How fashion helps us express who we are -- and what we stand for | Kaustav Dey

Çeviri: Cahid Atik Gözden geçirme: Cihan Ekmekçi

I was around 10 when one day,

10 yaşlarındayken bir gün

I discovered a box of my father's old things.

babamın eski eşyalarının arasında bir kutu buldum.

In it, under a bunch of his college textbooks,

Kutunun içindeki ders kitaplarının arasında

was a pair of black corduroy bell-bottom pants.

siyah, ispanyol paça kumaş pantolon vardı.

These pants were awful --

Pantolon berbat haldeydi;

musty and moth-eaten.

küf ve güve yemişti.

And of course, I fell in love with them.

Tabii ki pantolona aşık oldum.

I'd never seen anything like them.

Daha önce böyle bir şey görmemiştim.

Until that day,

O güne kadar

all I'd ever known and worn was my school uniform,

bildiğim ve giydiğim tek okul kıyafetimdi,

which, in fact, I was pretty grateful for,

ki aslında çok minnettarım

because from quite a young age,

çünkü küçük yaşlardan beri

I'd realized I was somewhat different.

anladım ki biraz farklıymışım.

I'd never been one of the boys my age;

Kendi yaşımdakiler gibi olamadım;

terrible at sports,

sporda çok kötüydüm,

possibly the unmanliest little boy ever.

belki de bu, küçük bir erkeğe hiç yakışmıyordu.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

I was bullied quite a bit.

Pek çok defa zorbalık ettim.

And so, I figured that to survive I would be invisible,

Dahası, hayatta kalmak için görünmez olacağımı düşündüm

and the uniform helped me

fakat okul kıyafeti

to seem no different from any other child.

diğer çocuklardan farkım olmadığını gösterdi

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Well, almost.

Eh, neredeyse.

This became my daily prayer:

Bu benim günlük duamdı:

"God, please make me just like everybody else."

"Tanrım, lütfen beni herkes gibi yap."

I think this went straight to God's voicemail, though.

Bence bu doğrudan Tanrı'nın sesli mesajına gitti.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

And eventually, it became pretty clear

Nihayetinde oldukça belliydi ki

that I was not growing up to be the son that my father always wanted.

babamın istediği bir çocuk gibi yetişmiyordum.

Sorry, Dad.

Üzgünüm baba.

No, I was not going to magically change.

Hayır, sihirli bir değişim geçirmeyecektim.

And over time, I grew less and less sure that I actually wanted to.

Zaman içinde, gerçekten istediğimden gitgide daha az emin oldum.

Therefore, the day those black corduroy bell-bottom pants came into my life,

Bu sebeple o siyah düşük bel pantolonun hayatıma girdiği gün

something happened.

bir şeyler oldu.

I didn't see pants;

Pantolonu değil,

I saw opportunity.

fırsatı gördüm.

The very next day, I had to wear them to school,

Hemen ertesi gün

ne olursa olsun okula gitmek için onu giymeliydim.

come what may.

And once I pulled on those god-awful pants and belted them tight,

Bir keresinde o çirkin pantolonu giydim ve kemeri sıkıca bağladım,

almost instantly, I developed what can only be called a swagger.

hemen o anda havalı olabilecek bir şey geliştirdim.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

All the way to school,

Okul yolu boyunca

and then all the way back because I was sent home at once --

ve sonra dönüş yolunda çünkü aniden evden gönderildim.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

I transformed into a little brown rock star.

Küçük kahverengi bir rock yıldızına dönüştüm.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

I finally didn't care anymore that I could not conform.

Uyumlu olamamak artık umrumda değildi.

That day, I was suddenly celebrating it.

O gün pat diye bunu kutladım.

That day, instead of being invisible,

O gün görünmez olmak yerine

I chose to be looked at,

farklı bir şeyler giyerek

just by wearing something different.

görünmeye karar verdim.

That day, I discovered the power of what we wear.

O gün giyimimizin gücünü keşfettim.

That day, I discovered the power of fashion,

O gün modanın gücünü keşfettim,

and I've been in love with it ever since.

o zamandan beri ona aşığım.

Fashion can communicate our differences to the world for us.

Moda, farklılıklarımızı bizler için dünyaya anlatabilir.

And with this simple act of truth,

Bu temel hakikatle fark ettim ki

I realized that these differences --

bu farklılıklar

they stopped being our shame.

utancımızın yolunu kesti.

They became our expressions,

Bu farklılıklar,

expressions of our very unique identities.

eşsiz kimliklerimizin ifadeleri oldu.

And we should express ourselves,

Kendimizi ifade etmeliyiz,

wear what we want.

istediğimizi giymeliyiz.

What's the worst that could happen?

Olabilecek en kötü şey ne?

The fashion police are going to get you for being so last season?

Geçen sezondan giyindiğiniz için moda polisi sizi alıp götürecek mi?

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Yeah.

Evet.

Well, unless the fashion police meant something entirely different.

Moda polisi tamamen farklı bir şey ifade etmedikçe...

Nobel Prize laureate Malala survived Taliban extremists

Nobel ödüllü Malala,

Ekim 2012'de Taliban saldırısından sağ kurtuldu.

in October 2012.

However, in October 2017, she faced a different enemy,

Ancak Kasım 2017'de farklı bir düşmanla karşılaştı;

when online trolls viciously attacked the photograph

çevrimiçi troller, kot pantolon giyen

that showed the 20-year-old wearing jeans that day.

20 yaşındaki Malala'nın fotoğrafına alçakça saldırdı.

The comments,

"Başörtüsü ne zamandır taşınır oldu?"

the hatred she received,

gibi nefret yorumları aldı.

ranged from "How long before the scarf comes off?"

to, and I quote,

Ben de şunu belirttim:

"Çok zaman önce merminin doğrudan onun kafasını

"That's the reason the bullet directly targeted her head

hedef almasının nedeni bu."

a long time ago."

Now, when most of us decide to wear a pair of jeans

Çoğumuz New York, Londra, Milano ve Paris gibi yerlerde

someplace like New York, London, Milan, Paris,

kot pantolon giymeye karar verdiğimizde,

we possibly don't stop to think that it's a privilege;

muhtemelen bunun bir ayrıcalık olduğunu düşünmüyoruz;

something that somewhere else can have consequences,

başka bir yerde başka sonuçları olabilir,

something that can one day be taken away from us.

bir gün bizden alınabilecek bir şey olabilir.

My grandmother was a woman who took extraordinary pleasure

Büyükannem giyinmekten

in dressing up.

fevkalade keyif alan bir kadındı.

Her fashion was colorful.

Onun modası renkliydi.

And the color she loved to wear so much was possibly the only thing

Giymeyi sevdiği renk

aslında onunla ilgili olan tek şeydi,

that was truly about her,

the one thing she had agency over,

çünkü Hindistan'da kendi neslinin

because like most other women of her generation in India,

çoğu kadınları gibi yaptığı tek faaliyetti,

she'd never been allowed to exist

örf ve geleneklerinin dikte ettiğinin

beyond what was dictated by custom and tradition.

ötesinde olmasına hiç izin verilmedi.

She'd been married at 17,

17 yaşında evlenmişti,

and after 65 years of marriage, when my grandfather died suddenly one day,

evliliğinden 65 yıl sonra büyükbabam bir gün aniden vefat etti,

her loss was unbearable.

gidişi dayanılmazdı.

But that day, she was going to lose something else as well,

Fakat o gün büyükannem başka bir şeyi de kaybetti;

the one joy she had:

sahip olduğu tek mutluluğu;

to wear color.

renkli giyinmek.

In India, according to custom,

Hindistan örfüne göre

when a Hindu woman becomes a widow,

Hintli bir kadın dul kaldığında

all she's allowed to wear is white

kocasının ölüm gününden itibaren

beyaz giyinmesine izin veriliyor.

from the day of the death of her husband.

No one made my grandmother wear white.

Kimse büyükannemi beyaz giyindirmedi.

However, every woman she'd known who had outlived her husband,

Ancak, büyükannemin annesi de dahil olmak üzere

kocasını ardında bırakan

including her mother,

had done it.

her kadın bunu yapmıştı.

This oppression was so internalized,

Büyükannemin elinin tersiyle ittiği bu tercih

so deep-rooted,

çok içselleştirildi

that she herself refused a choice.

ve çok kök saldı.

She passed away this year,

O, bu yıl aramızdan ayrıldı.

and until the day she died,

Öldüğü güne kadar

she continued to wear only white.

sadece beyaz giymeye devam etti.

I have a photograph with her from earlier, happier times.

Onunla daha eskiye ait, daha mutlu zamanlardan bir fotoğrafım var.

In it, you can't really see what she's wearing --

Fotoğraf siyah beyaz olduğu için

ne giydiğini görmek imkansız.

the photo is in black and white.

However, from the way she's smiling in it,

Ancak, gülümsemesinden yola çıkarak

you just know she's wearing color.

renkli giydiğini fark edebilirsiniz.

This is also what fashion can do.

Bu da modanın ne yapabileceği.

It has the power to fill us with joy,

Moda bizi sevinçle, nasıl görünmek istediğimiz

the joy of freedom to choose for ourselves how we want to look,

ve yaşamak istediğimizi seçme konusunda

how we want to live --

uğrunda mücadeleye değer

a freedom worth fighting for.

özgürlük sevinciyle doldurma gücüne sahip.

And fighting for freedom, protest, comes in many forms.

Özgürlük ve protesto için mücadele birçok şekilde oluyor.

Widows in India like my grandmother, thousands of them,

Hindistan'da büyükannem gibi

live in a city called Vrindavan.

binlerce dul Vrindavan şehrinde yaşıyor.

And so, it's been a sea of white for centuries.

Böylece, şehir yüzyıllar boyunca beyaz bir deniz oldu.

However, only as recently as 2013,

Ancak, daha 2013 yılında

the widows of Vrindavan have started to celebrate Holi,

Hindistan'a özgü renk festivali olan,

the Indian festival of color,

katılmaları yasaklanan

which they are prohibited from participating in.

Holi'yi kutlamaya başladılar.

On this one day in March,

Mart ayında bir gün

these women take the traditional colored powder of the festival

bu kadınlar geleneksel renkli tozları alarak

and color each other.

birbirlerini boyuyorlar.

With every handful of the powder they throw into the air,

Avuç dolusu tozu havaya atıyorlar,

their white saris slowly start to suffuse with color.

beyaz Hintli elbiselerini yavaşça renge bürüyorlar.

And they don't stop until they're completely covered

Onlara yasaklanan etkinlikte kadınlar,

in every hue of the rainbow that's forbidden to them.

gökkuşağı tonunda kaplanana kadar durmuyorlar.

The color washes off the next day,

Renk ertesi gün yıkayarak çıkarılıyor

however, for that moment in time,

ancak, o anda

it's their beautiful disruption.

bu onların güzel bozulmaları.

This disruption,

Bu bozulma, her türlü uyumsuzluk,

any kind of dissonance,

baskıya karşı savaşta yere attığımız

can be the first gauntlet we throw down in a battle against oppression.

ilk zırh eldiveni olabilir.

And fashion --

Moda

it can create visual disruption for us --

tam anlamıyla üzerimizde görsel bozulma yaratabilir.

on us, literally.

Lessons of defiance have always been taught

Meydan okuma dersleri her zaman

by fashion's great revolutionaries:

modanın büyük devrimcileri,

its designers.

tasarımcıları tarafından öğretildi.

Jean Paul Gaultier taught us that women can be kings.

Jean Paul Gaultier bize kadınların kral olabileceğini öğretti.

Thom Browne --

Thom Browne

he taught us that men can wear heels.

erkeklerin topuklu giyebileceğini öğretti.

And Alexander McQueen, in his spring 1999 show,

1999 baharında Alexander McQueen'in

had two giant robotic arms in the middle of his runway.

podyum ortasında iki dev robot kolu vardı.

And as the model, Shalom Harlow began to spin in between them,

Shalom Harlow model olarak

iki dev kolun arasında dönmeye başladı,

these two giant arms --

furtively at first and then furiously,

kollar sinsice, kızgın bir şekilde rengini

began to spray color onto her.

Harlow'un üzerine püskürtmeye başladı.

McQueen, thus,

Böylece McQueen, canına kıymadan önce

before he took his own life,

bedenimizin bir tuval olduğunu,

taught us that this body of ours is a canvas,

bu tuvali istediğimiz gibi

a canvas we get to paint however we want.

boyayabileceğimizi öğretti.

Somebody who loved this world of fashion

Moda dünyasını sevenlerden biri de

was Karar Nushi.

Karar Nushi'ydi.

He was a student and actor from Iraq.

Iraklı bir öğrenci ve aktördü.

He loved his vibrant, eclectic clothes.

Canlı ve seçmeci kıyafetlerini seviyordu.

However, he soon started receiving death threats for how he looked.

Ancak, görünümüyle ilgili ölüm tehditleri almaya başlamıştı.

He remained unfazed.

İstifini bozmadı,

He remained fabulous,

efsaneviydi,

until July 2017,

Ta ki 2017'ye, Karar'ın cansız bedeni

when Karar was discovered dead on a busy street in Baghdad.

Bağdat'ın işlek caddesinde bulunana kadar.

He'd been kidnapped.

Kaçırıldı.

He'd been tortured.

İşkence edildi.

And eyewitnesses say that his body showed multiple wounds.

Görgü tanıkları, Karar'ın vücudunda birçok yaralanma olduğunu söylüyor.

Stab wounds.

Bıçak izleri.

Two thousand miles away in Peshawar,

Pakistan’ın Peşaver şehrinde iki bin mil uzakta

Pakistani transgender activist Alisha was shot multiple times in May 2016.

transseksüel activist olan Alişa, Mayıs 2016’da birçok kez vuruldu.

She was taken to the hospital,

Kadın elbisesi içinde olduğu için

but because she dressed in women's clothing,

hastaneye kaldırıldığında

she was refused access to either the men's or the women's wards.

erkek ya da kadınların olduğu bölgeye girişi engellendi.

What we choose to wear can sometimes be literally life and death.

Giymek için seçtiğimiz şey

bazen yaşam ya da ölüm olabilir.

And even in death, we sometimes don't get to choose.

Ölümde bile bazen seçemiyoruz.

Alisha died that day

Alisha o gün öldü,

and then was buried as a man.

bir erkek olarak defnedildi.

What kind of world is this?

Bu nasıl bir dünya?

Well, it's one in which it's natural to be afraid,

Korkunun doğal olduğu,

to be frightened of this surveillance,

gözetimin korkuttuğu,

this violence against our bodies and what we wear on them.

bedenlerimize ve ne giydiğimize karşı şiddetin olduğu bir dünya.

However, the greater fear is that once we surrender,

Daha büyük korku, vazgeçtiğimizde ve bir araya gelip

blend in

birbirimizi ardı ardına

and begin to disappear one after the other,

ortadan kaldırmaya başladığımızda

the more normal this false conformity will look,

bu yanlış uyumun daha normal,

the less shocking this oppression will feel.

bu baskının daha az şok edici olacağıdır.

For the children we are raising,

Yetiştirdiğimiz çocuklar için

the injustice of today could become the ordinary of tomorrow.

bugünün adaletsizliği yarının sıradanı olabilir.

They'll get used to this,

Buna alışacaklar.

and they, too, might begin to see anything different as dirty,

Karanlık, bir yaşam tarzı olana dek

her şeyi kirli,

something to be hated,

nefret edilen,

something to be extinguished,

ortadan kaldırılmış

like lights to be put out,

tıpkı birer birer sönmüş ışık gibi

one by one,

until darkness becomes a way of life.

görmeye başlayabilirler.

However, if I today,

Bugün ben,

then you tomorrow,

yarın sen,

maybe even more of us someday,

hatta gelecekte birçoğumuz

if we embrace our right to look like ourselves,

eğer kendimiz gibi görünmeyi benimsersek,

then in the world that's been violently whitewashed,

o zaman şiddetle beyaza boyanan dünyada

we will become the pinpricks of color pushing through,

Vrindavan'ın dul kadınları gibi

much like those widows of Vrindavan.

renkli iğne deliğinden geçeceğiz.

How then, with so many of us,

O zaman silahın hedefi olacak birçoğumuzu

will the crosshairs of a gun

be able to pick out Karar,

Karar'dan,

Malala,

Malala'dan,

Alisha?

Alisha'dan ayırt edilebilecek miyiz?

Can they kill us all?

Hepimizi öldürebilirler mi?

The time is now to stand up,

Şimdi ayağa kalkma,

to stand out.

karşı koyma vakti.

Where sameness is safeness,

Eşitliğin güvenli olduğu yerde,

with something as simple as what we wear,

giyimimiz kadar basit bir şeyle

we can draw every eye to ourselves

dikkatleri üzerimize çekebiliriz.

to say that there are differences in this world, and there always will be.

Bu dünyada her zaman farklılıklar oldu, her zaman da olacak.

Get used to it.

Buna alış.

And this we can say without a single word.

Bunu bir tek kelime olmadan söyleyebiliriz.

Fashion can give us a language for dissent.

Moda bize muhalefet için bir dil verebilir,

It can give us courage.

cesaret verebilir.

Fashion can let us literally wear our courage on our sleeves.

Moda, cesaretimizi kollarımızın üzerinde taşımamıza izin verebilir.

So wear it.

Öyleyse onu giy.

Wear it like armor.

Zırh gibi giy.

Wear it because it matters.

Giy, çünkü önemli.

And wear it because you matter.

Giy, çünkü sen de önemlisin.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)