Sonia Shah: 3 reasons we still haven't gotten rid of malaria

Tłumaczenie: Justyna Szumiło Korekta: Rysia Wand

So over the long course of human history,

W długiej historii ludzkości

the infectious disease that's killed more humans

najbardziej śmiercionośną chorobą zakaźną

than any other is malaria.

jest malaria.

It's carried in the bites of infected mosquitos,

Przenoszą je ukąszenia zarażonych komarów

and it's probably our oldest scourge.

i stanowi chyba najstarszą zmorę ludzkości.

We may have had malaria since we evolved from the apes.

Możliwe, że malaria towarzyszy nam odkąd ewoluowaliśmy z małp.

And to this day, malaria takes a huge toll on our species.

Do dziś malaria wyrządza nam wielkie szkody.

We've got 300 million cases a year

Co roku odnotowuje się 300 mln przypadków

and over half a million deaths.

i ponad pół miliona zgonów.

Now this really makes no sense.

Nie ma to żadnego sensu.

We've known how to cure malaria

Wiemy, jak leczyć malarię

since the 1600s.

od XVII wieku.

That's when Jesuit missionaries in Peru

To wtedy jezuiccy misjonarze w Peru

discovered the bark of the cinchona tree,

odkryli korę chinowca,

and inside that bark was quinine,

która zawiera chininę,

still an effective cure for malaria to this day.

do dziś skuteczny lek na malarię.

So we've known how to cure malaria for centuries.

Od wieków wiemy, jak leczyć malarię.

We've known how to prevent malaria since 1897.

Wiemy, jak zapobiegać malarii od 1897 r.

That's when the British army surgeon Ronald Ross

To wtedy chirurg armii brytyjskiej, Ronald Ross,

discovered that it was mosquitos that carried malaria,

odkrył, że to komary przenoszą malarię,

not bad air or miasmas, as was previously thought.

a nie morowe powietrze, jak uważano wcześniej.

So malaria should be a relatively simple disease to solve,

Dlatego malaria nie powinna stanowić większego problemu,

and yet to this day, hundreds of thousands of people

a jednak nadal setki tysięcy ludzi

are going to die from the bite of a mosquito.

będą umierać przez ukąszenia komara.

Why is that?

Dlaczego?

This is a question that's

To pytanie

personally intrigued me for a long time.

intryguje mnie od dawna.

I grew up as the daughter of Indian immigrants

Dorastałam jako córka hinduskich imigrantów

visiting my cousins in India every summer,

i każdego lata odwiedzałam kuzynów w Indiach.

and because I had no immunity to the local malarias,

Jako że nie byłam odporna na tamtejsze malarie,

I was made to sleep under this hot, sweaty mosquito net every night

kazano mi spać pod duszną moskitierą,

while my cousins, they were allowed to sleep

podczas gdy kuzyni mogli spać

out on the terrace and have

na tarasie, gdzie cieszyli się

this nice, cool night breeze wafting over them.

chłodnym, nocnym powietrzem.

And I really hated the mosquitos for that.

Naprawdę nienawidziłam za to komarów.

But at the same time, I come from a Jain family,

Jednocześnie pochodzę z rodziny wyznającej dźinizm.

and Jainism is a religion that espouses

Dźinizm to religia, w której wierzy się

a very extreme form of nonviolence.

w bardzo ekstremalne odmiany anty-przemocy.

So Jains are not supposed to eat meat.

Dźiniści nie jedzą mięsa.

We're not supposed to walk on grass,

Nie chodzimy po trawie,

because you could, you know,

bo jeszcze niechcący

inadvertently kill some insects when you walk on grass.

zabilibyśmy jakieś owady.

We're certainly not supposed to swat mosquitos.

Oczywiście nie zabijamy komarów.

So the fearsome power of this little insect

Dlatego przerażająca moc tego małego owada

was apparent to me from a very young age,

była dla mnie oczywista od wczesnych lat.

and it's one reason why I spent five years as a journalist

Jako dziennikarka spędziłam 5 lat

trying to understand, why has malaria

starając się zrozumieć, czemu malaria

been such a horrible scourge for all of us for so very long?

od tak dawna jest zmorą ludzkości.

And I think there's three main reasons why.

Uważam, że istnieją trzy główne powody.

Those three reasons add up to the fourth reason,

Te trzy powody tworzą czwarty powód,

which is probably the biggest reason of all.

chyba najistotniejszy.

The first reason is certainly scientific.

Pierwszy jest natury naukowej.

This little parasite that causes malaria,

Ten mały pasożyt powodujący malarię

it's probably one of the most complex

jest jednym z najbardziej skomplikowanych

and wily pathogens known to humankind.

i przebiegłych patogenów znanych człowiekowi.

It lives half its life inside the cold-blooded mosquito

Połowę życia spędza w zmiennocieplnym komarze,

and half its life inside the warm-blooded human.

a drugą w stałocieplnym człowieku.

These two environments are totally different,

Te dwa środowiska są całkowicie różne,

but not only that, they're both utterly hostile.

a w dodatku całkowicie wrogie.

So the insect is continually trying to fight off the parasite,

Zarówno owad jak i organizm ludzki

and so is the human body continually trying to fight it off.

cały czas starają się pozbyć pasożyta.

This little creature survives under siege like that,

To stworzonko nie tylko wychodzi zwycięsko z tej walki,

but not only does it survive, it has thrived.

ale wręcz kwitnie. Rozprzestrzenia się.

It has spread. It has more ways to evade attack than we know.

Zna więcej uników, niż nam się wydaje.

It's a shape-shifter, for one thing.

Po pierwsze może zmienić kształt.

Just as a caterpillar turns into a butterfly,

Tak jak gąsienica zamienia się w motyla,

the malaria parasite transforms itself like that

tak pasożyt malarii przekształca się

seven times in its life cycle.

siedem razy w ciągu życia.

And each of those life stages not only looks totally different from each other,

Każdy etap całkowicie różni się od reszty,

they have totally different physiology.

a dodatku ma zupełnie inną fizjologię.

So say you came up with some great drug

Powiedzmy, że opracowano świetny lek,

that worked against one stage of the parasite's life cycle.

który działa w pierwszym etapie życia pasożyta.

It might do nothing at all to any of the other stages.

Może być bezużyteczny w innych etapach.

It can hide in our bodies, undetected,

Może ukrywać się w organizmie

unbeknownst to us, for days, for weeks,

przez dni, tygodnie,

for months, for years, in some cases even decades.

miesiące, lata, nawet dziesiątki lat.

So the parasite is a very big scientific challenge to tackle,

Pasożyt stanowi duże wyzwanie naukowe,

but so is the mosquito that carries the parasite.

podobnie jak komar-nosiciel.

Only about 12 species of mosquitos

Tylko 12 gatunków komarów

carry most of the world's malaria,

przenosi większość malarii na świecie

and we know quite a bit about the kinds of

i wiemy trochę o wodnych siedliskach,

watery habitats that they specialize in.

w których się specjalizują.

So you might think, then, well, why don't we just

Może spytacie, czemu po prostu

avoid the places where the killer mosquitos live? Right?

nie unikać siedlisk zarażonych komarów.

We could avoid the places where the killer grizzly bears live

Możemy unikać siedlisk niedźwiedzi grizli

and we avoid the places where the killer crocodiles live.

i unikamy siedlisk krokodyli.

But say you live in the tropics

Ale kiedy mieszkasz w tropikach

and you walk outside your hut one day

i wychodzisz z chaty,

and you leave some footprints in the soft dirt

zostawiasz po sobie odciski stóp

around your home.

wokoło domu.

Or say your cow does, or say your pig does,

Albo zostawia je twoja krowa lub świnia,

and then, say, it rains,

a potem pada deszcz

and that footprint fills up with a little bit of water.

i odciski wypełniają się wodą.

That's it. You've created the perfect

Tylko tyle. Tworzysz przed domem

malarial mosquito habitat that's right outside your door.

idealne siedlisko dla komarów przenoszących malarię.

So it's not easy for us to extricate ourselves from these insects.

Niełatwo uwolnić się od tych owadów.

We kind of create places that they love to live

Tworzymy miejsca, w których chcą mieszkać,

just by living our own lives.

przez prowadzenie normalnego życia.

So there's a huge scientific challenge,

Takie jest wyzwanie naukowe,

but there's a huge economic challenge too.

ale istnieje też ogromne wyzwanie gospodarcze.

Malaria occurs in some of the poorest

Malaria występuje w najbiedniejszych

and most remote places on Earth,

i najodleglejszych miejscach na Ziemi.

and there's a reason for that.

Jest po temu przyczyna.

If you're poor, you're more likely to get malaria.

Biedni częściej zapadają na malarię.

If you're poor, you're more likely to live

Biedni częściej mieszkają

in rudimentary housing on marginal land that's poorly drained.

w prymitywnych warunkach, na podmokłych obszarach marginalnych.

These are places where mosquitos breed.

Takie miejsca to wylęgarnie komarów.

You're less likely to have door screens or window screens.

Biedni rzadko mają moskitiery na drzwiach i oknach.

You're less likely to have electricity

Rzadko mają prąd,

and all the indoor activities that electricity makes possible,

umożliwiający domowe czynności,

so you're outside more.

więc częściej są na zewnątrz.

You're getting bitten by mosquitos more.

Częściej kąsają ich komary.

So poverty causes malaria,

Ubóstwo powoduje malarię,

but what we also know now is that malaria itself

ale teraz wiemy także, że sama malaria

causes poverty.

powoduje ubóstwo.

For one thing, it strikes hardest during harvest season,

Po pierwsze najmocniej atakuje podczas żniw,

so exactly when farmers need to be out in the fields

gdy rolnicy spędzają czas na polu,

collecting their crops, they're home sick with a fever.

zbierają plony, a potem w domu dostają gorączki.

But it also predisposes people to death

Oslabieni ludzie łatwiej umierają

from all other causes.

także z różnych innych przyczyn.

So this has happened historically.

Widać to na przestrzeni lat.

We've been able to take malaria out of a society.

Udało nam się usunąć malarię ze społeczeństwa.

Everything else stays the same,

Reszta się nie zmieniła,

so we still have bad food, bad water, bad sanitation,

więc nadal mamy złe jedzenie, złą wodę, złą higienę.

all the things that make people sick.

Wszystko to, przez co ludzie chorują.

But just if you take malaria out,

Ale gdy tylko usunie się malarię,

deaths from everything else go down.

liczba zgonów z innych przyczyn maleje.

And the economist Jeff Sachs has actually quantified

Ekonomista Jeff Sachs określił ilościowo,

what this means for a society.

co to oznacza dla społeczeństwa:

What it means is, if you have malaria in your society,

jeśli w danym społeczeństwie występuje malaria,

your economic growth is depressed

wzrost gospodarczy co roku

by 1.3 percent every year,

obniża się o 1,3%

year after year after year, just this one disease alone.

tylko przez samą tę chorobę.

So this poses a huge economic challenge,

Stanowi to ogromne wyzwanie gospodarcze,

because say you do come up with your great drug

bo powiedzmy, że opracuje się świetny lek

or your great vaccine -- how do you deliver it

lub świetną szczepionkę. Jak dostarczyć ją

in a place where there's no roads,

do miejsca, gdzie nie ma dróg,

there's no infrastructure,

nie ma infrastruktury,

there's no electricity for refrigeration to keep things cold,

nie ma prądu, aby przechowywać je w zimnie,

there's no clinics, there's no clinicians

nie ma klinik, ani klinicystów,

to deliver these things where they're needed?

którzy dostarczyliby je tam, gdzie trzeba?

So there's a huge economic challenge in taming malaria.

Wyzwanie gospodarcze jest ogromne.

But along with the scientific challenge and the economic challenge,

Oprócz wyzwania naukowego i wyzwania gospodarczego

there's also a cultural challenge,

istnieje także wyzwanie kulturalne.

and this is probably the part about malaria

To prawdopodobnie ta kwestia,

that people don't like to talk about.

o której niechętnie się dyskutuje.

And it's the paradox that the people

To paradoks, że ludzi,

who have the most malaria in the world

którzy mieli najwięcej do czynienia z malarią,

tend to care about it the least.

zazwyczaj obchodzi to najmniej.

This has been the finding of medical anthropologists again and again.

Świadczą o tym wyniki badań antropologów medycznych.

They ask people in malarious parts of the world,

Pytają ludzi w miejscach dotkniętych malarią:

"What do you think about malaria?"

"Co myślisz o malarii?".

And they don't say, "It's a killer disease. We're scared of it."

Odpowiedź nie brzmi: "To straszna choroba śmiertelna",

They say, "Malaria is a normal problem of life."

ale: "Malaria to normalny problem życia".

And that was certainly my personal experience.

Takie było na pewno moje doświadczenie.

When I told my relatives in India

Gdy powiedziałam krewnym z Indii,

that I was writing a book about malaria,

że piszę książkę o malarii,

they kind of looked at me like

spojrzeli na mnie, jakbym powiedziała,

I told them I was writing a book about warts or something.

że piszę książkę o brodawkach.

Like, why would you write about something so boring,

Po co pisać o czymś tak nudnym,

so ordinary? You know?

tak powszednim?

And it's simple risk perception, really.

To proste postrzeganie zagrożeń.

A child in Malawi, for example,

Na przykład malawijskie dziecko

she might have 12 episodes of malaria before the age of two,

może mieć 12 epizodów malarii zanim ukończy 2 lata,

but if she survives,

ale jeśli przetrwa,

she'll continue to get malaria throughout her life,

będzie chorowało na malarię przez całe życie,

but she's much less likely to die of it.

choć raczej na nią nie umrze.

And so in her lived experience,

Dlatego z jego doświadczenia

malaria is something that comes and goes.

malaria jest czymś, co pojawią się i znika.

And that's actually true for most of the world's malaria.

Tyczy się to większości przypadków malarii.

Most of the world's malaria comes and goes on its own.

Większość przypadków malarii sama z siebie pojawia się i znika.

It's just, there's so much malaria

Tylko że choruje tyle ludzi,

that this tiny fraction of cases that end in death

że mały ułamek przypadków śmiertelnych

add up to this big, huge number.

jest ogromną liczbą.

So I think people in malarious parts of the world

Ludzie w miejscach dotkniętych malarią

must think of malaria the way

muszą chyba postrzegać malarię tak,

those of us who live in the temperate world

jak mieszkańcy strefy umiarkowanej

think of cold and flu. Right?

postrzegają przeziębienie i grypę,

Cold and flu have a huge burden on our societies

które mają ogromny wpływ na społeczeństwa

and on our own lives,

i nasze własne życie,

but we don't really even take

ale nawet nie wprowadzamy

the most rudimentary precautions against it because

podstawowych środków zapobiegawczych,

we consider it normal to get cold and flu

bo uważamy przeziębienie i grypę za coś normalnego

during cold and flu season.

podczas sezonu na przeziębienia i grypę.

And so this poses a huge cultural challenge in taming malaria,

Dlatego jest to ogromnym wyzwaniem kulturalnym,

because if people think it's normal to have malaria,

bo skoro malaria wydaje się normalna,

then how do you get them to run to the doctor

to jak skłonić ludzi do pójścia do lekarza

to get diagnosed, to pick up their prescription,

po diagnozę i receptę,

to get it filled, to take the drugs,

do kupna i zażywania leku,

to put on the repellents, to tuck in the bed nets?

do używania repelentów i moskitier?

This is a huge cultural challenge in taming this disease.

To ogromne wyzwanie kulturalne związane z tą chorobą.

So take all that together.

Podsumujmy to wszystko.

We've got a disease. It's scientifically complicated,

Mamy chorobę. Jest naukowo skomplikowana,

it's economically challenging to deal with,

gospodarczo trudno sobie z nią poradzić,

and it's one for which the people who stand

a ludzi, którzy najbardziej skorzystaliby z rozwiązań,

to benefit the most care about it the least.

obchodzi to najmniej.

And that adds up to the biggest problem of all,

Daje to nam największy problem ze wszystkich,

which, of course, is the political problem.

czyli oczywiście problem polityczny.

How do you get a political leader to do anything

Jak sprawić, aby przywódca polityczny

about a problem like this?

zrobił coś z takim problemem?

And the answer is, historically, you don't.

Historia uczy, że się nie da.

Most malarious societies throughout history

Większość społeczeństw dotkniętych malarią

have simply lived with the disease.

po prostu żyje z chorobą.

So the main attacks on malaria have come

Główne ataki na malarię pochodziły

from outside of malarious societies,

spoza tych społeczeństw,

from people who aren't constrained

ze strony ludzi, których nie ograniczała

by these rather paralyzing politics.

taka paraliżująca polityka.

But this, I think, introduces a whole host of other kinds of difficulties.

Ale to stawia przed nami wiele innych trudności.

The first concerted attack against malaria

Pierwszy wspólny atak na malarię

started in the 1950s.

rozpoczął się w latach 50. XX wieku.

It was the brainchild of the U.S. State Department.

Był to pomysł Departamentu Stanu USA.

And this effort well understood the economic challenge.

Ta inicjatywa dobrze rozumiała wyzwanie gospodarcze.

They knew they had to focus on cheap, easy-to-use tools,

Wiedzieli, że muszą skupić się na tanich i łatwych w użyciu narzędziach

and they focused on DDT.

i skupili się na DDT.

They understood the cultural challenge.

Rozumieli wyzwanie kulturalne.

In fact, their rather patronizing view was that

W ich raczej protekcjonalnej opinii

people at risk of malaria shouldn't be asked to do anything at all.

nie należy kazać ludziom zagrożonym malarią niczego robić.

Everything should be done to them and for them.

Wszystko należy robić im i dla nich.

But they greatly underestimated the scientific challenge.

Ale znacznie zbagatelizowali wyzwanie naukowe.

They had so much faith in their tools

Tak bardzo wierzyli w swoje narzędzia,

that they stopped doing malaria research.

że zaprzestali badań nad malarią.

And so when those tools started to fail,

Gdy narzędzia zaczęły zawodzić

and public opinion started to turn against those tools,

i opinia publiczna zaczęła się od nich odwracać,

they had no scientific expertise to figure out what to do.

zabrakło im ekspertyzy, by zdecydować, co dalej.

The whole campaign crashed, malaria resurged back,

Cała kampania padła, malaria wróciła,

but now it was even worse than before

i to nawet gorsza niż wcześniej,

because it was corralled into the hardest-to-reach places

bo zawężono ją do najbardziej niedostępnych miejsc,

in the most difficult-to-control forms.

w odmianach najtrudniejszych do kontroli.

One WHO official at the time actually called that whole campaign

Ktoś ze Światowej Organizacji Zdrowia nazwał tę kampanię

"one of the greatest mistakes ever made in public health."

"jednym z największych błędów w zdrowiu publicznym".

The latest effort to tame malaria started in the late 1990s.

Ostatnia próba pokonania malarii zaczęła się pod koniec XX wieku.

It's similarly directed and financed primarily

Jest podobnie skierowana i sfinansowana głównie

from outside of malarious societies.

przez kraje niedotknięte malarią.

Now this effort well understands the scientific challenge.

Ta próba dobrze rozumie wyzwanie naukowe.

They are doing tons of malaria research.

Prowadzą wiele badań nad malarią.

And they understand the economic challenge too.

Rozumieją też wyzwanie gospodarcze.

They're focusing on very cheap, very easy-to-use tools.

Skupiają się na bardzo tanich i łatwych w użyciu narzędziach.

But now, I think, the dilemma is the cultural challenge.

Ale uważam, że dylemat tkwi w wyzwaniu kulturalnym.

The centerpiece of the current effort is the bed net.

Nacisk kładzie się na moskitiery nad łóżkiem.

It's treated with insecticides.

Wykorzystuje się insektycydy.

This thing has been distributed across the malarious world

Miliony ludzi rozprowadzają je

by the millions.

w krajach dotkniętych malarią.

And when you think about the bed net,

Jednak koncepcja moskitiery nad łóżkiem

it's sort of a surgical intervention.

to trochę interwencja chirurgiczna.

You know, it doesn't really have any value

Nic nie daje rodzinie dotkniętej malarią,

to a family with malaria except that it helps prevent malaria.

oprócz tego, że pomaga jej zapobiegać.

And yet we're asking people to use these nets every night.

Nakłaniamy ich do ciągłego korzystania z moskitier.

They have to sleep under them every night.

Muszą codziennie pod nimi spać.

That's the only way they are effective.

Tylko wtedy są skuteczne.

And they have to do that

I muszą to robić,

even if the net blocks the breeze,

nawet jeśli siatka blokuje przewiew,

even if they might have to get up in the middle of the night

nawet jeśli muszą wstać w nocy,

and relieve themselves,

żeby się wypróżnić,

even if they might have to move all their furnishings

nawet jeśli trzeba przestawić meble,

to put this thing up,

aby ją zawiesić,

even if, you know, they might live in a round hut

nawet jeśli żyje się w okrągłej chatce,

in which it's difficult to string up a square net.

w której trudno rozwiesić kwadratową siatkę.

Now that's no big deal if you're fighting a killer disease.

To nic wielkiego, jeśli walczy się ze śmiertelną chorobą.

I mean, these are minor inconveniences.

Są to małe niedogodności.

But that's not how people with malaria think of malaria.

Ale ludzie z malarią patrzą na malarię inaczej.

So for them, the calculus must be quite different.

Dla nich rachunek musi być inny.

Imagine, for example, if a bunch of well-meaning Kenyans

Gdyby grupa życzliwych Kenijczyków

came up to those of us in the temperate world and said,

powiedziała mieszkańcom stref umiarkowanych:

"You know, you people have a lot of cold and flu.

"Często łapiecie przeziębienia i grypę.

We've designed this great, easy-to-use, cheap tool,

Zaprojektowaliśmy świetne, łatwe w użyciu, tanie narzędzie

we're going to give it to you for free.

i damy wam je za darmo.

It's called a face mask,

Nazywa się maska na twarz

and all you need to do is

i musicie po prostu

wear it every day during cold and flu season

nosić ją codziennie podczas sezonu grypowego,

when you go to school and when you go to work."

idąc do szkoły czy do pracy".

Would we do that?

Zrobilibyśmy to?

And I wonder if that's how people

Zastanawiam się, czy właśnie tak

in the malarious world thought of those nets

w krajach dotkniętych malarią postrzega się

when they first received them?

rozdawane moskitiery.

Indeed, we know from studies

Wiemy z badań,

that only 20 percent of the bed nets

że skorzystano tylko z 20%

that were first distributed were actually used.

rozdanych moskitier.

And even that's probably an overestimate,

Pewnie jest ich jeszcze mniej,

because the same people who distributed the nets

bo ci sami ludzie, którzy rozprowadzili moskitiery,

went back and asked the recipients,

wrócili i spytali:

"Oh, did you use that net I gave you?"

"Skorzystaliście z siatek od nas?".

Which is like your Aunt Jane asking you,

To tak, jakby ciocia pytała się:

"Oh, did you use that vase I gave you for Christmas?"

"Używasz tego wazonu, który dałam ci na Święta?".

So it's probably an overestimate.

Dlatego jest to pewnie zawyżona liczba.

But that's not an insurmountable problem.

Ale nie jest to problem nie do rozwiązania.

We can do more education,

Możemy dokształcić ludzi,

we can try to convince these people to use the nets.

możemy spróbować przekonać ich do korzystania z moskitier.

And that's what happening now.

I właśnie teraz to robimy.

We're throwing a lot more time and money

Przeznaczamy znacznie więcej czasu i pieniędzy

into workshops and trainings and musicals and plays

na warsztaty, szkolenia, musicale, przedstawienia

and school meetings,

i spotkania szkolne,

all these things to convince people

które mają przekonać ludzi

to use the nets we gave you.

do korzystania z ofiarowanych siatek.

And that might work.

I może się to sprawdzić.

But it takes time. It takes money.

Ale potrzeba czasu i pieniędzy.

It takes resources. It takes infrastructure.

Potrzeba zasobów i infrastruktury.

It takes all the things that that cheap,

Potrzeba wszystkiego,

easy-to-use bed net was not supposed to be.

czym nie miała być ta tania, łatwa w użyciu moskitiera.

So it's difficult to attack malaria from inside malarious societies,

Trudno walczyć z malarią od wewnątrz,

but it's equally tricky when we try to attack it

ale równie trudno jest walczyć z nią

from outside of those societies.

od zewnątrz.

We end up imposing our own priorities

W rezultacie narzucamy własne priorytety

on the people of the malarious world.

ludziom z krajów dotkniętych malarią.

That's exactly what we did in the 1950s,

To samo robiliśmy w latach 50.

and that effort backfired.

i ponieśliśmy klęskę.

I would argue today,

Uważam, że obecnie,

when we are distributing tools that we've designed

gdy rozprowadzamy zaprojektowane przez nas narzędzia,

and that don't necessarily make sense in people's lives,

które niekoniecznie mają sens w codziennym życiu,

we run the risk of making the same mistake again.

istnieje ryzyko, że powtórzymy ten sam błąd.

That's not to say that malaria is unconquerable,

Nie oznacza to, że malarii nie da się pokonać,

because I think it is,

bo uważam, że się da,

but what if we attacked this disease

ale może zaatakujmy tę chorobę

according to the priorities of the people who lived with it?

zgodnie z priorytetami ludzi, którzy z nią żyją?

Take the example of England and the United States.

Weźmy na przykład Anglię i USA.

We had malaria in those countries for hundreds of years,

Malaria panowała tam przez setki lat

and we got rid of it completely,

i pozbyliśmy się jej całkowicie.

not because we attacked malaria. We didn't.

Wcale jej nie atakowaliśmy.

We attacked bad roads and bad houses

Zaatakowaliśmy złe drogi, złe domy,

and bad drainage and lack of electricity and rural poverty.

złą kanalizację, brak prądu i ubóstwo wsi.

We attacked the malarious way of life,

Zaatakowaliśmy malaryczny styl życia

and by doing that, we slowly built malaria out.

i dzięki temu z czasem pozbyliśmy się malarii.

Now attacking the malarious way of life,

Atak na malaryczny styl życia

this is something -- these are things people care about today.

to coś, co ich dziś obchodzi.

And attacking the malarious way of life,

Atakowanie malarycznego stylu życia

it's not fast, it's not cheap, it's not easy,

nie jest szybkie, tanie, ani łatwe,

but I think it's the only lasting way forward.

ale myślę, że tylko dzięki temu możemy stale iść do przodu.

Thank you so much.

Bardzo dziękuję.

(Applause)

(Brawa)