Chris Abani on the stories of Africa

Tłumaczenie: Kinga Skorupska Korekta: Krystian Aparta

My search is always to find ways to chronicle,

Zawsze szukam sposobów rejestrowania,

to share and to document stories about people, just everyday people.

rozgłaszania i dokumentowania opowieści o zwyczajnych ludziach.

Stories that offer transformation, that lean into transcendence,

Opowieści, które oferują przemianę, skłaniają się ku transcendencji,

but that are never sentimental,

ale nigdy nie są sentymentalne

that never look away from the darkest things about us.

i nie omijają tego, co w nas najmroczniejsze.

Because I really believe that we're never more beautiful

Bo wierzę, że nigdy nie jesteśmy piękniejsi

than when we're most ugly.

niż wtedy, gdy najbardziej odstręczamy.

Because that's really the moment we really know what we're made of.

Wtedy właśnie dowiadujemy się, z jakiej gliny jesteśmy ulepieni.

As Chris said, I grew up in Nigeria

Jak wspomniał Chris, wychowałem się w Nigerii

with a whole generation -- in the '80s --

w latach 80tych, z całym pokoleniem

of students who were protesting a military dictatorship, which has finally ended.

studentów przeciwstawiających się wojskowej dyktaturze, która wreszcie się skończyła.

So it wasn't just me, there was a whole generation of us.

Nie byłem więc sam, było nas całe pokolenie.

But what I've come to learn

Ale nauczyłem się tego,

is that the world is never saved in grand messianic gestures,

że świata nie ratuje się wielkim, mesjańskim gestem,

but in the simple accumulation of gentle, soft, almost invisible acts of compassion,

ale za pomocą nagromadzenia delikatnych, prawie niewidzialnych aktów współczucia,

everyday acts of compassion.

które zdarzają się na co dzień.

In South Africa, they have a phrase called Ubuntu.

W Afryce Południowej mają wyrażenie "ubuntu".

Ubuntu comes out of a philosophy that says,

"Ubuntu" pochodzi z filozofii, która zakłada,

the only way for me to be human is for you to reflect

że ludzki stać się mogę tylko wtedy, gdy ty staniesz się

my humanity back at me.

zwierciadłem mojego człowieczeństwa.

But if you're like me, my humanity is more like a window.

Ale jeśli jesteście jak ja, moje człowieczeństwo jest bardziej jak okno

I don't really see it, I don't pay attention to it

Nie widzę go, nie skupiam się na nim,

until there's, you know, like a bug that's dead on the window.

aż do momentu kiedy widzę martwego robaka na oknie.

Then suddenly I see it, and usually, it's never good.

Wtedy nagle je widzę, i zazwyczaj nie jest to dobre doświadczenie.

It's usually when I'm cussing in traffic

Jest tak, kiedy przeklinam w korku

at someone who is trying to drive their car and drink coffee

na kogoś, kto stara się jednocześnie prowadzić, pić kawę,

and send emails and make notes.

wysyłać emaile i robić notatki.

So what Ubuntu really says

"Ubuntu" mówi tak naprawdę,

is that there is no way for us to be human without other people.

że nie można być ludzkim bez innych ludzi.

It's really very simple, but really very complicated.

To bardzo proste, a jednocześnie bardzo skomplikowane.

So, I thought I should start with some stories.

Postanowiłem zacząć od kilku opowieści.

I should tell you some stories about remarkable people,

Opowiem o ludziach niesamowitych,

so I thought I'd start with my mother.

więc zacznę od swojej matki.

(Laughter)

(Śmiech)

And she was dark, too.

Też miała ciemny kolor skóry.

My mother was English.

Była Angielką.

My parents met in Oxford in the '50s,

Rodzice poznali się w latach 50. w Oxfordzie,

and my mother moved to Nigeria and lived there.

mama przeprowadziła się do Nigerii.

She was five foot two, very feisty and very English.

Miała 160 cm, była bardzo zadziorna i bardzo angielska.

This is how English my mother is -- or was, she just passed.

Taka właśnie jest moja matka - albo była, bo właśnie odeszła.

She came out to California, to Los Angeles, to visit me,

Przyjechała do Kalifornii, do Los Angeles, żeby mnie odwiedzić,

and we went to Malibu, which she thought was very disappointing.

i pojechaliśmy do Malibu, którym była bardzo zawiedziona.

(Laughter)

(Śmiech)

And then we went to a fish restaurant,

Tam poszliśmy do restauracji rybnej.

and we had Chad, the surfer dude, serving us,

Obsługiwał nas surfer Chad.

and he came up and my mother said,

Kiedy podszedł, mama powiedziała,

"Do you have any specials, young man?"

"Czy macie coś specjalnego, młody człowieku?"

And Chad says, "Sure, like, we have this, like, salmon,

Chad odpowiedział "Jasne, mamy tego, no, łososia,

that's, like, rolled in this, like, wasabi, like, crust.

co jest zwinięty w takiej skorupce z wasabi.

It's totally rad."

Jest całkiem spoko."

And my mother turned to me and said,

Moja mama zwróciła się do mnie ze słowami:

"What language is he speaking?"

"Po jakiemu on mówi?"

(Laughter)

(Śmiech)

I said, "English, mum."

Odpowiedziałem: "Po angielsku, mamo".

And she shook her head and said,

A ona pokręciła głową i powiedziała:

"Oh, these Americans. We gave them a language,

"Ci Amerykanie! Daliśmy im język.

why don't they use it?"

Czemu go nie używają?"

(Laughter)

(Śmiech)

So, this woman, who converted from the Church of England

Więc ta kobieta, która nawróciła się z anglikanizmu na katolicyzm,

to Catholicism when she married my father --

gdy wyszła za ojca,

and there's no one more rabid than a Catholic convert --

a nikt nie jest bardziej zaciekły niż nowonawrócony katolik,

decided to teach in the rural areas in Nigeria,

zdecydowała się nauczać w wiejskich rejonach Nigerii,

particularly among Igbo women,

a konkretnie wśród kobiet Igbo,

the Billings ovulation method,

metody Billingsów,

which was the only approved birth control by the Catholic Church.

która jest jedynym rodzajem antykoncepcji akceptowanym przez Kościół Katolicki.

But her Igbo wasn't too good.

Nie znała jednak dobrze Igbo, więc wzięła mnie ze sobą,

So she took me along to translate.

w charakterze tłumacza.

I was seven.

Miałem siedem lat.

(Laughter)

(Śmiech)

So, here are these women,

Więc mamy te wszystkie kobiety,

who never discuss their period with their husbands,

które nigdy nie rozmawiają o okresie z mężami,

and here I am telling them, "Well, how often do you get your period?"

no i mnie, mówiącego "Więc jak często miesiączkujecie?"

(Laughter)

(Śmiech)

And, "Do you notice any discharges?"

"Czy zauważacie jakieś upławy?"

(Laughter)

(Śmiech)

And, "How swollen is your vulva?"

"Jak powiększony jest wasz srom?"

(Laughter)

(Śmiech)

She never would have thought of herself as a feminist,

Mama nie uważała się za feministkę,

my mother, but she always used to say,

ale zawsze mówiła,

"Anything a man can do, I can fix."

"Wszystko, co może zrobić mężczyzna, ja mogę naprawić."

(Applause)

(Brawa)

And when my father complained about this situation,

A kiedy ojciec skarżył się na to,

where she's taking a seven-year-old boy

że żona zabrała siedmioletniego chłopca,

to teach this birth control, you know,

żeby uczył antykoncepcji,

he used to say, "Oh, you're turning him into --

mówił "Ty go zmieniasz,

you're teaching him how to be a woman."

uczysz go, jak być kobietą."

My mother said, "Someone has to."

Mama odpowiadała: "Ktoś musi".

(Laughter)

(Śmiech)

This woman -- during the Biafran war,

Kiedy w Biafrze wybuchła wojna,

we were caught in the war.

zostaliśmy w nią zamieszani.

It was my mother with five little children.

Moja matka z piątką małych dzieci.

It takes her one year, through refugee camp after refugee camp,

Trwało to rok, od jednego obozu uchodźców do następnego,

to make her way to an airstrip where we can fly out of the country.

aż znaleźliśmy lotnisko i uciekliśmy.

At every single refugee camp, she has to face off soldiers

W każdym obozie musiała stawiać się żołnierzom, którzy chcieli zabrać Marka,

who want to take my elder brother Mark, who was nine,

mojego starszego, dziewięcioletniego brata,

and make him a boy soldier.

żeby zrobić z niego żołnierza.

Can you imagine this five-foot-two woman,

Wyobraźcie sobie - ta niska kobieta

standing up to men with guns who want to kill us?

przeciwstawia się uzbrojonym mężczyznom, którzy chcieli nas zabić.

All through that one year,

W czasie tego roku

my mother never cried one time, not once.

mama ani razu nie płakała,

But when we were in Lisbon, in the airport,

ale kiedy wylądowaliśmy w Lizbonie i czekaliśmy na lot do Anglii,

about to fly to England,

ale kiedy wylądowaliśmy w Lizbonie i czekaliśmy na lot do Anglii,

this woman saw my mother wearing this dress,

jakaś kobieta zauważyła, że mama ma na sobie sukienkę,

which had been washed so many times it was basically see through,

która była prana tyle razy, że zrobiła się prawie przezroczysta

with five really hungry-looking kids,

i stoi z pięciorgiem wygłodzonych dzieci,

came over and asked her what had happened.

więc podeszła i spytała, co się stało.

And she told this woman.

Mama wszystko opowiedziała.

And so this woman emptied out her suitcase

A ta kobieta opróżniła swoją walizkę

and gave all of her clothes to my mother, and to us,

i dała nam wszystkie swoje ubrania, wszystkie zabawki

and the toys of her kids, who didn't like that very much, but --

swoich dzieci, które nie były tym zachwycone, ale...

(Laughter) --

(Śmiech)

that was the only time she cried.

Ten jedyny raz mama się rozpłakała.

And I remember years later, I was writing about my mother,

Pamiętam, jak pisząc o niej po latach,

and I asked her, "Why did you cry then?"

spytałem: "Czemu wtedy płakałaś?"

And she said, "You know, you can steel your heart

A ona odpowiedziała: "Wiesz, można być twardym

against any kind of trouble, any kind of horror.

wobec wszystkich problemów i horrorów,

But the simple act of kindness from a complete stranger

ale zwykły dobroduszny uczynek nieznajomego sprawi, że się otworzysz".

will unstitch you."

ale zwykły dobroduszny uczynek nieznajomego sprawi, że się otworzysz".

The old women in my father's village, after this war had happened,

Po wojnie starsze kobiety z wioski mojego ojca,

memorized the names of every dead person,

zapamiętały imiona wszystkich, którzy zmarli,

and they would sing these dirges, made up of these names.

śpiewano tam pieśni żałobne, ułożone z tych imion - tak melancholijne,

Dirges so melancholic that they would scorch you.

że aż wypalały serce.

And they would sing them only when they planted the rice,

Śpiewano je tylko podczas sadzenia ryżu,

as though they were seeding the hearts of the dead

jakby w sadzony ryż wkładano serca zmarłych.

into the rice.

jakby w sadzony ryż wkładano serca zmarłych.

But when it came for harvest time,

Ale kiedy przychodziły żniwa,

they would sing these joyful songs,

śpiewano radosne pieśni,

that were made up of the names of every child

skomponowane z imion dzieci,

who had been born that year.

które urodziły się danego roku.

And then the next planting season, when they sang the dirge,

A potem, sadząc nowy ryż,

they would remove as many names of the dead

pomijano w pieśni tyle imion zmarłych,

that equaled as many people that were born.

ile urodziło się dzieci.

And in this way, these women enacted a lot of transformation,

Tym sposobem, te kobiety dokonały transformacji,

beautiful transformation.

pięknej transformacji.

Did you know, that before the genocide in Rwanda,

Czy wiedzieliście, że przed ludobójstwem w Rwandzie

the word for rape and the word for marriage

słowo "gwałt" oznaczało również "małżeństwo"?

was the same one?

słowo "gwałt" oznaczało również "małżeństwo"?

But today, women are rebuilding Rwanda.

Ale dziś kobiety odbudowują Rwandę,

Did you also know that after apartheid,

Czy wiedzieliście, że po apartheidzie,

when the new government went into the parliament houses,

kiedy nowy rząd zawitał w budynku parlamentu,

there were no female toilets in the building?

nie było w nim łazienek dla kobiet?

Which would seem to suggest that apartheid

Co podpowiada, że za apartheid

was entirely the business of men.

odpowiedzialni byli wyłącznie mężczyźni.

All of this to say, that despite the horror, and despite the death,

Przez to wszystko chcę powiedzieć, że mimo horrorów i śmierci,

women are never really counted.

kobiet się nigdy nie liczy.

Their humanity never seems to matter very much to us.

Ich człowieczeństwo nigdy nie zdaje się wiele dla nas znaczyć.

When I was growing up in Nigeria --

Kiedy dorastałem w Nigerii...

and I shouldn't say Nigeria, because that's too general,

Nigeria to zbyt ogólne określenie.

but in Afikpo, the Igbo part of the country where I'm from --

Było to w Urhobo, w regionie Igbo, skąd pochodzę.

there were always rites of passage for young men.

Młodzi mężczyźni zawsze przechodzili rytuał inicjacji,

Men were taught to be men in the ways in which we are not women,

uczono ich, jak być mężczyznami, czyli jak różnić się od kobiet,

that's essentially what it is.

tak to można podsumować.

And a lot of rituals involved killing, killing little animals,

Wiele rytuałów polegało na zabijaniu, małych zwierząt,

progressing along, so when I turned 13 --

a potem coraz większych...

and, I mean, it made sense, it was an agrarian community,

Wiecie, w społeczeństwie rolnym to wszystko miało sens,

somebody had to kill the animals,

ktoś musiał zabijać zwierzęta,

there was no Whole Foods you could go and get kangaroo steak at --

nie sklepów ze zdrową żywnością, sprzedających steki z kangura,

so when I turned 13, it was my turn now to kill a goat.

więc kiedy skończyłem 13 lat, nadeszła moja kolej, by zabić kozę.

And I was this weird, sensitive kid, who couldn't really do it,

Byłem dziwnym, wrażliwym dzieckiem, nie potrafiłem tego zrobić,

but I had to do it.

ale musiałem.

And I was supposed to do this alone.

I musiałem zrobić to sam.

But a friend of mine, called Emmanuel,

Ale mój przyjaciel Emmanuel,

who was significantly older than me,

który był znacznie starszy ode mnie

who'd been a boy soldier during the Biafran war,

i walczył wcześniej w wojnie w Biafrze,

decided to come with me.

postanowił pójść ze mną,

Which sort of made me feel good,

co sprawiło, że poczułem się lepiej,

because he'd seen a lot of things.

bo on widział dużo rzeczy.

Now, when I was growing up, he used to tell me

Kiedy dorastałem, opowiadał mi, jak ciął ludzi bagnetem

stories about how he used to bayonet people,

Kiedy dorastałem, opowiadał mi, jak ciął ludzi bagnetem

and their intestines would fall out, but they would keep running.

a oni dalej uciekali, choć wypadały im wnętrzności.

So, this guy comes with me.

Więc poszedł ze mną.

And I don't know if you've ever heard a goat, or seen one --

Nie wiem, czy kiedyś widzieliście albo słyszeliście kozę,

they sound like human beings,

one wydają odgłosy jak ludzie,

that's why we call tragedies "a song of a goat."

dlatego tragedie nazywamy "pieśniami kóz".

My friend Brad Kessler says that we didn't become human

Mój przyjaciel Brad Kessler powiada, że nie staliśmy się ludźmi

until we started keeping goats.

póki nie zaczęliśmy hodować kóz.

Anyway, a goat's eyes are like a child's eyes.

Oczy kozy są jak oczy dziecka.

So when I tried to kill this goat and I couldn't,

Nie mogłem się zdobyć na jej zabicie,

Emmanuel bent down, he puts his hand over the mouth of the goat,

więc Emmanuel się pochylił, zakrył jej pysk ręką,

covers its eyes, so I don't have to look into them,

zakrył też jej oczy, żebym nie musiał w nie patrzeć,

while I kill the goat.

kiedy ją zabijałem.

It didn't seem like a lot, for this guy who'd seen so much,

Sytuacja nie wydawała się ciężka, dla kogoś, kto tyle już widział

and to whom the killing of a goat must have seemed

i dla którego zabicie kozy musiało się wydawać

such a quotidian experience,

całkiem zwyczajnym doświadczeniem,

still found it in himself to try to protect me.

ale mimo tego on starał się mnie chronić.

I was a wimp.

Byłem mięczakiem.

I cried for a very long time.

Płakałem bardzo długo.

And afterwards, he didn't say a word.

A potem on nie powiedział ani słowa,

He just sat there watching me cry for an hour.

przez godzinę patrzył, jak płaczę,

And then afterwards he said to me,

a potem powiedział:

"It will always be difficult, but if you cry like this every time,

"Zawsze będzie ciężko, ale jeśli za każdym razem będziesz tak płakał,

you will die of heartbreak.

serce ci pęknie i umrzesz.

Just know that it is enough sometimes

Pamiętaj, że czasem wystarczy wiedzieć, że jest ciężko".

to know that it is difficult."

Pamiętaj, że czasem wystarczy wiedzieć, że jest ciężko".

Of course, talking about goats makes me think of sheep,

Mówienie o kozach sprawia, że myślę o owcach

and not in good ways.

i nie są to myśli przystojne.

(Laughter)

(Śmiech)

So, I was born two days after Christmas.

Urodziłem się dwa dni po Świętach Bożego Narodzenia,

So growing up, you know, I had a cake and everything,

więc jako dziecko w urodziny miałem ciasto i tak dalej,

but I never got any presents, because, born two days after Christmas.

ale nigdy nie dostawałem prezentów, bo urodziłem się 2 dni po Świętach.

So, I was about nine, and my uncle had just come back from Germany,

Kiedy miałem jakieś 9 lat, mój wujek przyjechał z Niemiec

and we had the Catholic priest over,

i gościliśmy katolickiego księdza.

my mother was entertaining him with tea.

Mama zabawiała go rozmową przy herbacie,

And my uncle suddenly says, "Where are Chris' presents?"

a wujek nagle zapytał: "Gdzie są prezenty dla Chrisa?"

And my mother said, "Don't talk about that in front of guests."

Matka odpowiedziała: "Nie rozmawiaj o tym przy gościach".

But he was desperate to show that he'd just come back,

Ale wuj strasznie chciał pokazać, że właśnie wrócił,

so he summoned me up, and he said,

więc zawołał mnie i powiedział:

"Go into the bedroom, my bedroom.

"Idź do mojej sypialni.

Take anything you want out of the suitcase.

Weź sobie z walizki, co chcesz.

It's your birthday present."

To twój prezent urodzinowy".

I'm sure he thought I'd take a book or a shirt,

Pewnie chodziło mu o książkę czy koszulkę, ale ja znalazłem dmuchaną owcę.

but I found an inflatable sheep.

Pewnie chodziło mu o książkę czy koszulkę, ale ja znalazłem dmuchaną owcę.

(Laughter)

(Śmiech)

So, I blew it up and ran into the living room,

Więc ją nadmuchałem i wbiegłem do salonu

my finger where it shouldn't have been,

z palcem wsadzonym, gdzie nie powinienem,

I was waving this buzzing sheep around,

wymachiwałem tą bzyczącą owcą,

and my mother looked like she was going to die of shock.

a mama wyglądała, jakby miała paść trupem z szoku.

(Laughter)

(Śmiech)

And Father McGetrick was completely unflustered,

Ale ojciec McGetrick pozostał całkowicie niewzruszony,

just stirred his tea and looked at my mother and said,

spojrzał na mamę i powiedział:

"It's all right Daphne, I'm Scottish."

"Nic nie szkodzi, Daphne, jestem Szkotem".

(Laughter)

(Śmiech)

(Applause)

(Brawa)

My last days in prison, the last 18 months,

Ostatnie dni w więzieniu, ostatnie przez 18 miesięcy

my cellmate -- for the last year, the first year of the last 18 months --

moim kolegą z celi, przez pierwszy rok z ostatnich 18 miesięcy,

my cellmate was 14 years old.

był czternastoletni chłopak,

The name was John James,

który nazywał się John James.

and in those days, if a family member committed a crime,

W tych czasach, jeśli jakiś członek rodziny dopuścił się zbrodni,

the military would hold you as ransom

wojsko mogło zatrzymać innego jako zakładnika,

till your family turned themselves in.

póki rodzina nie oddała się w ich ręce.

So, here was this 14-year-old kid on death row.

Więc ten czternastolatek czekał na wyrok śmierci.

And not everybody on death row was a political prisoner.

Oprócz więźniów politycznych

There were some really bad people there.

było tam trochę naprawdę złych ludzi.

And he had smuggled in two comics, two comic books --

A ten chłopiec przemycił ze sobą dwa komiksy,

"Spiderman" and "X-Men."

Spidermana i X-men.

He was obsessed.

Był nimi pochłonięty.

And when he got tired of reading them,

A kiedy znudziło mu się czytanie,

he started to teach the men in death row how to read,

zaczął uczyć innych więźniów z celi śmierci czytania,

with these comic books.

przy pomocy tych komiksów.

And so, I remember night after night,

I pamiętam, jak noc w noc słyszałem tych mężczyzn,

you'd hear all these men, these really hardened criminals,

zatwardziałych kryminalistów,

huddled around John James, reciting, "Take that, Spidey!"

zebranych naokoło Johna Jamesa, jak recytują "Przełknij to, Spidey!"

(Laughter)

(Śmiech)

It's incredible.

To było niesamowite.

I was really worried.

Bardzo się martwiłem.

He didn't know what death row meant.

On nie wiedział, co oznaczała cela śmierci.

I'd been there twice,

Ja byłem w niej dwa razy

and I was terribly afraid that I was going to die.

i bardzo się bałem, że umrę.

And he would always laugh, and say,

A on tylko śmiał się i mówił:

"Come on, man, we'll make it out."

"Co ty, stary, jakoś z tego wyjdziemy".

Then I'd say, "How do you know?"

Ja pytałem: "Skąd wiesz?"

And he said, "Oh, I heard it on the grapevine."

A on na to "Usłyszałem od innych, pocztą pantoflową".

They killed him.

Zabili go.

They handcuffed him to a chair,

Przykuli go do krzesła

and they tacked his penis to a table with a six-inch nail,

i przybili jego członka do stołu sześciocalowym gwoździem.

then left him there to bleed to death.

Zostawili go tam, aż się wykrwawił.

That's how I ended up in solitary, because I let my feelings be known.

Wtedy skończyłem w izolatce, bo wyraziłem swoje uczucia.

All around us, everywhere, there are people like this.

Wszędzie wokół nas istnieją tacy ludzie.

The Igbo used to say that they built their own gods.

Ludzie Igbo powiadali, że tworzą własnych bogów.

They would come together as a community,

Cała społeczność zbierała się i wyrażała życzenie.

and they would express a wish.

Cała społeczność zbierała się i wyrażała życzenie.

And their wish would then be brought to a priest,

Potem przedstawiano je kapłanowi,

who would find a ritual object,

który znajdował rytualny przedmiot,

and the appropriate sacrifices would be made,

potem składano odpowiednie ofiary

and the shrine would be built for the god.

i budowano świątynię dla boga.

But if the god became unruly and began to ask for human sacrifice,

A jeśli bóg stawał się niesforny i prosił o ofiary z ludzi,

the Igbos would destroy the god.

ludzie Igbo niszczyli go.

They would knock down the shrine,

Burzyli jego świątynię

and they would stop saying the god's name.

i przestawali wspominać jego imię.

This is how they came to reclaim their humanity.

W ten sposób odzyskiwali swoje człowieczeństwo.

Every day, all of us here,

Każdego dnia każdy z nas

we're building gods that have gone rampant,

konstruuje bogów, którzy stają się zapalczywi

and it's time we started knocking them down

i nadszedł czas, byśmy zaczęli ich niszczyć

and forgetting their names.

i zapomnieli ich imiona.

It doesn't require a tremendous thing.

To nie wymaga wielkich poświęceń.

All it requires is to recognize among us, every day --

Wymaga tylko, by ci nieliczni wśród nas, którzy potrafią widzieć,

the few of us that can see -- are surrounded by people

rozpoznawali każdego dnia, że otaczają nas ludzie

like the ones I've told you.

tacy, o jakich wam opowiedziałem.

There are some of you in this room, amazing people,

Kilku z was jest tutaj, wspaniałych ludzi,

who offer all of us the mirror to our own humanity.

którzy są lustrem dla naszego własnego człowieczeństwa.

I want to end with a poem by an American poet called Lucille Clifton.

Chciałbym zakończyć wierszem amerykańskiej poetki, Lucille Clifton.

The poem is called "Libation," and it's for my friend Vusi

Nazywa się on "Uczta" i dedykuję go mojemu przyjacielowi Vusi,

who is in the audience here somewhere.

który jest gdzieś na widowni.

"Libation,

"Uczta",

North Carolina, 1999.

Karolina Północna, 1999.

I offer to this ground, this gin.

"Tej ziemi oferuję ten gin.

I imagine an old man crying here,

wyobrażam sobie, że łka tu stary człowiek,

out of the sight of the overseer.

poza wzrokiem nadzorcy.

He pushes his tongue through a hole

Wciska język w szczelinę,

where his tooth would be, if he were whole.

gdzie miałby ząb, gdyby nie brak.

It aches in that space where his tooth would be,

Boli w tej pustce, gdzie byłby jego ząb,

where his land would be,

gdzie byłaby jego ziemia,

his house, his wife, his son, his beautiful daughter.

jego dom, jego żona, jego syn, jego piękna córka.

He wipes sorrow from his face,

Ociera twarz ze smutku,

and puts his thirsty finger to his thirsty tongue,

przykłada spragniony palec do spragnionego języka

and tastes the salt.

i smakuje sól.

I call a name that could be his.

Wymawiam imię, może jego,

This is for you, old man.

to dla ciebie, stary człowieku.

This gin, this salty earth."

Ten gin, ta słona ziemia".

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)