Life at 30,000 feet | Richard Branson

Tłumaczenie: Michal Lasota Korekta: Joanna Stefanska

Chris Anderson: Welcome to TED.

Witamy w TED.

Richard Branson: Thank you very much. The first TED has been great.

Bardzo mi miło. Pierwszy TED jest świetny.

CA: Have you met anyone interesting?

Spotkałeś kogoś ciekawego?

RB: Well, the nice thing about TED is everybody's interesting.

Najfajniejsze w przypadku TED jest to, że każdy jest interesujący.

I was very glad to see Goldie Hawn,

Bardzo cieszę się ze spotkania z Goldie Hawn,

because I had an apology to make to her.

ponieważ byłem jej winien przeprosiny.

I'd had dinner with her about two years ago and I'd --

Jedliśmy razem kolację około dwa lata temu i --

she had this big wedding ring and I put it on my finger and I couldn't get it off.

miała wtedy taką dość sporą obrączkę, którą założyłem sobie na palec i nie mogłem zdjąć.

And I went home to my wife that night

Tego wieczora, gdy wróciłem do domu

and she wanted to know why I had another woman's big,

żona bardzo chciała wiedzieć

massive, big wedding ring on my finger.

dlaczego mam na palcu wielką obrączkę innej kobiety.

And, anyway, the next morning we had to go along to the jeweler

Ostatecznie, następnego ranka musieliśmy udać się do jubilera,

and get it cut off.

który ją rozciął i zdjął.

So -- (Laughter) --

Tak więc, (Śmiech)

so apologies to Goldie.

bardzo Cię przepraszam Goldie.

CA: That's pretty good.

Zabawna historia.

So, we're going to put up some slides

Pokażemy kilka slajdów

of some of your companies here.

na temat Twoich firm.

You've started one or two in your time.

Otworzyłeś kilka w swoim czasie.

So, you know, Virgin Atlantic, Virgin Records --

Virgin Atlantic, Virgin Records --

I guess it all started with a magazine called Student.

Wszystko zaczęło się od czasopisma zatytułowanego Student.

And then, yes, all these other ones as well. I mean, how do you do this?

I potem te wszystkie. Pytanie brzmi, jak to się robi?

RB: I read all these sort of TED instructions:

Czytałem te różne instrukcje TED --

you must not talk about your own business, and this,

nie wolno mówić o własnym biznesie,

and now you ask me.

i teraz sam mnie o to pytasz.

So I suppose you're not going to be able to kick me off the stage,

Zakładam zatem, że nie wyrzucisz mnie ze sceny,

since you asked the question.

skoro sam zadałeś to pytanie.

(Laughter)

(Śmiech)

CA: It depends what the answer is though.

To zależy od tego, co powiesz.

RB: No, I mean, I think I learned early on that if you can run one company,

Dość wcześnie nauczyłem się, że jeśli potrafisz prowadzić jedną firmę,

you can really run any companies.

możesz zarządzać też wieloma dowolnymi firmami.

I mean, companies are all about finding the right people,

Wszystko sprowadza się do znajdowania właściwych ludzi,

inspiring those people, you know, drawing out the best in people.

dawania im inspiracji, wydobywania tego, co w nich najlepsze.

And I just love learning and I'm incredibly inquisitive

Ja po prostu kocham się uczyć, jestem niesamowicie dociekliwy,

and I love taking on, you know, the status quo

kocham brać aktualny stan rzeczy

and trying to turn it upside down.

i próbować wywracać wszystko do góry nogami.

So I've seen life as one long learning process.

Zawsze postrzegałem życie jako jeden długi proces nauki.

And if I see -- you know, if I fly on somebody else's airline

I kiedy lecę jakąś linią lotniczą

and find the experience is not a pleasant one, which it wasn't,

a później nie wspominam tego miło,

21 years ago, then I'd think, well, you know, maybe I can create

tak jak 21 lat temu -- wtedy pomyślałem, że mógłbym stworzyć

the kind of airline that I'd like to fly on.

taką linię lotniczą, którą chciałbym latać.

And so, you know, so got one secondhand 747 from Boeing and gave it a go.

Więc zdobyłem używanego Boeinga 747 i postanowiłem spróbować.

CA: Well, that was a bizarre thing,

To był bardzo dziwny ruch,

because you made this move that a lot of people advised you was crazy.

ponieważ zrobiłeś to, co wielu ludzi odradzało Ci uznając za szalone.

And in fact, in a way, it almost took down your empire at one point.

I był moment, kiedy to prawie zburzyło całe Twoje imperium.

I had a conversation with one of the investment bankers who,

Rozmawiałem z bankierem, specjalistą od inwestycji,

at the time when you basically sold Virgin Records

w czasach, gdy sprzedałeś Virgin Records

and invested heavily in Virgin Atlantic,

i poważnie zainwestowałeś w Virgin Atlantic.

and his view was that you were trading, you know,

Według niego sprzedawałeś

the world's fourth biggest record company

czwartą największą wytwórnię fonograficzną

for the twenty-fifth biggest airline and that you were out of your mind.

w zamian za 25-tą największą linię lotniczą, co było szalone.

Why did you do that?

Dlaczego to zrobiłeś?

RB: Well, I think that there's a very thin dividing line between success and failure.

Sądzę, że sukces od porażki dzieli bardzo cienka linia.

And I think if you start a business without financial backing,

Jeśli otwierasz biznes bez wsparcia finansowego,

you're likely to go the wrong side of that dividing line.

jest duża szansa, że znajdziesz się po złej stronie tej linii.

We had -- we were being attacked by British Airways.

Byliśmy atakowani przez British Airways;

They were trying to put our airline out of business,

starali się wypchnąć z rynku naszą linię lotniczą

and they launched what's become known as the dirty tricks campaign.

i wystartowali z kampanią brudnych trików.

And I realized that the whole empire was likely to come crashing down

Uświadomiłem sobie, że prawdopodobnie całe imperium się zapadnie,

unless I chipped in a chip.

jeśli nie dorzucę trochę grosza.

And in order to protect the jobs of the people who worked for the airline,

Więc aby ochronić stanowiska ludzi pracujących w linii lotniczej

and protect the jobs of the people who worked for the record company,

oraz pracowników wytwórni fonograficznej,

I had to sell the family jewelry to protect the airline.

musiałem sprzedać klejnot rodzinny, by ochronić linię lotniczą.

CA: Post-Napster, you're looking like a bit of a genius, actually,

W świetle pojawienia się Napstera,

for that as well.

Twoja decyzja wydaje się genialna.

RB: Yeah, as it turned out, it proved to be the right move.

Tak, jak się okazało, było to właściwe posunięcie.

But, yeah, it was sad at the time, but we moved on.

Było smutno to robić, ale dalej szliśmy do przodu.

CA: Now, you use the Virgin brand a lot

Często używasz marki Virgin.

and it seems like you're getting synergy from one thing to the other.

Wydaje się, że to wzmacnia kolejne przedsięwzięcia.

What does the brand stand for in your head?

Co ta marka oznacza dla Ciebie?

RB: Well, I like to think it stands for quality,

Cóż, lubię myśleć, że oznacza ona jakość.

that you know, if somebody comes across a Virgin company, they --

że jeśli ktoś napotyka jedną z firm Virgin, wtedy --

CA: They are quality, Richard. Come on now, everyone says quality. Spirit?

Wszyscy mówią o jakości, Richard, ale co jest istotą tej marki?

RB: No, but I was going to move on this.

Właśnie zamierzałem przejść i do tego.

We have a lot of fun and I think the people who work for it enjoy it.

Bawimy się bardzo dobrze i sądzę, że pracownicy Virgin czerpią z pracy przyjemność.

As I say, we go in and shake up other industries,

Wchodzimy na rynki i wstrząsamy całymi sektorami

and I think, you know, we do it differently

na swój własny sposób

and I think that industries are not quite the same

i całe sektory przemysłu nie są już tym samym,

as a result of Virgin attacking the market.

czym były przed tym, gdy Virgin weszło na dany rynek.

CA: I mean, there are a few launches you've done

Było jednak parę prób, w których

where the brand maybe hasn't worked quite as well.

marka Virgin nie do końca dobrze się spisała.

I mean, Virgin Brides -- what happened there?

Dla przykładu, Virgin Brides -- co się stało?

(Laughter)

(Śmiech) (gra słów: Virgin=dziewica; Bride=panna młoda)

RB: We couldn't find any customers.

Nie mogliśmy znaleźć żadnych klientów.

(Laughter)

(Śmiech) (gra słów: Virgin=dziewica; Bride=panna młoda)

(Applause)

(Brawa) (gra słów: Virgin=dziewica; Bride=panna młoda)

CA: I was actually also curious why --

Wydaje mi się też, że zmarnowałeś okazję z biznesem prezerwatyw -- nazwałeś go Mates (przyjaciele).

I think you missed an opportunity with your condoms launch. You called it Mates.

Wydaje mi się też, że zmarnowałeś okazję z biznesem prezerwatyw -- nazwałeś go Mates (przyjaciele).

I mean, couldn't you have used the Virgin brand for that as well?

Dlaczego i wtedy nie użyłeś marki Virgin (dziewica)?

Ain't virgin no longer, or something.

„Już nie dziewica”, lub coś w tym stylu.

RB: Again, we may have had problems finding customers.

Podobnie, moglibyśmy mieć problem ze znalezieniem klientów.

I mean, we had -- often, when you launch a company and you get customer complaints,

Często, gdy otwierasz firmę i klienci są niezadowoleni

you know, you can deal with them.

wiesz, że możesz sobie z nimi poradzić.

But about three months after the launch of the condom company,

Ale jakieś trzy miesiące po otwarciu firmy produkującej prezerwatywy

I had a letter, a complaint,

otrzymałem list - zażalenie.

and I sat down and wrote a long letter back to this lady apologizing profusely.

Usiadłem i napisałem odpowiedź, w której obszernie przepraszałem.

But obviously, there wasn't a lot I could do about it.

Oczywiście, poza tym niewiele mogłem zdziałać.

And then six months later, or nine months after the problem had taken,

Sześć miesięcy później, czy też dziewięć miesięcy od powstania problemu,

I got this delightful letter with a picture of the baby

dostałem radosny list z załączonym zdjęciem dziecka

asking if I'd be godfather, which I became.

i pytaniem, czy zostanę ojcem chrzestnym, na co przystałem.

So, it all worked out well.

Więc wszystko dobrze się skończyło.

CA: Really? You should have brought a picture. That's wonderful.

Poważnie? Powinieneś był przynieść zdjęcie…

RB: I should have.

To niesamowite.

CA: So, just help us with some of the numbers.

Mógłbyś przytoczyć kilka liczb?

I mean, what are the numbers on this?

Jakimi liczbami możemy opisać Virgin?

I mean, how big is the group overall?

Jak duży jest koncern w całości?

How much -- what's the total revenue?

Ile wynosi całkowity przychód?

RB: It's about 25 billion dollars now, in total.

Około 25 miliardów dolarów.

CA: And how many employees?

A ilu pracowników?

RB: About 55,000.

Około 55 000.

CA: So, you've been photographed in various ways at various times

Byłeś fotografowany w różnych okolicznościach i na różne sposoby

and never worrying about putting your dignity on the line or anything like that.

i nigdy nie bałeś się, że ucierpi na tym Twoja godność.

What was that? Was that real?

Co to takiego? To prawdziwe?

RB: Yeah. We were launching a megastore in Los Angeles, I think.

Tak. Otwieraliśmy wtedy sklep w Los Angeles, jak sądzę.

No, I mean, I think --

Według mnie --

CA: But is that your hair?

To Twoje włosy?

RB: No.

Nie.

CA: What was that one?

Co to było?

RB: Dropping in for tea.

Wpadłem na herbatę.

CA: OK.

Jasne.

(Laughter)

(Śmiech)

RB: Ah, that was quite fun. That was a wonderful car-boat in which --

To było dość zabawne. Wspaniały samochód-amfibia.

CA: Oh, that car that we -- actually we --

To ten samochód, który --

it was a TEDster event there, I think.

to było razem z innymi uczestnikami TED.

Is that -- could you still pause on that one actually, for a minute?

Poproszę o zatrzymanie tego slajdu na chwilę.

(Laughter)

(Śmiech)

RB: It's a tough job, isn't it?

To ciężka praca, prawda?

CA: I mean, it is a tough job.

W istocie - ciężka praca.

(Laughter)

(Śmiech)

When I first came to America, I used to try this with employees as well

Gdy pierwszy raz przyjechałem do USA, też próbowałem tego z podwładnymi

and they kind of -- they have these different rules over here,

i -- no wiesz, tutaj są te inne zasady.

it's very strange.

To bardzo dziwne.

RB: I know, I have -- the lawyers say you mustn't do things like that, but --

Wiem, prawnicy mówili mi, że nie wolno robić takich rzeczy…

CA: I mean, speaking of which, tell us about --

skoro już o tym wspomniałeś, powiedz --

RB: "Pammy" we launched, you know --

Pammy -- jedna z naszych marek, która

mistakenly thought we could take on Coca-Cola,

zdawało nam się, mogła rywalizować z Coca-Colą.

and we launched a cola bottle called "The Pammy"

Wprowadziliśmy na rynek butelkę nazwaną „The Pammy",

and it was shaped a bit like Pamela Anderson.

której kształty przypominały trochę Pamelę Anderson.

But the trouble is, it kept on tipping over, but --

Jednak ciągle się przewracała.

(Laughter)

(Śmiech)

CA: Designed by Philippe Starck perhaps?

Prawdopodobnie zaprojektowana przez Philippe'a Starcka?

RB: Of course.

Oczywiście.

CA: So, we'll just run a couple more pictures here. Virgin Brides. Very nice.

Pokażmy jeszcze parę zdjęć. Virgin Brides. Ślicznie.

And, OK, so stop there. This was -- you had some award I think?

OK, zatrzymajmy tutaj. Dostałeś pewne wyróżnienie?

RB: Yeah, well, 25 years earlier, we'd launched the Sex Pistols'

No cóż, 25 lat wcześniej wypuściliśmy utwór Sex Pistols

"God Save The Queen," and I'd certainly never expected

„God Save the Queen” i wtedy nigdy bym nie przypuszczał,

that 25 years later -- that she'd actually knight us.

że 25 lat później królowa nada nam tytuł szlachecki.

But somehow, she must have had a forgetful memory, I think.

Ale pewnie jej pamięć wybaczyła nam to zdarzenie.

CA: Well, God saved her and you got your just reward.

Bóg ją chronił, a Ty zostałeś nagrodzony.

Do you like to be called Sir Richard, or how?

Lubisz być nazywany „Sir Richard”?

RB: Nobody's ever called me Sir Richard.

Nikt nigdy się tak do mnie nie zwracał.

Occasionally in America, I hear people saying Sir Richard

Czasem w USA ktoś nazywa mnie „Sir Richard”

and think there's some Shakespearean play taking place.

i wtedy mam wrażenie, że jestem na przedstawieniu Szekspira.

But nowhere else anyway.

Ale poza tym się to nie zdarza.

CA: OK. So can you use your knighthood for anything or is it just ...

Czy możesz do czegoś używać swojego tytułu?

RB: No. I suppose if you're having problems

Nie. Może gdybym miał problem

getting a booking in a restaurant or something,

rezerwując stolik w restauracji czy coś w tym stylu.

that might be worth using it.

Wtedy może byłoby warto z tego skorzystać.

CA: You know, it's not Richard Branson. It's Sir Richard Branson.

„Tu nie Richard Branson, mówi Sir Richard Branson.”

RB: I'll go get the secretary to use it.

Powiem sekretarce żeby z tego skorzystała.

CA: OK. So let's look at the space thing.

Spójrzmy na projekt kosmiczny.

I think, with us, we've got a video that shows what you're up to,

Mamy film pokazujący czym się zajmujecie.

and Virgin Galactic up in the air. (Video)

Oto Virgin Galactic na niebie.

So that's the Bert Rutan designed spaceship?

To jest statek kosmiczny projektu Berta Rutana?

RB: Yeah, it'll be ready in -- well, ready in 12 months

Tak, będzie gotowy za 12 miesięcy,

and then we do 12 months extensive testing.

przez kolejne 12 miesięcy przejdzie serię bardzo drobiazgowych testów

And then 24 months from now,

i w końcu, za 24 miesiące

people will be able to take a ride into space.

ludzie będą mogli polecieć na wycieczkę w kosmos.

CA: So this interior is Philippe Starcke designed?

Czy wnętrze zostało zaprojektowane przez Philippe'a Starcka?

RB: Philippe has done the -- yeah, quite a bit of it:

Philippe zrobił sporą część projektu --

the logos and he's building the space station in New Mexico.

wszystkie logo, jak również kosmodrom w Nowym Meksyku.

And basically, he's just taken an eye

Motywem przewodnim projektu jest oko.

and the space station will be one giant eye,

Stacja będzie więc gigantycznym okiem

so when you're in space,

i gdy będziesz w kosmosie

you ought to be able to see this massive eye looking up at you.

powinieneś móc widzieć to wielkie oko patrzące w górę na Ciebie.

And when you land, you'll be able to go back into this giant eye.

Po wylądowaniu, znów znajdziesz się w oku.

But he's an absolute genius when it comes to design.

Jest on geniuszem jeśli chodzi o projektowanie.

CA: But you didn't have him design the engine?

Nie zleciłeś mu jednak projektu silnika?

RB: Philippe is quite erratic,

Philippe jest dość ekscentryczny,

so I think that he wouldn't be the best person to design the engine, no.

więc nie byłby najlepszą osobą do projektowania silnika.

CA: He gave a wonderful talk here two days ago.

Philippe wygłosił tu świetną prezentację dwa dni temu.

RB: Yeah? No, he is a --

Tak?

CA: Well, some people found it wonderful,

Dla wielu była czymś niesamowitym,

some people found it completely bizarre.

dla niektórych czymś równie dziwacznym.

But, I personally found it wonderful.

Dla mnie osobiście była nadzwyczajna.

RB: He's a wonderful enthusiast, which is why I love him. But ...

On jest pełen cudownego entuzjazmu i dlatego tak bardzo go lubię.

CA: So, now, you've always had this exploration bug in you.

Z natury zawsze byłeś prawdziwym odkrywcą.

Have you ever regretted that?

Czy kiedykolwiek tego żałowałeś?

RB: Many times.

Wielokrotnie.

I mean, I think with the ballooning and boating expeditions we've done in the past.

W przypadku naszych ekspedycji balonowych i wodnych z przeszłości --

Well, I got pulled out of the sea I think six times by helicopters, so --

sześć razy wyciągano mnie helikopterem z wody

and each time, I didn't expect to come home to tell the tale.

i nigdy nie spodziewałem się, że wrócę do domu i opowiem, co przeżyłem.

So in those moments,

Więc w takich chwilach

you certainly wonder what you're doing up there or --

oczywiście zastanawiasz się co tak właściwie tam robisz...

CA: What was the closest you got to --

Jak myślisz, kiedy było najbliżej --

when did you think, this is it, I might be on my way out?

kiedy pomyślałeś, że to już koniec, że może się nie udać?

RB: Well, I think the balloon adventures were -- each one was,

Cóż, sądzę, że wyprawy balonowe --

each one, actually, I think we came close.

w każdej byliśmy bardzo blisko.

And, I mean, first of all we --

Przede wszystkim,

nobody had actually crossed the Atlantic in a hot air balloon before,

nikt wcześniej nie przeleciał balonem nad Atlantykiem,

so we had to build a hot air balloon that was capable of flying in the jet stream,

musieliśmy więc zbudować balon na gorące powietrze, który byłby w stanie latać w prądach strumieniowych

and we weren't quite sure,

i nie byliśmy całkiem pewni,

when a balloon actually got into the jet stream,

gdy już balon znajdzie się w takim prądzie,

whether it would actually survive the 200, 220 miles an hour winds that you can find up there.

czy przetrwa wiatry o prędkości 300-350 km/h, które tam wieją.

And so, just the initial lift off from Sugarloaf to cross the Atlantic,

Zaraz po starcie z Sugarloaf (Maine, USA) w kierunku Atlantyku,

as we were pushing into the jet stream, this enormous balloon --

gdy wznosiliśmy się w prąd strumieniowy,

the top of the balloon ended up going at a couple of hundred miles an hour,

szczyt balonu trafił w strumień o prędkości kilkuset km/h,

the capsule that we were in at the bottom was going at maybe two miles an hour,

podczas gdy moduł załogowy poruszał się może 3 km/h.

and it just took off.

Więc, mówiąc krótko, wystrzeliliśmy.

And it was like holding onto a thousand horses.

A dalej to było już jak trzymanie się tysiąca koni.

And we were just crossing every finger,

Z całej siły trzymaliśmy kciuki,

praying that the balloon would hold together, which, fortunately, it did.

modląc się by balon nie pękł i na szczęście się udało.

But the ends of all those balloon trips were, you know --

Ale wszystkie te wycieczki balonowe kończyły się tak,

something seemed to go wrong every time,

że zawsze coś wydawało się iść źle,

and on that particular occasion, the more experienced balloonist who was with me

i w tym konkretnym przypadku bardziej doświadczony pilot balonowy, który ze mną leciał,

jumped, and left me holding on for dear life.

wyskoczył, zostawiając mnie walczącego o życie z całych sił.

(Laughter)

(Śmiech)

CA: Did he tell you to jump, or he just said, "I'm out of here!" and ...

Mówił Ci żebyś skakał, czy po prostu stwierdził „spadam stąd!" i ...

RB: No, he told me jump, but once his weight had gone,

Mówił żebym skoczył, ale gdy tylko odciążył balon wyskakując,

the balloon just shot up to 12,000 feet and I ...

wystrzeliłem do góry na ponad 3 500 metrów i ...

CA: And you inspired an Ian McEwan novel I think with that.

I zainspirowałeś tym powieść Iana McEwana jak sądzę.

RB: Yeah. No, I put on my oxygen mask and stood on top of the balloon,

Założyłem maskę tlenową i stanąłem na szczycie balonu,

with my parachute, looking at the swirling clouds below,

ze spadochronem, patrząc na kłębiące się poniżej chmury,

trying to pluck up my courage to jump into the North Sea, which --

próbując zebrać odwagę by wskoczyć do Morza Północnego.

and it was a very, very, very lonely few moments.

To były bardzo samotne chwile.

But, anyway, we managed to survive it.

Niemniej jednak, udało nam się przetrwać.

CA: Did you jump? Or it came down in the end?

Ostatecznie skoczyłeś, czy balon zszedł na ziemię?

RB: Well, I knew I had about half an hour's fuel left,

Cóż, wiedziałem, że mam paliwa na około pół godziny.

and I also knew that the chances were that if I jumped,

Wiedziałem również, że jeśli wyskoczę -- prawdopodobnie

I would only have a couple of minutes of life left.

pozostanie mi kilka minut życia.

So I climbed back into the capsule and just desperately tried

Wspiąłem się więc ponownie do modułu i desperacko próbowałem

to make sure that I was making the right decision.

upewnić się, że podejmuję właściwą decyzję.

And wrote some notes to my family. And then climbed back up again,

Napisałem kilka słów do rodziny. Ponownie wspiąłem się na górę,

looked down at those clouds again,

znów spojrzałem w dół na chmury

climbed back into the capsule again.

i jeszcze raz wróciłem do modułu.

And then finally, just thought, there's a better way.

Wtedy przyszedł mi do głowy lepszy pomysł.

I've got, you know, this enormous balloon above me,

Mam nad sobą wielki balon,

it's the biggest parachute ever, why not use it?

największy spadochron w dziejach, czemu go nie użyć?

And so I managed to fly the balloon down through the clouds,

Więc zdołałem zlecieć balonem niżej przez chmury

and about 50 feet, before I hit the sea, threw myself over.

i około 15 metrów przed uderzeniem w wodę, wyskoczyłem.

And the balloon hit the sea

Balon uderzył w powierzchnię morza

and went shooting back up to 10,000 feet without me.

i wystrzelił beze mnie na 3 000 metrów w górę.

But it was a wonderful feeling being in that water and --

To było fantastyczne uczucie znaleźć się w wodzie.

CA: What did you write to your family?

Co napisałeś do rodziny?

RB: Just what you would do in a situation like that:

To co zwykle napisałbyś w takiej sytuacji,

just I love you very much. And

„Kocham Was bardzo.”

I'd already written them a letter before going on this trip, which --

Już wcześniej napisałem do nich list, zanim udałem się na tę wyprawę,

just in case anything had happened.

na wszelki wypadek, gdyby coś się stało.

But fortunately, they never had to use it.

Na szczęście nigdy nie musieli go przeczytać.

CA: Your companies have had incredible PR value out of these heroics.

Twoje firmy zyskały niewiarygodną wartość marketingową dzięki tym wyczynom.

The years -- and until I stopped looking at the polls,

Przez lata -- kiedy jeszcze przyglądałem się sondażom,

you were sort of regarded as this great hero in the U.K. and elsewhere.

byłeś uważany za wielkiego bohatera i w Wielkiej Brytanii, i poza nią.

And cynics might say, you know, this is just a smart business guy

Cynicy mogą powiedzieć, gość jest po prostu sprytnym biznesmenem

doing what it takes to execute his particular style of marketing.

realizującym swój plan marketingowy.

How much was the PR value part of this?

Jak bardzo marketing liczył się dla Ciebie w tym wszystkim?

RB: Well, of course, the PR experts said that as an airline owner,

Rzecz jasna, specjaliści od marketingu mówili, że jako właściciel linii lotniczej,

the last thing you should be doing is heading off in balloons and boats,

ostatnią rzeczą jaką powinienem robić są wyprawy balonowe, łodzie

and crashing into the seas.

i dramatyczne ich zakończenia w oceanie.

(Laughter)

(Śmiech)

CA: They have a point, Richard.

Coś w tym jest, Richard.

RB: In fact, I think our airline took a full page ad at the time saying,

W pewnym momencie nawet nasza linia wydała reklamę mówiącą,

you know, come on, Richard,

„Richard, daj spokój,”

there are better ways of crossing the Atlantic.

„są lepsze sposoby na podróż przez Atlantyk.”

(Laughter)

(Śmiech)

CA: To do all this,

By to wszystko osiągnąć,

you must have been a genius from the get-go, right?

od samego początku trzeba było geniusza, czyż nie?

RB: Well, I won't contradict that.

Cóż, nie będę zaprzeczać.

(Laughter)

(Śmiech)

CA: OK, this isn't exactly hardball. OK.

No dobrze, już nie zadaję trudnych pytań.

Didn't -- weren't you just terrible at school?

Czy to prawda, że fatalnie radziłeś sobie w szkole?

RB: I was dyslexic. I had no understanding of schoolwork whatsoever.

Byłem dyslektykiem. Ani trochę nie pojmowałem przedmiotów w szkole.

I certainly would have failed IQ tests.

Z pewnością oblałbym testy na inteligencję.

And it was one of the reasons I left school when I was 15 years old.

Między innymi dlatego opuściłem szkołę w wieku 15 lat.

And if I -- if I'm not interested in something, I don't grasp it.

Poza tym -- jeśli coś mnie nie zainteresuje, nie chwytam tego.

As somebody who's dyslexic,

Będąc dyslektykiem,

you also have some quite bizarre situations.

doświadczasz bardzo osobliwych momentów.

I mean, for instance, I've had to -- you know,

Przykładowo,

I've been running the largest group of private companies in Europe,

prowadziłem największą grupę prywatnych firm w Europie,

but haven't been able to know the difference between net and gross.

ale nie byłem w stanie określić różnicy pomiędzy netto i brutto.

And so the board meetings have been fascinating.

Tak więc spotkania zarządu były fascynujące.

(Laughter)

(Śmiech)

And so, it's like, good news or bad news?

Coś w stylu „To dobra czy zła wiadomość?”

And generally, the people would say, oh, well that's bad news.

Zwykle ludzie mówili, że to zła wiadomość.

CA: But just to clarify, the 25 billion dollars is gross, right? That's gross?

A te 25 miliardów to brutto, prawda?

(Laughter)

(Śmiech)

RB: Well, I hope it's net actually, having --

Właściwie, mam nadzieję, że netto.

(Laughter) --

(Śmiech)

I've got it right.

Zgadłem!

CA: No, trust me, it's gross.

Nie, zaufaj mi, to brutto.

(Laughter)

(Śmiech)

RB: So, when I turned 50, somebody took me outside the boardroom and said,

Gdy skończyłem 50 lat, ktoś poprosił mnie na bok i powiedział

"Look Richard, here's a -- let me draw on a diagram.

„Richard, spójrz -- niech to narysuję,”

Here's a net in the sea,

„tu jest sieć w wodzie,”

and the fish have been pulled from the sea into this net.

„w tej sieci są ryby wyciągnięte z wody.”

And that's the profits you've got left over in this little net,

„W tej niewielkiej sieci pozostają Twoje zyski.”

everything else is eaten."

„Wszystko inne zostaje zjedzone.”

And I finally worked it all out.

Tak to rozpracowałem. (Gra słów: "net"= 1.sieć, 2.netto)

(Laughter)

(Śmiech) (Gra słów: "net"= 1.sieć, 2.netto)

(Applause)

(Brawa) (Gra słów: "net"= 1.sieć, 2.netto)

CA: But, I mean, at school -- so as well as being,

O ile w szkole

you know, doing pretty miserably academically,

byłeś kiepskim uczniem,

but you were also the captain of the cricket and football teams.

w drużynie krykieta i piłki nożnej byłeś kapitanem,

So you were kind of a -- you were a natural leader,

a więc, w pewien sposób, urodzonym liderem,

but just a bit of a ... Were you a rebel then, or how would you ...

ale też trochę – buntownikiem?

RB: Yeah, I think I was a bit of a maverick and -- but I ... And I was,

Tak, byłem odrobinę ekscentryczny.

yeah, I was fortunately good at sport,

Szczęśliwie, radziłem sobie w sportach

and so at least I had something to excel at, at school.

i przynajmniej czymś mogłem się szczycić w szkole.

CA: And some bizarre things happened just earlier in your life.

Dość osobliwe chwile przeżyłeś w dzieciństwie.

I mean, there's the story about your mother

To znaczy, historia z Twoją matką,

allegedly dumping you in a field, aged four, and saying "OK, walk home."

która zostawiała Cię w polu, w wieku czterech lat, mówiąc „A teraz idź do domu.”

Did this really happen?

Czy to naprawdę miało miejsce?

RB: She was, you know,

Była przekonana,

she felt that we needed to stand on our own two feet from an early age.

że powinniśmy od najmłodszych lat być samodzielni.

So she did things to us, which now she'd be arrested for,

Więc robiła z nami rzeczy, za które teraz zostałaby aresztowana,

such as pushing us out of the car,

takie jak wysadzanie nas z samochodu

and telling us to find our own way to Granny's,

z poleceniem odnalezienia drogi do babci,

about five miles before we actually got there.

jakieś 8 km od jej domu.

And making us go on wonderful, long bike rides.

Sami jeździliśmy na cudowne, długie wyprawy rowerowe.

And we were never allowed to watch television and the like.

Nigdy nie mogliśmy oglądać telewizji.

CA: But is there a risk here?

Czy istnieje tu ryzyko?

I mean, there's a lot of people in the room who are wealthy, and they've got kids,

Jest na sali wiele bogatych osób, mających dzieci

and we've got this dilemma about how you bring them up.

i stykających się z problemem, jak je wychowywać.

Do you look at the current generation of kids coming up and think

Czy patrząc na dorastające dzieci nie sądzisz,

they're too coddled, they don't know what they've got,

że są zbyt rozpieszczane, nie doceniają tego, co mają,

we're going to raise a generation of privileged ...

że wychowamy pokolenie uprzywilejowanych...

RB: No, I think if you're bringing up kids,

Nie. Sądzę, że wychowując dzieci

you just want to smother them with love and praise and enthusiasm.

zawsze chcemy otoczyć je miłością, uznaniem i entuzjazmem.

So I don't think you can mollycoddle your kids too much really.

Nie sądzę zatem, aby można było dzieci zbytnio rozpieścić.

CA: You didn't turn out too bad, I have to say, I'm ...

Trzeba przyznać, że w Twoim przypadku wyszło nienajgorzej.

Your headmaster said to you --

Dla dyrektora swojej szkoły

I mean he found you kind of an enigma at your school --

byłeś swoistą zagadką --

he said, you're either going to be a millionaire or go to prison,

powiedział, że albo zostaniesz milionerem, albo pójdziesz do więzienia

and I'm not sure which.

i nie jest pewien które.

Which of those happened first?

Które nastąpiło najpierw?

(Laughter)

(Śmiech)

RB: Well, I've done both. I think I went to prison first.

Cóż, dokonałem obydwu. Sądzę, że najpierw trafiłem do więzienia.

I was actually prosecuted under two quite ancient acts in the U.K.

Byłem oskarżony na mocy dwóch zamierzchłych ustaw w Wielkiej Brytanii.

I was prosecuted under the 1889 Venereal Diseases Act

Pierwsza z nich to ustawa z 1889 roku o chorobach wenerycznych,

and the 1916 Indecent Advertisements Act.

a druga to ustawa z 1916 o niepoprawnej reklamie.

On the first occasion, for mentioning the word venereal disease in public, which --

W pierwszym przypadku za powiedzenie „choroba weneryczna” w miejscu publicznym.

we had a center where we would help young people who had problems.

Mieliśmy centrum pomocy młodym ludziom z problemami.

And one of the problems young people have is venereal disease.

I jednym z takich problemów są choroby weneryczne.

And there's an ancient law that says

Jest taki zamierzchły przepis, który mówi,

you can't actually mention the word venereal disease or print it in public.

nie można wypowiadać ani drukować słów „choroba weneryczna” publicznie.

So the police knocked on the door, and told us they were going to arrest us

Policjanci zapukali do drzwi i zagrozili aresztowaniem,

if we carried on mentioning the word venereal disease.

jeśli będziemy dalej publicznie mówić „choroba weneryczna”.

We changed it to social diseases

Zmieniliśmy nazwę na „choroby społeczne”

and people came along with acne and spots,

i zaczęli nas odwiedzać ludzie z trądzikiem i krostami,

but nobody came with VD any more.

ale nikt z chorobami wenerycznymi się już nie pojawiał.

So, we put it back to VD and promptly got arrested.

Zmieniliśmy więc z powrotem na weneryczne i zostaliśmy aresztowani.

And then subsequently, "Never Mind the Bollocks, Here's the Sex Pistols,"

Następnie, „Zapomnij o jajach, oto Sex Pistolety.” (Promując zespół Sex Pistols)

the word bollocks, the police decided was a rude word and so we were arrested

słowo „jaja” zostało przez policję uznane za obsceniczne, więc nas aresztowano

for using the word bollocks on the Sex Pistols' album.

za używanie słowa “jaja” w albumie Sex Pistols.

And John Mortimer, the playwright, defended us.

Bronił nas John Mortimer, dramatopisarz.

And he asked if I could find a linguistics expert

Zapytał czy mógłbym znaleźć językoznawcę,

to come up with a different definition of the word bollocks.

który odszukałby inne znaczenie słowa „bollocks” (jaja).

And so I rang up Nottingham University,

Zadzwoniłem więc do uniwersytetu w Nottingham

and I asked to talk to the professor of linguistics.

i poprosiłem o kontakt z językoznawcą.

And he said, "Look, bollocks is not a -- has nothing to do with balls whatsoever.

Powiedział „Bollocks nie ma nic wspólnego z jajami,”

It's actually a nickname given to priests in the eighteenth century."

„jest to przydomek nadawany księżom w 18-tym wieku.”

(Laughter)

(Śmiech)

And he went, "Furthermore, I'm a priest myself."

Dalej rzekł „Co więcej, sam jestem księdzem.”

And so I said, "Would you mind coming to the court?"

Spytałem więc „Czy mógłby Pan przyjść do sądu na rozprawę?”

And he said he'd be delighted. And I said --

Powiedział, że zrobi to z przyjemnością.

and he said, "Would you like me to wear my dog collar?"

Spytał „Czy chce Pan bym założył koloratkę?”

And I said, "Yes, definitely. Please."

Odpowiedziałem „Tak, zdecydowanie - proszę ...”

(Laughter)

(Śmiech)

CA: That's great.

Dobre.

RB: So our key witness argued that it was actually

Więc nasz główny świadek zapewniał, że fraza znaczyła

"Never Mind the Priest, Here's the Sex Pistols."

„Zapomnij o księdzu. Oto Sex Pistols.”

(Laughter)

(Śmiech)

And the judge found us -- reluctantly found us not guilty, so ...

I sędzia niechętnie uznał nas za niewinnych.

(Laughter)

(Śmiech)

CA: That is outrageous.

Zaskakujące!

(Applause)

(Brawa)

So seriously, is there a dark side?

Tak na poważnie, ma to swoją ciemną stronę?

A lot of people would say there's no way

Wielu by powiedziało, że nie da się

that someone could put together this incredible collection of businesses

zbudować tylu różnorodnych firm

without knifing a few people in the back,

bez wbicia paru osobom noża w plecy,

you know, doing some ugly things.

bez uciekania się do brzydkich czynów.

You've been accused of being ruthless.

Byłeś oskarżany o bezwzględne zachowania.

There was a nasty biography written about you by someone.

Ktoś kiedyś napisał o Tobie bardzo nieprzyjemną biografię.

Is any of it true? Is there an element of truth in it?

Było gdzieś ziarno prawdy w tym wszystkim?

RB: I don't actually think that the stereotype

Właściwie nie uważam, aby ten stereotyp

of a businessperson treading all over people to get to the top,

biznesmena torującego sobie drogę po trupach na sam szczyt,

generally speaking, works.

ogólnie mówiąc, działał.

I think if you treat people well,

Myślę, że jeśli traktujesz ludzi dobrze,

people will come back and come back for more.

będą do ciebie wracać po więcej.

And I think all you have in life is your reputation

Wszystko, co mamy w życiu to nasza reputacja,

and it's a very small world.

a świat jest mały.

And I actually think that the best way

Najlepszym sposobem,

of becoming a successful business leader is dealing with people fairly and well,

by z sukcesem przewodzić firmie jest sprawiedliwe i dobre podejście do ludzi,

and I like to think that's how we run Virgin.

i lubię myśleć, że tak właśnie działa Virgin.

CA: And what about the people who love you and who see you spending --

A co z najbliższymi, przyjaciółmi?

you keep getting caught up in these new projects,

Gdy ciągle pochłaniają Cię nowe projekty,

but it almost feels like you're addicted to launching new stuff.

zdaje się, że jesteś uzależniony od wdrażania nowych pomysłów.

You get excited by an idea and, kapow!

Pochłania Cię kolejny pomysł, wkładasz w niego całą energię.

I mean, do you think about life balance?

Myślisz o zachowaniu w życiu pewnej równowagi?

How do your family feel about

Jak Twoja rodzina to przyjmuje,

each time you step into something big and new?

gdy angażujesz się w kolejne nowe przedsięwzięcie?

RB: I also believe that being a father's incredibly important,

Uważam również, że bycie ojcem jest bardzo ważne,

so from the time the kids were very young,

więc od samego początku, gdy dzieci były małe,

you know, when they go on holiday, I go on holiday with them.

one jadą na wakacje -- ja jadę z nimi.

And so we spend a very good sort of three months away together.

I tak spędzamy razem fantastyczne trzy miesiące.

Yes, I'll, you know, be in touch. We're very lucky,

Oczywiście jesteśmy w kontakcie, żyję ich sprawami. Mamy dużo szczęścia,

we have this tiny little island in the Caribbean and we can --

że mamy małą wyspę na Karaibach --

so I can take them there and we can bring friends,

możemy tam pojechać, zabrać przyjaciół,

and we can play together,

wspólnie się bawić,

but I can also keep in touch with what's going on.

a w tym czasie ja mogę również śledzić wszystkie sprawy.

CA: You started talking in recent years

Ostatnimi czasy mówiłeś sporo

about this term capitalist philanthropy.

na temat pojęcia „filantropia kapitalistyczna”.

What is that?

Co to takiego?

RB: Capitalism has been proven to be a system that works.

Kapitalizm dowiódł, że jest systemem, który działa.

You know, the alternative, communism, has not worked.

Alternatywa - komunizm - nie sprawdził się.

But the problem with capitalism is

Jednak problem z kapitalizmem jest taki,

extreme wealth ends up in the hands of a few people,

że niepojęte bogactwo zostaje w rękach garstki ludzi,

and therefore extreme responsibility, I think, goes with that wealth.

a przez to również ciąży na nich ogromna odpowiedzialność.

And I think it's important that the individuals,

I sądzę, że ważnym jest, aby jednostki,

who are in that fortunate position, do not end up competing

które znajdują się w tym szczęśliwym położeniu, nie rywalizowały ze sobą

for bigger and bigger boats, and bigger and bigger cars,

o coraz większe łodzie i coraz lepsze samochody,

but, you know, use that money to either create new jobs

ale żeby wykorzystały swoje pieniądze do tworzenia nowych miejsc pracy

or to tackle issues around the world.

lub rozwiązywania światowych problemów.

CA: And what are the issues that you worry about most, care most about,

A które z tych problemów najbardziej Cię niepokoją?

want to turn your resources toward?

Na rzecz których skierowałbyś swoje środki?

RB: Well, there's -- I mean there's a lot of issues.

Cóż, jest bardzo wiele problemów.

I mean global warming certainly is a massive threat to mankind

Rzecz jasna, efekt cieplarniany jest olbrzymim zagrożeniem dla ludzkości.

and we are putting a lot of time and energy into,

Dużo czasu i energii inwestujemy

A, trying to come up with alternative fuels

w próbę wynalezienia paliw alternatywnych

and, B, you know, we just launched this prize, which is really a prize

i dopiero co ogłosiliśmy konkurs,

in case we don't get an answer on alternative fuels,

na wypadek, gdy nie znajdziemy paliw alternatywnych,

in case we don't actually manage to get the carbon emissions

jeśli nie zdołamy ograniczyć emisji dwutlenku węgla

cut down quickly, and in case we go through the tipping point.

wystarczająco szybko i przekroczymy punkt, po którym nie będzie odwrotu.

We need to try to encourage people to come up with a way

Musimy spróbować zachęcić ludzi, by poszukali sposobu

of extracting carbon out of the Earth's atmosphere.

usuwania węgla z atmosfery ziemskiej.

And we just -- you know, there weren't really people

Nie było wiele osób,

working on that before, so we wanted people to try to --

które pracowałyby nad tym wcześniej, więc chcieliśmy

all the best brains in the world to start thinking about that,

aby najlepsze umysły świata zaczęły nad tym myśleć.

and also to try to extract the methane

Również żeby spróbować odzyskiwać metan

out of the Earth's atmosphere as well.

z ziemskiej atmosfery.

And actually, we've had about 15,000 people fill in the forms

Otrzymaliśmy około 15 000 zgłoszeń

saying they want to give it a go.

ludzi, którzy wyrazili chęć podjęcia takiej próby.

And so we only need one, so we're hopeful.

A wystarczy nam tylko jeden sukces, więc jesteśmy pełni nadziei.

CA: And you're also working in Africa on a couple of projects?

Pracujecie również w Afryce nad paroma projektami?

RB: Yes, I mean, we've got -- we're setting up something called

Tak, założyliśmy takie centrum

the war room, which is maybe the wrong word.

„Punkt dowodzenia”, może nie najszczęśliwsza nazwa,

We're trying to -- maybe we'll change it -- but anyway, it's a war room

może ją zmienimy -- tak czy owak, w centrum tym

to try to coordinate all the attack that's going on in Africa,

próbujemy koordynować wszelkie działania charytatywne w całej Afryce,

all the different social problems in Africa,

podejście do różnych problemów społecznych

and try to look at best practices.

i wynajdywać najlepsze rozwiązania.

So, for instance,

Na przykład,

there's a doctor in Africa that's found that

jest gdzieś lekarz w Afryce, który odkrył,

if you give a mother antiretroviral drugs at 24 weeks, when she's pregnant,

że jeśli podamy matce leki antyretrowirusowe w 24-tym tygodniu ciąży,

that the baby will not have HIV when it's born.

dziecko po urodzeniu nie będzie miało wirusa HIV.

And so disseminating that information to

Szerzenie tego typu informacji

around the rest of Africa is important.

na całym obszarze Afryki jest niezwykle ważne.

CA: The war room sounds, it sounds powerful and dramatic.

„Centrum dowodzenia” brzmi mocno i dramatycznie.

And is there a risk that the kind of the business heroes of the West

A jeśli biznesowi bohaterowie zachodu

get so excited about -- I mean, they're used to having an idea,

się zaangażują -- a są przyzwyczajeni, że najpierw jest pomysł,

getting stuff done, and they believe profoundly

później wszystko się załatwia, i głęboko wierzą

in their ability to make a difference in the world.

w swoje możliwości czynienia dobra na świecie.

Is there a risk that we go to places like Africa and say,

Czy jest ryzyko, że pójdziemy w takie miejsca jak Afryka mówiąc

we've got to fix this problem and we can do it,

„Musimy rozwiązać ten problem, damy radę!”

I've got all these billions of dollars, you know, da, da, da --

„Mam miliardy dolarów, itd, itp. ...“

here's the big idea. And kind of take a much more complex situation

„to wielka idea!” A sytuacja jest dużo bardziej skomplikowana

and actually end up making a mess of it. Do you worry about that?

i możemy zrobić jeszcze większy bałagan. Nie martwi Cię to?

RB: Well, first of all, on this particular situation, we're actually --

Po pierwsze, w tym konkretnym przypadku, pracujemy

we're working with the government on it.

nad tym z rządem.

I mean, Thabo Mbeki's had his problems with accepting

Thabo Mbeki (prezydent RPA) ma problem z uznaniem faktu,

HIV and AIDS are related, but this is a way, I think,

że HIV i AIDS są powiązane, ale to jest jego sposób

of him tackling this problem and instead of the world criticizing him,

radzenia sobie z tym problemem i zamiast zbiorowo go krytykować

it's a way of working with him, with his government.

staramy się współpracować z nim i z jego rządem.

It's important that if people do go to Africa and do try to help,

Ważne jest, aby ci, którzy naprawdę jadą do Afryki i próbują pomóc

they don't just go in there and then leave after a few years.

nie uciekali stamtąd po kilku latach.

It's got to be consistent.

Trzeba być konsekwentnym.

But I think business leaders can bring their entrepreneurial know-how

Ale uważam, że biznesmeni-liderzy mogą wykorzystać swoje doświadczenie

and help governments approach things slightly differently.

aby pomóc lokalnym rządom inaczej spojrzeć na problemy.

For instance, we're setting up clinics in Africa

Przykładowo, zakładamy kliniki w Afryce,

where we're going to be giving

w których będziemy nieodpłatnie dawać

free antiretroviral drugs, free TB treatment

leki antyretrowirusowe, leczyć gruźlicę

and free malaria treatment.

oraz malarię.

But we're also trying to make them self-sustaining clinics,

Staramy się również, by były to kliniki samowystarczalne

so that people pay for some other aspects.

tak, aby ludzie przeznaczali pieniądze na inne rzeczy.

CA: I mean a lot of cynics say about someone like yourself, or Bill Gates,

Wielu cyników twierdzi, że ludzie tacy jak Ty, czy Bill Gates

or whatever, that this is really being -- it's almost driven by

kierują się, tak naprawdę,

some sort of desire again, you know, for the right image,

chęcią stworzenia dobrego wizerunku,

for guilt avoidance and not like a real philanthropic instinct.

aby uniknąć poczucia winy, a nie prawdziwym instynktem filantropa.

What would you say to them?

Co byś im odpowiedział?

RB: Well, I think that everybody --

Cóż, myślę, że ludzie robią rzeczy

people do things for a whole variety of different reasons

z bardzo różnorodnych powodów

and I think that, you know, when I'm on me deathbed,

i myślę, że gdy będę na łożu śmierci

I will want to feel that I've made a difference

chciałbym odchodzić w przekonaniu, że odmieniłem

to other people's lives.

innym ludziom życie.

And that may be a selfish thing to think,

I choć może się to wydawać egoistyczne,

but it's the way I've been brought up.

w taki sposób zostałem wychowany.

I think if I'm in a position to

Myślę, że jeśli mam możliwość

radically change other people's lives for the better,

radykalnie poprawić życie innych,

I should do so.

to właśnie powinienem robić.

CA: How old are you?

Ile masz lat?

RB: I'm 56.

56.

CA: I mean, the psychologist Erik Erikson says that -- as I understand him

Psycholog Erik Erikson twierdzi, jeśli dobrze rozumiem – a jestem laikiem,

and I'm a total amateur -- but that during 30s, 40s people are driven by

że ludzie między 30-tym a 50-tym rokiem życia

this desire to grow and that's where they get their fulfillment.

koncentrują się na rozwoju i w nim znajdują spełnienie,

50s, 60s, the mode of operation shifts more to the quest for wisdom

po 50-tym roku priorytetem staje się poszukiwanie mądrości

and a search for legacy.

i pozostawienie czegoś po sobie.

I mean, it seems like you're still

Wydaje się, że nadal jesteś

a little bit in the growth phases,

trochę w fazie rozwoju,

you're still doing these incredible new plans.

ciągle realizujesz nowe, niesamowite projekty.

How much do you think about legacy,

Dużo myślisz o tym co po sobie zostawisz

and what would you like your legacy to be?

i co chciałbyś zostawić w spadku?

RB: I don't think I think too much about legacy.

Nie sądzę, żebym dużo o tym myślał.

I mean, I like to -- you know, my grandmother lived to 101,

Moja babcia żyła 101 lat,

so hopefully I've got another 30 or 40 years to go.

więc jest dla mnie nadzieja na kolejne 30 czy 40 lat.

No, I just want to live life to its full.

Chcę po prostu żyć pełnią życia.

You know, if I can make a difference,

Jeśli dane mi jest coś znaczyć,

I hope to be able to make a difference.

to mam nadzieję, że będę w stanie odegrać ważną rolę.

And I think one of the positive things at the moment is

Jednym z pozytywnych przykładów

you've got Sergey and Larry from Google, for instance,

są Sergey i Larry z Google --

who are good friends.

dobrzy przyjaciele.

And, thank God, you've got two people

Dzięki Bogu, jest dwóch ludzi,

who genuinely care about the world and with that kind of wealth.

którzy, pomimo swego bogactwa, szczerze dbają o świat.

If they had that kind of wealth and they didn't care about the world,

Gdyby mając tyle pieniędzy nie przejmowali się losami świata,

it would be very worrying.

byłoby to bardzo niepokojące.

And you know they're going to make a hell of a difference to the world.

A ich dziełem stanie się szereg poważnych zmian w skali świata.

And I think it's important

I sądzę, że jest ważne,

that people in that kind of position do make a difference.

że ludzie, w takim położeniu jak oni, odmieniają świat.

CA: Well, Richard, when I was starting off in business,

Cóż, Richard, gdy zaczynałem w biznesie

I knew nothing about it and I also was sort of --

nic o nim nie wiedziałem.

I thought that business people were supposed to just be ruthless

Sądziłem, że biznesmeni muszą być bezwzględni

and that that was the only way you could have a chance of succeeding.

i że tylko w ten sposób masz jakiekolwiek szanse na powodzenie.

And you actually did inspire me. I looked at you, I thought,

Ty mnie zainspirowałeś.

well, he's made it. Maybe there is a different way.

Pomyślałem „Jemu się udało, może jest inny sposób?”.

So I would like to thank you for that inspiration,

Chciałbym Ci podziękować za tę inspirację

and for coming to TED today. Thank you.

i za dzisiejszą wizytę w TED. Dziękuję.

Thank you so much.

Bardzo dziękuję.

(Applause)

(Brawa)