Stephen Friend: The hunt for "unexpected genetic heroes"

Çeviri: Elif Çelik Gözden geçirme: Sara Ozturk

Approximately 30 years ago,

Bundan yaklaşık 30 yıl öncesinde,

when I was in oncology at the Children's Hospital

Philadelphia Çocuk Hastanesi'nde

in Philadelphia,

onkoloji departmanındayken,

a father and a son walked into my office

bir baba ve oğlu odama geldi,

and they both had their right eye missing,

ve ikisinin de sağ gözü yoktu.

and as I took the history, it became apparent

Hasta geçmişine bakarken ikisinin de nadir görülen,

that the father and the son had a rare form

kalıtsal bir göz tümörü olan retinoblastom genine

of inherited eye tumor, retinoblastoma,

sahip olduklarını gördüm.

and the father knew that he had passed that fate

Baba, bu kaderi oğluna geçirdiğinin

on to his son.

son derece farkındaydı.

That moment changed my life.

İşte o an benim hayatımı değiştirdi.

It propelled me to go on

Bu durum beni harekete geçmeye

and to co-lead a team that discovered

ve ilk kanser yatkınlık genini bulan

the first cancer susceptibility gene,

bir takıma yardımcı liderlik yapmaya itti.

and in the intervening decades since then,

Aradan geçen onlarca yıl zarfında,

there has been literally a seismic shift

çeşitli hastalıkların ardında

in our understanding of what goes on,

hangi genetik varyasyonların yattığını

what genetic variations are sitting behind

ve ne olup bittiğini anlamamız yolunda

various diseases.

muazzam bir yol katettik.

In fact, for thousands of human traits,

Aslında binlerce insan özelliği için

a molecular basis that's known for that,

bunun için bilinen moleküler bir temel

and for thousands of people, every day,

ve binlerce insan için her gün

there's information that they gain

bu hastalığa veya o hastalığa

about the risk of going on to get this disease

yakalanma riski hakkında öğrendikleri

or that disease.

bilgiler var.

At the same time, if you ask,

Aynı zamanda

"Has that impacted the efficiency,

"Bu verimliliği etkiledi mi,

how we've been able to develop drugs?"

nasıl ilaç geliştirebildik?" diye sorarsanız

the answer is not really.

aslında cevap, pek sayılmaz.

If you look at the cost of developing drugs,

İlaç geliştirme maliyetine bakarsanız

how that's done, it basically hasn't budged that.

temelde bu hiçbir şekilde değişmedi.

And so it's as if we have the power to diagnose

Sanki teşhis gücümüz var

yet not the power to fully treat.

ama tam tedavi gücümüz yok.

And there are two commonly given reasons

Bunun gerçekleşmesinin yaygın olarak

for why that happens.

iki nedeni vardır.

One of them is it's early days.

Bunlardan biri erken günler.

We're just learning the words, the fragments,

Sadece genetik koddaki kelimeleri,

the letters in the genetic code.

parçaları, harfleri öğreniyoruz.

We don't know how to read the sentences.

Cümleleri nasıl okuyacağımızı bilmiyoruz.

We don't know how to follow the narrative.

Hikayeyi nasıl takip edeceğimizi bilmiyoruz.

The other reason given is that

Verilen diğer neden,

most of those changes are a loss of function,

bu değişikliklerin çoğunun işlev kaybı olması

and it's actually really hard to develop drugs

ve işlevi geri yükleyen ilaçların geliştirilmesinin

that restore function.

gerçekten zor olmasıdır.

But today, I want us to step back

Ama bugün geri adım atmamızı

and ask a more fundamental question,

ve daha temel bir soru sormamızı istiyorum.

and ask, "What happens if we're thinking

"Bu konuda yanlış bağlamda

about this maybe in the wrong context?"

düşünüyorsak ne olur?"

We do a lot of studying of those who are sick

Hasta olanlarla ilgili çok fazla çalışma yapıyoruz

and building up long lists

ve değiştirilmiş bileşenlerin

of altered components.

uzun listelerini oluşturuyoruz.

But maybe, if what we're trying to do

Ama yapmaya çalıştığımız şey

is to develop therapies for prevention,

önleme terapileri geliştirmekse

maybe what we should be doing

belki de yapmamız gereken

is studying those who don't get sick.

hastalanmayanları incelemek.

Maybe we should be studying those

Belki de iyi olanları

that are well.

inceliyor olmalıyız.

A vast majority of those people

Bu insanların büyük bir çoğunluğu

are not necessarily carrying a particular

belirli bir genetik yük

genetic load or risk factor.

veya risk faktörü taşımayabilir.

They're not going to help us.

Bize yardım etmeyecekler.

There are going to be those individuals

Gelecekte potansiyel bir risk

who are carrying a potential future risk,

taşıyan bireyler olacaklar,

they're going to go on to get some symptom.

bazı belirtiler görmeye devam edecekler.

That's not what we're looking for.

Aradığımız şey bu değil.

What we're asking and looking for is,

Sorduğumuz ve aradığımız şey,

are there a very few set of individuals

normalde bir hastalığa neden olma riskiyle dolaşan

who are actually walking around

çok az sayıda bireyin

with the risk that normally would cause a disease,

ve ancak içlerinde bir şey,

but something in them, something hidden in them

içlerinde gizlenmiş bir şeyin

is actually protective

gerçekten koruyucu ve onları belirtileri

and keeping them from exhibiting those symptoms?

göstermekten alıkoyan bir şeylerin olup olmadığı.

If you're going to do a study like that, you can imagine

Böyle bir çalışma yapacaksanız

you'd like to look at lots and lots of people.

çok sayıda insana bakmak istediğinizi hayal edebilirsiniz.

We'd have to go and have a pretty wide study,

Gitmemiz ve oldukça geniş bir çalışma yapmamız gerekecekti

and we realized that actually

ve fark ettik ki bunu düşünmenin

one way to think of this is,

bir yolu

let us look at adults who are over 40 years of age,

40 yaşın üzerindeki yetişkinlere bakmak

and let's make sure that we look at those

ve çocukken sağlıklı olduklarına

who were healthy as kids.

emin olmaktı.

They might have had individuals in their families

Ailelerinde çocukluk çağı hastalığı olan

who had had a childhood disease,

bireyler olabilirdi

but not necessarily.

ama bu şart değil.

And let's go and then screen those

Hadi çocukluk hastalıkları

to find those who are carrying genes

genlerini taşıyanları bulmak için

for childhood diseases.

tarama yapalım.

Now, some of you, I can see you

Şimdi bazılarınızın ellerini havaya kaldırdığını görebiliyorum;

putting your hands up going, "Uh, a little odd.

"Ah, biraz garip."

What's your evidence

"Bunun mümkün olabileceğine

that this could be feasible?"

dair kanıtınız nedir?"

I want to give you two examples.

Size iki örnek vermek istiyorum.

The first comes from San Francisco.

Birincisi, San Francisco'dan geliyor.

It comes from the 1980s and the 1990s,

1980'lerden ve 1990'lardan geliyor.

and you may know the story where

Bireylerin çok yüksek seviyede

there were individuals who had very high levels

HIV virüsüne sahip olduğu

bu hikayeyi biliyor olabilirsiniz.

of the virus HIV.

They went on to get AIDS.

AIDS hastası olmuşlardı.

But there was a very small set of individuals

Ancak çok yüksek HIV seviyesine sahip

who also had very high levels of HIV.

çok az sayıda birey vardı.

They didn't get AIDS.

AIDS bulamadılar.

And astute clinicians tracked that down,

Zeki klinisyenler bunu takip etti

and what they found was they were carrying mutations.

ve buldukları şey mutasyon taşıyor olduklarıydı.

Notice, they were carrying mutations from birth

Dikkat edin, doğumdan itibaren koruyucu olan,

that were protective, that were protecting them

AIDS olmalarını engelleyen

from going on to get AIDS.

mutasyonlar taşıyorlardı.

You may also know that actually a line of therapy

Ayrıca aslında bu gerçeğe dayanarak bir terapi hattının

has been coming along based on that fact.

ortaya çıktığını da biliyor olabilirsiniz.

Second example, more recent, is elegant work

İkinci örnek, daha yakın zamanda

"Çok yüksek yağ seviyelerine

done by Helen Hobbs,

who said, "I'm going to look at individuals

ve kalp hastalığına sahip insanları

who have very high lipid levels,

ve yüksek yağ seviyelerine sahip,

and I'm going to try to find those people

kalp hastalığına yakalanmayan insanları

with high lipid levels

bulmaya çalışacağım."

who don't go on to get heart disease."

diyen Helen Hobbs tarafından yapıldı.

And again, what she found was

Yine bulduğu şey,

some of those individuals had mutations

bu bireylerin bazılarının

that were protective from birth that kept them,

yüksek yağ seviyelerine sahip olmalarına rağmen

even though they had high lipid levels,

doğumdan itibaren onları koruyan mutasyonlara sahip olmasıydı.

and you can see this is an interesting way

Bunun önleyici tedavileri

of thinking about how you could develop

nasıl geliştirebileceğinizi düşünmenin

preventive therapies.

ilginç bir yolu olduğunu görebilirsiniz.

The project that we're working on

Üzerinde çalıştığımız proje;

is called "The Resilience Project:

"Dayanıklılık Projesi.

Beklenmedik Kahramanlar Arayışı,

A Search for Unexpected Heroes,"

because what we are interested in doing is saying,

çünkü yapmak istediğimiz şey şu,

can we find those rare individuals

gizli koruyucu faktörlere sahip olabilecek

who might have these hidden protective factors?

nadir bireyleri bulabilir miyiz?

And in some ways, think of it as a decoder ring,

Bazı açılardan bunu bir kod çözücü halkası,

inşa etmeye çalışacağımız bir çeşit esneklik kod çözücü halkası,

a sort of resilience decoder ring

that we're going to try to build.

olarak düşünün.

We've realized that we should do this in a systematic way,

Bunu sistematik bir şekilde yapmamız gerektiğini fark ettik.

so we've said, let's take every single

childhood inherited disease.

Her bir kalıtsal çocukluk hastalığını alalım.

Let's take them all, and let's pull them back a little bit

Hepsini alalım ve şiddetli semptomları

by those that are known to have severe symptoms,

olduğu bilinen kişiler tarafından biraz geri çekelim.

where the parents, the child,

Ebeveynleri, çocukları,

those around them would know

çevrelerindeki insanlar

that they'd gotten sick,

hastalanabileceklerini bilsinler.

and let's go ahead and then frame them again

Devam edelim ve sonra

by those parts of the genes where we know

bu hastalığa neden olduğu bilinen

that there is a particular alteration

belirli bir değişiklik olduğunu bildiğimiz genlerin

that is known to be highly penetrant

bu kısımları tarafından

to cause that disease.

tekrar çerçeveleyelim dedik.

Where are we going to look?

Nereye bakacağız?

Well, we could look locally. That makes sense.

Yerel olarak bakabiliriz ki bu çok mantıklı.

But we began to think, maybe we should look

Ama düşünmeye başladık,

all over the world.

belki de tüm dünyaya bakmalıyız.

Maybe we should look not just here

Belki sadece buraya değil,

but in remote places where their might be

farklı bir genetik bağlamın olabileceği

a distinct genetic context,

uzak yerlere bakmalıyız.

there might be environmental factors

İnsanları koruyan

that protect people.

çevresel faktörler olabilir.

And let's look at a million individuals.

Bir milyon kişiye bakalım.

Now the reason why we think it's a good time

Şimdi bunu yapmanın iyi bir zaman olduğunu

to do that now

düşünmemizin nedeni,

is, in the last couple of years,

son birkaç yılda

there's been a remarkable plummeting in the cost

bu tür bir analiz, bu tür bir veri üretimi

to do this type of analysis,

yapma maliyetinde

this type of data generation,

veri oluşturma ve analizini yapmanın,

to where it actually costs less to do

örnek işleme ve toplama işleminden

the data generation and analysis

daha az maliyete yol açması

than it does to do the sample processing and the collection.

ve maliyette dikkate değer bir düşme olmasıydı.

The other reason is that in the last five years,

Diğer neden ise son beş yılda

there have been awesome tools,

harika araçlar,

things about network biology, systems biology,

ağ biyolojisi, sistem biyolojisi hakkında

that have come up that allow us to think

bu olumlu aykırıları

that maybe we could decipher

çözebileceğimizi düşünmemizi

those positive outliers.

sağlayan şeyler olmasıydı.

And as we went around talking to researchers

Araştırmacılar ve kurumlarla konuşup

and institutions

onlara hikayemizden

and telling them about our story,

bahsederken etrafta

something happened.

bir şeyler oldu.

They started saying, "This is interesting.

"Bu ilginç." demeye başladılar.

I would be glad to join your effort.

"Çabalarınıza katılmaktan memnuniyet duyarım."

I would be willing to participate."

"Ben de katılmak isterim."

And they didn't say, "Where's the MTA?"

"MTA nerede?" demediler.

They didn't say, "Where is my authorship?"

"Eser sahipliğim nerede?" demediler.

They didn't say, "Is this data going to be mine? Am I going to own it?"

"Bu veriler benim olacak mı? Sahip olacak mıyım?" demediler.

They basically said, "Let's work on this

Temel olarak "Bu kodu çözmek için

in an open, crowd-sourced, team way

açık, kalabalık kaynaklı bir ekip

to do this decoding."

şeklinde çalışalım." dediler.

Six months ago, we locked down

Altı ay önce bu kod çözücünün

the screening key for this decoder.

tarama anahtarını kilitledik.

My co-lead, a brilliant scientist, Eric Schadt

Birlikte çalıştığım lider, parlak bir bilim insanı olan Eric Schadt

at the Icahn Mount Sinai School of Medicine in New York,

ve ekibi

and his team,

New York'taki Icahn Mount Sinai Tıp Okulu'nda

locked in that decoder key ring,

bu kod çözücü anahtarı kilitledi

and we began looking for samples,

ve örnekler aramaya başladık.

because what we realized is,

Çünkü belki de bir olabilirlik duygusu elde etmek için

maybe we could just go and look

at some existing samples to get some sense of feasibility.

bazı mevcut örneklere bakabileceğimizi fark ettik.

Maybe we could take two, three percent of the project on,

Belki de projenin yüzde ikisini, üçünü üstlenip,

and see if it was there.

orada olup olmadığını görebiliriz.

And so we started asking people

Böylece Philadelphia'daki Çocuk Hastanesi'ndeki Hakon gibi

such as Hakon at the Children's Hospital in Philadelphia.

insanlara soru sormaya başladık.

We asked Leif up in Finland.

Finlandiya'da Leif'e sorduk.

We talked to Anne Wojcicki at 23andMe,

23andMe'de Anne Wojcicki

and Wang Jun at BGI,

ve BGI'da Wang Jun ile konuştuk

and again, something remarkable happened.

ve yine dikkate değer bir şey oldu.

They said, "Huh,

not only do we have samples,

"Sadece örneklerimiz yok

but often we've analyzed them,

aynı zamanda onları analiz de ettik

ve anonimleştirilmiş örneklerimize

and we would be glad to go into

our anonymized samples

bakmaktan ve aradığınızı

and see if we could find those

bulabilecek miyiz diye görmekten

that you're looking for."

memnuniyet duyarız." dediler.

And instead of being 20,000 or 30,000,

20.000 veya 30.000 olmak yerine,

last month we passed one half million samples

geçen ay analiz ettiğimiz örnekler

that we've already analyzed.

yarım milyonu geçti.

So you must be going,

Yani "Beklenmedik kahramanlar

"Huh, did you find any unexpected heroes?"

buldunuz mu?" diyor olabilirsiniz.

And the answer is, we didn't find one or two.

Cevap, bir ya da iki tane bulamadık.

We found dozens of these strong candidate

Bu güçlü beklenmedik kahramanlardan

unexpected heroes.

düzinelerce bulduk.

So we think that the time is now

Bu yüzden bu projenin beta aşamasını başlatmanın

to launch the beta phase of this project

ve aslında potansiyel bireyler edinmeye başlamanın

and actually start getting prospective individuals.

zamanı geldiğini düşünüyoruz.

Basically all we need is information.

Temel olarak ihtiyacımız olan tek şey bilgidir.

We need a swab of DNA

Bir DNA sürüntüsüne

and a willingness to say, "What's inside me?

ve "İçimde ne var? Yeniden iletişim kurulmaya hazırım."

I'm willing to be re-contacted."

demeye istekli olmaya ihtiyacımız var.

Most of us spend our lives,

Birçoğumuz,

sağlık ve hastalık söz konusu olduğunda

when it comes to health and disease,

acting as if we're voyeurs.

röntgenci gibi davranarak hayatlarımızı harcıyoruz.

We delegate the responsibility

Hastalığımızın anlaşılmasını

for the understanding of our disease,

hastalığımızın tedavisi ile ilgili sorumluluğu

for the treatment of our disease,

to anointed experts.

görevlendirilmiş uzmanlara devrediyoruz.

In order for us to get this project to work,

Bu projenin işe yaramasını sağlamak için

we need individuals to step up

bireylerin farklı bir rol üstlenmeleri

in a different role and to be engaged,

ve katılım göstermeleri gerekiyor.

to realize this dream,

Bu rüyayı gerçekleştirmek için

this open crowd-sourced project,

bu açık ve kalabalık kaynaklı proje,

to find those unexpected heroes,

bu beklenmedik kahramanları bulmak için,

to evolve from the current concepts

kaynak ve kısıtlamaların

of resources and constraints,

mevcut konseptinden evrimleşmek için,

to design those preventive therapies,

bu önleyici tedavileri tasarlamak için,

and to extend it beyond childhood diseases,

ve çocukluk hastalıklarının ötesine genişletmek için,

to go all the way up to ways

Alzheimer veya Parkinson'a

that we could look at Alzheimer's or Parkinson's,

bakabileceğimiz yollara kadar gitmek için

we're going to need us

kendi içimize bakıp

to be looking inside ourselves and asking,

sormaya ihtiyacımız olacak.

"What are our roles?

"Rolümüz nedir?

What are our genes?"

Genlerimiz neler?"

and looking within ourselves for information

Kendi içimizde bilgi aramaya,

we used to say we should go to the outside,

dışarıya, uzmanlara gitmemizi ve bunu

to experts,

başkalarıyla paylaşmaya istekli olduğumuzu söylemeye ihtiyacımız var.

and to be willing to share that with others.

Çok teşekkür ederim.

Thank you very much.

(Alkış)

(Applause)