Technology hasn't changed love. Here's why | Helen Fisher

Tłumaczenie: E K Korekta: Małgosia Makowska

I was recently traveling in the Highlands of New Guinea,

Niedawno podróżowałam po wyżynach Nowej Gwineii,

and I was talking with a man who had three wives.

gdzie spotkałam mężczyznę, który miał trzy żony.

I asked him, "How many wives would you like to have?"

Zapytałam: "Ile żon chciałbyś mieć?"

And there was this long pause,

Zamilkł na dłuższą chwilę...

and I thought to myself,

i pomyślałam sobie:

"Odpowie: pięć?

"Is he going to say five?

Is he going to say 10?

"Może dziesięć?

A może dwadzieścia pięć?"

Is he going to say 25?"

And he leaned towards me

Nachylił się ku mnie

i wyszeptał: "Ani jednej."

and he whispered, "None."

(Laughter)

(Śmiech)

Eighty-six percent of human societies permit a man to have several wives:

86% społeczności świata zezwala, by mężczyzna posiadał kilka żon:

polygyny.

poligamia.

Lecz w znacznej większości tych kultur,

But in the vast majority of these cultures,

only about five or ten percent of men actually do have several wives.

tylko 5 do 10% mężczyzn faktycznie ma kilka żon.

Having several partners can be a toothache.

Posiadanie kilku partnerek może być bolączką.

In fact, co-wives can fight with each other,

Żony często ze sobą walczą,

czasami trują dzieci innych żon.

sometimes they can even poison each other's children.

And you've got to have a lot of cows, a lot of goats,

Trzeba mieć wiele krów i kóz,

dużo pieniędzy i ziemi,

a lot of money, a lot of land,

żeby zbudować harem.

in order to build a harem.

Należymy do gatunku, łączącego się w pary.

We are a pair-bonding species.

Ninety-seven percent of mammals do not pair up to rear their young;

97% ssaków nie robi tego, by mieć potomstwo,

human beings do.

a ludzie tak.

I'm not suggesting that we're not --

Nie sugeruję,

że zawsze jesteśmy wierni naszym partnerom.

that we're necessarily sexually faithful to our partners.

Badałam cudzołóstwo w 42 kulturach,

I've looked at adultery in 42 cultures,

I understand, actually, some of the genetics of it,

Rozumiem więc nieco jego genetyki

and some of the brain circuitry of it.

i obszary mózgu za nie odpowiedzialne.

It's very common around the world,

To bardzo powszechne zjawisko,

but we are built to love.

ale jestesmy stworzeni do kochania.

How is technology changing love?

Jak technologia zmienia miłość?

I'm going to say almost not at all.

Odważę się powiedzieć, że prawie wcale.

I study the brain.

Zajmuję się badaniem mózgu.

Wraz z współpracownikami przeskanowałam mózgi ponad 100 osób -

I and my colleagues have put over 100 people into a brain scanner --

people who had just fallen happily in love,

ludzi, którzy właśnie szczęśliwie się zakochali,

people who had just been rejected in love

innych, którzy zostali odrzuceni,

and people who are in love long-term.

i tych w wieloletnich związkach.

And it is possible to remain "in love" long-term.

Zakochanie się na długo jest możliwe.

And I've long ago maintained

Od dawna uważałam,

that we've evolved three distinctly different brain systems

że rozwinęliśmy trzy różne systemy mózgowe istotne

for mating and reproduction:

dla tworzenia par i reprodukcji:

sex drive,

popęd seksualny,

feelings of intense romantic love

silne uczucie miłości romantycznej

and feelings of deep cosmic attachment to a long-term partner.

i głębokie przywiązanie do wieloletniego partnera.

And together, these three brain systems --

Te trzy systemy mózgowe,

with many other parts of the brain --

wspólnie z innymi częściami mózgu,

orchestrate our sexual, our romantic and our family lives.

zarządzają naszym życiem seksualnym, romantycznym i rodzinnym.

But they lie way below the cortex,

Leżą poniżej kory mózgowej,

way below the limbic system where we feel our emotions,

poniżej układu limbicznego dzięki któremu odczuwamy emocje,

i gdzie emocja się rodzą.

generate our emotions.

They lie in the most primitive parts of the brain, linked with energy,

Znajdują się w najprymitywniejszych częściach mózgu powiązanych z energią,

focus, craving, motivation, wanting and drive.

skupieniem, pragnieniem, motywacją, zachciankami i popędem.

In this case,

W tym przypadku,

the drive to win life's greatest prize:

żądzą do wygrania największej w życiu nagrody:

a mating partner.

partnera do rozrodu.

They evolved over 4.4 million years ago among our first ancestors,

Powstały one ponad 4.4 miliona lat temu wśród naszych pierwszych przodków,

and they're not going to change if you swipe left or right on Tinder.

i nie zmienią się, jeśli pobuszujesz na lewo lub prawo na Tinderze.

(Laughter)

(Śmiech)

(Applause)

(Oklaski)

There's no question that technology is changing the way we court:

Niewątpliwie technologia zmienia nasze zaloty:

emailing, texting,

mejlowanie, esemesowanie,

emojis to express your emotions,

użycie buziek, by wyrazić emocje,

sexting,

wysyłanie nagich fotek,

"liking" a photograph, selfies ...

polubienie zdjęcia, selfiki...

Widzimy nowe reguły i tematy taboo dotyczące podbijania serc.

We're seeing new rules and taboos for how to court.

But, you know --

Ale, wiecie co?

is this actually dramatically changing love?

Czy to naprawdę diametralnie zmienia miłość?

What about the late 1940s,

Co z latami 40-tymi XX wieku,

gdy samochody zyskały popularność

when the automobile became very popular

and we suddenly had rolling bedrooms?

i nagle mieliśmy sypialnie na kółkach?

(Śmiech)

(Laughter)

How about the introduction of the birth control pill?

A gdy powstała tabletka antykoncepcyjna?

Unchained from the great threat of pregnancy and social ruin,

Uwolnione od zagrożenia niechcianej ciąży i ruiny społecznej,

women could finally express their primitive and primal sexuality.

kobiety mogły wreszcie wyrazić swą prymitywną i pierwotną seksualność,

Even dating sites are not changing love.

Nawet portale randkowe nie zmieniają miłości.

I'm Chief Scientific Advisor to Match.com,

Jestem szefem naukowego doradztwa dla Match.com.

I've been it for 11 years.

Pracuję tam od 11 lat.

Zgadzają się, gdy powtarzam,

I keep telling them and they agree with me,

że to nie są strony randkowe,

that these are not dating sites,

they are introducing sites.

to strony zapoznawcze.

Gdy siadasz w barze,

When you sit down in a bar,

in a coffee house,

w kawiarni,

on a park bench,

na ławce w parku,

your ancient brain snaps into action like a sleeping cat awakened,

twój starożytny mózg ożywia się jak rozbudzony kot,

and you smile

i uśmiechasz się,

and laugh

śmiejesz się,

and listen

słuchasz

i paradujesz tak, jak nasi przodkowie 100.000 lat temu.

and parade the way our ancestors did 100,000 years ago.

We can give you various people --

Możemy ci przedstawić różnych ludzi.

all the dating sites can --

Każdy portal randkowy może.

but the only real algorithm is your own human brain.

Lecz jedynym algorytmem kryje się w ludzkim mózgu.

Technology is not going to change that.

Technologia tego nie zmieni.

Technologia nie sprawi, w kim się zakochasz.

Technology is also not going to change who you choose to love.

I study the biology of personality,

Studiuję biologię osobowości

and I've come to believe

i wierzę,

that we've evolved four very broad styles of thinking and behaving,

że rozwinęliśmy cztery rozległe style myślenia i działania,

linked with the dopamine, serotonin,

połączone z dopaminą i serotoniną

testosterone and estrogen systems.

oraz testosteronem i estrogenem.

So I created a questionnaire directly from brain science

Ułożyłam kwestionariusz w oparciu o wiedzę o mózgu,

to measure the degree to which you express the traits --

by zbadać do jakiego stopnia wyrażane są cechy,

the constellation of traits --

konstelacje cech,

linked with each of these four brain systems.

powiązane z każdym z powyższych systemów.

I then put that questionnaire on various dating sites

Potem udostępniłam ten kwestionariusz na różnych portalach randkowych

in 40 countries.

w 40 krajach.

Fourteen million or more people have now taken the questionnaire,

Ponad 14 milionów ludzi, udzieliło odpowiedzi,

and I've been able to watch who's naturally drawn to whom.

i udało mi się zaobserwować, kto naturalnie przyciąga kogo.

And as it turns out,

Jak się okazuje,

those who were very expressive of the dopamine system

ludzie emanujący dopaminą,

tend to be curious, creative, spontaneous, energetic --

są zwykle ciekawi świata, kreatywni, spontaniczni, energiczni.

I would imagine there's an awful lot of people like that in this room --

Wydaje mi się, że jest wielu takich wśród was na tej sali.

they're drawn to people like themselves.

Oni przyciągają podobnych do siebie.

Ciekawi świata, kreatywni ludzie potrzebują takich jak oni sami.

Curious, creative people need people like themselves.

People who are very expressive of the serotonin system

Zdominowani przez serotoninę,

tend to be traditional, conventional, they follow the rules,

raczej są tradycyjni, konwencjonalni, przestrzegają zasad,

mają poszanowanie dla autorytetu,

they respect authority,

często są religijni - religijność znajduje się w systemie serotoniny.

they tend to be religious -- religiosity is in the serotonin system --

and traditional people go for traditional people.

Tradycyjni ludzie wiążą się z tradycjonalistami.

In that way, similarity attracts.

W tym sensie podobieństwa się przyciągają.

In the other two cases, opposites attract.

W kolejnych dwóch, pociągają przeciwieństwa.

People very expressive of the testosterone system

Ludzie sterowani testosteronem

są analityczni, logiczni, bezpośredni, zdecydowani,

tend to be analytical, logical, direct, decisive,

i szukają przeciwieństwa:

and they go for their opposite:

they go for somebody who's high estrogen,

kogoś z wysokim poziomem estrogenu,

somebody who's got very good verbal skills

kto świetnie przemawia

i jest komunikatywny,

and people skills,

who's very intuitive

kto kieruje się intuicją,

and who's very nurturing and emotionally expressive.

roztacza opiekę nad innymi i wyraża swoje emocje.

We have natural patterns of mate choice.

Mamy zakodowane wzorce wyboru partnerów.

Modern technology is not going to change who we choose to love.

Współczesna technologia nie zmieni, kogo pokochamy.

But technology is producing one modern trend

Lecz technologia stwarza pewien współczesny trend,

który wydaje mi się bardzo ciekawy.

that I find particularly important.

Wiąże się on z paradoksem wyboru.

It's associated with the concept of paradox of choice.

For millions of years,

Przez miliony lat,

we lived in little hunting and gathering groups.

żyliśmy w małych grupach łowiecko - zbierackich.

Nie było możliwości wyboru

You didn't have the opportunity to choose

between 1,000 people on a dating site.

spośród tysiąca ludzi na portalu randkowym.

In fact, I've been studying this recently,

Ostatnio badałam to zjawisko

and I actually think there's some sort of sweet spot in the brain;

i uważam, że istnieje pewne słodkie miejsce w naszych mózgach.

I don't know what it is, but apparently, from reading a lot of the data,

Nie wiem, czym dokładnie jest, ale po analizie danych,

we can embrace about five to nine alternatives, and after that,

okazuje się, że możemy ogarnąć 5 do 9 alternatyw, a później,

you get into what academics call "cognitive overload,"

jak nazywają to akademicy, następuje przeciążenie poznawcze

and you don't choose any.

i wtedy nie wybierzemy niczego.

Uważam więc, że z powodu tego przeciążenia,

So I've come to think that due to this cognitive overload,

we're ushering in a new form of courtship

zapoczątkowujemy nową formę zalotów,

that I call "slow love."

którą nazwałam "powolną miłością".

I arrived at this during my work with Match.com.

Wpadłam na to podczas mojej pracy z Match.com.

Every year for the last six years,

Co roku, przez ostatnie sześć lat,

przeprowadzaliśmy badania nazwane "Single w Ameryce".

we've done a study called "Singles in America."

We don't poll the Match population,

Nie pytaliśmy ludzi z Match.com,

we poll the American population.

pytaliśmy ludność Ameryki.

We use 5,000-plus people,

Zbieraliśmy dane od ponad pięciu tysięcy ludzi,

a representative sample of Americans based on the US census.

próbkę reprezentacyjną Amerykanów opartą na spisie ludności USA.

We've got data now on over 30,000 people,

Dysponujemy danymi ponad 30.000 ludzi,

and every single year,

i każdego roku,

I see some of the same patterns.

widzę pewne powtarzające się trendy.

Every single year when I ask the question,

Każdego roku, gdy zadaję to pytanie,

over 50 percent of people have had a one-night stand --

ponad 50% ludzi miało przygodę na jedną noc.

Niekoniecznie w poprzednim roku, ale w ciągu życia.

not necessarily last year, but in their lives --

50 percent have had a friends with benefits

50% miało przyjaciół dla seksu

podczas swojego życia

during the course of their lives,

and over 50 percent have lived with a person long-term

i ponad 50% mieszkało z partnerem wieloletnim

before marrying.

przed ślubem.

Americans think that this is reckless.

Amerykanie uważają, że to lekkomyślne.

I have doubted that for a long time;

Nie zgadzam się z tym od dawna.

the patterns are too strong.

Stereotypy są zbyt mocne.

There's got to be some Darwinian explanation --

Musi być jakieś darwinowskie wyjaśnienie.

Not that many people are crazy.

Nie aż tyle mamy szaleńców.

And I stumbled, then, on a statistic that really came home to me.

Wówczas natknęłam się na statystykę, która mnie poruszyła.

It was a very interesting academic article

Był to bardzo interesujący, artykuł akademicki,

in which I found that 67 percent of singles in America today

z którego wynikało, że 67% dzisiejszych singli w Ameryce,

who are living long-term with somebody,

którzy mieszkają z kimś długoterminowo

have not yet married because they are terrified of divorce.

nie pobierają się z obawy przed rozwodem.

They're terrified of the social,

Są przerażeni społecznymi,

legal, emotional,

legalnymi, emocjonalnymi,

economic consequences of divorce.

ekonomicznymi konsekwencjami rozwodu.

So I came to realize that I don't think this is recklessness;

Uświadomiłam sobie, że to nie lekkomyślność.

I think it's caution.

Myślę, że to ostrożność.

Today's singles want to know every single thing about a partner

Dzisiejsi single chcą wszystko wiedzieć o swoim partnerze,

before they wed.

zanim wstąpią w zwiazek małżeński.

You learn a lot between the sheets,

Wiele się można nauczyć w łóżku,

not only about how somebody makes love,

nie tylko jak ktoś się kocha,

but whether they're kind,

ale czy jest uprzejmy,

whether they can listen

czy potrafi słuchać,

and at my age,

a w moim wieku,

whether they've got a sense of humor.

czy ma poczucie humoru.

(Laughter)

(Śmiech)

I w każdym wieku, gdy mamy za duży wybór,

And in an age where we have too many choices,

gdy nie boimi się ciąży i choroby,

we have very little fear of pregnancy and disease

and we've got no feeling of shame for sex before marriage,

i nie wstydzimy się seksu przedmałżeńskiego,

to ludzie nie spieszą się kochać.

I think people are taking their time to love.

And actually, what's happening is,

Więc to co się dzieje,

czego jesteśmy świadkami, to poszerzenie stadium przed-zaangażowania

what we're seeing is a real expansion of the precommitment stage

before you tie the knot.

zanim zwiążemy węzeł małżeński.

Dawniej małżeństwo było początkiem związku,

Where marriage used to be the beginning of a relationship,

now it's the finale.

teraz jest ostatnią jego fazą.

But the human brain --

Ale ludzki mózg ...

(Śmiech)

(Laughter)

The human brain always triumphs,

Ludzki mózg zawsze triumfuje.

Obecnie w USA

and indeed, in the United States today,

86 percent of Americans will marry by age 49.

86% Amerykanów zdecyduje się na ślub zanim dobiją do 49 lat.

And even in cultures around the world where they're not marrying as often,

Nawet w innych kulturach świata, gdzie małżeństwo nie jest tak częste,

ludzie pozostają w końcu z długoterminowymi partnerami.

they are settling down eventually with a long-term partner.

So it began to occur to me:

Zaczęło być dla mnie jasne,

during this long extension of the precommitment stage,

że podczas tej przedłużonej fazy wstępnej

if you can get rid of bad relationships before you marry,

można pozbyć się złych związków zanim nastąpi małżeństwo,

i wtedy może będziemy mieć więcej szczęśliwych małżeństw.

maybe we're going to see more happy marriages.

So I did a study of 1,100 married people in America --

Przeprowadziłam badania nad 1.100 żonatych Amerykanów.

not on Match.com, of course --

Oczywiście, nie na Match.com.

and I asked them a lot of questions.

Zadałam im wiele pytań.

But one of the questions was,

Jedno z nich brzmiało:

"Czy poślubiłbyś jeszcze raz swojego współmałżonka?"

"Would you re-marry the person you're currently married to?"

And 81 percent said, "Yes."

81% odpowiedziało: "Tak".

In fact, the greatest change in modern romance and family life

Największą zmianą w dzisiejszym życiu romantycznym i rodzinnym,

nie jest technologia.

is not technology.

Nie jest to nawet wolna miłość.

It's not even slow love.

To kobiety pracujące

It's actually women piling into the job market

z różnych kultur świata.

in cultures around the world.

For millions of years,

Przez miliony lat,

nasi przodkowie żyli w małych grupach zbierackich i łowieckich.

our ancestors lived in little hunting and gathering groups.

Kobiety wychodziły do pracy, by zebrać owoce i warzywa.

Women commuted to work to gather their fruits and vegetables.

They came home with 60 to 80 percent of the evening meal.

Wracały do domu z 60-80% jedzenia na kolację.

The double-income family was the rule.

Podwójny dochód był zasadą.

And women were regarded as just as economically, socially

Kobiety były wówczas uważane za tak samo ekonomicznie, społecznie,

i seksualnie potężne jak mężczyźni.

and sexually powerful as men.

Then the environment changed some 10,000 years ago,

Później środowisko się zmieniło około 10.000 lat temu

we began to settle down on the farm

i zaczęliśmy się osiedlać na farmach.

and both men and women became obliged, really,

Mężczyźni, jak i kobiety, byli zmuszani

to marry the right person,

do ożenku z odpowiednią osobą,

from the right background,

z odpowiednią przeszłością,

from the right religion

z odpowiedniej religii,

and from the right kin and social and political connections.

z odpowiedniego rodu, sfer socjalnych i politycznych.

Men's jobs became more important:

Praca mężczyzn była ważniejsza:

they had to move the rocks, fell the trees, plow the land.

musieli przenosić kamienie, rąbać drzewa, uprawiać ziemię.

They brought the produce to local markets, and came home

Przynosili płody rolne na targ i wracali do domu

z ekwiwalentem pieniężnym.

with the equivalent of money.

Along with this,

Oprócz tego,

we see a rise of a host of beliefs:

widzimy wzrost znaczenia

the belief of virginity at marriage,

dziewictwa przed małżeństwem,

arranged marriages -- strictly arranged marriages --

zaaranżowanych małżeństw, ściśle zaaranżowanych.

the belief that the man is the head of the household,

Istniała wiara, że to mężczyzna jest głową rodziny,

that the wife's place is in the home

że miejsce żony jest w domu

and most important,

i co najważniejsze,

honor thy husband, and 'til death do us part.

że ma czcić swego męża aż do śmierci.

These are gone.

To wszystko minęło.

They are going, and in many places,

To zanika, i w wielu miejscach

they are gone.

to już przeszłość.

We are right now in a marriage revolution.

Żyjemy w czasie rewolucji małżeńskiej.

We are shedding 10,000 years of our farming tradition

Otrzepujemy się z 10.000 lat rolniczej tradycji

and moving forward towards egalitarian relationships between the sexes --

i idziemy w stronę egalitarnego związku pomiędzy kobietą a mężczyzna,

co uważam za zgodne ze starożytnym ludzkim duchem.

something I regard as highly compatible with the ancient human spirit.

I'm not a Pollyanna;

Nie jestem Pollyanną.

there's a great deal to cry about.

Na wiele rzeczy można narzekać.

Badałam rozwody w 80 kulturach,

I've studied divorce in 80 cultures,

I've studied, as I say, adultery in many --

w wielu badałam cudzołóstwo

i jest cała masa problemów.

there's a whole pile of problems.

As William Butler Yeats, the poet, once said,

Jak kiedyś powiedział poeta William Butler Yeats:

"Miłość to pokręcona rzecz".

"Love is the crooked thing."

Dodałabym: "Nikt nie uchodzi żywy".

I would add, "Nobody gets out alive."

(Laughter)

(Śmiech)

Wszyscy mamy problemy.

We all have problems.

But in fact, I think the poet Randall Jarrell really sums it up best.

Myślę, że poeta Randall Jarrell podsumował to najlepiej.

He said, "The dark, uneasy world of family life --

Stwierdził: "Ciemny, niełatwy świat życia w rodzinie,

where the greatest can fail, and the humblest succeed."

gdzie najlepszy upada i najskromniejszy osiąga sukces."

But I will leave you with this:

Pozostawię was z tym;

love and attachment will prevail,

miłość i przywiązanie pozostaną,

technology cannot change it.

i technologia tego nie zmieni.

And I will conclude by saying

Podsumuję mówiąc,

any understanding of human relationships must take into account

że wszelkie pojmowanie ludzkich relacji musi brać pod uwagę

jeden z najważniejszych wyznaczników ludzkiego zachowania:

one the most powerful determinants of human behavior:

the unquenchable,

nieugaszoną,

adaptable

zdolną do adaptacji

and primordial human drive to love.

i pierwotną pogoń za miłością.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Oklaski)

Kelly Stoetzel: Thank you so much for that, Helen.

Kelly Stoetzel: Bardzo dziękujemy, Helen.

As you know, there's another speaker here with us

Jak wiesz, mamy drugiego gościa z nami,

that works in your same field.

z twojej dziedziny nauki,

She comes at it from a different perspective.

który patrzy na to z innej perspektywy.

Esther Perel is a psychotherapist who works with couples.

Esther Perel jest psychoterapeutką i współpracuje z parami.

You study data,

Ty studiujesz dane,

Esther studiuje historie opowiadane przez pary,

Esther studies the stories the couples tell her

when they come to her for help.

które przychodzą do niej po pomoc.

Let's have her join us on the stage.

Niech dołączy do nas na scenie.

Esther?

Esther?

(Applause)

(Oklaski)

So Esther,

A zatem, Esther,

when you were watching Helen's talk,

gdy oglądałaś wykład Helen,

was there any part of it

czy miałaś wrażenie,

że coś rezonuje z twoją pracą.

that resonated with you through the lens of your own work

that you'd like to comment on?

Czy nie zechciałabyś skomentować?

Esther Perel: To interesujące, bo z jednej strony,

Esther Perel: It's interesting, because on the one hand,

the need for love is ubiquitous and universal.

potrzeba miłości jest uniwersalna i nieodzowna.

But the way we love --

Jednak sposób, w który kochamy,

the meaning we make out of it --

znaczenie, które temu nadajemy,

the rules that govern our relationships, I think,

zasady, które rządzą naszymi związkami,

are changing fundamentally.

według mnie fundamentalnie się zmieniają.

We come from a model that, until now,

Znamy model, który aż do teraz,

was primarily regulated around duty and obligation,

oscylował wokół obowiązków i przymusów,

the needs of the collective and loyalty.

wokół potrzeb wspólnych i wierności.

And we have shifted it

I zmieniliśmy to

to a model of free choice and individual rights,

na model wolnej woli i indywidualnych przywilejów,

and self-fulfillment and happiness.

spełniania się i szczęścia.

And so, that was the first thing I thought,

Pierwsza rzecz, która przyszła mi na myśl to,

that the need doesn't change,

że nie zmienia się potrzeba,

but the context and the way we regulate these relationships

ale kontekst i sposób regulacji związków

changes a lot.

bardzo zmienia się.

On the paradox of choice --

W kwestii paradoksu wyboru:

you know, on the one hand we relish the novelty

po jednej stronie smakujemy nowości

i zabawę, by jak sądzę,

and the playfulness, I think,

to be able to have so many options.

mieć wiele opcji.

And at the same time,

Lecz jednocześnie,

as you talk about this cognitive overload,

gdy mówimy o przeciążeniu poznawczym,

I see many, many people who ...

widzę tak wielu ludzi,

who dread the uncertainty and self-doubt

którzy nie mogą ścierpieć niepewności i wątpliwości

that comes with this massa of choice,

związanych z ciężarem wyborów,

co kreuje "FOMO"

creating a case of "FOMO"

and then leading us --

i prowadzi nas

- FOMO, strach straconych możliwości -

FOMO, fear of missed opportunity, or fear of missing out --

it's like, "How do I know I have found 'the one' --

do pytania: "Skąd mam wiedzieć, czy to ta jedyna,

the right one?"

odpowiednia osoba?"

So we've created what I call this thing of "stable ambiguity."

Zatem stworzyliśmy coś, co nazywam "stabilną niejasnością".

Stable ambiguity is when you are too afraid to be alone

Występuje ona, gdy boisz się samotności,

but also not really willing to engage in intimacy-building.

ale nie chcesz budować intymnych relacji.

It's a set of tactics that kind of prolong the uncertainty of a relationship

To zbiór taktyk przedłużających niepewność związków,

but also the uncertainty of the breakup.

ale także niepewność ich zrywania.

So, here on the internet you have three major ones.

W internecie mamy trzy główne taktyki.

One is icing and simmering,

Jedna to chłodzenie i podgrzewanie,

which are great stalling tactics

które są świetne do gry na zwłokę,

that offer a kind of holding pattern

bowiem umożliwiają model,

kładący nacisk na niezdefiniowaną naturę związku.

that emphasizes the undefined nature of a relationship

but at the same time gives you enough of a comforting consistency

Jednocześnie zapewnia to wystarczająco kojącą stałość

i obszar wolności niezdefiniowanych granic.

and enough freedom of the undefined boundaries.

(Laughter)

(Śmiech)

O, tak?

Yeah?

And then comes ghosting.

Istnieje też zabawa w ducha.

And ghosting is, basically,

W myśl jej zasad

you disappear from this massa of texts on the spot,

znikasz nagle z smsowania,

and you don't have to deal with the pain that you inflict on another,

i nie musisz martwić się o ból zadany drugiej osobie,

because you're making it invisible even to yourself.

bo staje się on niewidzialny, nawet dla ciebie.

(Laughter)

(Śmiech)

Prawda?

Yeah?

So I was thinking -- these words came up for me as I was listening to you,

Pomyślałam też, słuchając twojego wykładu,

like how a vocabulary also creates a reality,

w jaki sposób słowa kreują rzeczywistość,

i jednocześnie

and at the same time,

that's my question to you:

mam pytanie do ciebie:

Do you think when the context changes,

Czy sądzisz, że przy zmieniającym się kontekście

it still means that the nature of love remains the same?

natura miłości pozostaje niezmieniona?

Badasz mózg, a ja związki ludzi i ich historie,

You study the brain and I study people's relationships and stories,

so I think it's everything you say, plus.

więc uważam, że jest w tym coś więcej niż opisałaś.

But I don't always know the degree to which a changing context ...

Nie zawsze wiem, do jakiego stopnia zmienia się kontekst

Does it at some point begin to change --

i czy zaczyna się to w pewnym punkcie.

Jeśli zmienia się znaczenie, to czy zmienia się potrzeba,

If the meaning changes, does it change the need,

or is the need clear of the entire context?

czy też potrzeba nie ma nic wspólnego z kontekstem?

HF: Wow! Well --

HF: Wow! Dobrze.

(Laughter)

(Śmiech)

(Applause)

(Oklaski)

Well, I've got three points here, right?

Mam trzy punkty do rozważenia?

First of all, to your first one:

Odpowiedź pierwsze pytanie:

there's no question that we've changed, that we now want a person to love,

bez wątpienia zmieniliśmy się i teraz wiemy kogo chcemy kochać.

and for thousands of years, we had to marry the right person

Przez tysiące lat pobieraliśmy się z odpowiednimi osobami,

z odpowiednich sfer i powiązań krwi.

from the right background and right kin connection.

And in fact, in my studies of 5,000 people every year,

Tak naprawdę, podczas badając co roku 5000 ludzi,

I ask them, "What are you looking for?"

pytam: "Czego szukasz?"

And every single year, over 97 percent say --

I co roku ponad 97% odpowiada...

EP: The list grows --

EP: Lista się wydłuża...

HF: Well, no.

HF: Właśnie, że nie.

Podstawą jest fakt, że 97% ludzi

The basic thing is over 97 percent of people

want somebody that respects them,

oczekuje szacunku od partnera,

somebody they can trust and confide in,

kogoś godnego zaufania i dyskretnego,

somebody who makes them laugh,

kogoś zabawnego,

somebody who makes enough time for them

kto poświęci im czas

and somebody who they find physically attractive.

i kto im się podoba.

That never changes.

To rzeczy niezmienne.

And there's certainly -- you know, there's two parts --

Jak wiesz, są dwie części...

EP: But you know how I call that?

EP: Wiesz jak to nazywam?

That's not what people used to say --

To nie to, co dawniej ludzie odpowiadali...

HF: That's exactly right.

HF: Dokładnie.

EP: Mówili, że chcą kogoś do towarzystwa,

EP: They said they wanted somebody with whom they have companionship,

economic support, children.

finansowej ostoi, dzieci.

We went from a production economy to a service economy.

Przeszliśmy od produkcji do usług.

(Laughter)

(Śmiech)

We did it in the larger culture, and we're doing it in marriage.

Zarówno w pojęciu szerszej kultury, jak i w małżeństwie.

HF: Right, no question about it.

HF: Tak, niewątpliwie.

But it's interesting, the millennials actually want to be very good parents,

Ciekawostką jest, że Generacja Y chce być dobrymi rodzicami,

whereas the generation above them wants to have a very fine marriage

a następne pokolenie chce udanego małżeństwa,

bez skupienia na rodzicielstwie.

but is not as focused on being a good parent.

You see all of these nuances.

Widać tu wiele niuansów.

There's two basic parts of personality:

Są dwa aspekty osobowości:

there's your culture -- everything you grew up to do and believe and say --

kultura - wszystko w czym dorastałaś i w co wierzysz

and there's your temperament.

oraz twój temperament.

Ja mówiłam głównie o temperamencie,

Basically, what I've been talking about is your temperament.

And that temperament is certainly going to change with changing times

który na pewno zmieni się ze zmieniającymi się czasami

and changing beliefs.

i przekonaniami.

And in terms of the paradox of choice,

W kwestii paradoksu wyboru,

to niewątpliwie ciężki orzech do zgryzienia.

there's no question about it that this is a pickle.

There were millions of years where you found that sweet boy

Przez miliony lat znajdywałaś słodkiego chłoptasia

at the other side of the water hole,

po drugiej stronie jeziora

i szłaś na całość.

and you went for it.

EP: Yes, but you --

EP: Tak, ale ty...

HF: I do want to say one more thing.

HF: Chcę dodać jeszcze jedno.

The bottom line is, in hunting and gathering societies,

W społeczeństwach łowieckich-zbierackich,

they tended to have two or three partners during the course of their lives.

ludzie mieli dwóch lub trzech partnerów w ciągu życia.

They weren't square!

Nie byli w porządku!

And I'm not suggesting that we do,

I nie sugeruję, że my to robimy,

but the bottom line is, we've always had alternatives.

ale rzecz w tym, że zawsze mieliśmy wybór.

Mankind is always --

Ludzkość zawsze...

in fact, the brain is well-built to what we call "equilibrate,"

Mózg jest zbudowany by "równoważyć",

by próbować i decydować:

to try and decide:

Do I come, do I stay? Do I go, do I stay?

Przychodzę czy zostaję? Idę czy zostaję?

What are the opportunities here?

Jakie mam możliwości?

How do I handle this there?

Jak sobie poradzę?

And so I think we're seeing another play-out of that now.

Sądzę, że obecnie obserwujemy ten scenariusz.

KS: Dziękuję wam obydwu.

KS: Well, thank you both so much.

I think you're going to have a million dinner partners for tonight!

Myślę, że będziecie miały milion partnerów na dzisiejszy obiad!

(Applause)

(Oklaski)

Thank you, thank you.

Dziękuję.