Dambisa Moyo: Is China the new idol for emerging economies?

Tłumaczenie: Anna Snela Korekta: Małgosia Makowska

"Give me liberty or give me death."

"Dajcie mi wolność albo śmierć".

When Patrick Henry, the governor of Virginia,

Gdy Patrick Henry, gubernator Virginii,

said these words in 1775,

mówił te słowa w 1775,

he could never have imagined

nie wyobrażał sobie

just how much they would come to resonate

jak wielki bedzie ich oddźwięk

with American generations to come.

wśród kolejnych pokoleń Amerykanów.

At the time, these words were earmarked

Wówczas te słowa

and targeted against the British,

skierowano do Brytyjczyków,

but over the last 200 years, they've come to embody

ale przez ostatnie 200 lat ucieleśniały

what many Westerners believe,

przekonanie ludzi na Zachodzie,

that freedom is the most cherished value,

że wolność jest najcenniejsza

and that the best systems of politics and economics

i opierają się na niej

have freedom embedded in them.

najlepsze systemy polityczno-gospodarcze.

Who could blame them?

Kto mógłby ich winić?

Over the past hundred years, the combination

Przez ostatnie 100 lat,

of liberal democracy and private capitalism

połączenie liberalnej demokracji i prywatnego kapitalizmu

has helped to catapult the United States

pozwoliło Stanom Zjednoczonym

and Western countries

i krajom zachodnim

to new levels of economic development.

wznieść się na nowe poziomy rozwoju gospodarczego.

In the United States over the past hundred years,

W tym czasie w Stanach

incomes have increased 30 times,

dochody wzrosły 30-sto krotnie,

and hundreds of thousands of people

a setki tysięcy ludzi

have been moved out of poverty.

wyszły z ubóstwa.

Meanwhile, American ingenuity and innovation

Jednocześnie, amerykańska pomysłowość i innowacyjność

has helped to spur industrialization

pobudziły uprzemysłowienie

and also helped in the creation and the building

i przyczyniły się do wynalezienia

of things like household appliances

urządzeń gospodarstwa domowego,

such as refrigerators and televisions,

takich jak lodówki czy telewizory,

motor vehicles and even the mobile phones in your pockets.

samochodów, a nawet komórek, które macie w kieszeni.

It's no surprise, then, that even at the depths

Nie jest więc niespodzianką,

of the private capitalism crisis,

że w głębokim kryzysie prywatnego kapitalizmu

President Obama said,

prezydent Obama rzekł:

"The question before us is not whether the market

"Nieważne czy rynek

is a force for good or ill.

jest dobry czy zły.

Its power to generate wealth and to expand freedom

Jego siła generowania dobrobytu i szerzenia wolności

is unmatched."

jest nieoceniona".

Thus, there's understandably

Jest więc zrozumiałe,

a deep-seated presumption among Westerners

głębokie przekonanie Amerykanów,

that the whole world will decide to adopt

że cały świat

private capitalism as the model of economic growth,

przyjmie kapitalizm jako model wzrostu gospodarczego

liberal democracy, and will continue

i liberalnej demokracji,

to prioritize political rights over economic rights.

by przedkładać prawa polityczne nad gospodarcze.

However, to many who live in the emerging markets,

Jednak dla ludzi z krajów rozwijających się

this is an illusion, and even though

to iluzja.

the Universal Declaration of Human Rights,

Mimo, że Powszechna Deklaracja Praw Człowieka

which was signed in 1948,

podpisana w roku 1948,

was unanimously adopted,

została jednomyślnie przyjęta,

what it did was to mask a schism

tylko zamaskowała podział

that has emerged between developed and developing countries,

między krajami rozwiniętymi a rozwijającymi się

and the ideological beliefs

oraz ich poglądami

between political and economic rights.

na prawa polityczne i gospodarcze.

This schism has only grown wider.

Ten podział jest coraz głębszy.

Today, many people who live in the emerging markets,

Obecnie, w krajach o gospodarkach rozwijających się,

where 90 percent of the world's population lives,

gdzie mieszka 90% światowej populacji,

believe that the Western obsession

ludzie uważają, że zachodnia obsesja

with political rights is beside the point,

na punkcie praw politycznych to przesada,

and what is actually important

a naprawdę liczy się

is delivering on food, shelter,

zapewnienie żywności, dachu nad głową,

education and healthcare.

edukacji i opieki zdrowotnej.

"Give me liberty or give me death"

"Dajcie mi wolność albo śmierć".

is all well and good if you can afford it,

Wszystko bardzo ładnie, jeśli cię na to stać,

but if you're living on less than one dollar a day,

ale jeśli masz mniej niż dolara dziennie,

you're far too busy trying to survive

jesteś zbyt zajęty walką o przeżycie

and to provide for your family

i utrzymanie rodziny,

than to spend your time going around

by mieć czas

trying to proclaim and defend democracy.

na głoszenie i obronę demokracji.

Now, I know many people in this room

Wiem, że wielu osobom tutaj

and around the world will think,

i na świecie,

"Well actually, this is hard to grasp,"

trudno to zrozumieć,

because private capitalism and liberal democracy

bo kapitalizm i liberalna demokracja

are held sacrosanct.

są uznawane za świętość.

But I ask you today, what would you do

Ale co wybralibyście dziś,

if you had to choose?

gdybyście musieli

What if you had to choose

wybrać

between a roof over your head

między dachem nad głową

and the right to vote?

i prawem do głosowania?

Over the last 10 years,

Przez ostatnie 10 lat

I've had the privilege to travel to over 60 countries,

odwiedziłam ponad 60 krajów,

many of them in the emerging markets,

w większosci rozwijających się

in Latin America, Asia,

w Ameryce Łacińskiej, Azji,

and my own continent of Africa.

i w mojej Afryce.

I've met with presidents, dissidents,

Spotykałam się z prezydentami, dysydentami,

policymakers, lawyers, teachers,

ustawodawcami, prawnikami, nauczycielami,

doctors and the man on the street,

lekarzami i ludźmi z ulicy.

and through these conversations,

Te rozmowy

it's become clear to me

uświadomiły mi

that many people in the emerging markets

że wiele osób w krajach rozwijających się uważa,

believe that there's actually a split occurring

że rzeczywiście jest różnica

between what people believe ideologically

pomiędzy politycznymi i ekonomicznymi

in terms of politics and economics in the West

poglądami ludzi na Zachodzie

and that which people believe in the rest of the world.

i reszty świata.

Now, don't get me wrong.

Nie zrozumcie mnie źle.

I'm not saying people in the emerging markets

Nie mówię, że ludzie w gospodarkach rozwijających się

don't understand democracy,

nie rozumieją demokracji,

nor am I saying that they wouldn't ideally

ani że niechętnie wybieraliby

like to pick their presidents or their leaders.

własnych prezydentów i liderów.

Of course they would.

Oczywiście, że by chcieli.

However, I am saying that on balance,

Mówię jednak,

they worry more about

że w porównaniu z tym,

where their living standard improvements are going to come from,

bardziej martwią się o poprawę standardu życia,

and how it is their governments can deliver for them,

i jak ich rządy tego dokonają,

than whether or not the government

niż o to,

was elected by democracy.

czy wybrano je demokratycznie.

The fact of the matter

Faktycznie,

is that this has become a very poignant question

to paląca kwestia,

because there is for the first time in a long time

bo pierwszy raz od dawna

a real challenge to the Western ideological systems

istnieje realne wyzwanie dla zachodnich ideologii

of politics and economics,

politycznych i ekonomicznych.

and this is a system that is embodied by China.

Jest nim system wprowadzony w Chinach.

And rather than have private capitalism, they have state capitalism.

Zamiast kapitalizmu prywatnego, mają kapitalizm państwowy.

Instead of liberal democracy, they have de-prioritized the democratic system.

System demokratyczny nie jest priorytetem.

And they have also decided to prioritize

Chiny przedłożyły także

economic rights over political rights.

prawa gospodarcze nad politycznymi.

I put it to you today that it is this system

Mówię dziś o tym,

that is embodied by China

bo chiński system

that is gathering momentum amongst people

zyskuje na popularności wśród ludzi

in the emerging markets as the system to follow,

w krajach rozwijających się,

because they believe increasingly

gdzie coraz bardziej wierzą,

that it is the system

że właśnie ten system

that will promise the best and fastest improvements

zapewni im najlepszą i najszybszą

in living standards in the shortest period of time.

poprawę standardu życia w najkrótszym czasie.

If you will indulge me, I will spend a few moments

Pozwólcie, że poświęcę kilka minut,

explaining to you first

by uzasadnić wam

why economically they've come to this belief.

ekonomiczne podstawy ich przekonań.

First of all, it's China's economic performance

Po pierwsze, to działanie chińskiej gospodarki

over the past 30 years.

w ostatnich 30 latach.

She's been able to produce record economic growth

Odnotowano rekordowy wzrost ekonomiczny,

and meaningfully move many people out of poverty,

a wielu ludzi wyszło z biedy.

specifically putting a meaningful dent in poverty

Ubóstwo znacząco spadło,

by moving over 300 million people

bo dzięki rozwojowi 300 milionów ludzi

out of indigence.

wyszło z biedy.

It's not just in economics,

Nie chodzi tylko o ekonomię,

but it's also in terms of living standards.

ale i o standard życia.

We see that in China, 28 percent of people

Widzimy, że 28% Chińczyków

had secondary school access.

miało dostęp do szkół średnich.

Today, it's closer to 82 percent.

Dziś to prawie 82%.

So in its totality, economic improvement

Patrząc całościowo, poprawa gospodarcza

has been quite significant.

była dość znacząca.

Second, China has been able

Po drugie, Chinom udało się

to meaningfully improve its income inequality

znacząco zmniejszyć nierówności w rozkładzie dochodów,

without changing the political construct.

bez zmiany ustroju politycznego.

Today, the United States and China

Obecnie, Chiny i Stany Zjednoczone

are the two leading economies in the world.

to największe gospodarki świata.

They have vastly different political systems

Mają kompletnie różne

and different economic systems,

systemy polityczne i gospodarcze,

one with private capitalism,

jeden z prywatnym kapitalizmem,

another one broadly with state capitalism.

a drugi z szeroko zakrojonym kapitalizmem państwowym.

However, these two countries

Pomimo to, oba kraje

have the identical GINI Coefficient,

mają taki sam spółczynnik Giniego,

which is a measure of income equality.

który mierzy równomierność rozkładu dochodów.

Perhaps what is more disturbing

Martwić może fakt,

is that China's income equality

że ostatnio w Chinach

has been improving in recent times,

dochody stawały się bardziej wyrównane,

whereas that of the United States

zaś w USA

has been declining.

ten wskaźnik malał.

Thirdly, people in the emerging markets

Po trzecie, ludzie w krajach rozwijających się

look at China's amazing and legendary

patrzą na niesamowity i legendarny

infrastructure rollout.

rozwój infrastruktury w Chinach.

This is not just about China

Nie chodzi tylko

building roads and ports and railways

o budowę dróg, portów i kolei

in her own country --

w samych Chinach.

she's been able to build 85,000 kilometers

Udało się im zbudować

of road network in China

sieć dróg o długości 85 tys. km,

and surpass that of the United States --

i prześcignąć USA.

but even if you look to places like Africa,

Spójrzmy na przykład na Afrykę.

China has been able to help tar the distance

Chiny pomogły w asfaltowaniu dróg

of Cape Town to Cairo,

od Kapsztadu do Kairu,

which is 9,000 miles,

czyli 9 tys. mil,

or three times the distance of New York to California.

czyli trzykrotną odległość z Nowego Jorku do Kalifornii.

Now this is something that people can see and point to.

Oto coś, co ludzie zauważają.

Perhaps it's no surprise

Nie jest niespodzianką,

that in a 2007 Pew survey, when surveyed,

że w badaniu Pew w 2007

Africans in 10 countries said

Afrykańczycy ankietowani w 10 krajach

they thought that the Chinese were doing

uznali, że Chińczycy

amazing things to improve their livelihoods

robię niesamowite rzeczy,

by wide margins, by as much as 98 percent.

znacząco, bo nawet o 98%, poprawiając ich warunki życia.

Finally, China is also providing innovative solutions

Chiny dostarczają też innowacyjnych rozwiązań

to age-old social problems that the world faces.

dla starych jak świat problemów społecznych.

If you travel to Mogadishu, Mexico City or Mumbai,

Jeśli pojedziecie do Mogadiszu, Meksyku czy Mumbaju,

you find that dilapidated infrastructure and logistics

przekonacie się, że opłakany stan infrastruktury i logistyki

continue to be a stumbling block

wciąż stanowią przeszkodę

to the delivery of medicine and healthcare

dla zapewnienia leków i opieki medycznej

in the rural areas.

na wsi.

However, through a network of state-owned enterprises,

Jednak, przez sieć państwowych przedsiębiorstw,

the Chinese have been able to go into these rural areas,

Chińczycy dotarli do tych obszarów,

using their companies

i przy użyciu własnych firm

to help deliver on these healthcare solutions.

rozwiązali problemy opieki medycznej.

Ladies and gentlemen, it's no surprise

Nic dziwnego, że o tym co robią Chiny

that around the world, people are pointing at what China is doing and saying,

ludzie na całym świecie mówią:

"I like that. I want that.

"Podoba mi się to.

I want to be able to do what China's doing.

Chcę robić to, co oni.

That is the system that seems to work."

Ten system działa".

I'm here to also tell you

Jestem tu, by powiedzieć,

that there are lots of shifts occurring

że w związku z tym, co robią Chiny,

around what China is doing

zachodzi wiele zmian

in the democratic stance.

w postawie wobec demokracji.

In particular, there is growing doubt

Zwątpienie zwłaszcza narasta

among people in the emerging markets,

wśród ludzi w krajach rozwijających się,

when people now believe that democracy

gdzie uważa się,

is no longer to be viewed

że demokracji nie należy uważać

as a prerequisite for economic growth.

za konieczną dla rozwoju gospodarczego.

In fact, countries like Taiwan, Singapore, Chile,

Kraje, takie jak Tajwan, Singapur, czy Chile,

not just China, have shown that actually,

nie tylko Chiny, pokazały

it's economic growth that is a prerequisite

że naprawdę to wzrost gospodarczy

for democracy.

warunkuje demokrację.

In a recent study, the evidence has shown

Niedawne badanie wykazało,

that income is the greatest determinant

że wysokość dochodów najsilniej wpływa

of how long a democracy can last.

na trwałość demokracji.

The study found that if your per capita income

Wyniki pokazały, że jeśli dochód na osobę

is about 1,000 dollars a year,

wynosi około 1000 $ rocznie,

your democracy will last about eight and a half years.

to demokracja przetrwa około 8,5 roku.

If your per capita income is between

Jeśli dochód na głowę wynosi

2,000 and 4,000 dollars per year,

od 2 do 4 tys. rocznie,

then you're likely to only get 33 years of democracy.

demokracja może przetrwać około 33 lata.

And only if your per capita income

Dopiero przy rocznym dochodzie

is above 6,000 dollars a year

ponad 6 tysięcy,

will you have democracy come hell or high water.

demokracja będzie naprawdę stabilna.

What this is telling us

Stąd wniosek,

is that we need to first establish a middle class

że najpierw trzeba stworzyć klasę średnią,

that is able to hold the government accountable.

która powierzy rządowi odpowiedzialność państwową.

But perhaps it's also telling us

Lecz może to też oznaczać,

that we should be worried about going

że powinniśmy zastanowić się

around the world and shoehorning democracy,

nad słusznością narzucania demokracji całemu światu,

because ultimately we run the risk

bo w ten sposób ryzykujemy

of ending up with illiberal democracies,

stworzenie demokracji nieliberalnych,

democracies that in some sense

a te mogą okazać się gorsze

could be worse than the authoritarian governments

niż autorytarne rządy,

that they seek to replace.

które chcą zastąpić.

The evidence around illiberal democracies

Fakty dotyczące demokracji nieliberalnych

is quite depressing.

są dość przygnębiające.

Freedom House finds that although 50 percent

Według Freedom House,

of the world's countries today are democratic,

mimo, że połowa państw na świecie to demokracje,

70 percent of those countries are illiberal

70% z nich jest nieliberalnych,

in the sense that people don't have free speech

to znaczy, że ludzie nie mają

or freedom of movement.

wolności słowa ani swobody przemieszczania się.

But also, we're finding from Freedom House

Z badania Freedom House,

in a study that they published last year

opublikowanego w ubiegłym roku

that freedom has been on the decline

dowiadujemy się też,

every year for the past seven years.

że w ciągu ostatnich 7 lat zakres wolności stale się zmniejszał.

What this says

Dla ludzi takich jak ja,

is that for people like me

zainteresowanych liberalną demokracją,

who care about liberal democracy,

oznacza to,

is we've got to find a more sustainable way

że musimy znaleźć pewniejszy sposób

of ensuring that we have a sustainable form

zapewnienia stabilnej,

of democracy in a liberal way,

lecz liberalnej formy demokracji,

and that has its roots in economics.

a to ma korzenie w ekonomii.

But it also says that as China moves

Oznacza to również,

toward being the largest economy in the world,

że ponieważ Chiny zmierzają w kierunku

something that is expected to happen

zostania największą światową gospodarką,

by experts in 2016,

co według ekspertów nastąpi w 2016 roku,

that this schism between the political

ta podział między politycznymi i gospodarczymi

and economic ideologies of the West and the rest

ideologiami Zachodu i reszty świata

is likely to widen.

tylko się powiększy.

What might that world look like?

Co może wydarzyć się na świecie?

Well, the world could look like

Może się okazać,

more state involvement and state capitalism;

że mamy więcej państwowego interwencjonizmu i kapitalizmu,

greater protectionisms of nation-states;

większy protekcjonizm państwowy,

but also, as I just pointed out a moment ago,

ale też, jak wspomniałam,

ever-declining political rights

coraz słabsze prawa polityczne

and individual rights.

i osobiste.

The question that is left for us in general

Pytanie brzmi,

is, what then should the West be doing?

co powinien robić Zachód?

And I suggest that they have two options.

Moim zdaniem, są dwie możliwości.

The West can either compete or cooperate.

Można konkurować albo współpracować.

If the West chooses to compete with the Chinese model,

Jeśli Zachód zdecyduje się konkurować z modelem chińskim,

and in effect go around the world

a w rezultacie

and continue to try and push an agenda

nadal forsować na świecie

of private capitalism and liberal democracy,

idee prywatnego kapitalizmu i liberalnej demokracji,

this is basically going against headwinds,

będzie to droga pod wiatr.

but it also would be a natural stance

Byłaby to jednak

for the West to take

naturalna postawa dla Zachodu,

because in many ways it is the antithesis

który po wieloma względami jest antytezą

of the Chinese model

modelu chińskiego,

of de-prioritizing democracy, and state capitalism.

deprecjonującego demokrację i prywatny kapitalizm.

Now the fact of the matter is,

Prawdą jest,

if the West decides to compete,

że jeśli Zachód zdecyduje się na walkę,

it will create a wider schism.

pogłębi podziały.

The other option is for the West to cooperate,

Drugą możliwością jest współpraca,

and by cooperating I mean

przez którą rozumiem

giving the emerging market countries the flexibility

umożliwienie krajom rozwijającym się

to figure out in an organic way

samodzielnego stwierdzenia,

what political and economic system

jaki system polityczny i ekonomiczny

works best for them.

jest dla nich najlepszy.

Now I'm sure some of you in the room

Na pewno niektórzy pomyślą,

will be thinking, well, this is like ceding to China,

że to oddanie pola Chinom,

and this is a way, in other words,

innymi słowy,

for the West to take a back seat.

że Zachód odsunie się na dalszy plan.

But I put it to you

Ale ja twierdzę,

that if the United States and European countries

że jeśli USA i kraje europejskie

want to remain globally influential,

chcą zachować światowe wpływy,

they may have to consider cooperating

to będą musiały wziąć pod uwagę

in the short term in order to compete,

chwilową współpracę, żeby móc konkurować.

and by that, they might have to focus

Będą musiały bardziej się skupić

more aggressively on economic outcomes

na gospodarce,

to help create the middle class

by pomóc tworzyć klasę średnią,

and therefore be able to hold government accountable

a tym samym, odpowiedzialny rząd,

and create the democracies that we really want.

i stworzyć demokrację, jakiej chcemy.

The fact of the matter is that

Prawdą jest,

instead of going around the world

że zamiast atakować inne kraje

and haranguing countries for engaging with China,

za kontakty z Chinami,

the West should be encouraging its own businesses

Zachód powinien zachęcać własne przedsiębiorstwa

to trade and invest in these regions.

do robienia interesów i inwestowania w tych rejonach.

Instead of criticizing China for bad behavior,

Zamiast krytykować Chiny za złe praktyki,

the West should be showing how it is

Zachód powinien pokazywać

that their own system of politics and economics

dlaczego ich system polityczny i ekonomiczny

is the superior one.

jest lepszy.

And instead of shoehorning democracy

I zamiast na siłę

around the world,

wciskać światu demokrację,

perhaps the West should take a leaf

być może Zachód powinien

out of its own history book

spojrzeć na swoją historię,

and remember that it takes a lot of patience

i przypomnieć sobie,

in order to develop the models

że rozwój obecnych modeli i systemów

and the systems that you have today.

wymagał wiele cierpliwości.

Indeed, the Supreme Court Justice Stephen Breyer

Sędzia Sądu Najwyższego Stephen Breyer

reminds us that it took the United States

przypomina nam, że w Stanach

nearly 170 years

minęło prawie 170 lat

from the time that the Constitution was written

między napisaniem Konstytucji

for there to be equal rights in the United States.

i rzeczywistym wprowadzeniem równych praw.

Some people would argue that today

Niektórzy powiedzą,

there is still no equal rights.

że dzisiaj nadal nie ma równych praw.

In fact, there are groups who would argue

Są grupy społeczne,

that they still do not have equal rights under the law.

które powiedzą, że nie są równe wobec prawa.

At its very best,

Model zachodni w najlepszym wydaniu

the Western model speaks for itself.

mówi sam za siebie.

It's the model that put food on the table.

To on zapewnia jedzenie na stołach.

It's the refrigerators.

Stworzył lodówki.

It put a man on the moon.

Wysłał człowieka na Księżyc.

But the fact of the matter is,

Jednakże,

although people back in the day

podczas gdy kiedyś

used to point at the Western countries and say,

ludzie wskazując kraje zachodnie, mówili:

"I want that, I like that,"

"Tego chcę, to mi się podoba".

there's now a new person in town

Teraz pojawił się nowy gracz,

in the form of a country, China.

Chiny.

Today, generations are looking at China

Dzisiaj, całe pokolenia patrzą na nie i mówią:

and saying, "China can produce infrastructure,

"Chiny potrafią budować infrastrukturę,

China can produce economic growth,

tworzyć wzrost gospodarczy,

and we like that."

i to nam się podoba".

Because ultimately, the question before us,

W końcu pytanie,

and the question before

dla nas

seven billion people on the planet

i siedmiu miliardów ludzi na świecie brzmi,

is, how can we create prosperity?

jak możemy tworzyć dobrobyt?

People who care and will pivot towards the model

Ludzie, którym na tym zależy,

of politics and economics

będą w sposób racjonalny

in a very rational way,

wybierać polityczno-gospodarczy model,

to those models that will ensure

który zapewni im

that they can have better living standards

lepsze warunki życia

in the shortest period of time.

w najkrótszym czasie.

As you leave here today,

Zanim stąd wyjdziecie,

I would like to leave you

chciałabym pozostawić wam

with a very personal message,

bardzo osobiste przesłanie,

which is what it is that I believe

w kwestii tego,

we should be doing as individuals,

co każdy z nas powinien robić.

and this is really about being open-minded,

Mam na myśli otwartość umysłu.

open-minded to the fact that our hopes and dreams

Nasze nadzieje i marzenia

of creating prosperity for people around the world,

na stworzenie dobrobytu na całym świecie,

creating and meaningfully putting a dent in poverty

i wyciągnięcie z biedy

for hundreds of millions of people,

setek milionów ludzi,

has to be based in being open-minded,

muszą opierać się na otwartości,

because these systems have good things

ponieważ systemy mają

and they have bad things.

dobre i złe strony.

Just to illustrate,

Dla przykładu

I went into my annals of myself.

opowiem jak oglądałam swoje albumy.

That's a picture of me.

To moje zdjęcie.

Awww. (Laughter)

Ooooo. (Śmiech)

I was born and raised in Zambia in 1969.

Urodziłam się w Zambii w 1969 roku.

At the time of my birth,

W tych czasach

blacks were not issued birth certificates,

czarni nie dostawali aktów urodzenia.

and that law only changed in 1973.

Prawo zmieniło się dopiero w 1973.

This is an affidavit from the Zambian government.

Oto oświadczenie zambijskiego rządu.

I bring this to you to tell you that in 40 years,

Pokazuję to, żebyście zobaczyli, że w ciągu 40 lat

I've gone from not being recognized as a human being

przeszłam drogę od narodzin, kiedy nie byłam uznawana za człowieka,

to standing in front of the illustrious TED crowd today

do dzisiejszego wystąpienia przed słynną widownią TED,

to talk to you about my views.

i przekazywania moich poglądów.

In this vein, we can increase economic growth.

Podobnie możemy zwiększyć wzrost gospodarczy.

We can meaningfully put a dent in poverty.

Możemy znacząco zmniejszyć ubóstwo.

But also, it's going to require

Lecz będzie to wymagało

that we look at our assumptions,

przyjrzenia się naszym założeniom

assumptions and strictures that we've grown up with

i strukturom, na których zostaliśmy wychowani,

around democracy, around private capitalism,

a które dotyczą demokracji, prywatnego kapitalizmu,

around what creates economic growth

tego, co tworzy wzrost gospodarczy,

and reduces poverty and creates freedoms.

zmniejsza ubóstwo i daje wolność.

We might have to tear those books up

Być może będziemy musieli podrzeć nasze książki,

and start to look at other options

i zacząć szukać innych opcji,

and be open-minded to seek the truth.

i z otwartym umysłem szukać prawdy.

Ultimately, it's about transforming the world

W sumie chodzi o zmienianie świata

and making it a better place.

na lepsze.

Thank you very much.

Dziękuję bardzo.

(Applause)

(Oklaski)