How to see past your own perspective and find truth | Michael Patrick Lynch

Translator: Uyanga Gantulga Reviewer: Mandakh Yadamsuren

So, imagine that you had your smartphone miniaturized

Тэгэхээр та нар ухаалаг утас чинь жижигрээд,

and hooked up directly to your brain.

тархитай чинь шууд холбогдлоо гээд төсөөл дөө.

If you had this sort of brain chip,

Хэрвээ хүмүүст ийм төрлийн тархины чип байсан бол

you'd be able to upload and download to the internet

бодлынхоо хурдаар л

интернетэд юм оруулах болон татах боломжтой болно.

at the speed of thought.

Accessing social media or Wikipedia would be a lot like --

Википедия эсвэл олон нийтийн мэдээллийн сүлжээнд нэвтрэх нь

ядаж л дотроосоо бол

well, from the inside at least --

like consulting your own memory.

өөрийнхөө ой санамжтай зөвлөлдөж буй мэт болно.

It would be as easy and as intimate as thinking.

Ингэвэл бодож байгаа шиг их амархан, ойр дотно байх болно.

But would it make it easier for you to know what's true?

Гэхдээ энэ нь та нарт үнэнийг мэдэхэд илүү амархан болгож чадах болов уу?

Just because a way of accessing information is faster

Мэдээлэл рүү нэвтрэх арга нь илүү хурдан байлаа гээд

it doesn't mean it's more reliable, of course,

илүү найдвартай гэсэн үг мэдээж биш,

мөн хүн бүр мэдээллийг яг ижилхэн ойлгож хүлээж авна гэсэн үг биш.

and it doesn't mean that we would all interpret it the same way.

And it doesn't mean that you would be any better at evaluating it.

Мэдээллийг үнэлэх нь илүү сайжрана ч гэсэн үг ч биш.

In fact, you might even be worse,

Үнэндээ бүр дордож магадгүй,

because, you know, more data, less time for evaluation.

учир нь мэдээлэл ихсэх тусам үнэлж дүгнэх цаг нь багасдаг.

Something like this is already happening to us right now.

Яг одоо бидэнд иймэрхүү л зүйл тохиолдоод байгаа юм.

We already carry a world of information around in our pockets,

Бид аль хэзээний мэдээллийн ертөнцийг халаасандаа авч явдаг болсон.

but it seems as if the more information we share and access online,

Гэхдээ хэр их мэдээлэл хуваалцаж бас онлайнаар нэвтэрч байна

the more difficult it can be for us to tell the difference

тэр хэмжээгээрээ бидэнд үнэн ба худлын ялгааг

between what's real and what's fake.

харахад бэрх болж байнаа.

It's as if we know more but understand less.

Яг л илүү ихийг мэдээд байгаа мөртлөө улам багыг ойлгоод байгаа мэт.

Магадгүй энэ нь орчин үеийн онцлог байх.

Now, it's a feature of modern life, I suppose,

Олон нийтийн ихээхэн хэсэг нь алслагдсан мэдээллийн хөөсөнд амьдарч байна.

that large swaths of the public live in isolated information bubbles.

We're polarized: not just over values, but over the facts.

Бид үзэл бодол төдийгүй баримт мэдээнд туйлширч хандах болсон.

One reason for that is, the data analytics that drive the internet

Үүний нэг шалтгаан нь интернетийг чиглүүлэг мэдээллийн шинжээчид

get us not just more information,

бидэнд зөвхөн илүү их мэдээлэл өгдөггүй,

but more of the information that we want.

харин бидний хүссэн мэдээллийг илүү ихээр өгдөг.

Our online life is personalized;

Бидний онлайн амьдралыг бүхэлд нь тусгайлан бэлтгэх болсон.

everything from the ads we read

to the news that comes down our Facebook feed

Суртачилгаанаас эхлээд Фейсбүүкийн мэдээнүүд хүртэл

is tailored to satisfy our preferences.

бидний сонирхол дээр тулгуурласан байдаг.

And so while we get more information,

Тэгэхээр биднийг мэдээлэл хүлээж авах хооронд

a lot of that information ends up reflecting ourselves

тэр мэдээллүүдийн ихэнхи нь бодит амьдралын гэхээсээ илүү

as much as it does reality.

бидний өөрсдийн үзэл бодлын тусгал болдог.

It ends up, I suppose,

Энэ нь биднийг холдуулдаг хөөсөн бөмбөлгүүдийг

inflating our bubbles rather than bursting them.

хагалах биш улам томруулж байдаг.

And so maybe it's no surprise

Тэгэхээр магадгүй бид маш ихийг мэднэ гэж боддог мөртлөө,

that we're in a situation, a paradoxical situation,

мэддэг зүйлс дээрээ санаа нийлдэггүй

of thinking that we know so much more,

энэ парадокс шиг нөхцөл байдал

and yet not agreeing on what it is we know.

гайхмаар зүйл биш байх.

So how are we going to solve this problem of knowledge polarization?

Одоо яаж бид энэ мэдлэгийн туйлшралын асуудлыг зохицуулах вэ?

One obvious tactic is to try to fix our technology,

Ойлгомжтой нэг арга бол технологийг өөрчилж

өөрсдийнхөө дижитал тавцангаа дахин зохиож,

to redesign our digital platforms,

so as to make them less susceptible to polarization.

туйлшралд автахаас сэргийлэх.

And I'm happy to report

Мөн би Фейсбүүк болон Гүүглийн ухаалаг хүмүүс

that many smart people at Google and Facebook are working on just that.

энэ асуудал дээр ажиллаж байгааг хэлэхэд таатай байна.

And these projects are vital.

Энэ төслүүд маш их чухал.

I think that fixing technology is obviously really important,

Технологийг засаж өөрчлөх нь чухал ч гэлээ

but I don't think technology alone, fixing it, is going to solve the problem

зөвхөн технологийг солих нь бидний мэдлэгийн туйлшралыг

зохицуулчихна гэж бодохгүй байна.

of knowledge polarization.

I don't think that because I don't think, at the end of the day,

Учир нь эцсийн эцэст бол энэ нь дан технологийн

it is a technological problem.

асуудал гэж бодохгүй байна

I think it's a human problem,

Миний бодлоор энэ бидний сэтгэх арга барил болон

having to do with how we think and what we value.

үнэт зүйлстэй холбоотой хүн төрөлхтний асуудал.

Асуудыг шийдвэрлэхийн тулд,

In order to solve it, I think we're going to need help.

бидэнд тусламж хэрэгтэй гэж бодож байна

We're going to need help from psychology and political science.

Бидэнд сэтгэл зүйн ухаан болон улс төр судлалын тусламж хэрэгтэй.

But we're also going to need help, I think, from philosophy.

Мөн бидэнд философийн ухаан хэрэгтэй.

Because to solve the problem of knowledge polarization,

Учир нь мэдлэгийн туйлшралын асуудлыг шийдвэрлэхийн тулд,

we're going to need to reconnect

бид ганц л нийтлэг бодит байдалд хамтдаа оршдог гэдэг

with one fundamental, philosophical idea:

ганц үндсэн философийн үзэл сурталтай

that we live in a common reality.

эргэн нэгдэх шаардлагатай.

The idea of a common reality is like, I suppose,

Нийтлэг бодит байдал гэх санаа нь

яг л ихэнхи философийн үзэлтэй адил

a lot of philosophical concepts:

тодорхойлоход амархан

easy to state

but mysteriously difficult to put into practice.

харин практик руу шилшүүлэхэд маш хэцүү байдаг.

Үнэхээр хүлээн зөвшөөрөхийн тулд

To really accept it,

I think we need to do three things,

бид яг одоо том сорилт болсон

each of which is a challenge right now.

гурван зүйлийг хийх хэрэгтэй.

First, we need to believe in truth.

Нэгт, бид үнэнд итгэх хэрэгтэй.

You might have noticed

Бидний соёл энэ санаатай

that our culture is having something of a troubled relationship

зөрчилдөөд байгааг та бүхэн

with that concept right now.

хэдийн анзаарсан байх.

Саяхан нэгэн улс төр шүүмжлэгчийн хэлснээр

It seems as if we disagree so much that,

as one political commentator put it not long ago,

бид факт баримтууд байхгүй болсон мэт

байнга л санаа зөрж байдаг болсон.

it's as if there are no facts anymore.

But that thought is actually an expression

Энэ бол мэдрэгдээд байгаа

of a sort of seductive line of argument that's in the air.

эзэн биегүй нэг асуудлыг багцалсан дүгнэлт.

It goes like this:

Тайлбарлавал:

бид зүгээр л өөрсдийнхөө туйлшралаас цааш сэтгэж,

we just can't step outside of our own perspectives;

we can't step outside of our biases.

гажуу мэдээллээсээ ангижирч чадахгүй байгаа юм.

Every time we try,

Харин оролдох болгонд

we just get more information from our perspective.

дахин л өөрсдийнхөө үзэл бодлоос шинэ мэдээлэл гаргаад авчихдаг.

So, this line of thought goes,

Тэгэхээр энэ бодлын хэлхээ нь

бид зүгээр л ганц үнэн байдаг гэдэг нь хуурмаг төсөөлөл,

we might as well admit that objective truth is an illusion,

эсвэл байсан ч хэнд ч хамаагүй.

or it doesn't matter,

because either we'll never know what it is,

Учир нь хүмүүс хэзээ ч үнэнг олж мэдэхгүй

эсвэл үнэн гэж угийн л оршдоггүй гэдэг аргумент болно.

or it doesn't exist in the first place.

Үүнийг "Үнэний эргэлзээ" гэх бөгөөд

That's not a new philosophical thought --

философийн цоо шинэ санаа бол биш.

skepticism about truth.

During the end of the last century, as some of you know,

20-р зууны сүүлэн энэ санаа нь зарим эрдэм шинжилгээний салбарт

it was very popular in certain academic circles.

маш их хүчтэй байанг зарим хүмүүс мэдэх байх.

But it really goes back all the way to the Greek philosopher Protagoras,

Ярьвал үнэндээ хуучны Грек философич Протагорасын үед ч байсан,

if not farther back.

илүү цаашаа биш юмаа гэхэд.

Protagoras said that objective truth was an illusion

Протагорас ганц үнэн байх нь хуурамч төсөөлөл,

because "man is the measure of all things."

учир нь ''Хүн бол бүх зүйлийн хэмжүүр'' гэсэн юм.

Man is the measure of all things.

Хүн бол бүх зүйлийн хэмжүүр...

Энэ хэллэг хүмүүст өөрсдөө үнэнийг бүтээ нээх боломжийг олгодог учраас

That can seem like a bracing bit of realpolitik to people,

or liberating,

та нарт бодит байдал дээр тулгуурласан огшмоор эсвэл

because it allows each of us to discover or make our own truth.

эрх чөлөө мэдрүүлсэн хэсэг шиг санагдаж магад.

But actually, I think it's a bit of self-serving rationalization

Гэхдээ миний бодлоор бол энэ нь философийн нэр зүүсэн,

өөрөө өөрсөддөө логикоор тайлбарлах арга мэт санагддаг.

disguised as philosophy.

It confuses the difficulty of being certain

Тодорхой, бат байхын хүндрэлийг

with the impossibility of truth.

үнэн орших боломжгүйтэй андуурч байгаа юм.

Look --

Хар даа...

of course it's difficult to be certain about anything;

Бүх зүйл дээр баттай байх нь мэдээж хэцүү.

we might all be living in "The Matrix."

Магадгүй хүний ертөнц ч зүгээр нэг төсөөлөл байж болно.

Та нарын тархинд өөрсдийг чинь буруу мэдээллээр хооллодог

You might have a brain chip in your head

feeding you all the wrong information.

чип ч байж магадгүй.

But in practice, we do agree on all sorts of facts.

Бодит байдал дээр бид үнэндээ төрөл бүрийн факт дээр санал нийлдэг.

We agree that bullets can kill people.

Жишээ нь сум хүнийг алж болдог гэдэгт бүгд санал нийлнэ

We agree that you can't flap your arms and fly.

Хүн гараа дэвээд нисч чадахгүй гэдэгтэй ч бас санал нийлнэ.

Бидэнд нөлөөлдөг гадаад бодит байдал байдаг бөгөөд

We agree -- or we should --

үүнийг үл тоомсорловол аюултай гэдэгтэй ч

that there is an external reality

and ignoring it can get you hurt.

бид санал нийлдэг, эсвэл нийлэх ёстой.

Nonetheless, skepticism about truth can be tempting,

Тэгсэн ч гэсэн үнэнд эргэлзэх үргэлж энүүхэнд байдаг.

Учир нь биднийг өрөөсгөл бодлоосоо салж логикоор сэтгэх боломжийг олгодог.

because it allows us to rationalize away our own biases.

When we do that, we're sort of like the guy in the movie

Ингэхдээ бид яг л кинон дээр гардаг,

өөрийгөө төсөөллийн ертөнцөд амьдарч байгаагаа мэддэг ч

who knew he was living in "The Matrix"

but decided he liked it there, anyway.

тэрэндээ өөрөө дуртай байхаар шийдсэн залуу шиг болдог.

Эцсийн эцэст дуртай юмаа авах нь сайхан мэдрэмж төрүүлдэг.

After all, getting what you want feels good.

Being right all the time feels good.

Үргэлж зөв байх нь ч сайхан байдаг.

So, often it's easier for us

Тэгэхээр ихэнхидээ хүмүүст өөрсдийгөө мэдээллийн хөөс дотор ороогоод

to wrap ourselves in our cozy information bubbles,

фактаас холуур амьдран,

тэр хөөсөө бодит амьдрал мэт хүлээж авах нь

live in bad faith,

and take those bubbles as the measure of reality.

хүмүүст илүү амархан байдаг.

An example, I think, of how this bad faith gets into our action

Жишээ хэлэхэд миний бодлоор жинхэнэ фактаас холуур байхын нөлөө нь

is our reaction to the phenomenon of fake news.

бидний худал мэдээлэлийн үзэгдэлд ханддаг хандалтаас харагддаг.

The fake news that spread on the internet

2016 оны Америкийн ерөнхийлөгчийн сонгуулийн үед

during the American presidential election of 2016

интернетэд цацагдсан худал мэдээнүүд

was designed to feed into our biases,

бидний туйлшрах сэтгэлгээнд нөлөөлж,

хөөсийг маань томруулах зорилготой байсан.

designed to inflate our bubbles.

But what was really striking about it

Үнэхээр нүдэн дээр илт байсан зүйл нь

was not just that it fooled so many people.

тэр мэдээллүүд их олон хүмүүсийг мангартуулаад зогсоогүй.

What was really striking to me about fake news,

Хуурмаг мэдээллийн энэ үзэгдлээс

намайг хамгийн цочроосон зүйл нь

the phenomenon,

тэр мэдээлэл ямар хурдан мэдлэгийн туйлшрах

is how quickly it itself became the subject of knowledge polarization;

үүсэх үндэс болж байсан байлаа.

so much so, that the very term -- the very term -- "fake news"

Ихдээд, зөвхөн "Хуурамч мэдээ" гэх энэ нэр

now just means: "news story I don't like."

одоо зүгээр "надад таалагддаггүй мэдээлэл" гэсэн утгатай болчихсон.

That's an example of the bad faith towards the truth that I'm talking about.

Энэ л миний яриад байгаа үнэнд үл итгэх итгэлийн нэг жишээ.

But the really, I think, dangerous thing

Миний бодлоор үнэнд эргэлзэхийн

about skepticism with regard to truth

жинхэнэ аюултай тал нь

is that it leads to despotism.

энэ нь бүх хүч чадлыг нэг тийшээ шилжүүлдэг.

"Man is the measure of all things"

"Хүн бол бүх зүйлийн хэмжүүр" гэх нь гарцаагүй

inevitably becomes "The Man is the measure of all things."

"Энэ хүн бол бүх зүйлийн хэмжүүр" болдог.

Just as "every man for himself"

Яг л "хүн бүр өөрсдийнхөө төлөө байх хэрэгтэй" гэдэг

always seems to turn out to be "only the strong survive."

"хэн хүчтэй нь амьд үлддэг" болдог шиг.

At the end of Orwell's "1984,"

Оруэлын бичсэн "1984" номын төгсгөлд

цагдаа залуу Обраян нь гол дүр Уинстон Смиттийг

the thought policeman O'Brien is torturing the protagonist Winston Smith

into believing two plus two equals five.

2 дээр 2-ыг нэмбэл 5 гэдэгт итгүүлэх гэж тамлаж байгаа хэсэг гардаг.

What O'Brien says is the point,

Обраяны хувьд гол санаа нь

is that he wants to convince Smith that whatever the party says is the truth,

тэр Уинстон Смиттэд намын хэлсэн бүх зүйл үнэн,

and the truth is whatever the party says.

харин үнэн бол намыг хэлсэн үг гэж итгүүлэх байдаг.

And what O'Brien knows is that once this thought is accepted,

Мөн Обраян нэгэнт энэ бодлыг хүлээн зөвшөөрсөн цагт

шүүмжлэлт эсэргүүцэл гаргах боломжгүй болохыг мэдэж байлаа.

critical dissent is impossible.

You can't speak truth to power

Хэрвээ үнэн гэдэг намын өмч болвол

чи тэр намтай үнэн худал гэж мэлзэж чадахгүй шүү дээ.

if the power speaks truth by definition.

I said that in order to accept that we really live in a common reality,

Би өмнө нь нийтлэг бодит байдлыг хүлээн зөвшөөрөхийн тулд

бид 3 зүйл хийх ёстой гэсэн.

we have to do three things.

The first thing is to believe in truth.

Эхнийх нь үнэнд итгэх.

The second thing can be summed up

Хоёрдахийг нь Кантын "Гэгээрэл"-н уриа болгосон Латин үгээр

by the Latin phrase that Kant took as the motto for the Enlightenment:

тайлбарлаж болно:

"Sapere aude,"

''Sapere aude''.

or "dare to know."

''Мэдэх гээд зүрхэл''.

Or as Kant wants, "to dare to know for yourself."

Эсвэл Кантын хүсдэгээр ''Өөрөө сэтгэж, мэдэх гэж зүрхэл".

I think in the early days of the internet,

Миний бодлоор интенетийн эхэн үед

a lot of us thought

ихэнхи хүмүүс

that information technology was always going to make it easier

мэдээллийн технологи нь бидэнд өөрсдөө мэдэж, ойлгохыг

for us to know for ourselves,

илүү амархан болгоно гэж боддог байсан.

Мэдээж мэдээлэл авах илүү амар болсон нь үнэн.

and of course in many ways, it has.

But as the internet has become more and more a part of our lives,

Гэхдээ интернет бидний амьдралын улам том хэсэг болох тусам

our reliance on it, our use of it,

бидний интернетийн хамаарал, бидний хэрэглээ

has become often more passive.

илүү идэвхигүй болсон.

Өнөөдөр бид мэддэг зүйлсийн ихэнхийг Гүүглээс мэддэг.

Much of what we know today we Google-know.

We download prepackaged sets of facts

Бид урьдчилан багцлагдсан хэсэг фактууд татаж аваад,

олон нийтийн сүлжээний дамжлагийн шат дагуу ийш тийш тараадаг.

and sort of shuffle them along the assembly line of social media.

Now, Google-knowing is useful

Оюун ухааны эрэл хайгуул шаарддаг учир

precisely because it involves a sort of intellectual outsourcing.

Гүүгл мэдээж хэрэгтэй арга хэрэгсэл.

Бид хичээл зүтгэлээ бусдын холбоо сүлжээ болон хууль дүрэмд даатгачихдаг.

We offload our effort onto a network of others and algorithms.

And that allows us, of course, to not clutter our minds

Энэ нь мэдээж биднийг оюун санаагаа төрөл бүрийн фактуудаар

with all sorts of facts.

дүүргэхгүй байх боломжийг олгодог.

We can just download them when we need them.

Бид зүгээр л хэрэгтэй үедээ татаад авчихаж болно шүү дээ.

And that's awesome.

Энэ чинь гайхалтай.

But there's a difference between downloading a set of facts

Гэхдээ фактуудыг байгаагаар нь татаж авах болон

and really understanding how or why those facts are as they are.

фактууд үнэхээр ямар учраас бэлэн байж байгааг ойлгох 2 ялгаатай.

Understanding why a particular disease spreads,

Ямар нэг өвчин яагаад тархдагийг ойлгох

эсвэл математикийн нотолгоо яаж хийхийг ойлгох

or how a mathematical proof works,

or why your friend is depressed,

эсвэл яагаад найз чинь сэтгэл санааны дарамтанд орсныг ойлгох

involves more than just downloading.

гэх мэт нь зүгээр л татаж авахаас илүү хичээл шаарддаг.

It's going to require, most likely,

Өөрөө судалгаа хийх шаардлага гарах магадлал ч өндөр.

doing some work for yourself:

having a little creative insight;

Арай бүтээлч нүдээр харах,

using your imagination;

өөрийн төсөөллөө ашиглах,

getting out into the field;

талбарт өөрөө гарах,

doing the experiment;

туршилтыг өөрөө хийх,

working through the proof;

нотолгоонуудыг шалгах,

talking to someone.

хэн нэгэнтэй ярилцах гэх мэт.

Now, I'm not saying, of course, that we should stop Google-knowing.

Мэдээж би Гүүглээс сурахаа боль гэж хэлээгүй.

I'm just saying

Юу гэх гэсэн бэ гэхээр,

we shouldn't overvalue it, either.

Гүүглийг бас хэт үнэлэх ч хэрэггүй.

We need to find ways of encouraging forms of knowing that are more active,

Бид мэдлэг олох, сонирхолтой, идэвхитэй өөр аргууд олох хэрэгтэй бөгөөд

and don't always involve passing off our effort into our bubble.

байнга л чармайлтаа нөгөө хөөсөндөө оруулаад байхаас сэргийлэх хэрэгтэй.

Because the thing about Google-knowing is that too often it ends up

Учир нь Гүүглээс сурснаас ихэнхидээ хүмүүс

бусдын мэдээллийн хөөснөөс мэдэж дуусдаг.

being bubble-knowing.

And bubble-knowing means always being right.

Хөөснөөс мэднэ гэдэг нь үргэлж л зөв байхыг хэлнэ.

But daring to know,

Гэхдээ мэдэхийг зүрхлэх,

daring to understand,

ойлгохыг зүрхлэх гэдэг

буруу байх бололцоо үүсгэж байна гэсэн үг.

means risking the possibility that you could be wrong.

It means risking the possibility

Өөрөөр бол чиний хүссэн зүйл болон үнэн зүйл хоорондоо өөр байх

that what you want and what's true are different things.

бололцоог үүсгэнэ гэсэн үг.

Ингээд бид нийтлэг бодит байдалд амьдрахыг хүсвэл хийх ёстой

Which brings me to the third thing that I think we need to do

if we want to accept that we live in a common reality.

Гуравдахь зүйл дээрээ ирлээ.

That third thing is: have a little humility.

Даруу төлөв байх.

By humility here, I mean epistemic humility,

Даруу гэдгээрээ би энд мэдлэгийн даруу байдлыг,

which means, in a sense,

өөрөөр хэлвэл

knowing that you don't know it all.

огт мэдэхгүй байгаагаа мэдэхийг хэлж байна.

Гэхдээ үнэндээ үүнээс ч илүү агуулгатай.

But it also means something more than that.

It means seeing your worldview as open to improvement

Бусдын баримт болон туршлагаас хамаарч

ертөнцийг харах нүдээ нээлттэй, өөрчлөхөд бэлэн байлгах.

by the evidence and experience of others.

Seeing your worldview as open to improvement

Бусдын баримт болон туршлагаас хамаарч

by the evidence and experience of others.

ертөнцийг харах нүдээ нээлттэй, өөрчлөхөд бэлэн байлгах...

Зөвхөн өөрчлөлтөд бэлэн байхаас ч илүү.

That's more than just being open to change.

It's more than just being open to self-improvement.

Мөн зөвхөн өөрийгөө хөгжүүлэхэд нээлттэй байхаас илүү.

It means seeing your knowledge as capable of enhancing

Өөрийнхөө мэдлэгийг сайжруулах боломжтой гэж харах,

эсвэл бусдын хувь нэмрээр мэдлэгээ баяжуулах боломжтой

or being enriched by what others contribute.

гэдгийг хүлээн зөвшөөрөх гэсэн үг.

That's part of what is involved

Энэ чинь чи өөрөө ч гэсэн хариуцлага хүлээх ёстой

in recognizing there's a common reality

нийтлэг бодит байдлыг хүлээн зөвшөөрөхөд

шаардлагатай зүйлсийн нэг хэсэг.

that you, too, are responsible to.

I don't think it's much of a stretch to say

Манай нийгэм яг үнэндээ энэ төрлийн даруу төлөв байдлыг

that our society is not particularly great at enhancing or encouraging

дэвшүүлэх эсвэл дэмжихдээ тийм ч сайн биш гэдгийг

хэлэхэд хэтрүүлэг биш гэж бодож байна.

that sort of humility.

Учир нь хүмүүс

That's partly because,

well, we tend to confuse arrogance and confidence.

их зан болон өөртөө итгэлтэй байдлыг хольж ойлгодог.

And it's partly because, well, you know,

Мөн зарим талаараа бол, та нар мэднэ дээ,

arrogance is just easier.

их зан гаргах нь илүү амархан.

It's just easier to think of yourself as knowing it all.

Зүгээр л өөрийгөө бүхнийг мэдэгч гэж бодох амархан байдаг.

It's just easier to think of yourself as having it all figured out.

Өөрийгөө бүгдийн учрыг олчихсон гэж бодоход амархан.

But that's another example of the bad faith towards the truth

Гэхдээ энэ чинь миний яриад байсан фактаас холуур байхын

that I've been talking about.

дахин нэг жишээ юм.

So the concept of a common reality,

Тэгэхээр нийтлэг бодит байдал гэх ойлголт нь

like a lot of philosophical concepts,

яг л ихэнхи философийн ойлголтууд шиг

хэтэрхий мэдээжийн, тодорхой мэт санагдаж,

can seem so obvious,

that we can look right past it

бид түүнийг даван харж,

эцэст нь яагаад тийм чухал гэдгийг мартдаг.

and forget why it's important.

Democracies can't function if their citizens don't strive,

Иргэд ядаж л бага ч гэсэн хугацаанд, ялангуяа хүмүүс санал зөрж байх үед

хүмүүс хоорондоо санал бодлоо хуваалцдаг тэр нийтийн орон зайг гаргаж

at least some of the time,

to inhabit a common space,

a space where they can pass ideas back and forth

хэвшихгүй бол ардчилал гэж байхгүй.

when -- and especially when --

they disagree.

But you can't strive to inhabit that space

Гэхдээ хэрвээ хүмүүс бүгд нэг бодит байдалд амьдардаг гэдгээ

хүлээн зөвшөөрөхгүй бол

if you don't already accept that you live in the same reality.

энэ яриад байгаа орон зайг үүсгэж чадахгүй.

Үүнийг хүлээн зөвшөөрөхийн тулд бид үнэнд итгэх хэрэгтэй,

To accept that, we've got to believe in truth,

we've got to encourage more active ways of knowing.

мөн илүү идэвхитэй мэдлэг олох арга замыг дэмжих хэрэгтэй.

And we've got to have the humility

Мөн бидэнд хүмүүс бүх зүйлсийн хэмжүүр биш гэдгийг

to realize that we're not the measure of all things.

хүлээн зөвшөөрөх даруу байдал хэрэгтэй.

Магадгүй бид нэг өдөр тархиндаа интернеттэй байхын

We may yet one day realize the vision

of having the internet in our brains.

төсөөллийг бодит байдал болгох байх.

But if we want that to be liberating and not terrifying,

Гэхдээ хэрвээ бид аймшигтай биш эрх чөлөөтэй байх,

if we want it to expand our understanding

зөвхөн идэвхигүй хүлээн авч мэдэх биш

and not just our passive knowing,

юмсыг ойлгох ойлголтоо өргөжүүлэх хүсэлтэй байвал

we need to remember that our perspectives,

бидний хувь хүний үзэл бодлууд

хичнээн үзэсгэлэнтэй бас гайхамшигтай,

as wondrous, as beautiful as they are,

бүгдээрээ зүгээр л

are just that --

perspectives on one reality.

ганцхан бодит байдлын үзэл бодлууд гэдгийг санаж явах хэрэгтэй.

Баярлалаа

Thank you.

(Applause)

(Алга ташилт)