What are the most important moral problems of our time? | Will MacAskill

Çeviri: Cihan Ekmekçi Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

This is a graph

Bu gördüğünüz grafik,

that represents the economic history of human civilization.

insan medeniyetinin ekonomik tarihini temsil ediyor.

[World GDP per capita over the last 200,000 years]

[Son 200.000 yıl içinde kişi başına düşen GSMH.]

There's not much going on, is there.

Aslında pek de önemli bir şey yok.

For the vast majority of human history,

İnsanlık tarihinin büyük çoğunluğu boyunca

pretty much everyone lived on the equivalent of one dollar per day,

herkes günde bir dolara eşdeğer bir düzeyde hayatını sürdürdü

and not much changed.

ve pek bir şey değişmedi.

But then, something extraordinary happened:

Sonra olağanüstü bir şey oldu:

the Scientific and Industrial Revolutions.

Bilim ve Sanayi Devrimleri.

And the basically flat graph you just saw

Az önce gördüğünüz hareketsiz grafik

transforms into this.

işte buna dönüştü.

What this graph means is that, in terms of power to change the world,

Bunun anlamı şu ki dünyayı değiştirme gücü konusunda

we live in an unprecedented time in human history,

insanlık tarihinde daha önce öngörülmemiş bir devirde yaşıyoruz

and I believe our ethical understanding hasn't yet caught up with this fact.

ve ben etik düşünce şeklimizin buna henüz ayak uyduramadığı kanısındayım.

The Scientific and Industrial Revolutions

Bilim ve Sanayi Devrimleri

transformed both our understanding of the world

hem dünyayı anlayış şeklimizi dönüşüme uğrattı

and our ability to alter it.

hem de onu değiştirme yeteneğimizi.

What we need is an ethical revolution

İhtiyacımız olan şey etik bir devrim,

so that we can work out

çünkü ancak bu sayede

how do we use this tremendous bounty of resources

bu muazzam kaynakları dünyayı geliştirmek adına

to improve the world.

nasıl kullanacağımızı anlarız.

For the last 10 years,

Son 10 yıldır

my colleagues and I have developed a philosophy and research program

iş arkadaşlarımla birlikte bir felsefe ve araştırma programı geliştiriyorum,

that we call effective altruism.

adı etkili fedakârlık.

It tries to respond to these radical changes in our world,

Dünyadaki bu radikal değişiklikere yanıt vermeye çalışıyor,

uses evidence and careful reasoning to try to answer this question:

kanıt ve dikkatli mantık kullanarak şu soruya cevap vermeye çalışıyor:

How can we do the most good?

En çok faydayı nasıl sağlarız?

Now, there are many issues you've got to address

Bu sorunu aşmak istiyorsanız

if you want to tackle this problem:

yönelmeniz gereken pek çok nokta var:

whether to do good through your charity

Bağış yoluyla mı fayda sağlarsınız,

or your career or your political engagement,

kariyeriniz veya siyasi bağlılığınızla mı?

what programs to focus on, who to work with.

Hangi programlara odaklanmalı veya kiminle çalışılmalı gibi.

But what I want to talk about

Ancak benim konuşmak istediğim,

is what I think is the most fundamental problem.

bence en temel sorun.

Of all the many problems that the world faces,

Dünyanın yüz yüze olduğu onca sorun arasından

which should we be focused on trying to solve first?

önce hangisini çözmeye odaklanmalıyız?

Now, I'm going to give you a framework for thinking about this question,

Bu soruyu düşünmek için size bir alt yapı vermeye çalışacağım,

and the framework is very simple.

oldukça basit bir alt yapı.

A problem's higher priority,

Sorunun önceliği ne kadar büyükse

the bigger, the more easily solvable and the more neglected it is.

çözümü de o kadar kolay ama bir o kadar da ihmal ediliyor.

Bigger is better,

Büyük sorun daha iyi

because we've got more to gain if we do solve the problem.

çünkü çözmeyi başarırsak kazanacağımız fayda daha fazla.

More easily solvable is better

Çözümünün kolay olması daha iyi

because I can solve the problem with less time or money.

çünkü daha az zaman ve parayla bu sorunu çözebilirim.

And most subtly,

Bir de en üstü kapalı olanı,

more neglected is better, because of diminishing returns.

daha çok ihmal edilmesi daha iyi çünkü azalan verim kanunu var.

The more resources that have already been invested into solving a problem,

Bir sorunu çözmeye yönelik kullanılan kaynaklar arttıkça

the harder it will be to make additional progress.

ek ilerlemele kaydetmek de bir o kadar zor olur.

Now, the key thing that I want to leave with you is this framework,

Burada size sunmak istediğim ana fikir bu alt yapı,

so that you can think for yourself

böylece kendiniz de düşünerek

what are the highest global priorities.

en büyük önceliklerin ne olduğunu anlayabilirsiniz.

But I and others in the effective altruism community

Ancak etkili fedakârlık topluluğunda ben ve diğerleri

have converged on three moral issues that we believe are unusually important,

bilhassa önemli olduğunu düşündüğümüz üç etik hususta fikir birliği yaptık,

score unusually well in this framework.

bu alt yapıda alışılmışın dışındalar.

First is global health.

Birincisi küresel sağlık.

This is supersolvable.

Bunu çözmek süper kolay.

We have an amazing track record in global health.

Küresel sağlıkta inanılmaz bir takip sistemimiz var.

Rates of death from measles, malaria, diarrheal disease

Kızamık, sıtma, ishal hastalıklarından can kaybı oranları

are down by over 70 percent.

en az yüzde 70 oranında düşüşte.

And in 1980, we eradicated smallpox.

1980 yılında çiçek hastalığını yok ettik.

I estimate we thereby saved over 60 million lives.

O yüzden 60 milyonun üzerinde hayat kurtardığımızı düşünüyorum.

That's more lives saved than if we'd achieved world peace

Aynı zaman dilimi içinde dünya barışını sağlamış olsak

in that same time period.

kurtaracağımız can sayısından daha fazla.

On our current best estimates,

Şu anki en iyi tahminlerimize göre

we can save a life by distributing long-lasting insecticide-treated bed nets

yalnızca birkaç bin dolar maliyetle

böcekgillere karşı dayanıklı cibinlikler dağıtarak hayat kurtarabiliriz.

for just a few thousand dollars.

This is an amazing opportunity.

Bu harika bir fırsat.

The second big priority is factory farming.

İkinci büyük öncelik fabrika çiftçiliği.

This is superneglected.

Bu da aşırı ihmal ediliyor.

There are 50 billion land animals used every year for food,

Her yıl 50 milyar kara hayvanı besin için kullanılıyor

and the vast majority of them are factory farmed,

ve bunların büyük çoğunluğu fabrika çiftçiliğine tabi,

living in conditions of horrific suffering.

çok kötü koşullarda acı çekiyorlar.

They're probably among the worst-off creatures on this planet,

Muhtemelen gezegendeki durumu en kötü yaratıklar arasındalar

and in many cases, we could significantly improve their lives

ve pek çok durumda birkaç kuruşla

for just pennies per animal.

hayatlarını büyük ölçüde iyileştirebiliriz.

Yet this is hugely neglected.

Bu çok ihmal edilen bir konu.

There are 3,000 times more animals in factory farms

Sokak hayvanlarına kıyasla

fabrika çiftliklerde üç bin kat daha fazla hayvan var

than there are stray pets,

but yet, factory farming gets one fiftieth of the philanthropic funding.

ama buna rağmen fabrika çiftçiliği hayırsever fonların 50'de birini alıyor.

That means additional resources in this area

Bu da demek oluyor ki bu alandaki ek kaynaklar

could have a truly transformative impact.

gerçekten dönüşümsel bir etki yapabilir.

Now the third area is the one that I want to focus on the most,

Üçüncü alan en çok odaklanmak istediğim alan

and that's the category of existential risks:

ve mevcut riskleri içine alan kategori bu:

events like a nuclear war or a global pandemic

medeniyete kalıcı olarak sarsıntı yaşatabilecek

that could permanently derail civilization

ve hatta insan ırkı neslinin tükenmesine yol açabilecek

or even lead to the extinction of the human race.

nükleer savaş veya küresel bir salgın gibi olaylar.

Let me explain why I think this is such a big priority

Bu alt yapı çerçevesinde

bunun neden önemli bir husus olduğunu açıklamak istiyorum.

in terms of this framework.

First, size.

Öncelikle büyüklük.

How bad would it be if there were a truly existential catastrophe?

Gerçekten varoluşsal bir felaket olsa durum ne kadar vahim olurdu?

Well, it would involve the deaths of all seven billion people on this planet

Gezegendeki yedi milyar insanın hayatını kaybetmesi demek olurdu,

and that means you and everyone you know and love.

buna siz ve tanıdığınız ve sevdiğiniz herkes dâhil.

That's just a tragedy of unimaginable size.

Hayal bile edilemeyecek boyutta bir felaket.

But then, what's more,

Ancak dahası var,

it would also mean the curtailment of humanity's future potential,

bu ayrıca insanoğlunun gelecekteki potansiyelinin kesilmesi demek

and I believe that humanity's potential is vast.

ve ben insanoğlu potansiyelinin devasa olduğu kanısındayım.

The human race has been around for about 200,000 years,

İnsan ırkı 200 bin yıldır var

and if she lives as long as a typical mammalian species,

ve eğer tipik bir memeli türü kadar uzun süre var olacaksak

she would last for about two million years.

yaklaşık iki milyon yıl var olacağız demektir.

If the human race were a single individual,

İnsan ırkı eğer tek bir birey olsaydı

she would be just 10 years old today.

bugün henüz 10 yaşında olurdu.

And what's more, the human race isn't a typical mammalian species.

Dahası, insan ırkı tipik bir memeli türü değil.

There's no reason why, if we're careful,

Dikkatli olduğumuz takdirde

we should die off after only two million years.

iki milyon yıl sonra yok olmamız için hiçbir neden yok.

The earth will remain habitable for 500 million years to come.

Dünya 500 milyon yıl daha süreyle yaşanabilir olacak.

And if someday, we took to the stars,

Bir gün yıldızlara ulaşabilirsek

the civilization could continue for billions more.

medeniyetimiz milyarlarca yıl daha sürebilir.

So I think the future is going to be really big,

O yüzden bence geleceğimiz çok büyük olacak,

but is it going to be good?

peki güzel olacak mı?

Is the human race even really worth preserving?

İnsan ırkı korumaya bile değer mi?

Well, we hear all the time about how things have been getting worse,

Sürekli her şeyin daha kötüye gittiğini duyuyoruz

but I think that when we take the long run,

ama bence uzun vadede

things have been getting radically better.

her şey kökten daha iyiye gidiyor.

Here, for example, is life expectancy over time.

Örneğin zaman içindeki insan ömrü.

Here's the proportion of people not living in extreme poverty.

Bu, aşırı yoksulluk içinde yaşamayan insanların oranı.

Here's the number of countries over time that have decriminalized homosexuality.

Zaman içinde eşcinselliği suç olmaktan çıkaran ülkelerin sayısı.

Here's the number of countries over time that have become democratic.

Bu da zaman içinde demokratik sistemi benimseyen ülkelerin sayısı.

Then, when we look to the future, there could be so much more to gain again.

Sonra geleceğe baktığımızda kazanılacak çok daha şey olabilir.

We'll be so much richer,

Çok daha zengin olacağız,

we can solve so many problems that are intractable today.

bugün çok zorlu olan pek çok sorunu çözebiliriz.

So if this is kind of a graph of how humanity has progressed

Zaman içinde toplam insan gelişimi konusunda

in terms of total human flourishing over time,

insanlığın ne kadar geliştiğini gösteren bir grafik olsaydı

well, this is what we would expect future progress to look like.

geleceğe dair ilerleme işte bu şekilde görünürdü.

It's vast.

Bu muhteşem.

Here, for example,

Burada gördüğünüz

is where we would expect no one to live in extreme poverty.

hiç kimsenin aşırı yoksulluk içinde yaşamasını istemediğiz nokta.

Here is where we would expect everyone to be better off

Bu herkesin yaşayan en zengin insandan

than the richest person alive today.

daha iyi şartlarda olduğu nokta.

Perhaps here is where we would discover the fundamental natural laws

Bu muhtemelen dünyayı yöneten

temel doğa yasalarını keşfettiğimiz nokta.

that govern our world.

Perhaps here is where we discover an entirely new form of art,

Bu ise sanatın tamamen yeni bir şeklini keşfettiğimiz nokta,

a form of music we currently lack the ears to hear.

kulaklarımızın şu an duyamadığı bir müzik türü.

And this is just the next few thousand years.

Üstelik bunlar sadece gelecek birkaç bin yıl.

Once we think past that,

Bunun da ötesini düşündüğümüzde

well, we can't even imagine the heights that human accomplishment might reach.

insan başarısının ulaştığı noktayı tahmin bile edemeyiz.

So the future could be very big and it could be very good,

Yani gelecek çok büyük ve çok güzel olabilir

but are there ways we could lose this value?

ama bu değeri kaybedebileceğimiz nedenler var mı?

And sadly, I think there are.

Ne yazık ki evet var.

The last two centuries brought tremendous technological progress,

Son iki yüzyılda çok büyük ölçüde teknolojik ilerleme kaydedildi

but they also brought the global risks of nuclear war

ancak nükleer savaş ve aşırı iklim değişikliği gibi

and the possibility of extreme climate change.

beraberinde küresel riskler getirdi.

When we look to the coming centuries,

Gelecek yüzyıllara baktığımızda

we should expect to see the same pattern again.

aynı modeli görmek mümkün.

And we can see some radically powerful technologies on the horizon.

Ayrıca ufukta çok güçlü teknolojiler de görebiliriz.

Synthetic biology might give us the power to create viruses

Sentetik biyolojiyi kullanarak

of unprecedented contagiousness and lethality.

bulaşıcı ve öldürücü virüsler yaratma gücünü elde edebiliriz.

Geoengineering might give us the power to dramatically alter the earth's climate.

Genetik mühendislikle Dünya iklimini ciddi şekilde değiştirebiliriz.

Artificial intelligence might give us the power to create intelligent agents

Yapay zekâ kendi yeteneklerimizden daha üstün

with abilities greater than our own.

akıllı modeller yapmamızı sağlayabilir.

Now, I'm not saying that any of these risks are particularly likely,

Bu risklerinin hiçbirinin özellikle yüksek olduğunu söylemiyorum

but when there's so much at stake,

ama kaybedilecek bu kadar şey varken

even small probabilities matter a great deal.

küçük ihtimallerin bile büyük önemi var.

Imagine if you're getting on a plane and you're kind of nervous,

Bir uçağa bindiğinizi ve gergin olduğunuzu hayal edin.

and the pilot reassures you by saying,

Pilot sizi teselli edecek şu sözleri söylüyor:

"There's only a one-in-a-thousand chance of crashing. Don't worry."

''Düşme ihtimali yalnızca binde bir. Endişelenmeyin.''

Would you feel reassured?

Teselli olur muydunuz?

For these reasons, I think that preserving the future of humanity

Bu sebeplerden ötürü insan geleceğinin korunması

is among the most important problems that we currently face.

şu an yüz yüze olduğumuz en önemli sorunlar arasında.

But let's keep using this framework.

Ancak bu alt yapıya devam edelim.

Is this problem neglected?

Sorun ihmal mi ediliyor?

And I think the answer is yes,

Bence bunun cevabı evet,

and that's because problems that affect future generations

çünkü insan nesillerini etkileyen sorunlar

are often hugely neglected.

genellikle büyük ölçüde ihmal ediliyor.

Why?

Neden mi?

Because future people don't participate in markets today.

Çünkü gelecekteki insanlar bugün pazarlara katılım göstermiyorlar.

They don't have a vote.

Oy hakları yok.

It's not like there's a lobby representing the interests

M.Ö. 2300 yılında doğan insanların

of those born in 2300 AD.

menfaatlerini gözetecek bir lobi yok.

They don't get to influence the decisions we make today.

Bugün verdiğimiz kararları etkilemiyorlar.

They're voiceless.

Sesleri yok.

And that means we still spend a paltry amount on these issues:

Bu da demek oluyor ki şu sorunlara gereksiz zaman harcıyorlar:

nuclear nonproliferation,

nükleer proliferasyon,

geoengineering, biorisk,

genetik mühendislik, biyo risk,

artificial intelligence safety.

yapay zekâ güvenlliği.

All of these receive only a few tens of millions of dollars

Tüm bunlar her yıl filantropik fonlardan

of philanthropic funding every year.

yalnızca birkaç milyon dolar alıyorlar.

That's tiny compared to the 390 billion dollars

ABD filantropisinde toplam harcanan 390 milyar dolarla kıyaslandığında

that's spent on US philanthropy in total.

bu çok küçük bir oran.

The final aspect of our framework then:

O hâlde alt yapıya son bakış açısı:

Is this solvable?

Sorun çözülebilir mi?

I believe it is.

Çözülebileceğine inanıyorum.

You can contribute with your money,

Paranızla katkı koyabilirsiniz,

your career or your political engagement.

kariyeriniz veya siyasi eğilimizle de.

With your money, you can support organizations

Bu riskler üzerinde çalışan organizasyonları

that focus on these risks,

parayla destekleyebilirsiniz,

like the Nuclear Threat Initiative,

Nükleer Tehdit Hareketi gibi,

which campaigns to take nuclear weapons off hair-trigger alert,

bu hareket nükleer silahların tetikte bekletilmesine karşı çıkıyor,

or the Blue Ribbon Panel, which develops policy to minimize the damage

bir de Blue Ribbon Panel var, doğal ve insan eseri salgınların zararını

from natural and man-made pandemics,

minimize edecek düzenleme geliştiriyorlar.

or the Center for Human-Compatible AI, which does technical research

Yapay Zekâ İnsan Uyumu Merkezi, tüm yapay zekâ sistemlerinin

to ensure that AI systems are safe and reliable.

güvenilirliğinden emin olmak için teknik araştırmalar yürütüyor.

With your political engagement,

Politik bağlılığınızla da

you can vote for candidates that care about these risks,

bu riskleri önemseyen adaylara oy verebilir

and you can support greater international cooperation.

ve daha büyük bir uluslararası işbirliğine destek olabilirsiniz.

And then with your career, there is so much that you can do.

Kariyerinizle de yapabileceğiniz çok şey var.

Of course, we need scientists and policymakers and organization leaders,

Elbette bilim insanları, yasa yapıcılar ve organizasyon liderleri lazım,

but just as importantly,

ama aynı önemde,

we also need accountants and managers and assistants

bu sorunlarla baş etmekte olan organizasyonlarda çalışacak

to work in these organizations that are tackling these problems.

muhasebeci, yönetici ve asistanlara da ihtiyacımız var.

Now, the research program of effective altruism

Etkili fedakârlık araştırma programı

is still in its infancy,

hâlâ ilk evresinde

and there's still a huge amount that we don't know.

ve hâlâ bilmediğimiz çok büyük bir miktar var.

But even with what we've learned so far,

Ancak öğrendiğimiz bunca şeye rağmen

we can see that by thinking carefully

dikkatli düşünerek şunu görüyoruz,

and by focusing on those problems that are big, solvable and neglected,

büyük, çözülebilir ve ihmal edilen sorunlar üzerinde odaklanarak

we can make a truly tremendous difference to the world

gelecek binlerce yıl boyunca

dünyada inanılmaz bir fark yaratabiliriz

for thousands of years to come.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)