Jonathan Drori: Every pollen grain has a story

Tłumaczenie: Paweł Urbanek Korekta: Krystian Aparta

Thank you. I have two missions here today.

Dziękuję. Mam dziś dwa zadania.

The first is to tell you something about pollen, I hope,

Chcę opowiedzieć o pyłkach i przekonać was,

and to convince you that it's more than just something that gets up your nose.

że są czymś więcej, niż tylko przyczyną kichania.

And, secondly, to convince you

Chcę was też przekonać,

that every home really ought to have a scanning electron microscope.

że każdy powinien mieć elektronowy mikroskop skaningowy.

(Laughter)

(Śmiech)

Pollen is a flower's way of making more flowers.

Dzięki pyłkowi, kwiaty robią nowe kwiaty.

It carries male sex cells

Przenosi między kwiatami

from one flower to another.

męskie komórki rozrodcze.

This gives us genetic diversity,

To daje roślinom różnorodność genetyczną.

or at least it gives the plants genetic diversity.

To daje roślinom różnorodność genetyczną.

And it's really rather better not to mate with yourself.

Naprawdę lepiej nie łączyć się w pary ze "swoimi".

That's probably true of humans as well, mostly.

Powiedziałbym, że dotyczy to też ludzi.

Pollen is produced by the anthers of flowers.

Pyłki produkują pylniki.

Each anther can carry up to 100,000 grains of pollen,

Każdy pylnik zawiera do 100 tys. ziaren pyłku,

so, it's quite prolific stuff.

bardzo dużo.

And it isn't just bright flowers

Nie tylko piękne kwiaty

that have pollen; it's also trees and grasses.

produkują pyłek, robią to też drzewa i trawy.

And remember that all our cereal crops are grasses as well.

Oczywiście, zboża to także trawy.

Here is a scanning electron micrograph of a grain of pollen.

To mikrofotografia ziarnka pyłku.

The little hole in the middle, we'll come to a bit later,

Małą dziurką pośrodku zajmiemy się później.

but that's for the pollen tube

Tam pojawi się łagiewka pyłkowa.

to come out later on. A very tiny tube.

Tam pojawi się łagiewka pyłkowa.

So, that's 20 micrometers across,

To ziarnko pyłku ma 20 mikrometrów średnicy.

that pollen grain there.

To ziarnko pyłku ma 20 mikrometrów średnicy,

That's about a 50th of a millimeter.

czyli ok. 1/50 milimetra.

But not all pollen is quite so simple looking.

Niektóre pyłki mają bardziej złożoną budowę.

This is Morina. This is a plant --

To morina, roślina raczej nieciekawa,

which I've always thought to be rather tedious --

To morina, roślina raczej nieciekawa,

named after Morin,

nazwana na cześć Morina,

who was an enterprising French gardener,

francuskiego ogrodnika,

who issued the first seed catalog

autora pierwszego katalogu nasion, z 1621 r.

in 1621.

autora pierwszego katalogu nasion, z 1621 r.

But anyway, take a look at its pollen.

Tak czy inaczej, spójrzcie na jej pyłek.

This is amazing, I think.

To niesamowite.

That little hole in the middle there is for the pollen tube,

Dziurka to miejsce na łagiewkę.

and when the pollen finds its special female spot

Co się dzieje, kiedy pyłek znajduje żeński punkt

in another Morina flower,

Co się dzieje, kiedy pyłek znajduje żeński punkt

just on the right species, what happens?

na kwiecie moriny tego samego gatunku?

Like I said, pollen carries the male sex cells.

Jak mówiłem, pyłek przenosi męskie komórki.

If you actually didn't realize that plants have sex,

Dla jasności - rośliny też uprawiają seks

they have rampant, promiscuous

i to gwałtowny, przypadkowy

and really quite interesting and curious sex. Really.

i całkiem interesujący.

(Laughter) A lot.

(Śmiech)

My story is actually not about plant propagation,

Jednak nie będę mówił o rozmnażaniu się roślin,

but about pollen itself.

ale o pyłkach jako takich.

"So, what are pollen's properties?" I hear you ask.

Więc co można powiedzieć o pyłku?

First of all, pollen is tiny. Yes we know that.

Wiadomo - to coś małego

It's also very biologically active,

i aktywnego biologicznie,

as anyone with hay fever will understand.

co wiedzą ofiary alergii.

Now, pollen from plants, which are wind-dispersed --

Uczulenie powodują zwykle

like trees and grasses and so on --

pyłki roślin wiatropylnych - drzew, traw itd.

tend to cause the most hay fever.

pyłki roślin wiatropylnych - drzew, traw itd.

And the reason for that is they've got to chuck out

To dlatego, że te rośliny

masses and masses of pollen to have any chance

muszą wyrzucić wiele pyłku,

of the pollen reaching another plant of the same species.

żeby dotrzeć do roślin tego samego gatunku.

Here are some examples --

Mamy tutaj kilka przykładów.

they're very smooth if you look at them --

Widać, że są bardzo gładkie,

of tree pollen that is meant to be carried by the wind.

a to dlatego, że ma przenosić je wiatr.

Again -- this time, sycamore -- wind-dispersed.

Tutaj mamy jawor.

So, trees: very boring flowers,

Kwiaty drzew są nudne,

not really trying to attract insects.

niezbyt starają się zainteresować owady.

Cool pollen, though.

Ale pyłek mają świetny.

This one I particularly like.

Ten mi się podoba.

This is the Monterey Pine, which has little air sacks

To sosna radiata - są pęcherzyki lotne,

to make the pollen carry even further.

które niosą pyłek daleko.

Remember, that thing is just about 30 micrometers across.

Pamiętajcie, tylko 30 mikrometrów średnicy.

Now, it's much more efficient if you can get insects to do your bidding.

Jest skuteczniej, kiedy pomagają owady.

This is a bee's leg

To noga pszczoły,

with the pollen glommed onto it from a mallow plant.

do której przyczepił się pyłek ślazu zaniedbanego.

And this is the outrageous and beautiful

A to ekstrawagancki kwiat nipy krzewinkowej.

flower of the mangrove palm.

A to ekstrawagancki kwiat nipy krzewinkowej.

Very showy, to attract lots of insects to do its bidding.

Zwraca na siebie uwagę, żeby przyciągnąć owady.

The pollen has little barbs on it,

Pyłek ma czepliwe kolce,

if we look.

Pyłek ma czepliwe kolce,

Now, those little barbs

które ułatwiają przyczepienie się do owada,

obviously stick to the insects well,

które ułatwiają przyczepienie się do owada,

but there is something else that we can tell from this photograph,

ale to nie wszystko.

and that is that you might be able to see a fracture line

Widać tu rowek,

across what would be the equator of this, if it was the Earth.

który otacza ziarno niczym równik.

That tells me that it's actually been fossilized, this pollen.

Stąd wiadomo, że ten pyłek to skamielina.

And I'm rather proud to say

I jestem dumny z faktu,

that this was found just near London, and that 55 million years ago

że znaleziono ją koło Londynu, więc 55 mln lat temu

London was full of mangroves.

Londyn był pełen kwiatów nipy.

Isn't that cool?

Fajnie, nie?

(Laughter)

(Śmiech)

Okay, so this is another species evolved to be dispersed by insects.

Ten gatunek też przystosował się do owadów.

You can tell that from the little barbs on there.

Możemy to stwierdzić po tych wypustkach.

All these pictures were taken with a scanning electron microscope,

Zdjęcia wykonał elektronowy mikroskop skaningowy

actually in the lab at Kew Laboratories.

w Kew Laboratories.

No coincidence that these were taken

Widać, że zrobił je artysta, Rob Kessler.

by Rob Kesseler, who is an artist,

Widać, że zrobił je artysta, Rob Kessler.

and I think it's someone with a design and artistic eye

To nie przypadek, że ktoś z duszą artystyczną

like him that has managed to bring out the best in pollen.

przedstawił pyłki z najbardziej fotogenicznej strony.

(Laughter)

(Śmiech)

Now, all this diversity

Przez taką różnorodność,

means that you can look at a pollen grain

patrząc na ziarnko pyłku

and tell what species it came from,

możemy stwierdzić, z jakiej rośliny pochodzi.

and that's actually quite handy if you

To przydaje się,

maybe have a sample and you want to see where it came from.

kiedy chcemy ustalić pochodzenie próbki.

So, different species of plants

Określone gatunki

grow in different places,

rosną w różnych miejscach,

and some pollen carries further than others.

a dodatkowo niektóre pyłki przenoszą się dalej od innych.

So, if you have a pollen sample,

Więc na podstawie samej próbki

then in principle, you should be able to tell

można stwierdzić, skąd pyłek pochodzi.

where that sample came from.

można stwierdzić, skąd pyłek pochodzi.

And this is where it gets interesting for forensics.

To przydaje się w ekspertyzie sądowej.

Pollen is tiny. It gets on to things, and it sticks to them.

Pyłek jest mały. Przykleja się do różnych rzeczy.

So, not only does each type of pollen look different,

Każdy pyłek jest inny,

but each habitat has a different combination of plants.

a każde każde środowisko zawiera inne rośliny,

A different pollen signature, if you like,

inny "pyłkowy podpis",

or a different pollen fingerprint.

inny "pyłkowy odcisk palca".

By looking at the proportions and combinations

Patrząc na proporcje pyłków w badanej próbce

of different kinds of pollen in a sample,

Patrząc na proporcje pyłków w badanej próbce

you can tell very precisely where it came from.

można precyzyjnie określić, skąd ona pochodzi.

This is some pollen embedded in a cotton shirt,

To pyłek na bawełnianej koszuli,

similar to the one that I'm wearing now.

podobnej do tej, którą mam na sobie.

Now, much of the pollen will still be there

Wiele pyłku pozostanie nawet po praniu.

after repeated washings.

Wiele pyłku pozostanie nawet po praniu.

Where has it been?

Gdzie ta koszula była?

Four very different habitats might look similar,

Cztery środowiska,

but they've got very different pollen signatures.

podobne, ale różniące się "podpisem pyłkowym".

Actually this one is particularly easy, these pictures were all taken

To było proste,

in different countries.

bo to 4 różne kraje.

But pollen forensics can be very subtle.

Ale pyłek rozróżnia więcej.

It's being used now to track

Ujawnia pochodzenie podrobionych leków,

where counterfeit drugs have been made,

Ujawnia pochodzenie podrobionych leków,

where banknotes have come from,

banknotów, oraz antyków,

to look at the provenance of antiques

pozwalając określić,

and see that they really did come from the place

czy sprzedawca ukrywa ich prawdziwe źródło.

the seller said they did.

czy sprzedawca ukrywa ich prawdziwe źródło.

And murder suspects have been tracked

Pyłek w ubraniu pomaga odnaleźć morderców.

using their clothing,

Pyłek w ubraniu pomaga odnaleźć morderców.

certainly in the U.K., to within an area

Zawęża się obszar pochodzenia pyłku do terenu,

that's small enough that you can send in tracker dogs

który mogą przeszukać psy gończe.

to find the murder victim.

który mogą przeszukać psy gończe.

So, you can tell from a piece of clothing

Kawałek ubrania

to within about a kilometer or so,

pozwala określić z dokładnością do 1 kilometra,

where that piece of clothing has been recently

gdzie ubranie przebywało

and then send in dogs.

i wysłać tam psy.

And finally, in a rather grizzly way,

A na koniec sprawa raczej niewesoła,

the Bosnia war crimes;

zbrodnie wojenne w Bośni.

some of the people brought to trial were brought to trial

Niektórzy z oskarżonych postawiono przed sądem

because of the evidence from pollen,

bo dowody pyłkowe

which showed that bodies had been buried,

pokazały, że ciała zakopano,

exhumed and then reburied somewhere else.

ekshumowano i pochowano gdzieś indziej.

I hope I've opened your eyes,

Mam nadzieję, że otworzyłem wam oczy,

if you'll excuse the visual pun, (Laughter)

to taki kalambur obrazkowy,

to some of pollen's secrets.

na tajemnice pyłków.

This is a horse chestnut.

To kasztanowiec, tak swoją drogą.

There is an invisible beauty all around us,

Otacza nas niewidoczne piękno,

each grain with a story to tell ...

każde ziarno ma historię,

each of us, in fact, with a story to tell

a pyłkowy podpis

from the pollen fingerprint that's upon us.

opowiada historię o każdym z nas.

Thank you to the colleagues at Kew,

Dziękuję kolegom z Kew.

and thank you to palynologists everywhere.

I wszystkim palinologom świata.

(Applause)

(Brawa)