How to see past your own perspective and find truth | Michael Patrick Lynch

Çeviri: Ömer Çalışkan Gözden geçirme: Suleyman Cengiz

So, imagine that you had your smartphone miniaturized

Akıllı telefonlarınızın minyatür boyutuna getirildiğini

and hooked up directly to your brain.

ve direkt olarak beyninize bağlandığını hayal edin.

If you had this sort of brain chip,

Eğer böyle bir beyin çipiniz olsaydı

you'd be able to upload and download to the internet

internetten indirme ve yükleme işlemlerinizi

düşünce hızında yapabilirdiniz.

at the speed of thought.

Accessing social media or Wikipedia would be a lot like --

Sosyal medyaya ya da Wikipedia'ya girmek,

içeriden de olsa,

well, from the inside at least --

like consulting your own memory.

hafızanıza danışmak gibi bir şey olurdu.

It would be as easy and as intimate as thinking.

Düşünmek gibi kolay ve içli dışlı olurdu.

But would it make it easier for you to know what's true?

Ama bu neyin doğru olduğunu bilmenizi daha kolay hâle getirir miydi?

Just because a way of accessing information is faster

Tek başına bir bilgiye daha hızlı ulaşabiliyor olmak

it doesn't mean it's more reliable, of course,

onun daha güvenilir olduğu anlamına gelmez ve aynı şekilde,

onu hepimizin aynı şekilde yorumlayacağı anlamına da gelmez.

and it doesn't mean that we would all interpret it the same way.

Ve bu onu daha iyi değerlendireceğimiz anlamına da gelmiyor.

And it doesn't mean that you would be any better at evaluating it.

In fact, you might even be worse,

Hatta bu kötü bir şey de olabilir,

because, you know, more data, less time for evaluation.

çünkü daha fazla bilgiyi değerlendirmek için daha az zaman demek.

Something like this is already happening to us right now.

Buna benzer bir şeyi halihazırda yaşamaktayız.

We already carry a world of information around in our pockets,

Dünya kadar bilgiyi çoktan ceplerimizde taşımaktayız,

ancak daha fazla bilgiye ulaştıkça ve paylaştıkça

but it seems as if the more information we share and access online,

the more difficult it can be for us to tell the difference

doğru ve sahte arasındaki farkı

between what's real and what's fake.

söylememiz daha zorlaşıyor gibi gözüküyor.

It's as if we know more but understand less.

Daha fazla biliyor ama daha az anlıyor gibiyiz.

Günümüzde bunun modern hayatın bir parçası olduğunu sanıyorum:

Now, it's a feature of modern life, I suppose,

that large swaths of the public live in isolated information bubbles.

Toplumun geniş kesimleri bilgi baloncuklarında yaşıyorlar.

We're polarized: not just over values, but over the facts.

Kutuplaştırılıyoruz:

Sadece değerler değil, aynı zamanda gerçekler üzerinden.

One reason for that is, the data analytics that drive the internet

Bunun nedenlerinden bir tanesi, interneti yöneten veri analizlerinin

bize sadece bilgi aktarıyor olması değil,

get us not just more information,

istediğimizden fazla bilgi aktarıyor olması.

but more of the information that we want.

Our online life is personalized;

Çevrim içi hayatımız kişiselleştirilmiş durumda;

karşılaştığımız haberlerden,

everything from the ads we read

to the news that comes down our Facebook feed

Facebook haber akışımıza kadar her şey

is tailored to satisfy our preferences.

tercihlerimize göre biçimlendirilmiş.

And so while we get more information,

Sonuç olarak daha fazla bilgi ararken

a lot of that information ends up reflecting ourselves

ulaştımız bilgiler gerçeği yansıttığı kadar

as much as it does reality.

kendimizi de yansıtıyor.

It ends up, I suppose,

Sanıyorum bu, bilgi baloncuklarımızı

inflating our bubbles rather than bursting them.

patlatmak yerine şişiriyor.

And so maybe it's no surprise

Belki böyle bir durum içinde olmamız, paradoksal bir durum içinde,

that we're in a situation, a paradoxical situation,

çok daha fazla bildiğimizi düşünmemiz

of thinking that we know so much more,

ama bildiğimizin ne olduğu konusunda

and yet not agreeing on what it is we know.

anlaşamıyor olmamız bir sürpriz değildir.

So how are we going to solve this problem of knowledge polarization?

Peki bu bilgi kutuplaşması problemini nasıl çözeceğiz?

One obvious tactic is to try to fix our technology,

Belli başlı bir taktik; teknolojiyi düzeltmeye çalışmak

ve dijital platformları kutuplaşmaya duyarlı olacak şekilde

to redesign our digital platforms,

so as to make them less susceptible to polarization.

yeniden dizayn etmek.

And I'm happy to report

Google ve Facebook'ta çok sayıda zeki insanın

that many smart people at Google and Facebook are working on just that.

tam da bunun üzerinde çalıştığını mutlulukla belirtmek istiyorum.

And these projects are vital.

Ve bu projeler çok önemli.

I think that fixing technology is obviously really important,

Ben teknolojiyi düzeltmenin bilgi kutuplaşması problemini çözmekte

but I don't think technology alone, fixing it, is going to solve the problem

çok önemli olduğunu düşünüyorum; ancak bunun tek başına

bilgi kutuplaşması problemini çözeceğini de düşünmüyorum.

of knowledge polarization.

Öyle düşünmüyorum, çünkü en nihayetinde

I don't think that because I don't think, at the end of the day,

bu problemin teknolojiyle alakalı olduğunu düşünmüyorum.

it is a technological problem.

I think it's a human problem,

Bence bu insanlarla alakalı bir problem,

having to do with how we think and what we value.

nasıl düşündüğümüz ve nelere değer verdiğimizle ilgili.

In order to solve it, I think we're going to need help.

Ve bunu çözmek için yardıma ihtiyacımız var.

We're going to need help from psychology and political science.

Psikolojiden ve siyaset biliminden faydalanmaya ihtiyacımız var.

But we're also going to need help, I think, from philosophy.

Ama bence ayrıca felsefeden de yararlanmaya ihtiyacımız var.

Because to solve the problem of knowledge polarization,

Çünkü bilgi kutuplaşması problemini çözmek için

temel bir felsefik düşünce ile

we're going to need to reconnect

bağ kurmamız gerekiyor.

with one fundamental, philosophical idea:

O da ortak bir gerçeklikte yaşıyor olduğumuz.

that we live in a common reality.

The idea of a common reality is like, I suppose,

Ortak gerçeklik düşüncesi

çoğu felsefik kavram gibi

a lot of philosophical concepts:

ifade etmesi basit

easy to state

ama pratiğe koyması gizemli bir şekilde zor.

but mysteriously difficult to put into practice.

Bunu gerçekten kabul etmek için

To really accept it,

I think we need to do three things,

bence hepsi de şu an çok zor olan üç şeyi yapmalıyız.

each of which is a challenge right now.

First, we need to believe in truth.

Birincisi, doğrunun olduğuna inanmalıyız.

Kültürümüzün şu sıralar bu kavramla

You might have noticed

that our culture is having something of a troubled relationship

az çok sıkıntılı bir ilişkisi olduğunun farkındasınızdır.

with that concept right now.

Bir siyaset yorumcusunun çok da uzak olmayan bir zamanda ifade ettiği gibi,

It seems as if we disagree so much that,

as one political commentator put it not long ago,

eğer yeteri kadar itiraz edersek

aslında doğru diye bir şey olmadığını görürüz.

it's as if there are no facts anymore.

But that thought is actually an expression

Ama bu düşünce aslında ortalıkta dolaşan

çekici bir deyişin dışavurumu.

of a sort of seductive line of argument that's in the air.

It goes like this:

Şöyle diyor:

we just can't step outside of our own perspectives;

Kendi bakış açılarımızın dışına çıkamayız,

ön yargılarımızdan kaçamayız.

we can't step outside of our biases.

Every time we try,

Her denediğimizde ise

we just get more information from our perspective.

kendi bakış açımızla alakalı daha çok bilgi ediniriz.

So, this line of thought goes,

Bu deyiş şöyle devam eder:

Objektif bir doğru olgusu illüzyondur

we might as well admit that objective truth is an illusion,

ya da zaten fark etmez,

or it doesn't matter,

because either we'll never know what it is,

çünkü ya hiç yoktur

ya da onu hiçbir zaman bilemeyeceğiz.

or it doesn't exist in the first place.

That's not a new philosophical thought --

Bu yeni bir felsefik düşünce değil:

gerçekle ilgili şüphecilik.

skepticism about truth.

During the end of the last century, as some of you know,

Bazılarınız bilir belki, son yüzyıl boyunca

bazı akademik daireler içinde çok popülerdi.

it was very popular in certain academic circles.

But it really goes back all the way to the Greek philosopher Protagoras,

Ama bu aslında Yunan filozof Protagoras

zamanına kadar gider.

if not farther back.

Protagoras said that objective truth was an illusion

Protagoras, objektif gerçekliğin bir illüzyon olduğunu,

because "man is the measure of all things."

çünkü 'insanın her şeyin ölçüsü' olduğunu söyler.

Man is the measure of all things.

İnsan her şeyin ölçüsüdür.

That can seem like a bracing bit of realpolitik to people,

Bu insanlara sıkıcı bir şekilde reelpolitik gelebilir

ya da özgürleştirici,

or liberating,

çünkü bu hepimizin kendi gerçeğini keşfetmesine izin veriyor.

because it allows each of us to discover or make our own truth.

But actually, I think it's a bit of self-serving rationalization

Ama aslında bence bu düşünce

felsefe kılığına bürünerek kendini makul kılıyor.

disguised as philosophy.

It confuses the difficulty of being certain

Gerçeğin imkânsızlığını öne sürerek

with the impossibility of truth.

emin olmanın zorluğunu daha da karıştıyor.

Look --

Bakın,

of course it's difficult to be certain about anything;

herhangi bir şey hakkında emin olmak tabii ki zordur;

we might all be living in "The Matrix."

hepimiz 'Matrix' içinde yaşıyor olabiliriz.

Kafanızın içinde sizi yanlış düşüncelerle

You might have a brain chip in your head

dolduran bir beyin çipi de olabilir.

feeding you all the wrong information.

But in practice, we do agree on all sorts of facts.

Ama pratikte çoğu konuda gerçekler hakkında anlaşma sağlıyoruz.

We agree that bullets can kill people.

Kurşunların insanları öldürdüğünü kabul ediyoruz.

We agree that you can't flap your arms and fly.

Kanatlarınızı çırpıp da uçamayacağınızı kabul ediyoruz.

Harici gerçekler olduğunu kabul ederiz

We agree -- or we should --

--ya da etmemiz gerekir--

that there is an external reality

ve bunu inkâr etmek canımızı yakabilir.

and ignoring it can get you hurt.

Her şeye karşın ön yargılarımızdan kurtulmamıza imkân verdiği için

Nonetheless, skepticism about truth can be tempting,

because it allows us to rationalize away our own biases.

şüphecilik cezbedici olabiliyor.

When we do that, we're sort of like the guy in the movie

Bunu yaparken 'Matrix' içinde olduğunu bilen,

who knew he was living in "The Matrix"

ama yine de orada mutlu olduğuna karar veren adama benzeriz.

but decided he liked it there, anyway.

Sonuç olarak istediğine ulaşmak iyi hissettirir.

After all, getting what you want feels good.

Being right all the time feels good.

Her zaman doğru olmak iyi hissettirir.

So, often it's easier for us

Bu yüzden kendimizi bilgi baloncuklarımızın içine kapamak,

to wrap ourselves in our cozy information bubbles,

suizan ile yaşamak

ve baloncuklarımızı gerçekliğin ölçüsü olarak kabul etmek

live in bad faith,

and take those bubbles as the measure of reality.

genelde bizler için daha kolaydır.

An example, I think, of how this bad faith gets into our action

Bence suizanın nasıl hareketlerimize yön verdiğinin bir örneği

is our reaction to the phenomenon of fake news.

sahte haberlere olan reaksiyonumuzdu.

The fake news that spread on the internet

2016 Amerikan başkanlık seçimleri boyunca

during the American presidential election of 2016

internette dolaşan sahte haberler

was designed to feed into our biases,

ön yargılarımızı beslemek

ve baloncuklarımızı şişirmeye yönelik olarak tasarlanmıştı.

designed to inflate our bubbles.

But what was really striking about it

Ama bununla alakalı asıl çarpıcı olan

was not just that it fooled so many people.

sadece ne kadar insanı kandırdığı değil.

What was really striking to me about fake news,

Sahte haberler hakkında benim için asıl çarpıcı olan

the phenomenon,

is how quickly it itself became the subject of knowledge polarization;

bu olayın nasıl da hızlı bir şekilde bilgi kutuplaşmasına konu olduğuydu;

so much so, that the very term -- the very term -- "fake news"

o kadar ki, 'sahte haber' kavramı

now just means: "news story I don't like."

şimdi sadece 'hoşumuza gitmeyen haberler' oluverdi.

That's an example of the bad faith towards the truth that I'm talking about.

İşte bu bahsettiğim, doğruya karşı beslenen suizanın bir örneği.

Ama bence doğruya karşı duyulan şüpheciliğin

But the really, I think, dangerous thing

about skepticism with regard to truth

asıl tehlikeli yanı

is that it leads to despotism.

bunun despotizme yol açması.

"Man is the measure of all things"

'İnsan her şeyin ölçüsüdür.'

inevitably becomes "The Man is the measure of all things."

kaçınılmaz olarak 'İNSAN her şeyin ölçüsüdür'

hâline geliyor.

Just as "every man for himself"

Tıpkı 'her koyun kendi bacağından asılır' sözünün

always seems to turn out to be "only the strong survive."

'yalnızca güçlü olan hayatta kalır' zihniyetini ortaya çıkardığı gibi.

At the end of Orwell's "1984,"

Orwell'in '1984' kitabının sonunda,

the thought policeman O'Brien is torturing the protagonist Winston Smith

düşünce polisi O'Brien ana karakter Winston Smith'e

iki artı ikinin beşe eşit olduğuna inanması için işkence eder.

into believing two plus two equals five.

What O'Brien says is the point,

O'Brien'ın yapmak istediği

Smith'i parti ne söylerse doğru olduğu

is that he wants to convince Smith that whatever the party says is the truth,

ya da doğrunun, parti ne söylerse o olduğu konusunda ikna etmek.

and the truth is whatever the party says.

And what O'Brien knows is that once this thought is accepted,

O'Brien'ın bildiği gibi bir kere bu fikir kabul edildiğinde

critical dissent is impossible.

eleştirel muhalefette bulunmak imkânsızdı.

You can't speak truth to power

Eğer güç, tabiatı gereği doğruyu söylüyorsa

if the power speaks truth by definition.

ona karşı doğrulardan bahsedemezsiniz.

I said that in order to accept that we really live in a common reality,

Ortak bir gerçeklikte yaşadığımızı kabul edebilmemiz için

üç şey yapmamız gerektiğini söylemiştim.

we have to do three things.

The first thing is to believe in truth.

Birincisi, bir doğrunun olduğuna inanmak.

The second thing can be summed up

İkincisi ise Kant'ın Aydınlanma'nın mottosu olarak söylediği

by the Latin phrase that Kant took as the motto for the Enlightenment:

Latince bir sözle özetlenebilir:

"Sapere aude,"

'Sapere aude'

or "dare to know."

ya da 'bilmeye cesaret et.'

Or as Kant wants, "to dare to know for yourself."

Ya da Kant'ın istediği gibi, 'kendi başına bilmeye cesaret et.'

I think in the early days of the internet,

Sanırım internetin çıktığı ilk günlerde

çoğumuz bilgi teknolojisinin kendi başımıza bilmemizi

a lot of us thought

that information technology was always going to make it easier

hep daha kolay hâle getireceğini düşünmüşüzdür

for us to know for ourselves,

ve aslında çoğu açıdan öyle de oldu.

and of course in many ways, it has.

But as the internet has become more and more a part of our lives,

Ancak internet hayatımızın bir parçası haline geldikçe

our reliance on it, our use of it,

onu daha pasif bir şekilde kullanır olduk.

has become often more passive.

Much of what we know today we Google-know.

Bilgimizin büyük bir kısmı 'Google-bilgi.'

We download prepackaged sets of facts

Yığınlarca bilgiyi indiriyoruz

ve sosyal medyanın ışığında harmanlıyoruz.

and sort of shuffle them along the assembly line of social media.

Now, Google-knowing is useful

Google-bilme faydalı bir şey,

precisely because it involves a sort of intellectual outsourcing.

çünkü bir bilgi kaynağı sunuyor.

We offload our effort onto a network of others and algorithms.

Kendi göstermemiz gereken çabayı başkalarına ve algoritmalara yüklüyoruz.

And that allows us, of course, to not clutter our minds

Ve bu, bütün o bilgilerin

with all sorts of facts.

kafamızı karıştırmasını engelliyor.

We can just download them when we need them.

İhtiyacımız olduğu an onları indirebiliriz.

And that's awesome.

Ve bu harika bir şey.

But there's a difference between downloading a set of facts

Ama bir dizi bilgiyi indirmek ile

onun neden öyle olduğunu anlamak arasında fark var.

and really understanding how or why those facts are as they are.

Understanding why a particular disease spreads,

Bir hastalığın neden yayıldığını,

or how a mathematical proof works,

matematiksel bir denklemin nasıl işlediğini

or why your friend is depressed,

ya da bir arkadaşının canının neden sıkkın olduğunu anlamak

involves more than just downloading.

sadece indirmekten fazlasını gerektirir.

It's going to require, most likely,

Kendi başına bir şeyler yapmış olmanı gerektirir;

doing some work for yourself:

having a little creative insight;

yaratıcı bir içgörüye sahip olmayı,

using your imagination;

hayal gücünü kullanmayı,

getting out into the field;

sahaya inip deney yapmayı,

doing the experiment;

ispat üzerinde çalışmayı

working through the proof;

ve başkalarıyla konuşmayı.

talking to someone.

Now, I'm not saying, of course, that we should stop Google-knowing.

Tabii ki 'Google-bilmeyi' bırakmalıyız demiyorum.

I'm just saying

Sadece gerektiğinden fazla değer vermemeliyiz diyorum.

we shouldn't overvalue it, either.

Daha aktif öğrenme yöntemlerini teşvik ederek

We need to find ways of encouraging forms of knowing that are more active,

çabalarımızın baloncuklarımızı büyütmesine engel olmalıyız.

and don't always involve passing off our effort into our bubble.

Çünkü 'Google-bilme' ile alakalı problem

Because the thing about Google-knowing is that too often it ends up

genelde 'baloncuk-bilme' olarak son bulması.

being bubble-knowing.

And bubble-knowing means always being right.

Ve 'baloncuk-bilme' demek her zaman haklı olmak demek.

Ancak bilmeye cesaret etmek,

But daring to know,

daring to understand,

anlamaya cesaret etmek demek,

yanlış olabileceği ihtimalini göz önünde bulundurmak demektir.

means risking the possibility that you could be wrong.

It means risking the possibility

İstediğin şey ile doğru olanın

that what you want and what's true are different things.

farklı olabileceğinin farkında olmaktır.

Ve bu da beni, ortak bir gerçeklikte yaşadığımızı kabul etmek istersek,

Which brings me to the third thing that I think we need to do

if we want to accept that we live in a common reality.

üçüncü maddeye getiriyor.

That third thing is: have a little humility.

Üçüncü madde: Alçakgönüllü olun.

By humility here, I mean epistemic humility,

Alçakgönüllülükten kastım, bilmeye dair bir alçakgönüllülük.

which means, in a sense,

Yani bir bakıma,

hiçbir şey bilmediğini bilmek demek.

knowing that you don't know it all.

Ama bundan da fazlası anlamına geliyor.

But it also means something more than that.

Dünya görüşünü, kanıtlar ve başkalarının da deneyimleri ışığında

It means seeing your worldview as open to improvement

gelişime açık görmek anlamına geliyor.

by the evidence and experience of others.

Seeing your worldview as open to improvement

Dünya görüşünü, kanıtlar ve başkalarının da deneyimleri ışığında

by the evidence and experience of others.

gelişime açık görmek.

Bu değişime açık olmaktan fazlası.

That's more than just being open to change.

Bu kendini geliştirmeye açık olmaktan da fazlası.

It's more than just being open to self-improvement.

It means seeing your knowledge as capable of enhancing

Bu bilgi birikiminin, başkalarının katkılarıyla,

gelişme ve zenginleşme kapasitesinin olduğunu görmek demek.

or being enriched by what others contribute.

That's part of what is involved

Bu sizin de sorumlu olduğunuz bir ortak gerçeklik

in recognizing there's a common reality

olduğunu anlamanızın bir şartı.

that you, too, are responsible to.

I don't think it's much of a stretch to say

Bence toplumumuzun bu tarz bir alçakgönüllüğü

that our society is not particularly great at enhancing or encouraging

geliştirmek ve teşvik etmek konusunda

çok iyi olmadığını söylesem abartmış olmam.

that sort of humility.

Bu bir ölçüde, kibiri ve özgüveni

That's partly because,

well, we tend to confuse arrogance and confidence.

karıştırmamızdan kaynaklanıyor.

Bir ölçüde de, biliyorsunuz,

And it's partly because, well, you know,

kibir daha kolay.

arrogance is just easier.

It's just easier to think of yourself as knowing it all.

Her şeyi bildiğini düşünmek çok daha kolay.

It's just easier to think of yourself as having it all figured out.

Bütün her şeyi çözdüğünü düşünmek kolay.

But that's another example of the bad faith towards the truth

Bu doğruya karşı beslenen suizanın

başka bir örneği.

that I've been talking about.

So the concept of a common reality,

Ortak gerçeklik kavramı,

like a lot of philosophical concepts,

çoğu filozofik kavram gibi,

can seem so obvious,

çok doğal gözüktüğü için

that we can look right past it

onu es geçip neden önemli olduğunu unutabiliriz.

and forget why it's important.

Democracies can't function if their citizens don't strive,

Demokrasiler, en azından arada sırada,

vatandaşları, özellikle karşı çıktıkları zaman,

at least some of the time,

to inhabit a common space,

düşüncelerini iletmek ve yaymak için

a space where they can pass ideas back and forth

ortak bir alanı mesken tutmaya çabalamazlarsa, fonksiyonunu kaybeder.

when -- and especially when --

they disagree.

But you can't strive to inhabit that space

Ancak ortak bir gerçeklikte yaşadığınızı kabul etmeden

bu alanı mesken tutmaya çalışamazsınız.

if you don't already accept that you live in the same reality.

Bunu kabul etmek için doğrunun olduğuna inanmalıyız

To accept that, we've got to believe in truth,

we've got to encourage more active ways of knowing.

ve daha aktif bilme yöntemlerini teşvik etmeliyiz.

Ayrıca bütün her şeyin

And we've got to have the humility

ölçüsü olmadığımızın farkına varmalıyız.

to realize that we're not the measure of all things.

Belki bir gün beynimizde internetin

We may yet one day realize the vision

olduğu bir bakış açısına sahip olabiliriz.

of having the internet in our brains.

But if we want that to be liberating and not terrifying,

Ancak bunun korkutucu değil de

özgürleştirici olmasını,

if we want it to expand our understanding

sadece pasif bilgi birikimimizi değil

kavrayışımızı da geliştirmesini istiyorsak,

and not just our passive knowing,

we need to remember that our perspectives,

ne kadar harika ve güzel olursa olsun,

bakış açılarımızın bir tane gerçeğin üstündeki farklı açılar olduğunu

as wondrous, as beautiful as they are,

are just that --

kabul etmemiz gerekir.

perspectives on one reality.

Teşekkür ederim.

Thank you.

(Applause)

(Alkışlar)