Kevin Kelly: How technology evolves

Translator: Sokol Dollani Reviewer: Helena Bedalli

I don't know about you, but I haven't quite figured out

S'e di për ju, por vetë s'e kam kuptuar ende mirë

exactly what technology means in my life.

se çfarë nënkupton teknologjia në jetën time.

I've spent the past year thinking about what it really should be about.

E kam kaluar vitin e fundit duke menduar se çfarë duhet të jetë në të vërtetë.

Should I be pro-technology? Should I embrace it full arms?

Duhet të jem pro teknologjisë? Ta përqafoj me krahë hapur?

Should I be wary? Like you, I'm very tempted by the latest thing.

Të tregohem i kujdesshëm? Si ju, edhe unë jam joshur nga gjëja më e fundit.

But at the other hand, a couple of years ago

Por nga ana tjetër, para dy vjetësh

I gave up all of my possessions,

hoqa dorë nga të gjitha posedimet e mia,

sold all my technology -- except for a bicycle --

shita të gjithë teknologjinë time, përveç një biçiklete

and rode across 3,000 miles on the U.S. back roads under the power of my one body,

dhe bëra 4,828 km në rrugët dytësore të SHBA vetëm me fuqinë e trupit tim,

fuelled mostly by Twinkies and junk food.

mbushur kryesisht nga cokollata dhe ushqime të thata.

(Laughter)

(Të qeshura)

And I've since then tried to keep technology

Dhe që atëherë jam përpjekur ta mbaj teknologjinë

at arm's length in many ways, so it doesn't master my life.

të mbërthyer në shumë drejtime, që të mos më kontrollojë jetën.

At the same time, I run a website on cool tools,

Njëkohësisht, kam një uebfaqe për mjete të papara,

where I issue a daily obsession of the latest things in technology.

ku prezantoj një fiksim ditor të gjërave më të fundit në teknologji.

So I'm still perplexed about what the true meaning of technology is

Jam ende në mëdyshje rreth kuptimit të vërtetë të teknologjisë,

as it relates to humanity, as it relates to nature,

meqenëse lidhet me humanizmin, natyrën

as it relates to the spiritual.

dhe shpirtëroren.

And I'm not even sure we know what technology is.

Dhe s'jam i sigurt se ç'është teknologjia.

And one definition of technology is that which is first recorded.

Përkufizimi i teknologjisë është se cila regjistrohet më parë.

This is the first example of the modern use of technology that I can find.

Ky është shembulli i parë i përdorimit modern të teknologjisë që munda të gjej.

It was the suggested syllabus for dealing with

Ishte një program i sugjeruar nga të tjerë për t'u marrë

the Applied Arts and Science at Cambridge University in 1829.

me Artet e Zbatuara dhe Shkencë në Universitetin e Kejmbrixhit në 1829.

Before that, obviously, technology didn't exist. But obviously it did.

Para kësaj, teknologjia nuk ekzistonte. Por me sa duket ka ekzistuar.

I like one of the definitions that Alan Kay has for technology.

Më pëlqen një prej përkufizimeve që Alan Kej ka dhënë për teknologjinë.

He says technology is anything that was invented after you were born.

Ai thotë se teknologjia është çdo gjë e shpikur para se të lindnit.

(Laughter)

(Të qeshura)

So it sums up a lot of what we're talking about.

Prandaj kjo përmbledh shumë gjëra nga ato çfarë po themi këtu.

Danny Hillis actually has an update on that --

Në fakt, Deni Hills ka një përditësim mbi këtë.

he says technology is anything that doesn't quite work yet.

Ai thotë se teknologjia është gjithçka që ende nuk funksionon.

(Laughter)

(Të qeshura)

Which also, I think, gets into a little bit of our current idea.

Edhe unë mendoj se kjo ka pak lidhje me idenë tonë aktuale.

But I was interested in another definition of technology.

Por unë jam interesuar në një tjetër përkufizim të teknologjisë.

Something, again, that went back to something more fundamental.

Sërish, diçka që u shndërrua në një gjë më themelore.

Something that was deeper. And as I struggled to understand that,

Diçka që ishte më e thellë. Kam pasur vështirësi ta mësoj këtë

I came up with a way of framing the question

dhe kam zbuluar një mënyrë për formulimin e pyetjes,

that seemed to work for me in my investigations.

që m'u duk se më bënte punë në hetimet e mia.

And I'm, this morning, going to talk about this for the first time.

Këtë mëngjes do të flas për herë të parë për këtë gjë.

So this is a very rough attempt to think out loud.

Pra, kjo është një tentativë e vështirë për të menduar me zë të lartë.

The question that I came up with was this question:

Pyetja që gjeta ishte kjo:

what does technology want? And by that, I don't mean,

Çfarë do teknologjia? Me këtë s'dua të them,

does it want chocolate or vanilla? By what it wants, I mean,

do çokollatë, apo vanilje? Me këtë nënkuptohet,

what are its inherent trends and biases?

cilat janë prirjet dhe paragjykimet e qenësishme të saj?

What are its tendencies over time? One way to think about this is

Cilat janë prirjet e saj me kalimin e kohës? Njëra mënyrë për ta menduar këtë

thinking about biological organisms, which we've heard a lot about.

është hulumtimi i organizmave biologjike, për të cilat kemi dëgjuar shumë.

And the trick that Richard Dawkins does, which is to say,

Numri që bën Riçard Dokinsi, që me një fjalë,

to look at them as simply as genes, as vehicles for genes.

është të shohësh thjesht gjenet.

So he's saying, what do genes want? The selfish gene.

Ai thotë, "Çfarë duan gjenet?" Gjeni egoist.

And I'm applying a similar trick to say,

Po zbatoj të njëjtin marifet për të thënë,

what if we looked at the universe in our culture

po sikur të shohim universin në kulturën tonë

through the eyes of technology? What does technology want?

përmes syve të teknologjisë? Çfarë do teknologjia?

Obviously, this in an incomplete question,

Me sa duket, kjo është një pyetje e paplotë,

just as looking at an organism as only a gene

vetëm duke e parë një organizëm si një gjen

is an incomplete way of looking at it.

është një mënyrë e paplotë për ta shqyrtuar.

But it's still very, very productive. So I'm attempting to say,

Por mbetet ende shumë produktive. Po tentoj të them,

if we take technology's view of the world, what does it want?

nëse marrim këndvështrimin e teknologjisë për botën, çfarë do?

And I think once we ask that question

Mendoj se po ta bëjmë këtë pyetje

we have to go back, actually, to life. Because obviously,

duhet t'i kthehemi jetës. Sepse është e qartë se nëse

if we keep extending the origins of technology far back,

vazhdojmë zgjerimin e origjinës së teknologjisë shumë mbrapa në kohë,

I think we come back to life at some point.

mendoj se në një pikë të caktuar i rikthehemi jetës.

So that's where I want to begin my little exploration, is in life.

Këtu dua ta nis eksplorimin tim të vogël në jetë.

And like you heard from the previous speakers,

Siç dëgjuat nga folës të mëparshëm

we don't really know what life there is on Earth right now.

s'e dimë tamam se çfarë jete ekziston në Tokë.

We have really no idea.

Nuk ia kemi idenë.

Craig Venter's tremendous and brilliant attempt

Përpjekja e jashtëzakonshme dhe inteligjente e Kreg Venterit

to DNA sequence things in the ocean is great.

për të zbuluar rendin e ADN-së në oqean është e mahnitshme.

Brian Farrell's work is all part of this agenda to try

Puna e Brajan Ferelit është pjesë e kësaj agjende për të tentuar

and actually discover all the species on Earth.

e për të zbuluar të gjitha speciet në Tokë.

And one of the things that we should do is just make a grid of the globe

Një prej gjërave që duhet të bëjmë është të krijojmë një rrjet global

and randomly go and inspect all the places that the grid intersects,

e të inspektojmë rastësisht të gjitha vendet që kryqëzohen në rrjet,

just to see what's on life. And if we did that

vetëm për të parë se çfarë ka. Po ta bënim këtë

with our little Martian probe, which we have not done on Earth,

me sondën tonë të vogël marsiane, që s'e kemi bërë në Tokë

we would begin to see some incredible species.

do të fillojmë të shohim disa specie të pabesueshme.

This is not on another planet. These are things

Këto s'janë në një planet tjetër. Këto janë gjëra

that are hidden away on our planet.

të fshehura thellë në planetin tonë.

This is an ant that stores its colleagues' honey in its abdomen.

Kjo është një milingonë, që mjaltin e kolegëve të saj e ruan në stomakun e saj.

Each one of these organisms that we've described -- that you've seen

Secila prej këtyre organizmave që kemi përshkruar, që keni parë

from Jamie and others, these magnificent things --

nga Xhejmi dhe të tjerë, këto gjëra magjepsëse,

what they're doing, each one of them,

ku çdonjëra prej tyre

is they're hacking the rules of life.

mbart në supe rregullat e jetës.

I can't think of a single general principle of biology

S'më shkon ndërmend një parim i vetëm i përgjithshëm për biologjinë,

that does not have an exception somewhere by some organism.

që nuk përjashtohet diku nga një organizëm.

Every single thing that we can think of --

Çdo gjë të vetme që mund të mendojmë

and if you heard Olivia's talk about the sexual habits,

dhe nëse keni dëgjuar bisedën e Olivias rreth zakoneve seksuale,

you'll realize that there isn't anything we can say that's true for all life,

do të kuptonit se s'ka asgjë që mund të themi që të jetë e vërtetë për të gjithë jetën,

because every single one of them is hacking something about it.

sepse çdonjëra prej tyre mbart diçka.

This is a solar-powered sea slug. It's a nudibranch

Ky është një kërmill deti që merr energji nga dielli. Është një kërmill deti

that has incorporated chloroplast inside it to drive its energy.

që ka kloroplast të inkorporuar brenda për të siguruar energji.

This is another version of that. This is a sea dragon,

Ky është një version tjetër. Ky është një dragua deti

and the one on the bottom, the blue one, is a juvenile that has not yet

dhe ai bluja në fund është një i ri që akoma nuk ka gëlltitur acid,

swallowed the acid, has not yet taken in

ende s'ka futur brenda në trup

the brown-green algae pond scum into its body to give it energy.

llumin e algave kafe e jeshile për të lëshuar energji.

These are hacks, and if we looked at the general shape

Këto janë mbartje dhe nëse shohim formën e përgjithshme

of the approaches to hacking life there are, current consensus,

të qasjeve të jetës së mbartjes, konsensusit aktual,

six kingdoms. Six different broad approaches: the plants,

ka gjashtë mbretëri. Gjashtë qasje të ndryshme:

the animals, the fungi, the protests -- the little things -- the bacteria

bimët, kafshët, kërpudhat, protestat, gjërat e vogla - bakteret

and the Archaea bacteria. The Archaeas.

dhe bakteret arke. Arket.

Those are the general approaches to life. That's one way to look at life on Earth today.

Këto janë qasjet e përgjithshme të jetës. Ka vetëm një mënyrë për ta parë jetën sot në Tokë.

But a more interesting way,

Por një rrugë më interesante,

the current way to take the long view,

rruga aktuale për të marrë këndvështrimin e gjatë

is to look at it in an evolutionary perspective.

është ta shohësh në një perspektivë evolucionare.

And here we have a view of evolution where rather than having evolution

Këtu kemi një këndvështrim të evolucionit, ku në vend të evolucionit

go over the linear time, we have it coming out from the center.

që kalon kohën lineare, del nga qendra.

So in the center is the most primitive, and this is a genealogical chart

Pra, në qendër është jeta më primitive dhe ky është grafik gjenealogjik

of all life on earth. This is all the same six kingdoms.

i të gjithë jetës në tokë. Këto janë të gjashta mbretëritë.

You see 4,000 representative species, and you can see where we are.

Janë 4,000 specie përfaqësuese dhe këtu mund t'i shihni se ku gjenden.

But what I like about this is it shows that

Ajo çfarë më pëlqen rreth kësaj është se tregon

every living organism on Earth today is equally evolved.

që çdo organizëm i gjallë në Tokë ka evoluar në mënyrë të barabartë.

Those fungi and bacteria are as highly evolved as humans.

Ato kërpudha dhe baktere kanë evoluar po aq shumë sa njerëzit.

They've been around just as long and gone through

Ato kanë ekzistuar po aq gjatë,

just the same kind of trial and error to get here.

njësoj si i njëjti eksperiment dhe gabim për të mbërritur këtu.

But we see that each one of these is actually hacking,

Por shohim se çdonjëra nga këto në fakt është mbartëse

and has a different way of finding out how to do life.

dhe ka një mënyrë të ndryshme për të zbuluar jetesën.

And if we take the long-term trends of life, if we begin to say,

Nëse marrim parasysh tendencat afatgjata të jetës, nëse nisim të themi,

what does evolution want? There's several things that we see.

çfarë do evolucioni? Ka një sërë gjërash që shohim.

One of the things about evolution is that nowhere on Earth

Një prej gjërave rreth evolucionit është se s'ka asnjë vend në Tokë

have we ever been where we don't find life.

ku nuk gjejmë jetë.

We find life at the bottom of every long-term,

Jetë gjejmë në çdo bërthamë afatgjatë

long-distance drilling core into the center of rock

me distancë të largët në qendër të gurit që marrim

that we bring up -- and there's bacteria in the pores of that rock.

dhe në poret e atij guri ka baktere.

And wherever life is, it never retreats. It's ubiquitous and it wants to be more.

Kudo ku është jeta, s'ka tërheqje. Është e kudogjendur dhe do më shumë.

More and more of the inert matter of the globe

Më shumë materie e palëvizshme e globit

is being touched and animated by life.

preket dhe gjallërohet nga jeta.

The second thing is is we see diversity. We also see specialization.

Gjëja e dytë është se shohim llojshmëri. Shohim gjithashtu specializim.

We see the movement from a general-purpose cell

Shohim lëvizjen nga një qelizë me qëllim të përgjithshëm,

to the more specific and specialized.

gjer tek ajo më specifikja dhe më e specializuara.

And we see a drift towards complexity that's very intuitive.

Shohim një rrymë drejt ndërlikimit që është tepër intuitive.

And actually, we have current data that does show

Dhe në fakt, kemi disa të dhëna aktuale që tregojnë

that there is an actual drift towards complexity over time.

se ka një lëvizje reale drejt ndërlikimit me kalimin e kohës.

And the last thing, I bring back this nudibranch.

Dhe gjëja më e fundit, tani po rikthej kërmillin e detit.

One of the things we see about life is that it moves

Njëra prej gjërave që shohim rreth jetës është se ajo lëviz

from the inner to increasing sociability. And by that it means

nga brendësia për të rritur miqësinë. Me këtë nënkuptohet

that there is more and more of life whose entire environment is other life.

se ka më shumë jetë, mjedisi i së cilës është një jetë tërësisht tjetër.

Like those chloroplast cells --

Si ato qelizat kloroplast.

they're completely surrounded by other life.

Ato janë të rrethuara krejtësisht nga jeta tjetër.

They never touch the inner matter. There is more and more co-evolution.

Nuk e prekin kurrë materien e brendshme. Ka më shumë bashkë-evolucion.

And so the general, long-term trends of evolution

Dhe prirjet e përgjithshme, afatgjata të evolucionit

are roughly these five: ubiquity, diversity, specialization,

janë afërsisht këto të pesta: kudogjendja, llojshmëria, specializimi,

complexity and socialization. Now, I took that and said,

ndërlikimi dhe shoqërizimi. I mora këto dhe thashë,

OK, what are the long-term trends in technology?

cilat janë prirjet afatgjata në teknologji?

And again, my question is, what does technology want?

Sërish, pyetja ime është, çfarë do teknologjia?

And so, remarkably, I discovered

Për mrekulli, zbulova

that there's also a drift toward specialization.

se ka gjithashtu një lëvizje drejt specializimit.

That we see there's a general hammer,

Shohim që ka një çekan të përgjithshëm

and hammers become more and more specific over time.

dhe çekanët bëhen gjithnje e më shumë specifikë me kalimin e kohës.

There's obviously diversity. Huge numbers of things.

Është e qartë që ka llojshmëri. Numra të mëdhenj gjërash.

This is all the contents of a Japanese home.

Këto janë përmbajtjet e një shtëpie japoneze.

I actually had my daughter -- gave her a tally counter,

Në fakt, vura vajzën time, i dhashë një numërues

and I gave her an assignment last summer to go around

dhe verën e kaluar i caktova një detyrë që të shkonte

and count the number of species of technology in our household.

e të numëronte speciet teknologjike në banesën tonë.

And it came up with 6,000 different species of products.

Në fund rezultuan 6,000 specie të ndryshme produktesh.

I did some research and found out that the King of England, Henry VIII,

Kam bërë disa kërkime dhe kam gjetur se Mbreti i Anglisë, Henri VIII,

had only about 7,000 items in his household.

kishte rreth 7,000 sende në banesën e tij.

And he was the King of England,

Dhe ai ishte Mbreti i Anglisë

and that was the entire wealth of England at the time.

dhe në atë kohë ajo ishte e tërë pasuria e vendit.

So we're seeing huge numbers of diversity in the kinds of things.

Po shohim shifra gjigande të llojshmërisë në gjëra të ndryshme.

This is a scene from Star Wars where the 3PO comes out

Është një skenë nga filmi "Luftërat Yjore" ku del 3PO-ja,

and he sees machines making machines. How depraved!

dhe ai sheh që makineritë po bënin makineri. Sa e shtrembëruar!

Well, this is actually what we're headed towards: world machines.

Pikërisht drejt këtyre po shkojmë: makinerive botërore.

And the technology is only being thrown out by other technologies.

Teknologjia po flaket nga teknologji të tjera.

Most machines will only ever be in contact with other technology

Pjesa më e madhe e makinerive do të bjerë në kontakt me teknologji të tjera

and not non-technology, or even life.

dhe me joteknologjinë, me jetën.

And thirdly, the idea that machines are becoming biological and complex

Së treti, ideja që makineritë po bëhen më biologjike dhe më komplekse,

is at this point a cliche. And I'm happy to say,

ku në këtë kohë janë një klishe. Jam i lumtur të them

I was partly responsible for that cliche

se isha përgjegjës për atë klishe

that machines are becoming biological, but that's pretty evident.

që makineritë po bëhen më biologjike, por kjo është e qartë.

So the major trends in technology evolution actually

Prirjet më të mëdha në evolucionin e teknologjisë

are the same as in biological evolution. The same drives that we see

në fakt janë thuajse njësoj si në evolucionin biologjik. E njëjta gjë na jep forcën

towards ubiquity, towards diversity, towards socialization,

drejt gjithëpranisë, llojshmërisë, specializimit,

towards complexity. That is maybe not a big surprise

ndërlikimit. Ndoshta nuk është një surprizë e madhe,

because if we map out, say, the evolution of armor,

sepse nëse heqim, le të themi, evolucionin e armëve

you can actually follow a sort of an evolutionary-type cladistic tree.

mund të ndiqni një klandistikë të llojit evolucionar.

I suggest that, in fact, technology is the seventh kingdom of life.

Sugjeroj se, në fakt, teknologjia është mbretëria e shtatë e jetës.

That its operations and how it works is so similar

Se operacionet e saj dhe mënyra si funksionon është aq e ngjashme,

that we can think of it as the seventh kingdom.

saqë mund ta mendojmë si mbretëria e shtatë.

And so it would be sort of approximately up there,

Do të ishte përafërsisht aty,

coming out of the animal kingdom. And if we were to do that,

duke dalë nga mbretëria e kafshëve. Po ta bënim këtë,

we would find out -- we could actually approach technology in this way.

do të gjenim -- në fakt, në këtë mënyrë do t'i afroheshim teknologjisë.

This is Niles Eldredge. He was the co-developer with Stephen Jay Gould

Ky është Niles Eldredge. Është bashkëzhvillues me Stephen Jay Gould

of the theory of punctuated equilibrium.

i teorisë së ekuilibrimit të ndërprerë.

But as a sideline, he happens to collect cornets.

Por ne kohen e lire, ai koleksionon buri.

He has one of the world's largest collections -- about 500 of them.

Ka koleksionin më të madh në botë, rreth 500 prej tyre.

And he has decided to treat them as if they were trilobites, or snails,

Ka vendosur t'i trajtojë ato sikur të ishin trilobitë, ose kërmij,

and to do a morphological analysis,

dhe për të bërë një analizë morfologjike

and try to derive their genealogical history over time.

dhe për të degëzuar historinë gjenealogjike me kalimin e kohës.

This is his chart, which is not quite published yet.

Ky është grafiku i tij, që akoma nuk është botuar.

But the most interesting aspect about this

Por aspekti më interesant rreth kësaj

is that if you look at those red lines at the bottom,

është se po të shikoni vijat e kuqe në fund,

those indicate basically a parentage of a type of cornet

tregojnë një përqindje të një lloji kornete,

that was no longer made. That does not happen in biology.

që nuk u krijua më. Kjo nuk ndodh në biologji.

When something is extinct, you can't have it as your parent.

Kur diçka zhduket, s'mund ta mbash si prindin tënd.

But that does happen in technology. And it turns out

Por kjo ndodh në teknologji. Rezulton që

that that's so distinctive that you can actually look at this tree,

është kaq e dallueshme, saqë mund ta shohësh këtë pemë

and you can actually use it to determine

dhe mund ta përdorësh për të përcaktuar

that this is a technological system versus a biological system.

se ky është një sistem teknologjik përballë një sistemi biologjik.

In fact, this idea of resurrecting the whole idea is so important

Në fakt, ideja e ringjalljes së kësaj teorie është kaq e rëndësishme,

that I began to think about what happens with old technology.

saqë fillova të mendoj se çfarë ndodh me teknologjinë e vjetër.

And it turns out that, in fact, technologies don't die.

Rezulton që, në fakt, teknologjia nuk vdes.

So I suggested this to an historian of science, and he said,

Këtë ia sugjerova një historiani të shkencës dhe tha,

"Well, what about, you know, come on, what about steam cars?

"Po makinat me avull?

They're not around anymore." Well actually, they are.

Nuk janë më ekzistuese." Në fakt, janë.

In fact, they're so around that you can buy new parts for a Stanley steam automobile.

Në fakt, janë aq ekzistuese, saqë mund të blesh pjesë të reja për një automobil Stenli me avull.

And this is a website of a guy who's selling brand new parts

Kjo është uebfaqja e dikujt, që shet pjesë flakë të reja

for the Stanley automobile. And the thing that I liked

për automobilin Stenli. Gjëja që më pëlqeu

is sort of this one-click, add-to-your-cart button --

është një buton me një klikim, shto-në-karrocën-tënde

(Laughter) --

(Të qeshura)

for buying steam valves. I mean, it was just -- it was really there.

për të blerë valvule avulli. Ishte tamam aty.

And so, I began to think about, well, maybe that's just a random sample.

Fillova të mendoj se ndoshta është një kampion i rastësishëm.

Maybe I should do this sort of in a more conservative way.

Ndoshta duhet ta bëja këtë në një mënyrë më konservatore.

So I took the great big 1895 Montgomery Ward's catalog

Mora katalogun e madh të 1985 të Montgomery Ward

and I randomly went through it. And I took a page -- not quite a random page --

dhe rastësisht e shfletova. Mora një faqe dhe jo një faqe të rastësishme.

I took a page that was actually more difficult than others

Mora një faqe që ishte në fakt më e vështirë se të tjerat,

because lots of the pages are filled with things

sepse shumë faqe janë mbushur me gjëra

that are still being made. But I took this page

që akoma po bëhen. Por mora këtë faqe

and I said, how many of these things are still being made?

dhe thashë, sa prej këtyre gjërave po bëhen ende?

And not antiques. I want to know how many of these things are still in production.

Dhe jo gjërat antike. Dua të di sa shumë prej këtyre gjërave janë ende në prodhim.

And the answer is: all of them.

Dhe përgjigjja është të gjitha.

All of them are still being produced. So you've got corn shellers.

Të gjitha këto janë akoma në prodhim e sipër. Pastrues misri.

I don't know who needs a corn sheller.

S'e di kush ka nevojë për një pastrues misri.

Be it corn shellers -- you've got ploughs; you've got fan mills;

Ke plugje, mullinj ere,

all these things -- and these are not, again, antiques. These are --

të gjitha këto gjëra dhe këto s'janë gjëra antike.

you can order these. You can go to the web and you can buy them now,

Këto mund t'i porosisni. Mund të hyni në ueb e t'i blini

brand-new made. So in a certain sense, technologies don't die.

flakë të reja. Në një kuptim të caktuar, teknologjitë nuk vdesin.

In fact, you can buy, for 50 bucks, a stone-age knife

Në fakt, për 50 dollarë mund të blesh një thikë të epokës së gurit,

made exactly the same way that they were made 10,000 years ago.

krijuar njësoj siç janë bërë para 10,000 vitesh.

It's short, bone handle, 50 bucks. And in fact,

Është e shkurtër, me dorezë kocke, 50 dollarë. Dhe në fakt,

what's important is that this information actually never died out.

ajo çfarë është e rëndësishme është fakti se ky informacion s'ka shteruar kurrë.

It's not just that it was resurrected. It's continued all along.

Jo vetëm që është ringjallur, por ka vazhduar gjatë tërë kësaj kohe.

And in Papua New Guinea, they were making stone axes

Dhe në Guinenë e Re Papua, po bënin sëpata prej guri

until two decades ago, just as a course of practical matters.

gjer dy dekada më parë, ishte thjesht një drejtim çështjesh praktike.

Even when we try to get rid of a technology, it's actually very hard.

Edhe po të përpiqemi ta heqim qafe teknologjinë, në fakt është vështirë.

So we've all heard about the Amish giving up cars.

Të tërë kemi dëgjuar për Amishët që braktisnin makinat e tyre.

We've heard about the Japanese giving up guns.

Kemi dëgjuar për japonezët, që po braktisin armët.

We've heard about this and that. But I actually went back and

Kemi dëgjuar për këtë dhe atë. Por në fakt u ktheva

took what I could find, the examples in history

dhe mora çfarë gjeta, shembujt e historisë

where there have been prohibitions against technology,

ku ka pasur ndalime kundër teknologjisë

and then I tried to find out when they came back in,

dhe pastaj tentova të gjeja se kur u rikthyen,

because they always came back in. And it turns out that the time,

sepse janë rikthyer gjithmonë. Rezulton se në atë kohë

the duration of when they were outlawed and prohibited,

kohëzgjatja e shpalljes së paligjshme dhe të ndaluar

is decreasing over time. And that basically, you can delay technology,

po zvogëlohet me kalimin e kohës. Mund ta vonosh teknologjinë,

but you can't kill it. So this makes sense, because in a certain sense

por s'e vret dot. Kjo ka kuptim, sepse në një drejtim të caktuar

what culture is, is the accumulation of ideas.

kultura është grumbullim idesh.

That's what it's for. It's so that ideas don't die out.

Për këtë është, që idetë të mos shterojnë.

And when we take that, we take this idea of what culture is doing

Kur marrim këtë ide nga ajo çfarë bën kultura

and add it to what the long-term trajectory -- again, in life's evolution --

dhe e shtojmë në trajektoren afatgjatë - sërish në evolucionin e jetës -

we find that each case -- each of the major transitions in life --

gjejmë se çdo rast i ndryshimeve madhore në jetë

what they're really about is accelerating and changing

po përshpejtohet dhe po ndryshon mënyrën

the way in which evolution happens.

si ndodh evolucioni.

They're actually changing the way in which ideas are generated.

Po ndryshojnë mënyrën se si prodhohen idetë.

So all these steps in evolution are increasing, basically,

Të gjitha këto hapa në evolucion po rriten,

the evolution of evolvability.

evolucionin e llojshmërisë gjenetike.

So what's happening over time in life is

Ajo çfarë po ndodh në jetë me kalimin e kohës

that the ways in which you generate these new ideas, these new hacks,

është se mënyrat me të cilat prodhohen këto ide të reja, këto mbartje të reja,

are increasing. And the real tricks are ways

po rriten. Dhe marifetet e vërteta janë mënyra

in which you kind of explore the way of exploring.

ku eksplorohen rrugën e eksplorimit.

And then what we see in the singularity,

Atë çfarë shohim në veçanti,

that prophesized by Kurzweil and others --

profetizuar nga Kurzweil dhe të tjerë,

his idea that technology is accelerating evolution.

ideja e tij që teknologjia po përshpejton evolucionin.

It's accelerating the way in which we search for ideas.

Po përshpejton mënyrën në të cilën kërkojmë ide.

So if you have life hacking --

Nëse ke mbartje në jetë,

life means hacking, the game of survival --

jeta do të thotë mbartje, lojë mbijetese,

then evolution is a way to extend the game by changing the rules of the game.

atëherë edhe evolucioni është një mënyrë për të shprehur lojën duke ndryshuar rregullat e lojës.

And what technology is really about is better ways to evolve.

Teknologjia është një mënyrë më e mirë për të evoluar.

That is what we call an "infinite game."

Këtë e quajmë një "lojë të pafund".

That's the definition of "infinite game." A finite game is play to win,

Ky është përkufizimi i "lojës së pafund". Një lojë me fund është të luash për të fituar

and an infinite game is played to keep playing.

dhe një lojë e pafund luhet për të vazhduar lojën.

And I believe that technology is actually a cosmic force.

Besoj se teknologjia është në fakt një forcë kozmike.

The origins of technology was not in 1829,

Origjina e teknologjisë s'ka qenë në 1829,

but was actually at the beginning of the Big Bang,

por në fakt ishte në fillim të Big Bang

and at that moment the entire huge billions of stars in the universe

dhe në atë moment miliarda yjet e mëdha në univers

were compressed. The entire universe was compressed into a little quantum dot,

u ngjeshën. I tërë universi u ngjesh në një pikë të vogël kuantumi

and it was so tight in there, there was no room for any difference at all.

dhe ishte aq ngushtë aty, saqë s'kishte hapësirë për asnjëfarë diference.

That's the definition. There was no temperature.

Ky është përkufizimi. Nuk kishte fare temperaturë.

There was no difference whatsoever. And at the Big Bang,

S'kishte asnjë ndryshim. Në kohën e Big Bang,

what it expanded was the potential for difference.

u zgjerua potenciali për ndryshim.

So as it expands and as things expand what we have

Zgjerohet dhe me zgjerimin e gjërave përftojmë

is the potential for differences, diversity, options, choices,

një potencial për ndryshime, llojshmëri, alternativa, zgjedhje,

opportunities, possibilities and freedoms.

mundësi, shanse dhe liri.

Those are all basically the same thing.

Të gjitha këto janë e njëjta gjë.

And those are the things that technology brings us.

Këto janë gjërat që na sjell teknologjia.

That's what technology is bringing us: choices, possibilities, freedoms.

Këto na sjell teknologjia: zgjedhje, mundësi, liri.

That's what it's about. It's this expansion of room to make differences.

Për këtë bëhet fjalë. Është zgjerimi i hapësirës për të bërë ndryshime.

And so a hammer, when we grab a hammer, that's what we're grabbing.

Kur kapim një çekiç, kjo është ajo që kapim.

And that's why we continue to grab technology --

Prandaj vazhdojmë të kapim teknologji,

because we want those things. Those things are good.

sepse i duam këto gjëra. Këto gjëra janë të mira.

Differences, freedom, choices, possibilities.

Ndryshime, liri, zgjedhje, mundësi.

And each time we make a new opportunity place,

Çdo herë që krijojmë një vend të ri mundësish,

we're allowing a platform to make new ones.

lejojmë platformën të krijojë edhe të tjera.

And I think it's really important. Because if you can imagine

Mendoj se është tepër e rëndësishme, sepse nëse mund të imagjinoni

Mozart before the technology of the piano was invented --

Mozartin para shpikjes së teknologjisë, së pianos,

what a loss to society there would be.

ç'humbje do të ishte për shoqërinë.

Imagine Van Gogh being born

Imagjinoni Van Gogun të lindte

before the technologies of cheap oil paints.

para teknologjive të lira të pikturimit me vajra.

Imagine Hitchcock before the technologies of film.

Imagjinoni Hiçkokun para teknologjive të filmit.

Somewhere, today, there are millions of young children being born

Diku, sot, lindin me miliona fëmijë

whose technology of self-expression has not yet been invented.

teknologjia e vetëshprehjes së të cilëve akoma nuk është shpikur.

We have a moral obligation to invent technology

Kemi një detyrim moral për të shpikur teknologjinë,

so that every person on the globe has the potential

që çdo individ në glob ka potencialin

to realize their true difference.

për të realizuar ndryshimin e tij të vërtetë.

We want a trillion zillion species of one individuals.

Duam me trilionë specie nga një individ.

That's what technology really wants.

Këtë kërkon teknologjia.

I'm going to skip through some of the objections

Dua të anashkaloj disa nga kundërshtimet,

because I don't have answers to why there's deforestation.

sepse nuk kam përgjigje se pse ka shpyllëzim.

I don't have an answer to the fact that there seem to be

S'kam një përgjigje për faktin se duket që ka

bad technologies. I don't have an answer to

teknologji të këqija. S'kam një përgjigje

how this impacts on our dignity, other than to suggest that

për mënyrën se si ndikon kjo në dinjitetin tonë, veçse për të sugjeruar

maybe the seventh kingdom, because it's so close to what life is about,

se ndoshta mbretëria e shtatë, për shkak se është kaq afër me kuptimin e jetës,

maybe we can bring it back and have it help us monitor life.

ndoshta mund ta kthejmë mbrapsht e të na ndihmojë të monitorojmë jetën.

Maybe in some ways

Ndoshta në disa drejtime

the fact that what we're trying to do with technology is find a good home for it.

është se po përpiqemi të gjejmë një shtëpi të mirë për teknologjinë.

It's a terrible thing to spray DDT on cotton fields,

Është diçka e tmerrshme të spërkatësh fushat e pambukut me helme,

but it's a really good thing to use

por është një gjë shumë e mirë për ta përdorur

to eliminate millions of cases of death due to malaria in a small village.

për të eliminuar miliona raste vdekjeje për shkak të malaries në një fshat të vogël.

Our humanity is actually defined by technology.

Humanizmi ynë përkufizohet nga teknologjia.

All the things that we think that we really like about humanity

Të gjitha gjërat që pëlqejmë rreth humanizmit

is being driven by technology. This is the infinite game.

nxiten në saj të teknologjisë. Kjo është loja e pafund.

That's what we're talking about.

Për këtë po flasim.

You see, technology is a way to evolve the evolution.

Teknologjia është një mënyrë për të evoluar evolucionin.

It's a way to explore possibilities and opportunities and create more.

Është një mënyrë për të eksploruar mundësitë dhe shanset dhe për të krijuar më shumë.

And it's actually a way of playing the game, of playing all the games.

Është në fakt një mënyrë për të luajtur të gjitha lojërat.

That's what technology wants.

Këtë do teknologjia.

And so when I think about what technology wants,

Kur mendoj se çfarë do teknologjia,

I think that it has to do with the fact that every person here -- and I really believe this --

mendoj se ka lidhje me faktin që çdo njeri këtu dhe e besoj vërtet këtë,

every person here has an assignment. And your assignment is

ka një detyrë. Dhe detyra juaj

to spend your life discovering what your assignment is.

është ta harxhoni jetën duke zbuluar detyrën tuaj.

That recursive nature is the infinite game.

Kjo natyrë rekursive është loja e pafund.

And if you play that well, you'll have other people involved,

Nëse luani mirë, do të përfshihen edhe njerëz të tjerë,

so even that game extends and continues even when you're gone.

kështu që kjo lojë përhapet dhe vazhdon edhe kur ju s'jeni më.

That is the infinite game. And what technology is

Kjo është loja e pafund. Teknologjia është

is the medium in which we play that infinite game.

një gjendje ku luajmë këtë lojë të pafund.

And so I think that we should embrace technology

Mendoj se duhet ta përqafojmë teknologjinë,

because it is an essential part of our journey

sepse është një pjesë thelbësore e udhëtimit tonë

in finding out who we are.

për të zbuluar se kush jemi.

Thank you.

Ju faleminderit.

(Applause)

(Duartrokitje)