Your fingerprints reveal more than you think | Simona Francese

Translator: Valerie Phan Reviewer: Quyen Phan

Có bao giờ bạn dừng lại và nghĩ, trong suốt một buổi ăn tối lãng mạn,

“Mình vừa để lại dấu vân tay trên khắp ly rượu của mình.”

Do you ever stop and think, during a romantic dinner,

(Tiếng cười)

Hay khi đi thăm một người bạn, có bao giờ bạn lo lắng rằng

mình sẽ để lại một chút dấu vết trên mọi bề mặt đã từng chạm qua?

"I've just left my fingerprints all over my wine glass."

(Laughter)

Or do you ever worry, when you visit a friend,

Và ngay trong buổi tối này,

bạn có để tâm đến việc ngồi đây mà không hề chạm vào bất kỳ thứ gì không?

about leaving a little piece of you behind on every surface that you touch?

Thực ra, bạn không một mình đâu.

Thật may mắn là, tội phạm cũng đánh giá thấp quyền lực của dấu vân tay.

And even this evening,

have you paid any attention to sit without touching anything?

Và tôi không chỉ đang nói về những đường chia cắt lắt léo

Well, you're not alone.

Thankfully, criminals underestimate the power of fingerprints, too.

khiến cho vân tay của chúng ta độc nhất.

Mà tôi đang nói về cả một thế giới thông tin

And I'm not just talking about the twisted parting of lines

ẩn giấu trong thứ bé nhỏ, và thường là vô hình ấy.

that make our fingerprint unique.

I'm talking about an entire world of information

Thực tế là, các dấu vân tay được tạo nên bởi các phân tử

thuộc ba lớp:

hiding in a small, often invisible thing.

Các phân tử mồ hôi mà chúng ta tiết ra với lượng rất khác nhau,

In fact, fingerprints are made up of molecules

phân tử mà chúng ta mang vào trong cơ thể và sau đó chảy theo mồ hôi ra

that belong to three classes:

sweat molecules that we all produce in very different amounts ...

và phân tử mà có thể vấy bẩn nơi đầu ngón tay

khi ta tình cờ đụng trúng các chất như máu, màu vẽ, mỡ,

molecules that we introduce into our body and then we sweat out

và cả các chất không thấy bằng mắt thường.

and molecules that we may contaminate our fingertips with

Các phân tử sẽ cho ta biết chúng ta là ai,

when we come across substances like blood, paint, grease,

chúng ta đã và đang làm những gì.

but also invisible substances.

Cái ta cần chỉ là một công nghệ chính xác để nói lên điều đó.

And molecules are the storytellers of who we are

Vậy hãy để tôi đưa bạn đến với hành trình của những khả năng không tưởng nhé.

and what we've been up to.

We just need to have the right technology to make them talk.

So let me take you on a journey of unthinkable capabilities.

Katie đã bị hiếp dâm

và cái xác vô hồn của cô đã được tìm thấy trong rừng 3 ngày sau đó,

sau khi cô ấy biến mất.

Katie has been raped

Cảnh sát đang nhắm đến 3 nghi phạm,

and her lifeless body has been found in the woods three days later,

sau khi thu hẹp phạm vi của cuộc tìm kiếm từ hơn 20 người đàn ông

after her disappearance.

đã được nhìn thấy ở khu vực đó trong cùng ngày.

The police is targeting three suspects,

Mảnh ghép của chứng cứ cuối cùng

having narrowed down the search from over 20 men

là 2 dấu vân tay rất mờ, chồng lên nhau

who had been seen in that area on the same day.

trên cuốn băng được tìm thấy đã quấn quanh cổ của Katie.

The only piece of evidence

is two very faint, overlapping fingerprints

Thông thường, dấu vân tay mờ và chồng chéo không thể giúp được cảnh sát

on the tape that was found wrapped around Katie's neck.

trong việc xác minh danh tính.

Và cho đến tận gần đây, điều này có lẽ đã là đường cùng rồi,

Often, faint and overlapping fingerprints cannot help the police

nhưng đây mới là nơi ta có thể tạo ra khác biệt.

to make an identification.

And until recently, this might have been the end of the road,

Cuốn băng đó được gửi đến phòng thí nghiệm của chúng tôi,

nơi mà chúng tôi được yêu cầu dùng công nghệ cắt cạnh

but this is where we can make the difference.

để giúp đỡ cho cuộc điều tra.

The tape is sent to our labs,

Ở đây, chúng tôi dùng một mẫu có sẵn

where we're asked to use our cutting-edge technology

của kỹ thuật hình ảnh khối phổ

to help with the investigation.

mà chúng tôi đã đẩy mạnh việc phát triển và lắp ráp,

And here, we use an existing form

đặc biệt là cho phân tử và phân tích hình ảnh của các dấu vân tay.

of mass spectrometry imaging technology

that we have further developed and adapted

Về bản chất, chúng tôi đốt tia la-ze UV vào bản in,

specifically for the molecular and imaging analysis of fingerprints.

sau đó tạo nên sự giải hấp nhiệt của các phân tử từ bản in,

In essence, we fire a UV laser at the print,

sẵn sàng để được chụp giữ lại bởi máy đo quang phổ.

and we cause the desorption of the molecules from the print,

Phương pháp khối phổ giúp đo lường khối lượng của các phân tử --

hay chúng ta có thể nói, một khối chất đống

ready to be captured by the mass spectrometer.

và những con số mà bạn thấy ở kia, chúng nói đến khối chất đó.

Mass spectrometry measures the weight of the molecules --

Nhưng quan trọng hơn hết,

or as we say, the mass --

chúng còn chỉ ra các phân tử đó là của ai

and those numbers that you see there, they indicate that mass.

dù tôi có thấy được thuốc giảm đau

But more crucially,

hay thứ gì đó mang điềm xấu hơn nữa, nhìn từ mặt khoa học pháp y.

they indicate who those molecules are --

Chúng tôi đã áp dụng công nghệ này với các bằng chứng sẵn có

whether I'm seeing paracetamol

và đã tìm được sự hiện diện của chất bôi trơn bao cao su.

or something more sinister, forensically speaking.

Thực tế là, chúng tôi vừa phát triển các giao thức cho phép đưa ra cả ý kiến

We applied this technology to the evidence that we have

and we found the presence of condom lubricants.

về hãng bao cao su nào có thể đã được dùng.

In fact, we've developed protocols that enable us to even suggest

Thế là chúng tôi đưa tin này cho công an,

những người mà, trong lúc đó, đã xin được lệnh khám xét,

what brand of condom might have been used.

và họ đã tìm thấy bao cao su cùng hãng trong tài sản pháp lý của Dalton.

So we pass this information to the police,

who, meanwhile, have obtained a search warrant

Và với việc Dalton và Thomson cũng từng có tiền án xâm hại tình dục,

and they found the same brand of condom in Dalton's premises.

vậy thì Chapman sẽ có thể trở thành nghi phạm ít có khả năng phạm tội nhất.

And with Dalton and Thomson also having records for sexual assaults,

Nhưng liệu thông tin này đã là đủ để tiến hành bắt giữ chưa?

then it is Chapman that may become the less likely suspect.

Đương nhiên là chưa,

và chúng tôi đã được yêu cầu đào sâu hơn việc điều tra.

Vì thế chúng tôi cũng tìm ra, sự có mặt của 2 phân tử rất thú vị khác nữa.

But is this information enough to make an arrest?

Of course not,

and we are asked to delve deeper with our investigation.

Một là thuốc chống trầm cảm,

cái còn lại là một phân tử rất đặc biệt.

So we found out, also, the presence of other two very interesting molecules.

Nó chỉ hình thành trong cơ thể của bạn,

nếu như bạn uống rượu và tiêu thụ thuốc phiện cùng một lúc.

One is an antidepressant,

and one is a very special molecule.

Và chất cồn của rượu được biết là làm tăng khả năng ảnh hưởng của thuốc phiện,

It only forms in your body

if you drink alcohol and consume cocaine at the same time.

vậy nên ở đây, trong tâm trí chúng ta hiện đã có 1 dấu hiệu nữa

And alcohol is known to potentiate the effects of cocaine,

của hung thủ trong khi hắn đang thực hiện tội ác.

so here, we now have a hint on the state of mind

Chúng tôi đã đưa lại thông tin này cho phía cảnh sát,

và họ đã tìm thấy rằng, thật ra, Thomson là 1 tên nghiện thuốc phiện,

of the individual whilst perpetrating the crime.

và hắn ta cũng có bệnh án rối loạn tâm thần,

We passed this information to the police,

and they found out that, actually, Thomson is a drug addict,

điều mà có thể đoán được bằng thuốc chống trầm cảm được kê đơn.

and he also has a medical record for psychotic episodes,

Vậy bây giờ thì Thomson trở thành nghi phạm có khả năng phạm tội hơn.

for which presumably the antidepressant was prescribed.

Nhưng mà thực tế là tôi vẫn không biết những phân tử đó đến từ đâu,

So now Thomson becomes the more likely suspect.

từ ngón tay nào,

và chủ sở hữu của hai vân tay đó là ai.

But the reality is that I still don't know where these molecules are coming from,

Đừng lo.

Hình ảnh khối phổ có thể giúp ta đi xa hơn nữa.

from which fingerprint,

and who those two fingerprints belong to.

Trên thực tế, công nghệ này quyền lực tới mức

mà chúng ta có thể thấy được những phân tử đó ở đâu trên 1 dấu vân tay.

Fear not.

Mass spectrometry imaging can help us further.

In fact, the technology is so powerful

Giống như bạn thấy trên video này,

từng đỉnh ở đây tương ứng với 1 mẫu khối,

that we can see where these molecules are on a fingerprint.

mỗi mẫu khối tương ứng với 1 phân tử,

Like you see in this video,

và chúng ta có thể tra được trên phần mềm, bằng cách chọn từng phân tử trong số đó,

every single one of those peaks corresponds to a mass,

như là nơi mà chúng hiện diện trên một dấu vân tay.

every mass to a molecule,

and we can interrogate the software, by selecting each of those molecules,

Và một số hình ảnh thì không mấy rõ ràng,

as to where they are present on a fingermark.

một số thì khá hơn,

một số thì thực sự tốt.

Và chúng ta có thể tạo ra vô số hình ảnh của cùng một dấu tay --

And some images are not very revealing,

some are better,

theo giả thuyết, hàng trăm hình ảnh của cùng một dấu vân tay --

some are really good.

And we can create multiple images of the same mark --

cho bấy nhiêu số phân tử mà chúng tôi đã khám phá ra.

in theory, hundreds of images of the same fingerprint --

Vậy thì bước 1 ...

đối với những dấu vân tay chồng chéo nhau, khả năng là,

for as many of the molecules that we have detected.

đặc biệt nếu chúng đến từ những cá nhân khác nhau,

So step one ...

cấu tạo của phân tử đó hợp thành không giống hệt nhau,

for overlapping fingerprints, chances are,

vậy thì hãy cùng yêu cầu phần mềm trực quan hóa những phân tử độc nhất mà

especially if they come from different individuals,

that the molecular composition is not identical,

chỉ hiện diện trong một ngón tay, chứ không phải ngón khác.

so let's ask the software to visualize those unique molecules

Bằng cách làm như vậy,

chính là chúng ta có thể chia tách hai mẫu đường vân tay.

just present in one fingermark and not in the other one.

Và điều này là vô cùng quan trọng,

By doing so,

bởi vì cảnh sát hiện giờ đã có khả năng nhận dạng 1 trong số 2 dấu vân tay đó,

that's how we can separate the two ridge patterns.

And this is really important

dấu mà thực ra tương ứng với Katie.

because the police now are able to identify one of the two fingerprints,

Và họ có thể nói được như vậy

là bởi họ đã so sánh hai hình ảnh chia tách kia

với một hình ảnh lấy từ Katie sau khi chết.

which actually corresponds to Katie.

Vậy bây giờ, chúng ta có thể tập trung vào chỉ một dấu vân tay --

And they've been able to say so

because they've compared the two separate images

with one taken posthumously from Katie.

của chính hung thủ.

Sau đó thì, bước hai ...

So now, we can concentrate on one fingerprint only --

tất cả ba phân tử mà tôi đã thấy đâu rồi?

Được rồi, hãy cùng tra trên phần mềm -- cho tôi thấy chúng ở đâu nào.

that of the killer's.

So then, step two ...

Và bằng cách làm điều này,

where are these three molecules that I've seen?

chỉ có phần hình ảnh của dấu vân tay tên sát nhân xuất hiện.

Well, let's interrogate the software -- show me where they are.

And by doing this,

Nói cách khác,

các chất này chỉ xuất hiện ở dấu tay của kẻ sát nhân.

only portions of the image of the killer's fingerprint show up.

Vậy hiện giờ kết quả nghiên cứu phân tử của chúng tôi bắt đầu kết nối lại

In other words,

those substances are only present in the killer's print.

một cách rất khớp với những gì công an có được từ Thomson,

giả định dấu vân tay đó thuộc về anh ta.

So now our molecular findings start matching very nicely

Nhưng thực tế là bản in đó vẫn chưa đủ

the police intelligence about Thomson,

để chứng thực danh tính.

should that fingerprint belong to him.

Bước ba:

bởi vì chúng ta đã có thể tạo ra cả trăm hình ảnh của cùng một dấu vân tay,

But the reality is that that print is still not good enough

to make an identification.

Step three:

tại sao ta không thử chồng chúng lên nhau,

since we can generate hundreds of images of the same fingerprint,

và khi làm như vậy,

liệu ta có thể liên tục cố gắng cải thiện các mẫu vân tay

nhằm đạt tính liên tục và rõ ràng?

why don't we superimpose them,

Đó chính là kết quả.

Quá ấn tượng.

and by doing so,

Bây giờ ta có 1 hình ảnh vô cùng rõ ràng của dấu vân tay này

try to improve the rich pattern of continuity and clarity?

và cảnh sát có thể tìm kiếm nó trong kho dữ kiện có sẵn.

That's the result.

Dấu vân tay trùng khớp với Thomson.

Striking.

We now have a very clear image of the fingerprint

Thomson chính là hung thủ.

(tiếng vỗ tay)

and the police can run it through the database.

The match comes out to Thomson.

Katie, các nghi phạm và tình huống của tội ác này không phải là thật,

Thomson is our killer.

(Applause)

nhưng câu chuyện vẫn chứa đựng các yếu tố

Katie, the suspects and the circumstances of the crime aren't real,

của nghiên cứu thực thụ từ cảnh sát mà chúng tôi đã phải đương đầu,

và là một phần của những thông tin mà chúng tôi có thể cung cấp --

but the story contains elements

mà chúng tôi đã có khả năng để cung cấp cho cảnh sát.

of the real police casework we've been confronted with,

Và tôi thật sự, thật sự rất vui khi mà sau 9 năm nghiên cứu đầy nhiệt huyết,

and is a composite of the intelligence that we can provide --

that we have been able to provide the police.

kể từ năm 2017,

chúng tôi đã có thể đóng góp cho các cuộc điều tra của cảnh sát.

And I'm really, really thrilled that after nine years of intense research,

Điều đó không còn là mơ nữa;

as of 2017,

mà là một mục tiêu.

we are able to contribute to police investigations.

Chúng ta sẽ làm điều này rộng rãi hơn nữa,

to lớn hơn nữa,

Mine is no longer a dream;

và ta sẽ biết nhiều hơn về kẻ tình nghi,

it's a goal.

và ta sẽ dựng được cả một bộ hình nhận dạng.

We're going to do this wider and wider,

Tôi tin đây cũng chính là kỷ nguyên mới cho việc lập hồ sơ tội phạm.

bigger and bigger,

and we're going to know more about the suspect,

Việc của nhà tội phạm học

and we're going to build an identikit.

chủ yếu tập trung vào sự nhận dạng về chuyên môn của các mẫu thiết kế hành vi

I believe this is also a new era for criminal profiling.

mà đã được quan sát từ trước để phân vào một loại nhất định,

The work of the criminologist

đến một hồ sơ cá nhân đích xác.

draws on the expert recognition of behavioral patterns

Đối ngược với sự đánh giá chuyên môn nhưng chủ quan này,

that have been observed before to belong to a certain type,

chúng tôi đang cố gắng để làm điều tương tự,

to a certain profile.

nhưng từ sự kết hợp phân tử tạo nên dấu vân tay,

As opposed to this expert but subjective evaluation,

và cả hai có thể cùng làm nên chuyện.

we're trying to do the same thing,

Tôi có nói rằng phân tử là những người kể chuyện,

but from the molecular makeup of the fingerprint,

vậy nên thông tin về sức khỏe của bạn,

các hoạt động, lối sống, các lịch trình của bạn,

and the two can work together.

I did say that molecules are storytellers,

tất cả đều ở đó,

so information on your health,

dễ dàng tiếp cận được trong một dấu vân tay.

your actions, your lifestyle, your routines,

Và các phân tử là những người kể câu chuyện về bí mật của chúng ta

they're all there,

accessible in a fingerprint.

chỉ bằng một cái chạm nhẹ.

Cảm ơn các bạn.

And molecules are the storytellers of our secrets

(Khán giả) Ồ.

(tiếng vỗ tay)

in just a touch.

Thank you.

(Audience) Wow.

(Applause)