139
4097
ve bunlar beyindeki farklı devrelere ve bölgelere bağlı.
02:38
As you can see, there are two major distinctions in our types of memory.
42
158181
4927
Gördüğünüz gibi bellek çeşitlerimizde iki büyük farklılık var.
02:43
There are those memories that we're consciously aware of,
43
163618
2724
Bilinçli olarak farkında olduğumuz belleğimiz var,
02:46
where we know we know
44
166366
1164
bildiğimizi biliyoruz
02:47
and that we can pass on in words.
45
167554
1747
ve sözcüklere aktarabiliyoruz.
02:49
This would include memories for facts and events.
46
169686
2663
Bu bellek, gerçekler ve olaylar için olan anıları kapsıyor.
02:52
Because we can declare these memories,
47
172898
2217
Bu anıları bildirebildiğimiz için
02:55
we refer to these as declarative memories.
48
175139
2551
bu belleğe açık bellek diyoruz.
02:58
The other type of memory is non-declarative.
49
178972
2907
Diğer bellek çeşidi örtük bellek.
03:02
These are memories where we often don't have conscious access
50
182466
3415
Örtük bellekte genelde içeriklerine
03:05
to the content of those memories
51
185905
1704
bilinçli erişimimiz olmayan,
03:07
and that we can't pass on in words.
52
187633
1934
sözcüklere aktaramadığımız anılarımız vardır.
03:10
The classic example of a non-declarative memory
53
190598
2602
Örtük belleğin klasik örneği
03:13
is the motor skill for riding a bike.
54
193224
2476
bisiklet sürmek için gereken motor becerisidir.
03:16
Now, this being Cambridge, the odds are that you can ride a bike.
55
196296
3310
Burası Cambridge, muhtemelen bisiklet sürebiliyorsunuzdur.
03:19
You know what you're doing on two wheels.
56
199630
2051
İki teker üstünde nasıl yapıldığını biliyorsunuzdur.
03:22
But if I asked you to write me a list of instructions
57
202378
3025
Fakat sizden bana bisiklete binmeyi öğretecek
03:25
that would teach me how to ride a bike,
58
205427
2236
bir talimat listesi yazmanızı istesem
03:27
as my four-year-old son did when we bought him a bike
59
207687
2564
4 yaşındaki oğlumun doğum gününde
ona bisiklet aldığımda benden istediği gibi,
03:30
for his last birthday,
60
210275
1528
03:31
you would really struggle to do that.
61
211827
2494
bunu yapmakta gerçekten zorlanırdınız.
Dengede durmak için bisiklette nasıl oturmanız gerekiyor?
03:35
How should you sit on the bike so you're balanced?
62
215140
2500
03:37
How fast do you need to pedal so you're stable?
63
217664
2478
Savrulmamak için ne hızda pedal çevirmelisiniz?
03:40
If a gust of wind comes at you,
64
220519
2044
Ani bir rüzgâr eserse
03:42
which muscles should you tense and by how much
65
222587
2785
hangi kaslarınızı ne kadar germelisiniz ki bisikletten uçmayasınız?
03:45
so that you don't get blown off?
66
225396
2025
03:48
I'll be staggered if you can give the answers to those questions.
67
228451
3198
Bu soruları yanıtlayabilirseniz çok şaşırırım.
03:51
But if you can ride a bike, you do have the answers,
68
231673
3679
Fakat eğer bisiklet sürebiliyorsanız yanıtları zaten biliyorsunuz.
03:55
you're just not consciously aware of them.
69
235376
2386
Sadece bilinçli olarak farkında değilsiniz.
04:00
Getting back to PTSD,
70
240894
1528
TSSB'ye dönersek
04:02
another type of non-declarative memory
71
242446
2667
örtük belleğin diğer bir türü duygusal bellektir.
04:05
is emotional memory.
72
245137
1964
04:07
Now, this has a specific meaning in psychology
73
247125
2409
Bunun psikolojide belli bir anlamı var,
04:09
and refers to our ability to learn about cues in our environment
74
249558
3481
karşılık geldiği şey, çevremizdeki işaretleri
04:13
and their emotional and motivational significance.
75
253063
2949
ve onların duygusal ve güdüsel önemini öğrenme yeteneğimiz.
04:16
What do I mean by that?
76
256671
1283
Bununla neyi kastediyorum?
04:18
Well, think of a cue like the smell of baking bread,
77
258373
4360
Pişen bir ekmeğin kokusu gibi bir işaret düşünün
04:22
or a more abstract cue like a 20-pound note.
78
262757
2740
veya daha soyut bir işaret, mesela yirmilik bir banknot.
04:25
Because these cues have been pegged with good things in the past,
79
265964
3282
Bu işaretler geçmişte iyi şeylerle perçinlendiğinden
04:29
we like them and we approach them.
80
269270
1920
onları seviyoruz ve onlara yanaşıyoruz.
04:31
Other cues, like the buzzing of a wasp, elicit very negative emotions
81
271931
4882
Diğer işaretler, mesela bir eşek arısının vızıltısı, çok negatif duygular
04:36
and quite dramatic avoidance behavior in some people.
82
276837
3792
ve bazı insanlarda fazlasıyla dramatik bir kaçınma davranışı uyandırır.
04:41
Now, I hate wasps.
83
281620
2647
Ben eşek arılarından nefret ederim.
04:44
I can tell you that fact.
84
284291
1511
Size bu gerçeği söyleyebilirim.
04:45
But what I can't give you are the non-declarative emotional memories
85
285826
3580
Size iletemeyeceğim şey, yakında bir eşek arısı varken
04:49
for how I react when there's a wasp nearby.
86
289430
2281
verdiğim tepkinin örtük duygusal anılarıdır.
04:52
I can't give you the racing heart,
87
292174
2159
Size kalp çarpıntısını,
04:54
the sweaty palms, that sense of rising panic.
88
294357
3512
terleyen avuçları, o artan panik hissini iletemem.
04:57
I can describe them to you,
89
297893
2163
Bunları size tarif edebilirim ama iletemem.
05:00
but I can't give them to you.
90
300080
2275
05:04
Now, importantly, from the perspective of PTSD,
91
304363
2907
Önemli olarak TSSB bakış açısından bakarsak
05:07
stress has very different effects on declarative and non-declarative memories
92
307294
4762
stresin, açık bellek, örtük bellek, onları destekleyen beyin devreleri
05:12
and the brain circuits and regions supporting them.
93
312080
2726
ve bölgeleri üzerinde oldukça farklı etkileri vardır.
05:15
Emotional memory is supported by a small almond-shaped structure
94
315463
3377
Duygusal bellek, küçük badem şeklinde bir yapı olan amigdala
05:18
called the amygdala
95
318864
1158
ve onun bağlantıları tarafından desteklenir.
05:20
and its connections.
96
320046
1234
05:21
Declarative memory, especially the what, where and when of event memory,
97
321883
4493
Açık bellek; özellikle etkinlik belleğinin nesne, konum ve zaman kısmı,
05:26
is supported by a seahorse-shaped region of the brain
98
326400
2576
beynin deniz atı şeklindeki bir bölgesi tarafından desteklenir
05:29
called the hippocampus.
99
329000
1494
adı hipokampüstür.
05:31
The extreme levels of stress experienced during trauma
100
331348
3141
Travma sırasında hissedilen aşırı stres seviyelerinin
05:34
have very different effects on these two structures.
101
334513
3335
bu iki yapı üzerinde oldukça farklı etkileri var.
05:38
As you can see, as you increase a person's level of stress
102
338793
3243
Gördüğünüz gibi kişinin stres seviyesi,
stressizlikten biraz stresliye doğru yükseldikçe
05:42
from not stressful to slightly stressful,
103
342060
2045
05:44
the hippocampus,
104
344129
1252
hipokampüs, etkinlik belleğini desteklemek için hareket ederek
05:45
acting to support the event memory,
105
345405
2200
05:47
increases in its activity
106
347629
1660
etkinliğini arttırıyor
05:49
and works better to support the storage of that declarative memory.
107
349313
3280
ve o açık belleğin deposunu daha iyi desteklemek için çalışıyor.
05:53
But as you increase to moderately stressful, intensely stressful
108
353371
3630
Fakat stres seviyesini orta derece strese, yoğun strese,
05:57
and then extremely stressful, as would be found in trauma,
109
357025
3595
sonrasında travmadaki gibi aşırı strese çıkardıkça
06:00
the hippocampus effectively shuts down.
110
360644
3679
hipokampüs neredeyse tamamen devre dışı kalıyor.
06:05
This means that under the high levels of stress hormones
111
365361
2786
Bu demek oluyor ki travma sırasındaki yüsek seviyeli
06:08
that are experienced during trauma,
112
368171
2023
stres hormonlarının etkisi altındayken
06:10
we are not storing the details,
113
370218
2023
ayrıntıları depolamıyoruz,
06:12
the specific details of what, where and when.
114
372265
3722
nesne, konum ve zaman bilgisinin belirgin ayrıntıları depolanmıyor.
06:17
Now, while stress is doing that to the hippocampus,
115
377374
2411
Stres hipokampüse bunu yaparken
06:19
look at what it does to the amygdala,
116
379809
1831
amigdalaya ne yaptığına bakın,
06:21
that structure important for the emotional, non-declarative memory.
117
381664
3416
örtük bellek türü olan duygusal bellek için amigdala önemli bir yapıdır.
06:25
Its activity gets stronger and stronger.
118
385104
3185
Etkinliği gittikçe artıyor.
06:29
So what this leaves us with in PTSD
119
389670
2536
Bu durum TSSB'de şuna yol açıyor:
06:32
is an overly strong emotional -- in this case fear -- memory
120
392230
3942
Fazlasıyla güçlü bir duygusal - elimizdeki durumda - korku anısı,
06:36
that is not tied to a specific time or place,
121
396196
2916
bu anı belirgin bir zamana ya da konuma bağlı değil
06:39
because the hippocampus is not storing what, where and when.
122
399136
4662
çünkü hipokampüs nesne, konum ve zaman bilgisini depolamıyor.
06:44
In this way, these cues can control behavior
123
404437
3104
Böylece bu işaretler artık gerekli olmadığı zaman bile
06:47
when it's no longer appropriate,
124
407565
2105
davranışları kontrol edebiliyor
06:49
and that's how they become maladaptive.
125
409694
2683
ve bu şekilde uyumsuz oluyorlar.
06:52
So if we know that PTSD is due to maladaptive memories,
126
412808
5809
O zaman TSSB'nin uyumsuz anılardan kaynaklandığını biliyorsak bu bilgiyi
06:58
can we use that knowledge to improve treatment outcomes
127
418641
3242
TSSB hastalarının tedavi sonuçlarını geliştirmek için kullanabilir miyiz?
07:01
for patients with PTSD?
128
421907
1751
07:05
A radical new approach being developed to treat post-traumatic stress disorder
129
425508
4804
TSSB'yi tedavi etmek için geliştirilen yeni bir kökten yaklaşım,
07:10
aims to destroy those maladaptive emotional memories
130
430336
3562
hastalığın temelinde yatan bu uyumsuz duygusal anıları
07:13
that underlie the disorder.
131
433922
1717
yok etmeyi amaçlıyor.
07:16
This approach has only been considered a possibility
132
436338
2676
Bu yaklaşım, yakın zamanlarda belleği anlayışımızdaki
07:19
because of the profound changes in our understanding of memory
133
439038
3282
engin değişiklikler sayesinde bir olasılık olarak görülmeye başladı.
07:22
in recent years.
134
442344
1415
07:24
Traditionally, it was thought that making a memory
135
444575
2455
Geleneksel olarak bir anı oluşturmak,
07:27
was like writing in a notebook in pen:
136
447054
2640
bir kalemle bir deftere yazmak gibi düşünülüyordu,
07:29
once the ink had dried, you couldn't change the information.
137
449718
3482
mürekkep kuruduğunda bilgiyi değiştiremezdiniz.
07:33
It was thought that all those structural changes
138
453659
2290
Beyinde anıların depolanmasını desteklemek için
07:35
that happen in the brain to support the storage of memory
139
455973
2702
gerçekleşen tüm o yapısal değişikliklerin
07:38
were finished within about six hours,
140
458699
1855
altı saat içinde bittiği ve sonrasında
07:40
and after that, they were permanent.
141
460578
2061
kalıcı oldukları düşünülüyordu.
07:43
This is known as the consolidation view.
142
463061
2718
Bu, sağlamlaştırma görüşü olarak biliniyor.
07:47
However, more recent research suggests that making a memory
143
467081
3030
Yine de daha güncel araştırmalar anı oluşturmanın
07:50
is actually more like writing in a word processor.
144
470135
3277
aslında bir sözcük işlemcisine yazmak gibi olduğunu öne sürüyor.
07:53
We initially make the memory and then we save it or store it.
145
473894
3624
Önce anıyı oluşturup sonra kaydediyor ya da depoluyoruz.
07:57
But under the right conditions, we can edit that memory.
146
477542
3758
Fakat doğru koşullar altında o anıyı düzenleyebiliriz.
08:02
This reconsolidation view suggests that those structural changes
147
482229
3685
Bu yeniden sağlamlaştırma görüşü, beyinde anıları desteklemek için
08:05
that happen in the brain to support memory
148
485938
2396
oluşan yapısal değişikliklerin geri alınabileceğini öne sürüyor.
08:08
can be undone,
149
488358
1631
08:10
even for old memories.
150
490013
2438
Eski anılar için bile bu yapılabilir.
08:14
Now, this editing process isn't happening all the time.
151
494304
3386
Bu düzenleme işlemi her zaman gerçekleşmiyor.
08:17
It only happens under very specific conditions
152
497714
2990
Sadece çok belirgin anı kurtarma koşulları altında gerçekleşiyor.
08:20
of memory retrieval.
153
500728
1704
08:23
So let's consider memory retrieval as being recalling the memory
154
503230
3636
O zaman anı kurtarmayı, anıyı hatırlamak
08:26
or, like, opening the file.
155
506890
2154
veya bir dosyayı açmak gibi düşünelim.
08:30
Quite often, we are simply retrieving the memory.
156
510076
2537
Sıklıkla basit bir şekilde anıyı hatırlıyoruz.
08:32
We're opening the file as read-only.
157
512637
2521
Dosyayı salt-okunur şekilde açıyoruz.
08:35
But under the right conditions,
158
515833
1900
Fakat doğru koşullar altında
08:37
we can open that file in edit mode,
159
517757
2311
o dosyayı düzenleme modunda açabilir
08:40
and then we can change the information.
160
520092
2218
ve içindeki bilgiyi değiştirebiliriz.
08:42
In theory, we could delete the content of that file,
161
522334
3964
Teorik olarak o dosyanın içeriğini silebiliriz
08:46
and when we press save,
162
526322
1716
ve kaydet tuşuna bastığımızda
08:48
that is how the file -- the memory --
163
528062
3813
dosya -yani anı- o şekilde kalır.
08:51
persists.
164
531899
1251
08:55
Not only does this reconsolidation view
165
535134
2245
Bu yeniden güçlendirme görüşü
08:57
allow us to account for some of the quirks of memory,
166
537403
3106
belleğin bazı garipliklerini açıklamamızı sağlamakla kalmıyor,
09:00
like how we all sometimes misremember the past,
167
540533
3183
bazen geçmişi yanlış hatırlarız bu hepimize olur,
09:03
it also gives us a way to destroy those maladaptive fear memories
168
543740
4334
ayrıca TSSB'nin temelinde yatan o uyumsuz korku anılarını da
09:08
that underlie PTSD.
169
548098
1822
yok etmemiz için bize bir yol sunuyor.
09:10
All we would need would be two things:
170
550488
2632
Yalnızca şu iki şeye ihtiyacımız var:
09:13
a way of making the memory unstable -- opening that file in edit mode --
171
553144
5043
Anıyı değişken yapmanın yolu - dosyayı düzenleme modunda açmak için -
09:18
and a way to delete the information.
172
558211
2362
ve bilgileri silmenin bir yolu.
09:21
We've made the most progress
173
561330
1546
En çok ilerlemeyi bilgiyi silme noktasında kaydettik.
09:22
with working out how to delete the information.
174
562900
2542
09:25
It was found fairly early on
175
565862
1788
Oldukça erken yapılan bulguya göre,
09:27
that a drug widely prescribed to control blood pressure in humans --
176
567674
3840
insanlara kan basıncını kontrol etmesi için yaygın olarak verilen bir ilaç.
09:31
a beta-blocker called Propranolol --
177
571538
2113
Propranolol adlı bir beta bloklayıcı,
09:33
could be used to prevent the reconsolidation
178
573675
2683
farelerde korku anılarının yeniden güçlendirilmesini
09:36
of fear memories in rats.
179
576382
1710
önlemek için kullanılabildi.
09:39
If Propranolol was given while the memory was in edit mode,
180
579004
3769
Bellek düzenleme modundayken Propranolol farelere verilmişse
09:42
rats behaved as if they were no longer afraid of a frightening trigger cue.
181
582797
4344
fareler, korkutucu tetikleme işaretinden artık korkmuyormuş gibi davrandı.
09:47
It was as if they had never learned to be afraid of that cue.
182
587563
4356
Sanki hiç o işaretten korkmaları öğretilmemiş gibiydi.
09:52
And this was with a drug that was safe for use in humans.
183
592261
3659
Üstelik bu, insanların kullanmasının güvenli olduğu bir ilaçla yapılmıştı.
09:56
Now, not long after that,
184
596955
1304
Bundan kısa süre sonra,
09:58
it was shown that Propranolol could destroy fear memories in humans as well,
185
598283
4025
Propranolol'un insanlarda da korku anılarını yok edebildiği görüldü
10:02
but critically, it only works if the memory is in edit mode.
186
602332
4661
ama önemli olan şu ki yalnızca bellek düzenleme modundaysa işe yarıyor.
10:08
Now, that study was with healthy human volunteers,
187
608170
2413
Bu çalışma sağlıklı insan gönüllülerle yapıldı
10:10
but it's important because it shows that the rat findings
188
610607
3227
ama önemli çünkü fare bulgularının
10:13
can be extended to humans and ultimately, to human patients.
189
613858
4230
insanlara, sonuç olarak da insan hastalara uyarlanabileceğini gösterdi.
10:19
And with humans,
190
619334
1944
Üstelik insanlarla
10:21
you can test whether destroying the non-declarative emotional memory
191
621302
4657
örtük duygusal belleği yok etmenin
10:25
does anything to the declarative event memory.
192
625983
2914
açık belleğe bir şey yapıp yapmadığını test edebiliriz.
10:29
And this is really interesting.
193
629561
2380
Bu çok ilginç.
10:31
Even though people who were given Propranolol
194
631965
2621
Bellek, düzenleme modundayken
10:34
while the memory was in edit mode
195
634610
1607
Propranolol verilen insanlar
10:36
were no longer afraid of that frightening trigger cue,
196
636241
3727
o korkutucu, tetikleyen işaretten artık korkmasalar bile
10:39
they could still describe the relationship
197
639992
2481
hâlâ işaret ve korkutucu sonuç arasındaki
10:42
between the cue and the frightening outcome.
198
642497
3708
ilişkiyi tarif edebiliyorlardı.
10:47
It was as if they knew they should be afraid,
199
647139
3576
Sanki korkmaları gerektiğini bilseler de
10:51
and yet they weren't.
200
651652
1413
yine de korkmuyorlardı.
10:54
This suggests that Propranolol can selectively target
201
654030
3394
Bu, Propranolol'un örtük duygusal belleği
10:57
the non-declarative emotional memory
202
657448
2535
seçerek hedefleyebildiğini
11:00
but leave the declarative event memory intact.
203
660007
3686
ama açık etkinlik belleğini dokunulmamış bırakabildiğini gösteriyor.
11:04
But critically, Propranolol can only have any effect on the memory
204
664053
4407
Fakat önemli olarak Propranolol, bellek yalnızca düzenleme modundaysa
11:08
if it's in edit mode.
205
668484
1834
herhangi bir etki gösterebiliyor.
11:11
So how do we make a memory unstable?
206
671020
2069
Peki anıyı nasıl değiştirilebilir yaparız?
11:13
How do we get it into edit mode?
207
673113
2078
Düzenleme moduna nasıl alırız?
11:15
Well, my own lab has done quite a lot of work on this.
208
675643
2815
Benim kendi laboratuvarım bu konuda çok fazla çalıştı.
11:18
We know that it depends on introducing some but not too much new information
209
678482
4801
Biliyoruz ki biraz ama çok fazla olmayan yeni bilginin,
11:23
to be incorporated into the memory.
210
683307
2261
eklenmesi için belleğe sağlanmasına dayanıyor.
11:25
We know about the different chemicals the brain uses
211
685592
2532
Bir anının güncellenip bir dosyanın düzenlenmesi gerektiğinde
11:28
to signal that a memory should be updated
212
688148
2496
beynin kullandığı farklı kimyasalları biliyoruz.
11:30
and the file edited.
213
690668
1859
11:33
Now, our work is mostly in rats,
214
693307
2207
İşimiz genelde farelerle
11:35
but other labs have found the same factors allow memories to be edited in humans,
215
695538
4742
ama diğer laboratuvarlar aynı etkenlerin insan anılarını değiştirebileceğini,
11:40
even maladaptive memories like those underlying PTSD.
216
700304
4594
hatta TSSB'nin temelinde yatanlar gibi uyumsuz anıların değişebileceğini buldu.
11:45
In fact, a number of labs in several different countries
217
705396
2763
Aslında birçok farklı ülkedeki bazı laboratuvarlar
11:48
have begun small-scale clinical trials of these memory-destroying treatments
218
708183
4480
TSSB'deki bu anıları yok eden tedaviler üzerine
11:52
for PTSD
219
712687
1292
küçük çaplı klinik denemelerine başladı
11:54
and have found really promising results.
220
714003
2676
ve oldukça umut verici sonuçlara ulaştılar.
11:57
Now, these studies need replication on a larger scale,
221
717830
3433
Bu çalışmaların daha büyük çapta tekrarlamaya ihtiyacı var
12:01
but they show the promise of these memory-destroying treatments
222
721287
3450
ama TSSB'deki anıları yok eden tedaviler için umut veriyorlar.
12:04
for PTSD.
223
724761
1982
12:06
Maybe trauma memories do not need to be the hell from which we cannot escape.
224
726767
5554
Belki de travma anılarının kaçamadığımız bir cehennem olmasına gerek yoktur.
12:14
Now, although this memory-destroying approach holds great promise,
225
734619
3209
Bu anı silme yaklaşımı büyük umut vadetse de
12:17
that's not to say that it's straightforward
226
737852
2551
kolay ya da tartışmasız olduğu anlamına gelmiyor.
12:20
or without controversy.
227
740427
2087
12:22
Is it ethical to destroy memories?
228
742538
2190
Anıları yok etmek ahlaki midir?
12:24
What about things like eyewitness testimony?
229
744752
2218
Görgü tanıklığı gibi şeyler ne olacak?
12:27
What if you can't give someone Propranolol
230
747488
2186
Ya aldığı diğer ilaçlarla çatıştığından
12:29
because it would interfere with other medicines that they're taking?
231
749698
3262
birisine Propranolol veremiyorsanız?
12:33
Well, with respect to ethics and eyewitness testimony,
232
753801
2595
Ahlak ve görgü tanıklığı konusunda
12:36
I would say the important point to remember
233
756420
2036
bence hatırlanması gereken önemli nokta
12:38
is the finding from that human study.
234
758480
2297
bahsettiğim insan çalışmasındaki bulgu.
12:41
Because Propranolol is only acting on the non-declarative emotional memory,
235
761896
4285
Propranolol yalnızca örtük duygusal bellekte çalıştığı için
12:46
it seems unlikely that it would affect eyewitness testimony,
236
766205
3446
açık belleğe dayalı olan görgü tanıklığını etkilemesi
12:49
which is based on declarative memory.
237
769675
2399
pek olası görünmüyor.
12:52
Essentially, what these memory-destroying treatments
238
772960
2483
Temelde bu anı yok eden tedavilerin amaçladığı şey
12:55
are aiming to do
239
775467
1178
12:56
is to reduce the emotional memory,
240
776669
2100
duygusal anıları azaltmak,
12:58
not get rid of the trauma memory altogether.
241
778793
2878
travma anılarından tamamen kurtulmak değil.
13:02
This should make the responses of those with PTSD
242
782437
3125
Tedavi, TSSB olanların tepkilerini, travma geçirip TSSB yaşamamış
13:05
more like those who have been through trauma
243
785586
2328
13:07
and not developed PTSD
244
787938
2192
insanlara benzetmeli,
13:10
than people who have never experienced trauma in the first place.
245
790154
3489
hiç travma yaşamamış insanlara değil.
13:14
I think that most people would find that more ethically acceptable
246
794302
3376
Bence çoğu insan, bir çeşit tertemiz zihin oluşturmayı amaçlayanlardansa
13:17
than a treatment that aimed to create some sort of spotless mind.
247
797702
3820
bu tedavi türünü ahlaki olarak daha kabul edilebilir bulur.
13:23
What about Propranolol?
248
803538
1515
Peki ya Propranolol?
13:25
You can't give Propranolol to everyone,
249
805077
2062
Herkese Propranolol veremezsiniz,
13:27
and not everyone wants to take drugs to treat mental health conditions.
250
807163
3545
herkes akıl sağlığı durumlarını tedavi etmek için ilaç almak istemeyebilir.
13:31
Well, here Tetris could be useful.
251
811237
2679
Bu durumda Tetris faydalı olabilir.
13:34
Yes, Tetris.
252
814542
1434
Evet, Tetris.
13:37
Working with clinical collaborators,
253
817430
1773
Klinik ortaklarla çalışarak
13:39
we've been looking at whether behavioral interventions
254
819227
2798
davranışa müdahalenin aynı zamanda
13:42
can also interfere with the reconsolidation of memories.
255
822049
3571
anıların yeniden güçlendirilmesiyle çatışıp çatışmadığına bakıyoruz.
13:45
Now, how would that work?
256
825971
1629
Bu nasıl işler?
13:47
Well, we know that it's basically impossible
257
827624
2426
Biliyoruz ki aynı anda iki iş yapmak temelde imkansız,
13:50
to do two tasks at the same time
258
830074
1948
13:52
if they both depend on the same brain region for processing.
259
832046
3425
eğer iki iş de işlenmek için aynı beyin bölgesine dayanıyorsa.
13:55
Think trying to sing along to the radio
260
835826
2333
Radyodaki şarkıya eşlik ederken bir yandan
13:58
while you're trying to compose an email.
261
838183
2079
e-posta yazmaya çalıştığınızı düşünün.
14:00
The processing for one interferes with the other.
262
840286
3259
Birinin işlenmesi diğeriyle çatışıyor.
14:04
Well, it's the same when you retrieve a memory,
263
844335
2276
Bu, bir anıyı hatırlarken de aynı,
14:06
especially in edit mode.
264
846635
1261
özellikle düzenleme modunda.
14:07
If we take a highly visual symptom like flashbacks in PTSD
265
847920
3998
TSSB'deki anımsamalar gibi fazlasıyla görsel belirtileri alıp
14:11
and get people to recall the memory in edit mode
266
851942
3046
insanlara anıyı düzenleme modundayken hatırlattırıp
14:15
and then get them to do a highly engaging visual task
267
855012
3258
onlara çok meşgul edici görsel bir görev verirsek,
14:18
like playing Tetris,
268
858294
1794
Tetris oynamak gibi,
14:20
it should be possible to introduce so much interfering information
269
860112
4300
o kadar çok müdahaleci bilgiyi
o anıya sağlamış oluruz ki
14:24
into that memory
270
864436
1317
14:25
that it essentially becomes meaningless.
271
865777
2629
anı temelde anlamsız hâle gelir.
14:29
That's the theory,
272
869644
1184
Teori bu
14:30
and it's supported by data from healthy human volunteers.
273
870852
3471
ve sağlıklı insan gönüllüler tarafından destekli.
14:34
Now, our volunteers watched highly unpleasant films --
274
874823
3925
Gönüllülerimiz fazlasıyla tatsız filmler izledi
14:38
so, think eye surgery, road traffic safety adverts,
275
878772
3536
mesela göz ameliyatı, karayolu trafiği güvenlik reklamları,
14:42
Scorsese's "The Big Shave."
276
882332
1744
Scorsese'nin "The Big Shave" filmi.
14:44
These trauma films produce something like flashbacks
277
884997
3936
Bu travma filmleri yaklaşık birkaç hafta sonra
14:48
in healthy volunteers for about a week after viewing them.
278
888957
3737
sağlıklı gönüllülerde izledikten sonra anımsama benzeri şeyler üretiyor.
14:53
We found that getting people to recall those memories,
279
893789
3321
Öğrendik ki insanlara bu anıları hatırlatmak,
14:57
the worst moments of those unpleasant films,
280
897134
3047
o tatsız filmlerin en kötü anlarını
15:00
and playing Tetris at the same time,
281
900205
2546
ve o sırada onlara Tetris oynatmak,
15:02
massively reduced the frequency of the flashbacks.
282
902775
3589
anımsama sıklıklarını devasa bir şekilde düşürdü.
15:06
And again: the memory had to be in edit mode for that to work.
283
906388
4177
Yineliyorum bunun çalışması için bellek, düzenleme modunda olmalıydı.
15:12
Now, my collaborators have since taken this to clinical populations.
284
912063
3706
O zamandan beri ortaklarım bunu klinik kitleye uyguluyor.
15:15
They've tested this in survivors of road traffic accidents
285
915793
3020
Bunu, trafik kazalarından sağ çıkanlarda
15:18
and mothers who've had emergency Caesarean sections,
286
918837
3244
ve acil sezaryen ameliyatı olan annelerde denediler,
15:22
both types of trauma that frequently lead to PTSD,
287
922105
4095
iki tip travma da çoğunlukla TSSB'ye yol açar
15:26
and they found really promising reductions in symptoms
288
926224
2863
ve iki klinik vakada da belirtilerde gerçekten umut vadeden
15:29
in both of those clinical cases.
289
929111
2378
düşüşler buldular.
15:33
So although there is still much to learn and procedures to optimize,
290
933434
4248
Yani hâlâ öğrenecek çok şey ve iyileştirilecek yöntemler olsa da
15:37
these memory-destroying treatments hold great promise
291
937706
3135
bu anı yok eden tedaviler,
TSSB gibi akıl sağlığı durumlarının tedavisi için büyük umut vadediyor.
15:40
for the treatment of mental health disorders
292
940865
2389
15:43
like PTSD.
293
943278
1763
15:45
Maybe trauma memories do not need to be a hell from which we cannot escape.
294
945065
5344
Belki de travma anıları kaçamadığımız bir cehennem olmak zorunda değildir.
15:51
I believe that this approach
295
951266
1768
İnanıyorum ki bu yaklaşım
15:53
should allow those who want to
296
953058
1927
bunu yapmak isteyenler için
15:55
to turn the page on chapters of their lives
297
955009
2070
hayatlarında yaşamamış olmayı diledikleri
15:57
that they would prefer to never have experienced,
298
957103
2658
bölümleri geçip sayfayı çevirmelerini mümkün kılacak
15:59
and so improve our mental health.
299
959785
2699
böylece akıl sağlığımızı geliştirecek.
16:03
Thank you.
300
963238
1192
Teşekkürler.
16:04
(Applause)
301
964454
1038
(Alkış)
Bu web sitesi hakkında

Bu site size İngilizce öğrenmek için yararlı olan YouTube videolarını tanıtacaktır. Dünyanın dört bir yanından birinci sınıf öğretmenler tarafından verilen İngilizce derslerini göreceksiniz. Videoyu oradan oynatmak için her video sayfasında görüntülenen İngilizce altyazılara çift tıklayın. Altyazılar video oynatımı ile senkronize olarak kayar. Herhangi bir yorumunuz veya isteğiniz varsa, lütfen bu iletişim formunu kullanarak bizimle iletişime geçin.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7