Jacqueline Woodson: What reading slowly taught me about writing | TED

Çeviri: Gözde Alpçetin Gözden geçirme: Nevaz Mescioğlu

A long time ago, there lived a Giant,

Uzun zaman önce bir dev yaşardı,

a Selfish Giant, whose stunning garden was the most beautiful in all the land.

bencil bir dev, büyüleyici bahçesi tüm ülkede en güzeliydi.

One evening, this Giant came home

Bir akşam, bu dev eve geldi

and found all these children playing in his garden,

ve tüm bu çocukları bahçesinde oynarken buldu,

and he became enraged.

çok kızmıştı.

"My own garden is my own garden!"

"Benim bahçem, benim bahçemdir!"

the Giant said.

dedi dev

And he built this high wall around it.

ve etrafına bu yüksek duvarı inşa etti.

The author Oscar Wilde wrote the story of "The Selfish Giant" in 1888.

Yazar Oscar Wilde, "Bencil Dev" hikâyesini 1888'de yazdı.

Almost a hundred years later, that Giant moved into my Brooklyn childhood

Neredeyse 100 sene sonra, bu dev benim Brooklyn'deki çocukluğuma taşındı

and never left.

ve asla terk etmedi.

I was raised in a religious family,

Dindar bir ailede yetiştim

and I grew up reading both the Bible and the Quran.

ve hem İncil'i hem de Kur'an'ı okuyarak büyüdüm.

The hours of reading, both religious and recreational,

Hem dinî hem de eğlence sebeplerle geçen saatlerce kitap okuma

far outnumbered the hours of television-watching.

saatlerce televizyon izlemekten çok daha üstün geliyordu.

Now, on any given day, you could find my siblings and I

Herhangi bir günde kardeşlerimi ve beni

curled up in some part of our apartment reading,

dairemizin bir köşesinde okuyorken kıvrılmış olarak bulabilirdiniz,

sometimes unhappily,

bazense mutsuz bir şekilde

because on summer days in New York City, the fire hydrant blasted,

çünkü New York'un sıcak günlerinde yangın musluğu patlardı

and to our immense jealousy, we could hear our friends down there

ve çok büyük bir kıskançlıkla aşağıda, fışkıran suda oynayan

playing in the gushing water,

arkadaşlarımızı duyabiliyorduk,

their absolute joy making its way up through our open windows.

saf neşeleri açık pencerelemizden içeri giriyordu.

But I learned that the deeper I went into my books,

Ancak kitaplarıma daha derinden bakmayı öğrendikçe,

the more time I took with each sentence,

her cümleye daha fazla zaman ayırdıkça

the less I heard the noise of the outside world.

dış dünydaki sesleri daha az duydum.

And so, unlike my siblings, who were racing through books,

Bu yüzden kitapları hızlıca okuyan kardeşlerimin aksine

I read slowly --

ben yavaş bir şekilde okudum --

very, very slowly.

çok ama çok yavaş bir şekilde.

I was that child with her finger running beneath the words,

Kelimelerin altında parmağını gezdiren o çocuklardandım

until I was untaught to do this; told big kids don't use their fingers.

ta ki bunu yapmamam söylenene kadar;

büyük çocukların parmaklarını kullanmadığı söylenmişti bana.

Üçüncü sınıfta ellerimiz sıranın üzerinde birleştirilmiş bir şekilde oturtuluyorduk,

In third grade, we were made to sit with our hands folded on our desk,

unclasping them only to turn the pages, then returning them to that position.

ellerimizi sadece sayfaları çevirmek için bırakırdık,

sonrasında o pozisyona geri dönerdik.

Our teacher wasn't being cruel.

Öğretmenimiz acımasız değildi.

It was the 1970s,

1970'lerdeydik

and her goal was to get us reading not just on grade level

ve amacı sadece sınıfımızın seviyesinde değil,

but far above it.

daha üstünde okumamızı sağlamaktı

And we were always being pushed to read faster.

ve her zaman daha hızlı okumamız için zorlanıyorduk.

But in the quiet of my apartment, outside of my teacher's gaze,

Ancak dairemizin sessizliğinde, öğretmenimin bakışlarının dışında

I let my finger run beneath those words.

kelimelerin altında parmağımı gezdirirdim

And that Selfish Giant again told me his story,

ve bu bencil dev bana tekrardan hikâyesini anlatırdı;

how he had felt betrayed by the kids sneaking into his garden,

bahçesine gizlice giren çocuklardan dolayı nasıl ihanete uğramış hissettiğini,

how he had built this high wall,

nasıl bu yüksek duvarı inşa ettiğini

and it did keep the children out,

ve bu duvarın nasıl çocukları dışarıda tuttuğunu

but a grey winter fell over his garden

ancak gri bir kış, bahçesine düşmüş

and just stayed and stayed.

ve sadece durmuş ve durmaya devam etmiş.

With each rereading, I learned something new

Her okuyuşumla birlikte yeni bir şey öğrendim,

about the hard stones of the roads that the kids were forced to play on

bahçeden kovulduklarında çocukların üzerinde oynamak zorunda bırakıldıkları

when they got expelled from the garden,

yolun sert taşları hakkında,

about the gentleness of a small boy that appeared one day,

bir gün ortaya çıkan küçük bir çocuğun kibarlığı hakkında

and even about the Giant himself.

ve hatta devin kendisi hakkında bile.

Maybe his words weren't rageful after all.

Belki de kelimeleri her şeye rağmen öfke dolu değildi.

Maybe they were a plea for empathy,

Belki de empati, anlayış için bir yalvarıştı.

for understanding.

"My own garden is my own garden."

"Benim bahçem, benim bahçemdir."

Years later, I would learn of a writer named John Gardner

Yıllar sonra John Gardner adında bir yazarın

who referred to this as the "fictive dream,"

bunu "kurgusal rüya" veya "kurgunun rüyası" olarak

or the "dream of fiction,"

tanımladığını öğrendim

and I would realize that this was where I was inside that book,

ve kitabın içinde tam da bu noktada olduğumu fark ettim,

spending time with the characters and the world that the author had created

karakterle birlikte zaman geçiriyordum

ve yazarın yarattığı dünya beni içine davet ediyordu.

and invited me into.

As a child, I knew that stories were meant to be savored,

Bir çocuk olarak bu hikâyelerin tadının çıkarılmasının gerektiğini,

that stories wanted to be slow,

hikâyelerin yavaş okunmasının gerektiğini

and that some author had spent months, maybe years, writing them.

ve bazı yazarların onları yazarken aylar, belki de yıllar harcadığını biliyordum.

And my job as the reader --

Bir okuyucu olarak görevim --

especially as the reader who wanted to one day become a writer --

özellikle de bir gün yazar olmak isteyen bir okuyucu olarak --

was to respect that narrative.

hikâyeye saygı duymaktı.

Long before there was cable or the internet or even the telephone,

Kablo, internet veya hatta telefon olmadan çok önce

there were people sharing ideas and information and memory through story.

hikâye aracılığıyla

düşüncelerini, bilgilerini ve anılarını paylaşan insanlar vardı.

It's one of our earliest forms of connective technology.

Birleştirici teknolojinin en eski biçimlerinden biriydi.

It was the story of something better down the Nile

Mısırlıları Nil Nehri boyunca ilerlemeleri için gönderen

that sent the Egyptians moving along it,

daha iyi bir şeyin hikâyesiydi,

the story of a better way to preserve the dead

Tutankhamun'un kalıntılarını 21. yüzyıla taşıyan

that brought King Tut's remains into the 21st century.

ölüyü muhafaza etmenin daha iyi bir yolunun hikâyesi.

And more than two million years ago,

İki milyonu aşkın yıl önce

when the first humans began making tools from stone,

ilk insanlar taştan aletler yapmaya başladıklarında

someone must have said, "What if?"

birisi "Ya olursa?" demiş

And someone else remembered the story.

ve başka birisi de hikâyeyi hatırlamış olmalı.

And whether they told it through words or gestures or drawings,

İster kelimelerle ister el kol hareketi veya çizimlerle söylesinler

it was passed down; remembered:

nesilden nesile aktarıldı, hatırlandı:

hit a hammer and hear its story.

Çekice vurun ve hikâyesini dinleyin.

The world is getting noisier.

Taşınabilir kasetçalardan

We've gone from boomboxes

to Walkmen to portable CD players

Walkman'e, taşınabilir CD çalara,

to iPods

iPod'lara,

to any song we want, whenever we want it.

istediğimiz herhangi bir şarkıya ne zaman istersek ulaştık.

We've gone from the four television channels of my childhood

Çocukluğumdaki dört kanallı televizyondan

to the seeming infinity of cable and streaming.

görünüşte sonsuz kablo ve veri akışına ulaştık.

As technology moves us faster and faster through time and space,

Teknoloji zaman ve uzay boyunca daha hızlı ilerlememizi sağladıkça

it seems to feel like story is getting pushed out of the way,

hikâyeler yoldan çıkarılıyor gibi görünüyor.

I mean, literally pushed out of the narrative.

Kelimenin tam anlamıyla anlatıdan çıkarılıyor demek istiyorum.

But even as our engagement with stories change,

Ama hikâyelerle olan meşguliyetimiz değişse bile

or the trappings around it morph from book to audio to Instagram to Snapchat,

ya da kitaptan sese, Instagram'dan Snapchat'e değişse bile

we must remember our finger beneath the words.

kelimelerin altındaki parmağımızı hatırlamalıyız.

Remember that story, regardless of the format,

Hikâyenin, formatı ne olursa olsun,

has always taken us to places we never thought we'd go,

asla gidemeyeceğimizi düşündüğümüz yerlere bizi her zaman götürdüğünü,

introduced us to people we never thought we'd meet

asla tanışmayı beklemediğimiz insanlarla bizi tanıştırdığını

and shown us worlds that we might have missed.

ve kaçırmış olabileceğimiz dünyaları bize gösterdiğini hatırlayın.

So as technology keeps moving faster and faster,

Bu yüzden teknoloji çok daha hızlı ilerlemeye devam etse de

I am good with something slower.

ben daha yavaş bir şeyle iyiyim.

My finger beneath the words has led me to a life of writing books

Kelimelerin altındaki parmağım

her yaştan insan için kitap yazdığım bir hayata götürdü,

for people of all ages,

books meant to be read slowly,

kitaplar yavaş yavaş okunmak içindir,

to be savored.

tadını çıkarmak içindir.

My love for looking deeply and closely at the world,

Dünyaya derinden ve yakından bakma arzumun,

for putting my whole self into it, and by doing so,

tüm benliğimi buna adamanın

ve böyle yaparak bir hikâyenin birçok olasılığını görmenin

seeing the many, many possibilities of a narrative,

turned out to be a gift,

aslında bir hediye olduğu ortaya çıktı

because taking my sweet time

çünkü acele etmemek

taught me everything I needed to know about writing.

bana yazmak hakkında bilmem gereken her şeyi öğretti

And writing taught me everything I needed to know about creating worlds

ve yazmak bana dünyalar yaratmak hakkında bilmem gereken her şeyi öğretti,

where people could be seen and heard,

insanların görülebildiği ve duyulabildiği dünyalar,

where their experiences could be legitimized,

deneyimlerinin onaylandığı dünyalar

and where my story, read or heard by another person,

ve hikâyemin başka biri tarafından okunduğu ve duyulduğu dünyalar,

inspired something in them that became a connection between us,

aramızda bir bağ yaratan bir şeye ilham veren,

a conversation.

bir sohbete ilham veren dünyalar.

And isn't that what this is all about --

Tüm mesele de bu değil mi --

finding a way, at the end of the day, to not feel alone in this world,

günün sonunda bu dünyada yalnız hissetmemenin bir yolunu bulmak

and a way to feel like we've changed it before we leave?

ve ayrılmadan önce dünyayı değiştirmiş gibi hissetmenin bir yolunu bulmak.

Stone to hammer, man to mummy,

Taştan çekice, insandan mumyaya,

idea to story -- and all of it, remembered.

fikirden hikâyeye -- ve hepsinin hatırlanması.

Sometimes we read to understand the future.

Bazen geleceği anlamak için okuruz.

Sometimes we read to understand the past.

Bazense geçmişi anlamak için.

We read to get lost, to forget the hard times we're living in,

Kaybolmak, yaşadığımız zor zamanları unutmak

and we read to remember those who came before us,

ve daha zor şeyleri görüp geçiren bizden önce gelenleri hatırlamak için okuruz.

who lived through something harder.

I write for those same reasons.

Ben de aynı nedenlerden dolayı yazıyorum.

Before coming to Brooklyn, my family lived in Greenville, South Carolina,

Brooklyn'e gelmeden önce ailem Nicholtown denen dışlanmış bir semtte

in a segregated neighborhood called Nicholtown.

Greenville, Güney Carolina'da yaşardı.

All of us there were the descendants of a people

Hepimiz okuma yazmayı öğrenmesine izin verilmemiş bir kişinin torunlarıydık.

who had not been allowed to learn to read or write.

Imagine that:

Hayal edin:

the danger of understanding how letters form words,

Harflerin kelimeleri nasıl oluşturduğunu anlamanın tehlikesi,

the danger of words themselves,

kelimenin kendisinin tehlikesi,

the danger of a literate people and their stories.

ümmi insanların ve hikâyelerinin tehlikesi.

But against this backdrop of being threatened with death

Ancak bir hikâyeye tutunduğumuzdan dolayı ölümle tehdit edilmenin bu temeline karşı

for holding onto a narrative,

our stories didn't die,

hikâyelerimiz ölmedi

because there is yet another story beneath that one.

çünkü onun altında başka bir hikâye daha var

And this is how it has always worked.

ve bu, her zaman böyleydi.

For as long as we've been communicating,

İletişim kurduğumuz sürece

there's been the layering to the narrative,

anlatılar arasında katmanlar var,

the stories beneath the stories and the ones beneath those.

hikâyelerin altındaki hikâyeler ve onların altındakiler.

This is how story has and will continue to survive.

Bu şekilde hikâyeler hep hayatta kaldı ve hayatta kalmaya da devam edecek.

As I began to connect the dots that connected the way I learned to write

Yazmayı ve okumayı öğrenme şeklimle neredeyse susturulmuş insanlar arasında

and the way I learned to read

bağlantı kurmaya başladıkça

to an almost silenced people,

I realized that my story was bigger and older and deeper

hikâyemin benim olduğumdan daha büyük, yaşlı ve derin olduğun fark ettim.

than I would ever be.

And because of that, it will continue.

Bu yüzden devam edecek.

Among these almost-silenced people

Bu neredeyse susturulmuş insanlar arasında

there were the ones who never learned to read.

hiç okumayı öğrenmemiş insanlar vardı.

Their descendants, now generations out of enslavement,

Onların torunları, esaretin nesilleri

if well-off enough,

yeteri kadar varlıklı olsalardı

had gone on to college, grad school, beyond.

üniversiteye gidebilirler, lisansüstü eğitimi alabilirlerdi.

Some, like my grandmother and my siblings, seemed to be born reading,

Büyükannem ve kardeşlerim gibi bazıları okumak için doğmuş gibi görünüyorlar,

as though history stepped out of their way.

sanki tarihleri yollarından çekilmiş gibi.

Some, like my mother, hitched onto the Great Migration wagon --

Annem gibi bazıları da Büyük Göç vagonuna bindi --

which was not actually a wagon --

aslında bir vagon da değildi --

and kissed the South goodbye.

ve Güney'e veda etti.

But here is the story within that story:

İşte hikâyenin içinde hikâye:

those who left and those who stayed

Kalanlar ve gidenler bir hikâyenin tarihini yanlarında taşıdılar,

carried with them the history of a narrative,

knew deeply that writing it down wasn't the only way they could hold on to it,

yazıya geçirmenin ona tutunmanın tek yolu olmadığını içten içe biliyorlardı,

knew they could sit on their porches or their stoops at the end of a long day

uzun bir günün sonunda verandada oturup

çocuklarına bir hikâye anlatabileceklerini biliyorlardı.

and spin a slow tale for their children.

They knew they could sing their stories through the thick heat of picking cotton

Pamuk toplarken veya tütün biçerken

bunaltıcı bir sıcakta hikâyelerini anlatabileceklerini biliyorlardı,

and harvesting tobacco,

knew they could preach their stories and sew them into quilts,

hikâyelerinden öğüt verebileceklerini ve onları yorganlara işleyebileceklerini,

turn the most painful ones into something laughable,

en acı dolu olanları komik bir şeye dönüştürebileceklerini

and through that laughter, exhale the history a country

ve o kahkahalar ile

vücutlarını, ruhlarını ve hikâyelerini

that tried again and again and again

to steal their bodies,

tekrar tekrar çalmaya çalışan bir ülkenin tarihini aktarabileceklerini biliyorlardı.

their spirit

and their story.

So as a child, I learned to imagine an invisible finger

Bu yüzden bir çocuk olarak

beni dünyadan dünyaya, cümleden cümleye,

taking me from word to word,

from sentence to sentence,

cahillikten bilgiye taşıyan görünmez bir parmak hayal etmeyi öğrendim.

from ignorance to understanding.

So as technology continues to speed ahead,

Bu yüzden teknoloji hızla ilerlemeye devam ederken

I continue to read slowly,

ben yavaş yavaş okumaya devam ettim,

knowing that I am respecting the author's work

yazarın eserine ve hikâyenin kalıcı gücüne saygı gösterdiğimi biliyordum.

and the story's lasting power.

And I read slowly to drown out the noise

Sesi bastırmak ve benden önce gelenleri,

and remember those who came before me,

ateşi kontrol etmeyi ve alevin, ışığın, ısının yeni gücünü elde etmeyi

who were probably the first people who finally learned to control fire

and circled their new power

en sonunda öğrenen ilk insanları hatırlamak için yavaşça okuyorum.

of flame and light and heat.

And I read slowly to remember the Selfish Giant,

Bencil devi, duvarı nasıl en sonunda yıktığını

how he finally tore that wall down

ve çocukların bahçesinde özgürce koşuşturmasına izin vermesini

and let the children run free through his garden.

hatırlamak için yavaşça okuyorum.

And I read slowly to pay homage to my ancestors,

Okumasına hiç de izin verilmeyen atalarıma saygı göstermek için yavaşça okuyorum.

who were not allowed to read at all.

They, too, must have circled fires,

Onlar da ateşi kuşatmış,

speaking softly of their dreams,

hayallerinden, umutlarından, geleceklerinden

their hopes, their futures.

aheste aheste bahsetmiş olmalı.

Each time we read, write or tell a story,

Okuduğumuz, yazdığımız veya bir hikâye anlattığımız her seferinde

we step inside their circle,

onların çemberinin içine giriyoruz,

and it remains unbroken.

çember bozulmamış kalıyor

And the power of story lives on.

ve hikâyenin gücü yaşamaya devam ediyor.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkış)