Dambisa Moyo: Is China the new idol for emerging economies?

Dambisa Moyo: Çin gelişmekte olan ekonomiler için yeni bir idol mü?

Çeviri: Mine Tatli Gözden geçirme: Firat S.

"Give me liberty or give me death."

"Bana ya özgürlük ver ya da ölüm!"

When Patrick Henry, the governor of Virginia,

Virginia valisi Patrick Henry

said these words in 1775,

1775 yılında bu sözü söylediği zaman

he could never have imagined

Amerika'nın gelecek nesillerinde

just how much they would come to resonate

bu denli yankı bulacağını

with American generations to come.

tahmin bile edemezdi.

At the time, these words were earmarked

O zaman, bu sözler

and targeted against the British,

İngilizler'e yöneltilmiş ve onlar hedef alınmıştı,

but over the last 200 years, they've come to embody

ama son 200 yılda,

what many Westerners believe,

birçok batılının inancını somutlaştırdı

that freedom is the most cherished value,

özgürlük en manevi değerdir,

and that the best systems of politics and economics

ve bu yüzden, en iyi siyasi ve ekonomik sistemler

have freedom embedded in them.

özgürlüğü içinde bulunduranlardır.

Who could blame them?

Onları kim suçlayabilir ki?

Over the past hundred years, the combination

Son yüz yılda,

of liberal democracy and private capitalism

liberal demokrasi ve özel kapitalizm kombinasyonu

has helped to catapult the United States

Amerika Birleşik Devletleri ve Batılı ülkelerin

and Western countries

ekonomik kalkınmalarının yeni seviyelere

to new levels of economic development.

yükselmesine yardımcı oldu.

In the United States over the past hundred years,

Son yüz yılda ABD'de,

incomes have increased 30 times,

gelir 30 kat arttı

and hundreds of thousands of people

ve yüzbinlerce insan

have been moved out of poverty.

yoksulluktan kurtuldu.

Meanwhile, American ingenuity and innovation

Bu arada, Amerikan becerisi ve yenililikçiliği

has helped to spur industrialization

sanayileşmenin teşviğine yardımcı oldu ve

and also helped in the creation and the building

aynı zamanda buzdolabı ve televizyon gibi

of things like household appliances

ev aletlerinin, motorlu araçların

such as refrigerators and televisions,

ve hatta cebininizdeki cep telefonlarının

motor vehicles and even the mobile phones in your pockets.

yaratılmasına ve üretilmesine yardımcı oldu.

It's no surprise, then, that even at the depths

Bu şaşırtıcı değil,

of the private capitalism crisis,

özel kapitalizm krizinin derinliklerinde bile bu var,

President Obama said,

Başkan Obama,

"The question before us is not whether the market

"Bizden önceki soru, pazarın iyi ya da kötü bir kuvvet

is a force for good or ill.

olup olmadığı değil,

Its power to generate wealth and to expand freedom

servet oluşturmak ve özgürlüğü genişletmek için

is unmatched."

eşsiz bir güç olduğudur." dedi.

Thus, there's understandably

Bu nedenle, makul bir şekilde

a deep-seated presumption among Westerners

batılılar arasında kökleşmiş bir varsayım var,

that the whole world will decide to adopt

tüm dünya özel kapitalizmi, ekonomik büyüme ve

private capitalism as the model of economic growth,

liberal demokrasi modeli olarak

liberal democracy, and will continue

benimsemeye karar verecek ve

to prioritize political rights over economic rights.

ekonomik haklara değil, siyasi haklara öncelik vermeye devam edecek.

However, to many who live in the emerging markets,

Ancak, gelişmekte olan piyasalar içinde yaşayan birçoklarına göre,

this is an illusion, and even though

bu bir yanılgı ve

the Universal Declaration of Human Rights,

1948 yılında imzalanan

which was signed in 1948,

İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi,

was unanimously adopted,

oybirliğiyle kabul edilmiş olsa bile,

what it did was to mask a schism

bunun tek yaptığı, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler arasındaki ve

that has emerged between developed and developing countries,

siyasi ve ekonomik haklar arasındaki ideolojik inançların

and the ideological beliefs

ortaya çıkardığı

between political and economic rights.

bir bölünmeyi maskelemesidir.

This schism has only grown wider.

Bu ayrılık daha da büyümüştür.

Today, many people who live in the emerging markets,

Bugün, gelişmekte olan piyasalar içinde yaşayan birçok kişi

where 90 percent of the world's population lives,

yani dünya nüfusunun yüzde 90'ı,

believe that the Western obsession

siyasi haklar ile batılılaşma saplantısının

with political rights is beside the point,

konuyla bir alakası olmadığını düşünüyor

and what is actually important

ve asıl

is delivering on food, shelter,

yiyecek, barınak, eğitim ve

education and healthcare.

sağlık dağıtımının önemli olduğunu düşünüyor.

"Give me liberty or give me death"

"Bana ya özgürlük ver ya da ölüm!"

is all well and good if you can afford it,

Bu gayet güzel ve iyi bir şey, eğer ki durumunuz el veririse,

but if you're living on less than one dollar a day,

fakat eğer günde bir dolardan daha az bir parayla yaşıyorsanız,

you're far too busy trying to survive

hayatta kalmaya ve ailenizin ihtiyaçlarını karşılamaya

and to provide for your family

çalışmakla meşgul olursunuz

than to spend your time going around

Etrafta dolaşmakla zaman harcayarak,

trying to proclaim and defend democracy.

demokrasiyi ilan etmek ve savunmakla değil.

Now, I know many people in this room

Şimdi, biliyorum, buradaki birçok kişi

and around the world will think,

ve dünya çapında birçok kişi,

"Well actually, this is hard to grasp,"

"Şey, aslında, bunu kavramak zor" diye düşünecekler

because private capitalism and liberal democracy

çünkü özel kapitalizm ve liberal demokrasi

are held sacrosanct.

kutsal tutulur.

But I ask you today, what would you do

Ama bugün, size ne yapacağınızı soruyorum

if you had to choose?

eğer bir seçim yapmak zorunda olsaydınız?

What if you had to choose

Eğer başınızın üzerinde bir çatı ve

between a roof over your head

oy hakkı arasında

and the right to vote?

bir seçim yapmak zorunda kalsaydınız?

Over the last 10 years,

Son 10 yılda,

I've had the privilege to travel to over 60 countries,

60'ın üzerinde ülkeye seyahat etmek şansım oldu.

many of them in the emerging markets,

pek çoğu gelişmekte olan pazarlar,

in Latin America, Asia,

Latin Amerika, Asya

and my own continent of Africa.

ve benim kendi kıtam Afrika.

I've met with presidents, dissidents,

Başkanlar, muhalifler,

policymakers, lawyers, teachers,

siyasetçiler, avukatlar, öğretmenler,

doctors and the man on the street,

doktorlar ve sokaktaki adam ile tanıştım

and through these conversations,

ve bu konuşmalar aracılığıyla

it's become clear to me

artık açıkça gördüm ki,

that many people in the emerging markets

gelişmekte olan piyasalardaki bir çok insan

believe that there's actually a split occurring

şuna inanıyor, batıların ve dünyanın geri kalanının

between what people believe ideologically

siyasi ve ekonomık anlamdaki

in terms of politics and economics in the West

düşünce tarzlarında, aslında

and that which people believe in the rest of the world.

büyük bir kırılma var.

Now, don't get me wrong.

Şimdi, beni yanlış anlamayın.

I'm not saying people in the emerging markets

gelişmekte olan pazardaki insanların

don't understand democracy,

demokrasiyi anlamadıklarını söylemiyorum,

nor am I saying that they wouldn't ideally

ne de başkanlarını yada liderlerini

like to pick their presidents or their leaders.

seçmek istemediklerini söylemiyorum.

Of course they would.

Tabii ki isterler.

However, I am saying that on balance,

Ancak, her şeyi hesaba katarak diyorum ki,

they worry more about

Onlar, yaşam standardı gelişiminin

where their living standard improvements are going to come from,

nereden geleceği ve hükümetlerinin

and how it is their governments can deliver for them,

bunları nasıl dağıtacağı hakkında

than whether or not the government

daha fazla endişe duyuyorlar, hükümetin

was elected by democracy.

demokrasi ile seçilip seçilmediğinden değil.

The fact of the matter

İşin aslı,

is that this has become a very poignant question

bu çok acı bir soru mu olmaya başladı

because there is for the first time in a long time

çünkü uzun zamandır ilk defa

a real challenge to the Western ideological systems

batının siyasi ve ekonomik ideolojik sistemlerine

of politics and economics,

gerçek bir meydan okuma var

and this is a system that is embodied by China.

ve bu Çin tarafından somutlaştırılan bir sistem.

And rather than have private capitalism, they have state capitalism.

Özel kapitalizmin yerine devlet kapitalizmleri var.

Instead of liberal democracy, they have de-prioritized the democratic system.

Liberal demokrasi yerine, önceliğini kaybetmiş bir demokratik sistem var.

And they have also decided to prioritize

Ve ayrıca onlar, siyasi hakları ekonomik haklardan

economic rights over political rights.

daha öncelikli tutmaya karar verdiler.

I put it to you today that it is this system

Bugün size sunduğum bu sistem,

that is embodied by China

Çin tarafından şekillendirilen,

that is gathering momentum amongst people

gelişmekte olan piyasalardaki insanlar arasında

in the emerging markets as the system to follow,

takip edilen bir sistem olarak bir ivme kazandı

because they believe increasingly

çünkü bu, onların, en kısa sürede,

that it is the system

yaşam standartları içinde

that will promise the best and fastest improvements

en iyi ve en hızlı gelişmeleri vâât eden

in living standards in the shortest period of time.

sistemin bu olduğuna giderek inandıkları bir sistem

If you will indulge me, I will spend a few moments

Eğer izin verirseniz, öncelikle,

explaining to you first

niçin ekonomik olarak bu inanca ulaştıklarını

why economically they've come to this belief.

açıklayacağım.

First of all, it's China's economic performance

İlk olarak, bu, Çin'in son 30 yıldaki

over the past 30 years.

ekonomik performansı.

She's been able to produce record economic growth

Ekonomik büyümeyi sağlayabildi

and meaningfully move many people out of poverty,

ve anlamlı bir şekilde birçok insanı yoksulluktan kurtardı,

specifically putting a meaningful dent in poverty

özellikle 300 milyondan fazla kişiyi fakirlik dışına iterek

by moving over 300 million people

yoksulluk için

out of indigence.

küçük bir farkındalık sağladı.

It's not just in economics,

Sadece ekonomide değil,

but it's also in terms of living standards.

aynı zamanda yaşam standartları açısından da.

We see that in China, 28 percent of people

Çin'de insanların yüzde 28'inin

had secondary school access.

ortaokula erişimi vardı.

Today, it's closer to 82 percent.

Bugün, bu rakam yüzde 82'lere yakındır.

So in its totality, economic improvement

Yani toplamında, ekonomik gelişmesi

has been quite significant.

oldukça kayda değer olmuştur.

Second, China has been able

İkinci olarak, Çin siyasi yapıyı değiştirmeden

to meaningfully improve its income inequality

gerçek anlamıyla

without changing the political construct.

gelir eşitsizliğini iyileştirebilmiştir.

Today, the United States and China

Bugün, Amerika Birleşik Devletleri ve Çin

are the two leading economies in the world.

dünyadaki iki lider ekonomiye sahiptir.

They have vastly different political systems

Muazzam farklılıkta siyasi sistemlere

and different economic systems,

ve farklı ekonomik sistemlere sahiptirler,

one with private capitalism,

birinde özel kapitalizm

another one broadly with state capitalism.

diğerinde geniş bir devlet kapitalizmi vardır.

However, these two countries

Ancak, bu iki ülke

have the identical GINI Coefficient,

tamamiyle aynı GINI katsayısına sahiptir,

which is a measure of income equality.

bu milli gelirin dağılım eşitliğini ölçmeye yarayan bir katsayıdır.

Perhaps what is more disturbing

Muhtemelen, daha da rahatsız edici olan

is that China's income equality

son zamanlarda, Çin'in gelir eşitliğinde

has been improving in recent times,

iyileşmeler yaşanmasına karşın

whereas that of the United States

Amerika Birleşik Devletleri'nde

has been declining.

bunun azalmasıdır.

Thirdly, people in the emerging markets

Üçüncü olarak, gelişmekte olan piyasalardaki insanlar

look at China's amazing and legendary

Çin'in şaşırtıcı ve efsanevi

infrastructure rollout.

altyapı açılımına bakıyorlar.

This is not just about China

Bu sadece Çin

building roads and ports and railways

kendi ülkesinde yollar, limanlar ve

in her own country --

demiryolları yapması ile alakalı değil....

she's been able to build 85,000 kilometers

Çin, 85.000 km'lik bir yol ağı

of road network in China

kurmayı başarmıştır Çin'de

and surpass that of the United States --

ve bu Amerika'yı geride bırakır --

but even if you look to places like Africa,

Fakat Afrika gibi yerlere bile bakın,

China has been able to help tar the distance

Çin, Kahire ve Cape Town arasındaki mesafeyi

of Cape Town to Cairo,

asfaltlama çalışmalarına yardımcı olmustur

which is 9,000 miles,

bu mesafe 9.000 mildir.

or three times the distance of New York to California.

yani New York ve Kaliforniya arasındaki mesafenin 3 katı.

Now this is something that people can see and point to.

Şimdi bu, insanların görüp işaret edebileceği bir şeydir.

Perhaps it's no surprise

Belki de bu hiç de şaşırtıcı değil,

that in a 2007 Pew survey, when surveyed,

2007 Pew Araştırma anketinde,

Africans in 10 countries said

10 ülkedeki Afrikalılar incelendiğinde

they thought that the Chinese were doing

onlar, Çin'in yaptıklarınının, geçimlerinde

amazing things to improve their livelihoods

inanılmaz bir iyileşme sağladığını düşünüyorlardı

by wide margins, by as much as 98 percent.

çok yüksek oranda, %98 kadar bir oranı .

Finally, China is also providing innovative solutions

Son olarak, Çin, dünyanın asırlardır karşılaştığı toplumsal sorunlara

to age-old social problems that the world faces.

yenilikçi çözümler sağlıyor.

If you travel to Mogadishu, Mexico City or Mumbai,

Eğer Mogadişu, Mexico City veya Mumbai' ye seyahat ediyorsanız,

you find that dilapidated infrastructure and logistics

kırsal alanlara

continue to be a stumbling block

tıp ve sağlık ulaşımı için

to the delivery of medicine and healthcare

engel yaratmaya devam eden

in the rural areas.

harap bir altyapı ve lojistikle karşılaşarsınız.

However, through a network of state-owned enterprises,

Ancak, devlete ait işletmelerin bir ağı üzerinden,

the Chinese have been able to go into these rural areas,

Çinliler bu kırsal alanlara gitmeyi mümkün kılmışlardır.

using their companies

kendi şirketlerini kullanarak

to help deliver on these healthcare solutions.

bu sağlık çözümleri sunmaya yardımcı olurlar.

Ladies and gentlemen, it's no surprise

Bayanlar ve baylar, bu hiç de şaşırtıcı değil

that around the world, people are pointing at what China is doing and saying,

Dünya çapında, insanlar Çin'in ne yaptığını ve söylediğini işaret ediyor.

"I like that. I want that.

"Bunu sevdim. Bunu istiyorum.

I want to be able to do what China's doing.

Çin'in yaptıklarını yapabilmek istiyorum.

That is the system that seems to work."

Bu sistem işliyormuş gibi görünüyor."

I'm here to also tell you

Ayrıca size şunu söylemek için burdayım.

that there are lots of shifts occurring

Çin'in demokratik tutmundaki

around what China is doing

yaptıklarında

in the democratic stance.

birçok tıkanma meydana geliyor.

In particular, there is growing doubt

Özellikle gelişmekte olan piyasalarda insanlar arasında

among people in the emerging markets,

büyüyen bir şüphe var,

when people now believe that democracy

şimdi insanlar inanıyorlar ki, demokrasi,

is no longer to be viewed

ekonomik büyüme için

as a prerequisite for economic growth.

bir ön koşul olarak görülmüyor.

In fact, countries like Taiwan, Singapore, Chile,

Aslında, Tayvan, Singapur, Şili gibi ülkeler,

not just China, have shown that actually,

Sadece Çin'de değil, aslında göstermişlerdir ki,

it's economic growth that is a prerequisite

ekonomik büyüme,

for democracy.

Demokrasi için bir ön koşuldur.

In a recent study, the evidence has shown

Son zamanlardaki bir çalışmada, kanıtlar göstermiştir ki,

that income is the greatest determinant

demokrasinin ne kadar sürebileceğinde

of how long a democracy can last.

gelir en büyük belirleyicidir.

The study found that if your per capita income

Çalışmada bulundu ki, eğer kişi başına düşen geliriniz

is about 1,000 dollars a year,

yılda 1.000 dolar civarındaysa,

your democracy will last about eight and a half years.

demokrasiniz yaklaşık olarak sekiz buçuk yıl sürecek.

If your per capita income is between

Kişi başına düşen geliriniz arasında ise

2,000 and 4,000 dollars per year,

yılda 2000 ile 4000 dolar arasında ise

then you're likely to only get 33 years of democracy.

o zaman büyük olasılıkla yalnızca 33 yıllık bi demokrasi alabileceksiniz.

And only if your per capita income

Ancak ve ancak kişi başına düşen gelir

is above 6,000 dollars a year

yıllık 6.000 dolar üzerinde ise

will you have democracy come hell or high water.

iki eliniz kanda bile olsa demokrasi sizin olacaktır.

What this is telling us

Bu bize ne anlatıyor

is that we need to first establish a middle class

önce ilk yapmanız gereken orta sınıfı oluşturmak

that is able to hold the government accountable.

bu sayede hükümeti sorumlu tutmak mümkün.

But perhaps it's also telling us

Ama muhtemelen bize şunu da söylüyor

that we should be worried about going

tüm dünyayı dolaşarak, demokrasiyi

around the world and shoehorning democracy,

bir şekilde biryerlere tıkıştırmaktan endişe duymalıyız

because ultimately we run the risk

çünkü sonuçta liberal olmayan

of ending up with illiberal democracies,

demokrasiler ile sonuçlanan bir riskle karşılaşırız.

democracies that in some sense

bir bakıma demokrasiler

could be worse than the authoritarian governments

yerlerine yenileri aranan

that they seek to replace.

otoriter yönetimlerden daha kötü olabilirler.

The evidence around illiberal democracies

Liberal olmayan demokrasilerin çevresindeki kanıtlar

is quite depressing.

oldukça üzücü.

Freedom House finds that although 50 percent

Freedom House keşfetti ki, her ne kadar dünyadaki ülkelerin yüzde 50 ülkesi

of the world's countries today are democratic,

yüzde 50'si demokratik olsada,

70 percent of those countries are illiberal

bu ülkelerin yüzde 70'i liberal değil

in the sense that people don't have free speech

yani insanlar düşünce

or freedom of movement.

ya da hareket özgürlüğüne sahip değiller.

But also, we're finding from Freedom House

Ama aynı zamanda, Freedom House'un

in a study that they published last year

geçen yıl yayınlanan bir çalışmasından öğreniyoruz ki,

that freedom has been on the decline

bu özgürlük son yedi yıdır

every year for the past seven years.

her yıl düşüşe geçti.

What this says

Bu bize ne diyor

is that for people like me

benim gibi

who care about liberal democracy,

liberal demokrasiyi önemseyen insanlar

is we've got to find a more sustainable way

daha sürdürülebilir bir yol bulmalıyız

of ensuring that we have a sustainable form

liberal ve ekonominin içinde kökleri bulunan

of democracy in a liberal way,

sürdürülebilir bir demokrasimiz olduğunu

and that has its roots in economics.

güvence altına alan bir yol.

But it also says that as China moves

Ama aynı zamanda şöyle diyor,

toward being the largest economy in the world,

Çin dünyanın en büyük ekonomisi olma yönünde ilerliyor

something that is expected to happen

uzmanlar bunun

by experts in 2016,

2016 yılında olmasını bekliyor.

that this schism between the political

Batı ve dünyanın geri kalanı arasındaki

and economic ideologies of the West and the rest

bu siyasi ve ekonomik ideolojik bölünme

is likely to widen.

daha da genişleyecekmiş gibi görünüyor.

What might that world look like?

Dünya nasıl bir hal alacak?

Well, the world could look like

Sanrım, dünya şöyle görülebilir

more state involvement and state capitalism;

daha fazla devlet katılımının olduğu bir devlet kapitalizmi;

greater protectionisms of nation-states;

daha korumacı bir ulus-devlet;

but also, as I just pointed out a moment ago,

aynı zamanda, daha biraz önce gösterdiğim gibi

ever-declining political rights

sürekli azalan siyasi haklar

and individual rights.

ve bireysel haklar.

The question that is left for us in general

Genel olarak bize kalan soru

is, what then should the West be doing?

Peki Batı ne yapmalı?

And I suggest that they have two options.

Ve şunu önerebilirim ki, onlar için iki seçenek var

The West can either compete or cooperate.

Batı ya rekabet edebilir ya da işbirliği yapabilir.

If the West chooses to compete with the Chinese model,

Eğer batı, Çin modeli ile rekabet etmeyi seçmesi

and in effect go around the world

ve sonuç olarak dünya çapında

and continue to try and push an agenda

özel kapitalizm ve liberal demokrasi ajandasını

of private capitalism and liberal democracy,

denemeye ve zorlamaya devam etmesi

this is basically going against headwinds,

basitçe rüzgara karşı gitmek olur,

but it also would be a natural stance

Ama bu aynı zamanda, batının alacağı

for the West to take

doğal bir duruş olur

because in many ways it is the antithesis

çünkü pek çok yönden bu Çin modelinin,

of the Chinese model

önceliğini kaybetmiş demokrasi anlayışının

of de-prioritizing democracy, and state capitalism.

ve devlet kapitalizminin bir zıttıdır.

Now the fact of the matter is,

Şimdi gerçek şu ki,

if the West decides to compete,

Batı yarışmaya karar verirse,

it will create a wider schism.

daha geniş bir bölünme oluşturacak.

The other option is for the West to cooperate,

Batı için diğer seçenek ise işbirliği yapmak

and by cooperating I mean

ve işbirliği yapmaktan kastım

giving the emerging market countries the flexibility

gelişen piyasa ülkelerine esneklik vermek

to figure out in an organic way

bu yolla hangi siyasi ve ekonomik sistemin

what political and economic system

daha çok işlerine yaradığını

works best for them.

organik bir şekilde çözmek.

Now I'm sure some of you in the room

Eminim şu anda içinizden bazıları

will be thinking, well, this is like ceding to China,

bunun Çin'e teslim olmanın

and this is a way, in other words,

bir yolu olduğunu, diğer bir deyişle,

for the West to take a back seat.

batının arka plana itilmesi olduğunu düşünüyor.

But I put it to you

Ama ben sizi

that if the United States and European countries

eğer Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa ülkeleri

want to remain globally influential,

küresel olarak etkili kalmak istiyorlarsa

they may have to consider cooperating

işbirliğini dikkate alabilirler

in the short term in order to compete,

kısa vadede rekabet için

and by that, they might have to focus

ve bu şekilde, orta sınıfı oluşturmaya yardım edecek

more aggressively on economic outcomes

ekonomik sonuçlara

to help create the middle class

daha sert bir şekilde odaklanabilirler

and therefore be able to hold government accountable

ve bu nedenle hükümeti sorumlu tutmak mümkün

and create the democracies that we really want.

ve gerçekten istediğimiz demokrasileri oluşturmak mümkün olabilir.

The fact of the matter is that

Gerçek o ki

instead of going around the world

tüm dünyayı dolaşmak ve

and haranguing countries for engaging with China,

Çin ile işbirliğine varan ülkelere sert nutuklar atmak yerine,

the West should be encouraging its own businesses

bu bölgelerde yatırım ve ticaret için,

to trade and invest in these regions.

Batı, kendi işletmelerini teşvik etmelidir.

Instead of criticizing China for bad behavior,

Çin'in kötü davranışını eleştirmek yerine

the West should be showing how it is

batı, kendi siyasi ve ekonomik sisteminin

that their own system of politics and economics

nasıl en üstün olduğunu

is the superior one.

gösteriyor olmalıdır.

And instead of shoehorning democracy

Ve tüm dünyanın biyerlerine

around the world,

zorla demokrasiyi tıkıştırmak yerine,

perhaps the West should take a leaf

belki batı,

out of its own history book

kendi tarih kitabından bir sayfa almalı ve

and remember that it takes a lot of patience

bir model ve bugün sahip olduğunuz

in order to develop the models

sistemleri yaratmanın

and the systems that you have today.

çok sabır gerektirdiğini hatırlamalıdır.

Indeed, the Supreme Court Justice Stephen Breyer

Nitekim, Yüce Divan Yargıtayı Stephen Breyer

reminds us that it took the United States

Amerika Birleşik Devletleri'nde eşit haklara sahip olmanın

nearly 170 years

anayasa yazıldığı zamandan bu zamana kadar

from the time that the Constitution was written

Amerika'ya yaklaşık olarak

for there to be equal rights in the United States.

170 yıla mal olduğunu hatırlatıyor.

Some people would argue that today

Bazı insanlar bugün hala

there is still no equal rights.

eşit haklara sahip olmadıklarını tartışabilirler.

In fact, there are groups who would argue

Hatta iddia ediyorum bunu tartışan

that they still do not have equal rights under the law.

yasal olarak eşit haklara sahip olmayan bazı gruplar vardır.

At its very best,

Bunun en iyi yönü,

the Western model speaks for itself.

Batı modeli kendisi için konuşur.

It's the model that put food on the table.

Bu model, eve ekmek getiren,

It's the refrigerators.

buzdolapları olan,

It put a man on the moon.

aya adam çıkaran bir modeldir.

But the fact of the matter is,

Ama gerçek şu,

although people back in the day

her ne kadar insanlar eskiden

used to point at the Western countries and say,

batı ülkelerinde bakıp işaret ederek,

"I want that, I like that,"

"Ben bunu istiyorum, ben böyle seviyorum" dese de

there's now a new person in town

Şimdi şehirde yeni bir kişi var

in the form of a country, China.

bir ülke formunda, Çin.

Today, generations are looking at China

Bugün, yeni nesiller Çin'e bakıyorlar

and saying, "China can produce infrastructure,

"Çin altyapı üretebilir,

China can produce economic growth,

Çin ekonomik büyüme sağlayabilir

and we like that."

ve biz bunu seviyoruz." diyorlar.

Because ultimately, the question before us,

Çünkü sonuçta, bizden önceki soru

and the question before

ve dünyadaki yedi milyar insandan

seven billion people on the planet

önceki soru şudur,

is, how can we create prosperity?

nasıl refah üretebiliriz?

People who care and will pivot towards the model

Bunu önemseyen insanlar

of politics and economics

politik ve ekonomik bir modele

in a very rational way,

çok rasyonel bir şekilde dönecek

to those models that will ensure

ve bu sayede en kısa zamanda

that they can have better living standards

daha iyi yaşam standartlarına sahip olabilecekleri

in the shortest period of time.

bu modelleri garantiye almış olacaklardır.

As you leave here today,

Bugün buradan ayrıldığınızda

I would like to leave you

Sizi çok özel bir mesaj ile

with a very personal message,

bırakmak istiyorum.

which is what it is that I believe

bu, bireyler olarak ne yapmamız gerektıği konusunda

we should be doing as individuals,

düşündüğüm bir şey

and this is really about being open-minded,

ve bu gerçekten açık fikirli olmakla alakalı birşey.

open-minded to the fact that our hopes and dreams

Dünyanın her yerindeki insanlar için refah yaratmanın

of creating prosperity for people around the world,

umut ve hayallerine karşı açık fikirli olmak,

creating and meaningfully putting a dent in poverty

yüz milyonlarca insanın yoksulluğuna

for hundreds of millions of people,

küçük bir çözüm yaratmaya çalışmak

has to be based in being open-minded,

açık fikirli olmaya dayanır,

because these systems have good things

çünkü bu sistemler iyi şeylere

and they have bad things.

ve kötü şeylere sahiptir.

Just to illustrate,

Sadece göstermek için

I went into my annals of myself.

Kendi tarihime gittim.

That's a picture of me.

Bu benim resmim.

Awww. (Laughter)

Ooo. (Kahkahalar)

I was born and raised in Zambia in 1969.

1969 yılında Zambiya doğdum ve orda büyüdüm.

At the time of my birth,

Benim doğumum sırasında

blacks were not issued birth certificates,

Siyahlara doğum sertifikası verilmiyordu ve

and that law only changed in 1973.

bu kanun sadece 1973 yılında değiştirildi.

This is an affidavit from the Zambian government.

Bu Zambiya hükümetinden bir beyanname.

I bring this to you to tell you that in 40 years,

Bunu size getirdim çünkü şunu söylemek için, 40 yıl içinde,

I've gone from not being recognized as a human being

bir insan olarak tanınmadığım zamanlardan

to standing in front of the illustrious TED crowd today

bugün ünlü TED kalabalığın önünde durup

to talk to you about my views.

kendi görüşlerim hakkında sizinle konuştuğum zamanlara geldim.

In this vein, we can increase economic growth.

Bu şekilde, ekonomik büyümeyi artırabiliriz.

We can meaningfully put a dent in poverty.

Yoksulluk için birşeyler yapabiliriz.

But also, it's going to require

Ama bu aynı zamanda,

that we look at our assumptions,

varsayımlarımıza bakmamızı gerektirecek,

assumptions and strictures that we've grown up with

büyürken edindiğimiz varsayımlar ve eleştiriler

around democracy, around private capitalism,

Demokrasi çevresinde, özel kapitalizm çevresinde,

around what creates economic growth

ekonomik büyümenin oluşturduğu şeyin

and reduces poverty and creates freedoms.

yoksulluğu azaltan ve özgürlükleri oluşturan çevrede

We might have to tear those books up

O kitapları yırtıp atmamız ve

and start to look at other options

diğer seçeneklere bakmaya başlamamız gerekebilir ve

and be open-minded to seek the truth.

gerçeği aramak için açık fikirli olmamız gerekebilir .

Ultimately, it's about transforming the world

Sonuçta, bu dünyanın dönüşümü ile alakalı

and making it a better place.

ve daha iyi bir yer yapmak ile alakalı

Thank you very much.

Çok teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkış)