Your fingerprints reveal more than you think | Simona Francese

Çeviri: Cihan Ekmekçi Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

Do you ever stop and think, during a romantic dinner,

Romantik bir akşam yemeğinde hiç şöyle düşündüğünüz oldu mu

"I've just left my fingerprints all over my wine glass."

''Parmak izim şarap bardağının her bir yanında.''

(Laughter)

(Gülme sesleri)

Or do you ever worry, when you visit a friend,

Peki ya bir arkadaşınızın evine gittiğinizde

about leaving a little piece of you behind on every surface that you touch?

dokunduğunuz her yüzeyde bir parçanızı bıraktığınızı hissediyor musunuz?

And even this evening,

Hatta bu akşam

have you paid any attention to sit without touching anything?

hiçbir şeye dokunmadan oturmaya dikkat ettiniz mi?

Well, you're not alone.

Yalnız değilsiniz.

Thankfully, criminals underestimate the power of fingerprints, too.

Neyse ki suçlular da parmak izinin gücünü hafife alıyor.

And I'm not just talking about the twisted parting of lines

Parmak izimizi eşsiz kılan

that make our fingerprint unique.

çizgilerin o bükümlü ayrımlarından bahsetmiyorum.

I'm talking about an entire world of information

Küçük ve genellikle görülebilir bir yerde saklı

hiding in a small, often invisible thing.

tam bir bilgi deposundan bahsediyorum.

In fact, fingerprints are made up of molecules

Gerçek şu ki parmak izleri

üç sınıfa ayrılan moleküllerden oluşur:

that belong to three classes:

sweat molecules that we all produce in very different amounts ...

Herkesin farklı miktarlarda ürettiği ter molekülleri.

molecules that we introduce into our body and then we sweat out

Vücudumuza gelen ve sonra terle attığımız moleküller

and molecules that we may contaminate our fingertips with

ve kan, boya, yağ gibi maddelerin yanı sıra

when we come across substances like blood, paint, grease,

görünmez maddelerle de uğraştığımız zaman

but also invisible substances.

parmak uçlarımıza bulaşan moleküller.

And molecules are the storytellers of who we are

Bu moleküller kim olduğumuzu anlatıyorlar

and what we've been up to.

ve neler yaptığımızı.

We just need to have the right technology to make them talk.

Tek gereken, onları konuşturacak teknolojiye sahip olmak.

So let me take you on a journey of unthinkable capabilities.

Sizi hayal dahi edemeyeceğiniz bir yolculuğa çıkarmak istiyorum.

Katie has been raped

Katie tecavüze uğradı

and her lifeless body has been found in the woods three days later,

ve cansız bedeni, kaybolmasının ardından üç gün sonra

after her disappearance.

ormanlık alanda bulundu.

The police is targeting three suspects,

Polis üç şüpheli üzerinde duruyor,

having narrowed down the search from over 20 men

o gün civarda görülen 20 erkek arasından

who had been seen in that area on the same day.

soruşturmayı üç kişiye indirgemeyi başardılar.

The only piece of evidence

Eldeki tek kanıt,

is two very faint, overlapping fingerprints

Katie'nin boğazına sarılı bulunan bantın üzerindeki

on the tape that was found wrapped around Katie's neck.

birbirine geçmiş iki soluk parmak izi.

Often, faint and overlapping fingerprints cannot help the police

Genellikle soluk ve birbirine geçmiş parmak izlerinin

to make an identification.

kimlik saptamada pek faydası olmaz.

And until recently, this might have been the end of the road,

Kısa bir süre öncesine dek bu bizim için yolun sonu olabilirdi

but this is where we can make the difference.

ama artık fark yaratacak bir noktadayız.

The tape is sent to our labs,

Bu bant laboratuvarlarımıza gönderildi,

where we're asked to use our cutting-edge technology

soruşturmaya yardım etmek için

bizden son teknolojiyle çalışmamız istendi.

to help with the investigation.

And here, we use an existing form

Ekranda gördüğünüz şu an mevcut olan

of mass spectrometry imaging technology

kütlesel spektrometrik görselleme teknolojisi;

that we have further developed and adapted

bunu daha da geliiştirerek

specifically for the molecular and imaging analysis of fingerprints.

parmak izlerinin moleküler ve görsel analizi için uyarladık.

In essence, we fire a UV laser at the print,

Pratikte, parmak izine UV lazer ışığı tutuyoruz

and we cause the desorption of the molecules from the print,

ve parmak izinden moleküllerin ayrılmasını sağlıyoruz,

ready to be captured by the mass spectrometer.

böylece kütlesel spektrometre onları yakalayabiliyor.

Mass spectrometry measures the weight of the molecules --

Kütlesel spektrometri tekniği moleküllerin ağırlığını ölçüyor,

or as we say, the mass --

diğer bir deyişle kütlesini.

and those numbers that you see there, they indicate that mass.

Burada gördüğünüz rakamlar o kütleyi temsil ediyor.

But more crucially,

Daha da önemlisi,

they indicate who those molecules are --

bu moleküllerin ne olduğunu söylüyorlar,

whether I'm seeing paracetamol

gördüğüm şey parasetamol mü

or something more sinister, forensically speaking.

yoksa adli tıp açısından daha sinsice bir madde mi?

We applied this technology to the evidence that we have

Sahip olduğumuz delil üzerinde bu teknolojiyi uyguladık

and we found the presence of condom lubricants.

ve kondom kayganlaştırıcısı bulduk.

In fact, we've developed protocols that enable us to even suggest

Hatta hangi marka kondom kullanıldığına işaret eden

what brand of condom might have been used.

bir takım protokol de geliştirdik.

So we pass this information to the police,

Bu bilgiyi polise ilettik,

who, meanwhile, have obtained a search warrant

polis de bu esnada bir arama izni edindi

and they found the same brand of condom in Dalton's premises.

ve Dalton'ın evinde aynı marka kondom buldu.

And with Dalton and Thomson also having records for sexual assaults,

Dalton ve Thomson'ın cinsel taciz adli sicilleri vardı,

then it is Chapman that may become the less likely suspect.

bu yüzden de Chapman en az muhtemel şüpheli oldu.

But is this information enough to make an arrest?

Peki bu bilgi tutuklama için yeterli mi?

Of course not,

Tabii ki hayır,

and we are asked to delve deeper with our investigation.

bizden de soruşturmada daha derine inmemiz istendi.

So we found out, also, the presence of other two very interesting molecules.

Biz de iki çok ilginç maddenin varlığını daha tespit ettik.

One is an antidepressant,

Biri antidepresant,

and one is a very special molecule.

diğeri de çok özel bir molekül.

It only forms in your body

Yalnızca alkol ve kokaini aynı anda kullanırsanız

if you drink alcohol and consume cocaine at the same time.

vücudunuzun ürettiği bir madde.

And alcohol is known to potentiate the effects of cocaine,

Alkolün kokainin etkilerini arttırdığını biliyoruz,

so here, we now have a hint on the state of mind

böylelikle suçlunun suçu işlediği esnada

of the individual whilst perpetrating the crime.

nasıl bir kafa yapısında olduğu ipucunu edindik.

We passed this information to the police,

Bu bilgiyi polise ilettik,

and they found out that, actually, Thomson is a drug addict,

onlar da Thomson'ın uyuşturucu bağımlısı olduğunu buldu,

and he also has a medical record for psychotic episodes,

ayrıca psikoz nöbetleri geçirdiğine dair tıbbi kaydı da varmış,

for which presumably the antidepressant was prescribed.

antidepresanın yazılma sebebi de buymuş.

So now Thomson becomes the more likely suspect.

Böylece Thomson en muhtemel şüpheli oldu.

But the reality is that I still don't know where these molecules are coming from,

Ancak gerçekte ben hâlâ bu moleküllerin nereden geldiğini bilmiyorum,

from which fingerprint,

hangi parmak izinden geldiğini

and who those two fingerprints belong to.

ve o iki parmak izinin kime ait olduğunu.

Fear not.

Endişelenmeyin.

Mass spectrometry imaging can help us further.

Kütlesel spektrometri görselleme bizi daha ileriye götürüyor.

In fact, the technology is so powerful

Bu teknoloji aslında öyle güçlü ki

that we can see where these molecules are on a fingerprint.

bu molekülleri parmak izi üzerinde görebiliyoruz.

Like you see in this video,

Tıpkı bu videoda gördüğünüz gibi,

every single one of those peaks corresponds to a mass,

her en üst düzey bir küyleye tekabül ediyor,

every mass to a molecule,

her kütle de bir moleküle,

and we can interrogate the software, by selecting each of those molecules,

böylece bu moleküllerin her birini seçerek yazılımda soruşturma yapabiliyor,

as to where they are present on a fingermark.

parmak izinin neresinde olduğuna bakabiliyoruz.

And some images are not very revealing,

Bazı görseller pek bilgi vermiyor,

some are better,

bazıları daha iyi,

some are really good.

bazıları da gerçekten harika.

And we can create multiple images of the same mark --

Aynı parmak izinden birden fazla görsel çıkarabiliyoruz:

in theory, hundreds of images of the same fingerprint --

teoride aynı izden yüzlerce görsel,

for as many of the molecules that we have detected.

yani tespit ettiğimiz moleküllerin sayısı kadar.

So step one ...

O hâlde birinci aşama,

for overlapping fingerprints, chances are,

birbirine geçen parmak izleri için,

especially if they come from different individuals,

özellikle farklı kişilere ait olduğu durumlarda,

that the molecular composition is not identical,

moleküler bileşenlerin aynı olmaması çok muhtemel.

so let's ask the software to visualize those unique molecules

O zaman yazılımdan parmak izinin birinde var olan

just present in one fingermark and not in the other one.

ama diğerinde olmayan molekülleri aramasını isteyebiliyoruz.

By doing so,

Bunu yaparak

that's how we can separate the two ridge patterns.

iki çıkıntı modelini birbirinden ayırabiliyoruz.

And this is really important

Bu oldukça önemli bir nokta

because the police now are able to identify one of the two fingerprints,

çünkü artık polis iki parmak izinden birini tespit edebiliyor,

which actually corresponds to Katie.

o iz de Katie'ye ait.

And they've been able to say so

Bu bilgiye ulaşabildiler

because they've compared the two separate images

çünkü iki ayrı görseli,

with one taken posthumously from Katie.

Katie'nin cansız bedeninden alınan parmak iziyle karşılaştırdılar.

So now, we can concentrate on one fingerprint only --

O hâlde şimdi sadece bir parmak izine odaklanabiliriz:

that of the killer's.

katilin parmak izine.

So then, step two ...

O zaman ikinci aşama:

where are these three molecules that I've seen?

Gördüğüm bu üç molekül nerede?

Well, let's interrogate the software -- show me where they are.

Yazılımda sorgulama yapalım, nerede olduklarını göstersin.

And by doing this,

Bu sorgulamayı yaparak

only portions of the image of the killer's fingerprint show up.

katilin parmak izi görselinin bazı kısımlarını görüyoruz.

In other words,

Başka bir deyişle,

those substances are only present in the killer's print.

bu maddeler sadece katilin parmak izinde var.

So now our molecular findings start matching very nicely

Yani moleküler bulgularımız,

Thomson'ın polis raporlarıyla bire bir eşleşmeye başladı,

the police intelligence about Thomson,

should that fingerprint belong to him.

tabii parmak izi ona aitse.

But the reality is that that print is still not good enough

Ancak söz konusu parmak izi,

kimlik tespiti yapmak için yeterince iyi değildi.

to make an identification.

Step three:

Üçüncü aşama:

since we can generate hundreds of images of the same fingerprint,

madem aynı parmak izinden yüzlerce görsel çıkarabiliyoruz,

why don't we superimpose them,

o zaman onları üst üste koyalım,

and by doing so,

bunu yaptığımız zaman,

try to improve the rich pattern of continuity and clarity?

istikrarlı ve aşikar bir şablon elde etmez miyiz?

That's the result.

İşte sonuç bu.

Striking.

Çarpıcı.

We now have a very clear image of the fingerprint

Artık çok bariz bir parmak izi görselimiz var

and the police can run it through the database.

ve polis de bunu veritabanında sorgulatabilir.

The match comes out to Thomson.

Parmak izi Thomson'a ait çıkıyor.

Thomson is our killer.

Katil Thomson.

(Applause)

(Alkışlar)

Katie, the suspects and the circumstances of the crime aren't real,

Ne Katie, ne şüpheliler, ne de suçun koşulları gerçekti,

but the story contains elements

ancak bu hikâyedeki tüm etkenler

of the real police casework we've been confronted with,

bizim karşılaştığımız polis soruşturmalarından alıntı

and is a composite of the intelligence that we can provide --

ve ortaya çıkarabileceğimiz bilgi bileşenleri.

that we have been able to provide the police.

Nitekim polise de bu bilgileri sağlamaktayız.

And I'm really, really thrilled that after nine years of intense research,

2017 itibariyle dokuz yıllık yoğun araştırmanın ardından

as of 2017,

şunu söylemekten çok mutluyum:

we are able to contribute to police investigations.

artık polis soruşturmalarına katkı sağlayabiliyoruz.

Mine is no longer a dream;

Benimki artık bir hayal değil;

it's a goal.

bir amaç.

We're going to do this wider and wider,

Bunu çok daha fazla genişleteceğiz,

bigger and bigger,

çok daha büyük olacak

and we're going to know more about the suspect,

ve şüpheli hakkında çok daha fazla şey öğreneceğiz,

and we're going to build an identikit.

hatta bir kimlik kiti yapacağız.

I believe this is also a new era for criminal profiling.

Öyle düşünüyorum ki suçlu profillemede yeni bir çığır açtık.

The work of the criminologist

Krimonologların işleri

draws on the expert recognition of behavioral patterns

belli bir tipe ait ve daha önce gözlemlenmiş

that have been observed before to belong to a certain type,

davranışsal hareketlerin izlenmesine dayalı,

to a certain profile.

belli bir profile ait.

As opposed to this expert but subjective evaluation,

Bu uzman ama öznel değerlendirmeye karşı,

we're trying to do the same thing,

aynı şeyi yapmaya çalışıyoruz

but from the molecular makeup of the fingerprint,

ama parmak izi üzerindeki moleküler bileşenleri kullanarak

and the two can work together.

ve bu ikisi birlikte çalışabilir.

I did say that molecules are storytellers,

Moleküllerin çok şey anlattığını söylemiştim,

so information on your health,

sağlığınız hakkında bilgi,

your actions, your lifestyle, your routines,

hareket, yaşam biçimi, rutinleriniz,

they're all there,

hepsi orada,

accessible in a fingerprint.

bir parmak iziyle erişilebiliyor.

And molecules are the storytellers of our secrets

Moleküller sırlarımızı anlatıyor,

in just a touch.

sadece bir dokunuşla.

Thank you.

Teşekkürler.

(Audience) Wow.

(İzleyici) Vay canına.

(Applause)

(Alkışlar)