What are the most important moral problems of our time? | Will MacAskill

Translator: giang nguyễn Reviewer: Trang Do Nu Gia

Đây là một đồ thị

biểu thị lịch sử kinh tế của nền văn minh nhân loại.

[GDP đầu người trong 200,000 năm qua trên toàn cầu]

This is a graph

that represents the economic history of human civilization.

Không có gì thay đổi nhiều ở đây.

[World GDP per capita over the last 200,000 years]

Trong phần lớn lịch sử loài người,

hầu như mức sống tối thiếu của mọi người là 1 đô la mỗi ngày,

There's not much going on, is there.

và không biến động nhiều.

For the vast majority of human history,

Nhưng sau đó, một điều khác thường đã diễn ra:

pretty much everyone lived on the equivalent of one dollar per day,

Cách mạng Khoa học và Công nghệ.

and not much changed.

Và đồ thị phẳng cơ bản bạn vừa thấy

But then, something extraordinary happened:

biến đổi thành cái này.

the Scientific and Industrial Revolutions.

Biểu đồ này cho thấy, khi nói đến năng lực để thay đổi thế giới,

And the basically flat graph you just saw

transforms into this.

chúng ta sống trong thời đại bất định của lịch sử loài người,

What this graph means is that, in terms of power to change the world,

và tôi tin rằng hiểu biết luân lý của ta chưa bắt kịp với sự thật này.

we live in an unprecedented time in human history,

Cuộc Cách mạng Khoa học và Công nghệ

đã biến đổi hiểu biết và khả năng

and I believe our ethical understanding hasn't yet caught up with this fact.

thay đổi thế giới của ta.

The Scientific and Industrial Revolutions

Điều chúng ta cần là cuộc cách mạng đạo đức

transformed both our understanding of the world

để chúng ta có thể tìm ra

and our ability to alter it.

cách tận dụng giá trị khổng lồ từ các nguồn lực

What we need is an ethical revolution

để cải thiện thế giới.

Trong suốt 10 năm qua,

so that we can work out

các đồng nghiệp và tôi đã phát triển một triết lý và chương trình nghiên cứu

how do we use this tremendous bounty of resources

to improve the world.

mà tôi gọi là Vị tha hiệu quả.

Phong trào này cố gắng phản hồi những thay đổi cấp tiến trong thế giới của ta,

For the last 10 years,

my colleagues and I have developed a philosophy and research program

sử dụng bằng chứng và lập luận cẩn trọng để trả lời câu hỏi:

that we call effective altruism.

It tries to respond to these radical changes in our world,

Làm thế nào để chúng ta làm được nhiều việc tốt nhất?

uses evidence and careful reasoning to try to answer this question:

Lúc này, có rất nhiều việc mà bạn cần để tâm đến

nếu muốn giải quyết vấn để này:

How can we do the most good?

Liệu nên làm việc tốt thông qua tổ chức từ thiện

hay là thông qua sự nghiệp hay quyền chính trị của bạn,

Now, there are many issues you've got to address

chương trình nào nên tập trung vào, ai là người mà bạn nên hợp tác cùng.

if you want to tackle this problem:

whether to do good through your charity

Nhưng điều tôi muốn bàn tới,

mà tôi cho rằng nó chính là vấn đề gốc rễ nhất.

or your career or your political engagement,

Trong số tất cả những vấn đề thế giới đang phải đối mặt,

what programs to focus on, who to work with.

But what I want to talk about

chúng ta cần tập trung giải quyết thứ nào trước?

is what I think is the most fundamental problem.

Of all the many problems that the world faces,

Bây giờ, tôi sẽ cho bạn một khuôn mẫu để suy nghĩ về câu hỏi này,

which should we be focused on trying to solve first?

và khuôn mẫu này rất đơn giản.

Vấn đề càng cấp bách,

Now, I'm going to give you a framework for thinking about this question,

thì càng lớn, càng dễ giải quyết và dễ bị bỏ qua hơn.

and the framework is very simple.

A problem's higher priority,

Càng lớn thì càng tốt,

bởi vì ta sẽ thu được nhiều hơn khi ta giải quyết được nó.

the bigger, the more easily solvable and the more neglected it is.

Càng dễ giải quyết thì càng tốt,

bởi vì ta có thể giải quyết với thời gian và chi phí thấp hơn.

Bigger is better,

because we've got more to gain if we do solve the problem.

Và khôn ngoan nhất,

More easily solvable is better

càng dễ bị bỏ qua thì càng tốt, bởi quy luật hiệu suất giảm dần.

because I can solve the problem with less time or money.

Khi càng nhiều nguồn lực được đầu tư vào để giải quyết vần đề,

And most subtly,

sẽ càng khó để tạo ra thêm các quy trình.

more neglected is better, because of diminishing returns.

The more resources that have already been invested into solving a problem,

Giờ thì, điều quan trọng mà tôi muốn nói ở đây chính là khuôn mẫu này,

the harder it will be to make additional progress.

để bạn có thể tự suy đoán

đâu là những ưu tiên hàng đầu của toàn cầu.

Now, the key thing that I want to leave with you is this framework,

Nhưng tôi và mọi người trong cộng đồng Vị tha hiệu quả

so that you can think for yourself

đã tập hợp ba vấn đề đạo đức mà chúng tôi tin là cực kì quan trọng,

what are the highest global priorities.

But I and others in the effective altruism community

thường không được đánh giá cao trong khuôn mẫu này.

have converged on three moral issues that we believe are unusually important,

Thứ nhất là sức khỏe toàn cầu.

Vấn đề này rất dễ giải quyết.

Chúng ta có một bảng thành tích đáng kinh ngạc về sức khỏe toàn cầu.

score unusually well in this framework.

First is global health.

Tỷ lệ tử vong do sởi, sốt rét và tiêu chảy

This is supersolvable.

We have an amazing track record in global health.

đã giảm hơn 70 phần trăm.

Rates of death from measles, malaria, diarrheal disease

Và vào năm 1980, chúng ta đã xóa sổ được bệnh đậu mùa.

are down by over 70 percent.

Tôi ước tính có khoảng 60 triệu mạng sống đã được cứu.

And in 1980, we eradicated smallpox.

Nhiều người sẽ được cứu hơn nếu ta đạt được hòa bình thế giới

trong cùng thời kỳ.

I estimate we thereby saved over 60 million lives.

Dựa trên tính toán hiện tại của chúng tôi,

That's more lives saved than if we'd achieved world peace

ta có thể cứu người bằng việc phân phối những màn ngủ chống côn trùng lâu dài

in that same time period.

chỉ với vài ngàn đô la Mỹ.

On our current best estimates,

Đây là một cơ hội tuyệt vời.

we can save a life by distributing long-lasting insecticide-treated bed nets

Vấn đề ưu tiên lớn thứ hai chính là chăn nuôi công nghiệp.

for just a few thousand dollars.

Đây là vấn đề hay bị bỏ quên.

This is an amazing opportunity.

Có 50 tỷ động vật trên cạn được sử dụng cho thực phẩm mỗi năm,

The second big priority is factory farming.

và đa phần chúng được nuôi công nghiệp,

This is superneglected.

sống trong điều kiện khắc nghiệp kinh khủng.

There are 50 billion land animals used every year for food,

Chúng có lẽ là những sinh vật đáng thương nhất trên hành tinh này,

and the vast majority of them are factory farmed,

và trong nhiều trường hợp, ta có thể giúp chúng cải thiện cuộc sống

living in conditions of horrific suffering.

bằng việc dành ra vài xu cho một con vật.

They're probably among the worst-off creatures on this planet,

Tuy nhiên, việc này lại bị bỏ qua một cách tệ hại.

Số động vật trong các trang trại công nghiệp nhiều gấp 3.000 lần

and in many cases, we could significantly improve their lives

for just pennies per animal.

so với thú hoang,

Yet this is hugely neglected.

tuy nhiên, chăn nuôi công nghiệp chỉ nhận được 1/15 số quỹ từ thiện.

There are 3,000 times more animals in factory farms

than there are stray pets,

Điều đó nghĩa là nguồn lực bổ sung trong lĩnh vực này

có thể mang lại một sự biến đổi mang tầm ảnh hưởng thực sự.

but yet, factory farming gets one fiftieth of the philanthropic funding.

Vấn đề thứ ba mà tôi muốn làm nổi bật nhất,

và cũng là phạm trù thuộc mối đe doạ hiện sinh:

That means additional resources in this area

could have a truly transformative impact.

đó chính là những sự kiện như chiến tranh hạt nhân hoặc dịch bệnh toàn cầu,

Now the third area is the one that I want to focus on the most,

and that's the category of existential risks:

những thứ mà có thể hủy diệt vĩnh viễn nền văn minh nhân loại

events like a nuclear war or a global pandemic

hoặc thậm chí dẫn tới sự tuyệt chủng của loài người.

Để tôi giải thích tại sao đây là điều cần đặc biệt ưu tiên trong khuôn mẫu này.

that could permanently derail civilization

or even lead to the extinction of the human race.

Đầu tiên, kích cỡ.

Sẽ tệ cỡ nào nếu thực sự có một cuộc thảm hoạ tuyệt chủng?

Let me explain why I think this is such a big priority

in terms of this framework.

First, size.

Chà, nó sẽ dẫn đến cái chết của toàn bộ bảy tỷ người trên hành tinh này

How bad would it be if there were a truly existential catastrophe?

và bao gồm cả bạn cùng với những người mà mình biết và yêu mến.

Well, it would involve the deaths of all seven billion people on this planet

Nó chỉ là một bi kịch với quy mô không tưởng.

and that means you and everyone you know and love.

Nhưng sau đó, còn hơn thế nữa,

nó cũng đồng nghĩa với việc tước đi tiềm năng tương lai của nhân loại,

That's just a tragedy of unimaginable size.

và tôi tin rằng tiềm năng nhân loại là thứ hết sức to lớn.

But then, what's more,

it would also mean the curtailment of humanity's future potential,

Loài người đã tồn tại khoảng 200,000 năm,

và nếu sống lâu như một loài động vật có vú điển hình,

and I believe that humanity's potential is vast.

loài người có thể tồn tại đến khoảng hai triệu năm.

The human race has been around for about 200,000 years,

Nếu xem loài người là một cá thể đơn lẻ,

and if she lives as long as a typical mammalian species,

she would last for about two million years.

thì nó chỉ mới 10 tuổi tính đến hôm nay.

Thế nhưng loài người lại không phải là một loài động vật có vú điển hình.

If the human race were a single individual,

she would be just 10 years old today.

Vậy thì không lý nào, nếu ta cẩn thận,

thì chúng ta sẽ chết chỉ sau hai triệu năm.

And what's more, the human race isn't a typical mammalian species.

Trái đất này vẫn sẽ ở được trong khoảng 500 triệu năm nữa.

There's no reason why, if we're careful,

Và nếu một ngày, ta đưa người lên được các vì sao,

we should die off after only two million years.

văn minh loài người có thể tiếp tục tồn tại hàng tỷ năm nữa.

The earth will remain habitable for 500 million years to come.

Nên tôi nghĩ rằng tương lai phía trước sẽ rất rộng mở,

And if someday, we took to the stars,

the civilization could continue for billions more.

nhưng liệu nó sẽ thực sự tốt?

Liệu loài người có đáng để được bảo tồn?

So I think the future is going to be really big,

Chà, chúng ta luôn nghe về việc mọi thứ đang trở nên tồi tệ hơn như thế nào,

but is it going to be good?

Is the human race even really worth preserving?

nhưng tôi nghĩ rằng khi chúng ta đầu tư lâu dài,

mọi thứ sẽ đặc biệt trở nên tốt hơn.

Well, we hear all the time about how things have been getting worse,

Đây là một ví dụ về tuổi thọ trung bình theo thời gian.

but I think that when we take the long run,

Đây là tỷ lệ số người không phải sống trong cảnh nghèo khó.

things have been getting radically better.

Đây là số quốc gia theo thời gian đã hợp pháp hóa đồng tính luyến ái.

Here, for example, is life expectancy over time.

Here's the proportion of people not living in extreme poverty.

Đây là số quốc gia theo thời gian đã chuyển sang chế độ dân chủ.

Here's the number of countries over time that have decriminalized homosexuality.

Vậy nên, khi hướng về tương lai, có rất nhiều thứ mà ta có thể đạt được.

Here's the number of countries over time that have become democratic.

Chúng ta sẽ giàu có hơn,

có thể giải quyết nhiều vấn đề vẫn còn nan giải hôm nay.

Then, when we look to the future, there could be so much more to gain again.

Vậy nếu đây là loại biểu đồ minh họa cho cách mà nhân loại tiến bộ

We'll be so much richer,

we can solve so many problems that are intractable today.

dựa vào sự thịnh vượng của con người qua thời gian,

thì đây là tiến bộ tương lai mà ta mong sẽ được nhìn thấy.

So if this is kind of a graph of how humanity has progressed

Nó vô cùng lớn.

in terms of total human flourishing over time,

Ví dụ,

đây là điểm mà ta mong không có ai sống trong cảnh nghèo đói cùng cực.

well, this is what we would expect future progress to look like.

It's vast.

Đây là điểm mà ta mong mọi người sẽ trở nên giàu có

Here, for example,

is where we would expect no one to live in extreme poverty.

hơn cả người giàu nhất còn sống hiện nay.

Có lẽ đây là điểm ta sẽ khám phá ra các quy luật tự nhiên cơ bản

Here is where we would expect everyone to be better off

đang chi phối thế giới chúng ta.

than the richest person alive today.

Có lẽ đây là điểm ta khám phá ra một loại hình nghệ thuật hoàn toàn mới,

Perhaps here is where we would discover the fundamental natural laws

một loại hình âm nhạc mà hiện tại ta vẫn chưa có khả năng cảm thụ được.

that govern our world.

Và sẽ chỉ trong vài ngàn năm nữa thôi.

Perhaps here is where we discover an entirely new form of art,

Một khi nghĩ lại về nó,

a form of music we currently lack the ears to hear.

chà, ta không thể tưởng tượng thành tựu con người có thể vươn cao đến mức nào.

And this is just the next few thousand years.

Vậy nên tương lai có thể trở nên vô cùng lớn lao và tốt đẹp,

Once we think past that,

nhưng liệu có điều gì có thể khiến ta đánh mất giá trị này không?

well, we can't even imagine the heights that human accomplishment might reach.

Đáng buồn thay, tôi nghĩ là có đấy.

Hai thế kỷ qua đã mang lại những tiến bộ to lớn về công nghệ,

So the future could be very big and it could be very good,

but are there ways we could lose this value?

nhưng chúng cũng mang đến những nguy cơ toàn cầu về chiến tranh hạt nhân

And sadly, I think there are.

và tình trạng biến đổi khí hậu nghiêm trọng.

The last two centuries brought tremendous technological progress,

Khi nhìn vào những thế kỷ tiếp theo,

chúng ta sẽ thấy những điều tương đồng như thế một lần nữa.

but they also brought the global risks of nuclear war

Và ta có thể chứng kiến sự ra đời của một số công nghệ cực kì mạnh mẽ.

and the possibility of extreme climate change.

When we look to the coming centuries,

Sinh học nhân tạo có thể cho chúng ta năng lực tạo ra vi-rút

we should expect to see the same pattern again.

có khả năng lây nhiễm và gây chết người chưa từng có.

And we can see some radically powerful technologies on the horizon.

Công nghệ “Geoengineering” có thể giúp ta khả năng thay đổi cả khí hậu trái đất.

Synthetic biology might give us the power to create viruses

of unprecedented contagiousness and lethality.

Trí tuệ nhân tạo có khả năng cho ta năng lực tạo ra những tác tử thông minh

Geoengineering might give us the power to dramatically alter the earth's climate.

với khả năng vượt xa hơn cả chúng ta.

Artificial intelligence might give us the power to create intelligent agents

Tôi không nói rằng bất kỳ rủi ro nào trong số này đều sẽ xảy ra,

nhưng khi có quá nhiều rủi ro,

with abilities greater than our own.

thì chỉ cần một khả năng nhỏ cũng tạo ra kết quả lớn.

Now, I'm not saying that any of these risks are particularly likely,

Tưởng tượng bạn lên máy bay và khá là lo lắng,

but when there's so much at stake,

và phi công trấn an bạn bằng cách nói rằng,

even small probabilities matter a great deal.

“Chỉ có một phần ngàn khả năng là có va chạm xảy ra. Đừng lo.”

Imagine if you're getting on a plane and you're kind of nervous,

and the pilot reassures you by saying,

Liệu bạn có cảm thấy an tâm?

"There's only a one-in-a-thousand chance of crashing. Don't worry."

Vì những lý do này, tôi nghĩ rằng bảo tồn tương lai của nhân loại

là một trong những vấn đề quan trọng nhất mà ta đang phải đối mặt.

Would you feel reassured?

Nhưng hãy cứ dùng khuôn mẫu này.

For these reasons, I think that preserving the future of humanity

Phải chăng vấn đề này đang bị ngó lơ?

is among the most important problems that we currently face.

T nghĩ câu trả lời là có đấy,

và đó là vì các vấn đề có ảnh hưởng đến thế hệ tương lai

But let's keep using this framework.

Is this problem neglected?

thường bị ngó lơ trầm trọng.

And I think the answer is yes,

Tại sao?

Bởi vì con người tương lai không tham gia vào thị trường hôm nay.

and that's because problems that affect future generations

are often hugely neglected.

Họ không có quyền bầu cử.

Nó không giống như sẽ có một cuộc vận động hành lang để đại diện cho lợi ích

Why?

Because future people don't participate in markets today.

của những người sinh năm 2300 sau Công nguyên.

They don't have a vote.

Họ không thể tác động đến các quyết định của chúng ta ngày hôm nay.

It's not like there's a lobby representing the interests

Họ không có tiếng nói.

of those born in 2300 AD.

Và điều đó có nghĩa là ta vẫn phải chi ra một số tiền nho nhỏ vào những vấn đề này:

They don't get to influence the decisions we make today.

hiệp ước không phổ biến vũ khí hạt nhân,

They're voiceless.

công nghệ “Geoengineering”, rủi ro sinh học,

And that means we still spend a paltry amount on these issues:

an toàn trí tuệ nhân tạo.

nuclear nonproliferation,

Tất cả những việc này chỉ nhận được vài chục triệu đô la

geoengineering, biorisk,

từ nguồn quỹ thiện nguyện mỗi năm.

artificial intelligence safety.

Con số đó là quá ít ỏi so với tổng 390 tỷ đô la Mỹ

All of these receive only a few tens of millions of dollars

of philanthropic funding every year.

được chi ra từ các hoạt động thiện nguyện của Mỹ.

That's tiny compared to the 390 billion dollars

Yếu tố cuối cùng của khuôn mẫu này chính là:

that's spent on US philanthropy in total.

Vấn đề này có giải quyết được không?

Tôi tin là có.

Bạn có thể đóng góp bằng tiền,

The final aspect of our framework then:

sự nghiệp hoặc quyền chính trị của mình.

Is this solvable?

I believe it is.

Với tiền, bạn có thể hỗ trợ các tổ chức

You can contribute with your money,

tập trung vào các rủi ro này,

như tổ chức Sáng kiến Đe doạ Hạt nhân,

your career or your political engagement.

với chiến dịch đưa vũ khí hạt nhân ra khỏi nguy cơ kích hoạt,

With your money, you can support organizations

hoặc Uỷ ban Dải lụa Xanh, nơi phát triển chính sách giảm thiểu thiệt hại

that focus on these risks,

like the Nuclear Threat Initiative,

từ các đại bệnh tự nhiên và nhân tạo,

which campaigns to take nuclear weapons off hair-trigger alert,

hoặc Trung tâm Trí tuệ Nhân tạo Tương thích với Con người,

or the Blue Ribbon Panel, which develops policy to minimize the damage

tiến hành các nghiên cứu kỹ thuật

để đảm bảo rằng hệ thống AI an toàn và đáng tin cậy.

from natural and man-made pandemics,

Với quyền chính trị,

or the Center for Human-Compatible AI, which does technical research

bạn có thể bầu cho những ứng viên có sự quan tâm đến những rủi ro này,

to ensure that AI systems are safe and reliable.

và bạn có thể ủng hộ cho tổ chức hợp tác quốc tế lớn hơn.

With your political engagement,

Và với sự nghiệp, có rất nhiều thứ bạn có thể làm.

you can vote for candidates that care about these risks,

Tất nhiên, ta cần các nhà khoa học, người hoạch định chính sách và lãnh đạo tổ chức,

and you can support greater international cooperation.

And then with your career, there is so much that you can do.

nhưng quan trọng không kém,

ta cũng cần các kế toán viên, nhà quản lý và trợ lý

Of course, we need scientists and policymakers and organization leaders,

để làm việc trong những tổ chức đang giải quyết các vấn đề này.

but just as importantly,

we also need accountants and managers and assistants

Chương trình nghiên cứu Vị tha hiệu quả

to work in these organizations that are tackling these problems.

vẫn đang trong thời kỳ sơ khai,

và còn nhiều thứ mà chúng tôi chưa biết rõ.

Now, the research program of effective altruism

Nhưng với những gì chúng tôi đã và đang tìm hiểu được cho đến nay,

is still in its infancy,

chúng tôi có thể thấy rằng bằng cách suy nghĩ cẩn thận,

and there's still a huge amount that we don't know.

và bằng cách tập trung vào các vấn đề lớn, có thể giải quyết và bị ngó lơ,

But even with what we've learned so far,

we can see that by thinking carefully

ta có thể thực sự tạo ra một sự khác biệt thực sự to lớn cho thế giới

and by focusing on those problems that are big, solvable and neglected,

trong hàng ngàn năm sắp tới.

Cảm ơn.

(Vỗ tay)

we can make a truly tremendous difference to the world

for thousands of years to come.

Thank you.

(Applause)