How the blockchain will radically transform the economy | Bettina Warburg

Çeviri: Ramazan Şen Gözden geçirme: Yunus ASIK

Ekonomistler yüzyıllardır insan davranışlarını inceliyorlar:

Economists have been exploring people's behavior for hundreds of years:

how we make decisions,

nasıl karar aldığımızı,

how we act individually and in groups,

bireysel olarak ve gruplar içerisinde nasıl davrandığımızı,

how we exchange value.

değer değişimini nasıl yaptığımızı.

They've studied the institutions that facilitate our trade,

Hukuk sistemleri, şirketler,

like legal systems,

piyasalar gibi

corporations,

aramızdaki alışverişi düzenleyen

marketplaces.

kurumları incelediler.

But there is a new, technological institution

Ama artık değer değişim şeklimizi toptan değiştirecek

that will fundamentally change how we exchange value,

yeni, teknolojik bir kurum var.

Adı da blok zinciri.

and it's called the blockchain.

Bu çok cesur bir ifade,

Now, that's a pretty bold statement,

but if you take nothing else away from this talk,

ama bu konuşmadan hiçbir şey hatırlamasanız bile,

I actually want you to remember

şunu aklınızda tutmanızı istiyorum.

that while blockchain technology is relatively new,

Blok zinciri teknolojisi görece yeni

it's also a continuation of a very human story,

ve gayet insani bir hikayenin de devamı.

Hikaye şöyle:

and the story is this.

Biz insanlar, bir diğer kişiye dair

As humans, we find ways

belirsizliği azaltmak için yollar buluruz.

to lower uncertainty about one another

so that we can exchange value.

Böylece değer değişimi yapabiliriz.

Şimdi, ekonomide,

Now, one of the first people to really explore the idea

alış verişi mümkün kılabilmek için,

of institutions as a tool in economics

karşılıklı olarak belirsizliği azaltan bir araç olarak kurumlar

to lower our uncertainties about one another

fikrini inceleyen ilk kişilerden biri

and be able to do trade

Nobel ödüllü ekonomist Douglass North idi.

was the Nobel economist Douglass North.

He passed away at the end of 2015,

2015 yılının sonunda hayatını kaybetti,

but North pioneered what's called "new institutional economics."

ancak "yeni kurumsal ekonomi" fikrinin öncülüğünü yaptı.

Kurumlar derken kastettiği şey sadece resmi kurallardı;

And what he meant by institutions were really just formal rules

like a constitution,

bir anayasa gibi

and informal constraints, like bribery.

ve rüşvet gibi resmi olmayan kısıtlar.

These institutions are really the grease

Bu kurumlar,

ekonomi çarkının dönebilmesini sağlayan yağlardır

that allow our economic wheels to function,

ve insalık tarihi boyunca böyle olduğunu görüyoruz.

and we can see this play out over the course of human history.

Avcı-toplayıcı ekonomilerden itibaren düşünürsek,

If we think back to when we were hunter-gatherer economies,

we really just traded within our village structure.

sadece köy yaşamı içerisinde ticaret yapıyorduk.

We had some informal constraints in place,

Bazı resmi olmayan kısıtlamalar vardı

ancak tüm ticareti şiddetle veya sosyal baskılarla

but we enforced all of our trade with violence

or social repercussions.

dayatıyorduk.

As our societies grew more complex

Toplum yapısı daha karmaşık hale geldikçe

and our trade routes grew more distant,

ve ticaret yolları birbirinden gittikçe uzaklaşınca,

we built up more formal institutions,

daha resmi kurumlar oluşturduk,

institutions like banks for currency,

para birimi için bankalar gibi kurumlar,

governments, corporations.

devletler, şirketler.

These institutions helped us manage our trade

Bu kurumlar, belirsizlik ve karmaşa artarken

as the uncertainty and the complexity grew,

ticareti düzenlememizde yardımcı oldu

and our personal control was much lower.

ve bireysel kontrolümüz azaldı.

Eventually with the internet, we put these same institutions online.

Sonunda internet ile bu kurumları çevrimiçi dünyaya taşıdık.

We built platform marketplaces like Amazon, eBay, Alibaba,

Amazon, eBay, Alibaba gibi pazar yerleri yarattık,

insanın ekonomik aktivitesini kolaylaştırmak için

just faster institutions that act as middlemen

to facilitate human economic activity.

aracı olarak çalışan daha hızlı kurumlar.

As Douglass North saw it,

Douglass North'un görmüş olduğu gibi,

kurumlar belirsizliği azaltmak için oluşturulmuş araçlardır,

institutions are a tool to lower uncertainty

so that we can connect and exchange all kinds of value in society.

böylelikle toplumda bağlantıları kurup her türlü değer değişimi yapabiliyoruz.

And I believe we are now entering

Ve inanıyorum ki, şimdi daha ileri

a further and radical evolution

ve radikal bir evrime giriyoruz.

of how we interact and trade,

Etkileşim ve ticaret tarzımızın evrimi.

because for the first time, we can lower uncertainty

Çünkü ilk defa, belirsizliği azaltabiliyoruz.

not just with political and economic institutions,

Bankalar, şirketler, devletler gibi

like our banks, our corporations, our governments,

sadece politik ve ekonomik kurumlarla değil,

but we can do it with technology alone.

bunu tek başına teknoloji ile yapabiliyoruz.

So what is the blockchain?

Peki blok zinciri nedir?

Blockchain technology is a decentralized database

Blok zinciri teknolojisi,

varlıkların ve yapılan işlemlerin eşler arası bir ağda kaydını tutan,

that stores a registry of assets and transactions

merkezi olmayan bir veritabanı.

across a peer-to-peer network.

Temel olarak herkese açık bir şekilde,

It's basically a public registry

of who owns what and who transacts what.

kimin neye sahip olduğunu ve kimin ne işlem yaptığını

tutan bir kayıt defteri.

The transactions are secured through cryptography,

İşlemler kriptografi ile güven altına alınmış

and over time, that transaction history gets locked in blocks of data

ve zamanla, işlem geçmişi veri blokları ile kilitleniyor,

that are then cryptographically linked together and secured.

bunlar da kriptografi ile birbirine bağlanarak güven altına alınıyor.

This creates an immutable, unforgeable record

Bu da ağ boyunca tüm işlemlerde

of all of the transactions across this network.

değişmez ve yeniden işlenemez kayıtlar yaratıyor.

This record is replicated on every computer that uses the network.

Bu kayıtlar, ağı kullanan her bilgisayarda kopyalanıyor.

It's not an app.

Bu bir uygulama değil.

Bir şirket değil.

It's not a company.

Tanım olarak Wikipedia gibi bir şey olduğunu düşünüyorum.

I think it's closest in description to something like Wikipedia.

We can see everything on Wikipedia.

Wikipedia'da her şeyi görebiliyoruz.

It's a composite view that's constantly changing and being updated.

Sürekli değişen ve yenilenen birçok parçadan oluşan bir görüntü.

We can also track those changes over time on Wikipedia,

Wikipedia'da da zaman içerisindeki değişiklikleri görüntüleyebiliyoruz

and we can create our own wikis,

ve kendi wiki sayfalarımızı oluşturabiliyoruz

because at their core, they're just a data infrastructure.

çünkü özünde, bunlar sadece bir veri altyapısı.

On Wikipedia, it's an open platform that stores words and images

Wikipedia bir konu hakkında kelimeler, resimler ve zamanla meydana gelen

değişiklikleri depolayan açık bir platform.

and the changes to that data over time.

On the blockchain,

Blok zincirini,

birçok malvarlığı depolayan

you can think of it as an open infrastructure

that stores many kinds of assets.

açık bir altyapı olarak düşünebilirsiniz.

It stores the history of custodianship,

Muhafaza hizmeti geçmişini,

ownership and location

mülkiyet ve konum geçmişini depolar;

for assets like the digital currency Bitcoin,

dijital para birimi Bitcoin gibi mal varlıklarını,

other digital assets

ve fikir mülkiyeti gibi

diğer dijital mal varlıkları.

like a title of ownership of IP.

It could be a certificate, a contract,

Bu, bir sertifika, bir sözleşme,

real world objects,

gerçek bir nesne,

even personal identifiable information.

hatta kişiyi tanımlayan bilgiler olabilir.

Tabii ki blok zincirinin başka teknik detayları var

There are of course other technical details to the blockchain,

but at its core, that's how it works.

ama çekirdeğinde, işleyişi bu şekilde.

İşlemleri bir ağda depolayan ve kopya eden bu kamu kaydı

It's this public registry that stores transactions in a network

and is replicated so that it's very secure and hard to tamper with.

oldukça güvenli ve kurcalaması zordur.

Bu da beni blok zincirinin

Which brings me to my point

of how blockchains lower uncertainty

belirsizlikleri nasıl azalttığı ve ekonomik sistemimizi

and how they therefore promise to transform our economic systems

radikal bir şekilde dönüştürme vaadi

in radical ways.

bahsine getiriyor.

So uncertainty is kind of a big term

Belirsizlik, ekonomide

in economics,

büyük bir terim sayılır,

but I want to go through three forms of it

ama ben bunun neredeyse

that we face in almost all of our everyday transactions,

tüm günlük işlemlerimizde karşılaştığımız blok zincirinin rol oynayabileceği

üç çeşidinden bahsetmek istiyorum.

where blockchains can play a role.

We face uncertainties like not knowing who we're dealing with,

Ne ile muhtap olduğumuzu bilmeme, işlemin nasıl olduğunu görmeme

not having visibility into a transaction

ve bir sorun olduğunda

and not having recourse if things go wrong.

muhatap bulamama gibi belirsizliklerle karşılaşıyoruz.

So let's take the first example, not knowing who we're dealing with.

Ne ile muhatap olduğunu bilememe örneğini ele alalım.

Say I want to buy a used smartphone on eBay.

Mesela, eBay üzerinden kullanılmış bir akıllı telefon almak istiyorum.

The first thing I'm going to do is look up who I'm buying from.

Yapacağım ilk şey kimden aldığıma bakmak.

Are they a power user?

İtibarlı bir kullanıcı mı?

Do they have great reviews and ratings, or do they have no profile at all?

Yorumları ve puanları iyi mi yoksa hiçbir profili yok mu?

Reviews, ratings, checkmarks:

Yorumlar, puanlar, onaylar:

these are the attestations about our identities

bunlar bugün kimliğimiz hakkında

that we cobble together today

toparladığımız ve kiminle muhatap olduğumuz

and use to lower uncertainty about who we're dealing with.

belirsizliğini azaltmak için kullandığımız kanıtlar.

But the problem is they're very fragmented.

Ama problem bunların çok parçalı olması.

Think about how many profiles you have.

Kaç tane profiliniz olduğunu düşünün.

Blockchains allow for us to create an open, global platform

Blok zincirleri bize herhangi bir kaynaktan, herhangi bir birey hakkında

kanıt depolanabilen açık, global bir

on which to store any attestation about any individual

from any source.

platform yaratmayı sağlar.

This allows us to create a user-controlled

Bu da bize, kullanıcı kontrolünde, taşınabilir bir kimlik

portable identity.

yaratmaya olanak sağlar.

More than a profile,

Bu, şu anlama geliyor.

it means you can selectively reveal

ticaret veya etkileşimin kolay olmasına yardımcı olacak

kendiniz hakkında farklı nitelikleri

the different attributes about you

seçerek açığa çıkarabilirsiniz.

that help facilitate trade or interaction,

for instance that a government issued you an ID,

Örneğin; vatandaşlık kimliğinizi

or that you're over 21,

veya 21 yaşın üzerinde olduğunuzu,

by revealing the cryptographic proof

bu detayların bulunduğunu ve imzalı olduğunu

kripto belgeyi göstererek ispatlayabileceksiniz.

that these details exist and are signed off on.

Having this kind of portable identity

Bu tür bir taşınabilir kimliğe sahip olmak

around the physical world and the digital world

fiziksel ve dijital dünyada

yeni bir şekilde her türlü insani ticareti

means we can do all kinds of human trade

in a totally new way.

yapabileceğimiz anlamına gelir.

So I've talked about how blockchains could lower uncertainty

Blok zincirlerinin kiminle muhatap olduğumuz belirsizliğini

in who we're dealing with.

azaltabileceğini anlatmıştım.

Sıkça yüzleştiğimiz ikinci belirsizlik

The second uncertainty that we often face

is just not having transparency into our interactions.

etkileşimlerimizde şeffaflığın olmaması.

Say you're going to send me that smartphone by mail.

Diyelim ki posta ile bana akıllı telefon göndereceksiniz.

I want some degree of transparency.

Bir derece şeffaflık istiyorum.

Satın aldığım ürünün postayla gelenle aynı olmasını ve

I want to know that the product I bought is the same one that arrives in the mail

and that there's some record for how it got to me.

bana bir kayıt altında ulaşmasını istiyorum.

This is true not just for electronics like smartphones,

Bu, sadece telefon gibi elektronik cihazlar için değil,

but for many kinds of goods and data,

ilaç, lüks eşya,

things like medicine, luxury goods,

kurcalanmasını istemediğimiz

her tür veri veya ürün için de doğru bir şey.

any kind of data or product that we don't want tampered with.

The problem in many companies,

Birçok şirketteki problem,

- özellikle akıllı telefon gibi karmaşık bir şey üretenler -

especially those that produce something complicated like a smartphone,

is they're managing all of these different vendors

yatay tedarik zinciri içerisinde

farklı satıcıları yönetiyor olmalarıdır.

across a horizontal supply chain.

All of these people that go into making a product,

Bir ürün yapma işine giren bu insanlar,

they don't have the same database.

aynı veritabanına sahip değiller.

They don't use the same infrastructure,

Aynı altyapıyı kullanmıyorlar

and so it becomes really hard to see transparently a product evolve over time.

ve bu yüzden, bir ürünün zamanla evrimini şeffaf bir şekilde görmekte zorlanıyorlar.

Using the blockchain, we can create

Blok zincirini kullanarak, birbirine güvenmeyen işletmeler arasında

a shared reality across nontrusting entities.

paylaşımlı bir gerçeklik yaratabiliriz.

By this I mean

Demek istediğim şey,

all of these nodes in the network do not need to know each other

ağdaki tüm bu düğümlerin birbirini tanıması

veya birbirine güvenmesi gerekmiyor,

or trust each other,

because they each have the ability

çünkü her biri kendi zincirlerini

to monitor and validate the chain for themselves.

izleme ve doğrulama kabiliyetine sahip.

Wikipedia'yı tekrar düşünelim.

Think back to Wikipedia.

It's a shared database,

Paylaşımlı bir veritabanı

ve aynı anda çoklu okuyucusu

and even though it has multiple readers

and multiple writers at the same time,

ve yazarı olmasına rağmen

it has one single truth.

tek bir doğrusu var.

So we can create that using blockchains.

Blok zinciri kullanarak bunu yaratabiliriz.

We can create a decentralized database that has the same efficiency of a monopoly

Bu merkezi otoriteyi gerçekte yaratmadan tekelin verimliliğine sahip olan,

without actually creating that central authority.

merkezi olmayan bir veritabanı yaratabiliriz.

So all of these vendors, all sorts of companies,

Yani tüm bu satıcılar, her türlü şirket

can interact using the same database without trusting one another.

birbirine güvenmeden aynı veritabanını kullanarak etkileşimde bulunabilirler.

It means for consumers, we can have a lot more transparency.

Bunun tüketiciye bakan tarafı, daha fazla şeffaf olabilmemizdir.

As a real-world object travels along,

Gerçek bir obje dolaşımdayken,

we can see its digital certificate or token move on the blockchain,

dijital sertifikasını veya blok zincirinde hareket halindeyken

takibini yapabiliriz.

adding value as it goes.

This is a whole new world in terms of our visibility.

Bu, görünürlüğümüz açısından yepyeni bir dünya.

So I've talked about how blockchains can lower our uncertainties about identity

Blok zincirlerinin kimliğimiz hakkındaki belirsizlikleri azaltabileceğinden

and how they change what we mean about transparency

ve uzun mesafeli ve karmaşık alışverişlerde

in long distances and complex trades, like in a supply chain.

şeffaflık algımızı nasıl değiştirdiğinden bahsettim.

The last uncertainty that we often face

Sık karşılaştığımız belirsizliklerden sonuncusu

is one of the most open-ended, and it's reneging.

en ucu açık olanlardan ve inkar edilenlerden biridir.

What if you don't send me the smartphone?

Peki bana akıllı telefonu göndermezseniz ne olur?

Can I get my money back?

Paramı geri alabilir miyim?

Blockchains allow us to write code,

Blok zinciri kod yazmamıza,

binding contracts,

biryler arasında sözleşme yapmak

between individuals

ve bu sözleşmelerin

and then guarantee that those contracts will bear out

üçüncü bir zorlayıcı taraf olmadan

without a third party enforcer.

geçerliliğini garanti ediyor.

So if we look at the smartphone example, you could think about escrow.

Akıllı telefon örneğine bakarsak, emaneti düşünebilirsiniz.

You are financing that phone,

Bu telefonu finanse ediyorsunuz

but you don't need to release the funds

ama tüm şartların karşılandığını doğrulayana kadar

until you can verify that all the conditions have been met.

ödeneği salmanız gerekmiyor.

Telefon elinizde olacak.

You got the phone.

I think this is one of the most exciting ways

Bence blok zincirinin belirsizliklerimizi azaltan

that blockchains lower our uncertainties,

en heyecan verici yönlerinden biri de bu.

because it means to some degree

çünkü bu, bir dereceye kadar

we can collapse institutions and their enforcement.

kurumları ve yaptırımlarını bozabileceğimiz anlamına geliyor.

It means a lot of human economic activity

Bu demektir ki, birçok insani ekonomik aktivite

can get collateralized and automated,

teminata bağlanabilir ve otomatikleştirilebilir

and push a lot of human intervention to the edges,

ve bilginin gerçek dünyadan blok zincirine hareket ettiği alanlarda

the places where information moves from the real world to the blockchain.

insan müdahalesini etkisiz kılabiliriz.

I think what would probably floor Douglass North

Bu teknolojinin kullanılması hakkında

about this use of technology

Douglass North'u yere serecek olan şey

is the fact that the very thing that makes it work,

bu sistemin çalışmasını sağlayan,

the very thing that keeps the blockchain secure and verified,

blok zincirini güvenli ve onaylı yapan şey olan

is our mutual distrust.

karşılıklı güvensizliğimizdir.

So rather than all of our uncertainties

Tüm belirsizliklerimizin bizi yavaşlatıp

slowing us down

bankalar, hükümetlerimiz,

and requiring institutions

şirketlerimiz gibi kurumlara ihtiyaç duymaktansa,

like banks, our governments, our corporations,

we can actually harness all of that collective uncertainty

tüm bu kolektif belirsizlikleri dizginleyebilir

and use it to collaborate and exchange more and faster and more open.

ve bunu işbirliği yapmak ve daha hızlı ve daha açık değişim için kullanabiliriz.

Now, I don't want you to get the impression

Blok zincirinin her şeyin çözümüymüş gibi

that the blockchain is the solution to everything,

bir izlenim bırakmasını istemiyorum.

even though the media has said that it's going to end world poverty,

Lakin medya, bunun dünya yoksulluğunu bitireceğini söylüyor.

it's also going to solve the counterfeit drug problem

Ayrıca sahte ilaç problemini çözüp

and potentially save the rainforest.

yağmur ormanlarını kurtaracağını da.

The truth is, this technology is in its infancy,

İşin aslı, bu teknoloji emekleme evresinde.

and we're going to need to see a lot of experiments take place

Bizler birçok deneme yaparak ekonomimiz için

and probably fail

tüm kullanım durumlarını

tam olarak anlamadan önce muhtemelen

before we truly understand all of the use cases

for our economy.

başarısız olacağız.

But there are tons of people working on this,

Fakat bunun üzerinde çalışan finansal kurumlardan

from financial institutions

teknoloji şirketlerine,

startuplara, üniversitelere kadar bir sürü insan var.

to technology companies, start-ups and universities.

Nedenlerinden biri sadece bir ekonomik evrim olmamasıdır.

And one of the reasons is that it's not just an economic evolution.

Bu ayrıca bilgisayar bilimi için de bir yeniliktir.

It's also an innovation in computer science.

Blockchains give us the technological capability

Block zinciri tamamen yeni bir yolla

of creating a record of human exchange,

teknolojik olarak insan, döviz, her tür dijital

of exchange of currency,

ve fiziksel mal varlığı

of all kinds of digital and physical assets,

değiş tokuşunu ve hatta kendi kişisel niteliklerimizi bile

even of our own personal attributes,

kayıt altına alma

imkânı veriyor.

in a totally new way.

So in some ways,

Yani bir bakıma,

toplumumuzda eskiden kullandığımız

they become a technological institution

geleneksel kurumların

that has a lot of the benefits

of the traditional institutions we're used to using in society,

birçok faydasına sahip olan teknolojik bir kurum haline geliyorlar,

but it does this in a decentralized way.

ama bunu daha merkezi olmayan bir şekilde yapıyor.

It does this by converting a lot of our uncertainties

Bunu, birçok belirsizliğimizi

into certainties.

kesinleştirerek yapıyor.

So I think we need to start preparing ourselves,

Bence kendimizi hazırlamaya başlamamız gerekiyor

because we are about to face a world

çünkü dağıtılmış, özerk kurumların

where distributed, autonomous institutions

önemli rollerinin olduğu

have quite a significant role.

bir dünyayla yüzleşmek üzereyiz.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkışlar)

Bruno Giussani: Thank you, Bettina.

Bruno Giussani: Teşekkür ederim, Bettina.

I think I understood that it's coming,

Sanırım bunun geldiğini anlıyorum.

it offers a lot of potential,

Bir çok potansiyel sunuyor

and it's complex.

ve karmaşık.

What is your estimate for the rate of adoption?

Kabul görme oranı tahmininiz nedir?

Bettina Warburg: Bence bu gerçekten iyi bir soru.

Bettina Warburg: I think that's a really good question.

My lab is pretty much focused

Laboratuvarım ilk olarak

on going the enterprise and government route first,

daha çok işletme ve hükûmet rotasına odaklanmış durumda.

because in reality, blockchain is a complex technology.

çünkü gerçekte blok zinciri karmaşık bir teknoloji.

How many of you actually understand how the internet works?

Kaçınız internetin nasıl çalıştığını tam olarak anlıyor?

Fakat her gün kullanıyorsunuz.

But you use it every day,

so I think we're sort of facing the same John Sculley idea

Bence bir nevi aynı John Scullet'in teknolojinin

of technology should either be invisible or beautiful,

görünmez veya güzel olması gerektiği fikriyle karşılaşıyoruz.

and blockchain is kind of neither of those things right now,

Blok zinciri de şu anda bu ikisi de değil,

o yüzden, ya bunu elde edip

so it's better suited for either really early adopters

kurcalayabilen ilk kullanıcılar için

who kind of get it and can tinker around

or for finding those best use cases

ya da şirket veya hükumet seviyesinde kullanılabilen

like identity or asset tracking or smart contracts

kimlik veya mal varlığı takibi veya akıllı sözleşmeler gibi

that can be used at that level of an enterprise or government.

en iyi kullanım durumlarını bulmak için daha uygundur.

BG: Thank you. Thanks for coming to TED.

BG: TED'e geldiğin için teşekkürler.

BW: Thanks.

BW: Teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)