Vicki Arroyo: Let's prepare for our new climate

Translator: Thu-Huong Ha Reviewer: Morton Bast

Tłumaczenie: Piotr Szczepankiewicz Korekta: Rysia Wand

This is the skyline of my hometown, New Orleans.

To sylwetka Nowego Orleanu, skąd pochodzę.

It was a great place to grow up,

To świetne miejsce na dzieciństwo,

but it's one of the most vulnerable spots in the world.

ale też jedno z najbardziej zagrożonych na świecie.

Half the city is already below sea level.

Połowa miasta jest poniżej poziomu morza.

In 2005, the world watched as New Orleans

W 2005 r. huragan Katrina

and the Gulf Coast were devastated by Hurricane Katrina.

zniszczył Nowy Orlean i Zatokę Meksykańską.

One thousand, eight hundred and thirty-six people died. Nearly 300,000 homes were lost.

1836 osób zginęło. Utracono 300 tys. domów.

These are my mother's, at the top --

Oto dom mojej mamy, ten na górze,

although that's not her car,

ale samochód nie jest jej,

it was carried there by floodwaters up to the roof --

przyniosła go tu powódź.

and that's my sister's, below.

Na dole jest dom mojej siostry.

Fortunately, they and other family members got out in time,

Na szczęście uciekła w porę wraz z rodziną.

but they lost their homes, and as you can see,

Stracili jednak domy

just about everything in them.

razem z całym dobytkiem.

Other parts of the world have been hit by storms

W innych częściach świata

in even more devastating ways.

sztormy są jeszcze bardziej niszczycielskie.

In 2008, Cyclone Nargis and its aftermath

W 2008 cyklon Nargis i jego następstwa

killed 138,000 in Myanmar.

zabiły 138 tys. osób w Birmie.

Climate change is affecting our homes, our communities,

Zmiany klimatyczne wpływają na nasze domy, społeczności,

our way of life. We should be preparing

i sposób życia.

at every scale and at every opportunity.

Bądźmy na nie gotowi, zawsze i wszędzie.

This talk is about being prepared for, and resilient to

Ta prelekcja będzie o wytrzymałości i przygotowaniu

the changes that are coming and that will affect our homes

na zmiany, które czekają nasze domy,

and our collective home, the Earth.

a zwłaszcza nasz wspólny dom - Ziemię.

The changes in these times won't affect us all equally.

Zmiany nie na każdego wpłyną tak samo.

There are important distributional consequences,

Dotkną ludzi na sposoby,

and they're not what you always might think.

które nie zawsze będą oczywiste.

In New Orleans, the elderly and female-headed households

W Nowym Orleanie najbardziej bezradne były kobiety i emeryci.

were among the most vulnerable.

W Nowym Orleanie najbardziej bezradne były kobiety i emeryci.

For those in vulnerable, low-lying nations,

Dla mieszkańców nizin

how do you put a dollar value on losing your country

trudno oszacować w dolarach utratę kraju

where you ancestors are buried? And where will your people go?

i grobów bliskich. Dokąd mają się udać?

And how will they cope in a foreign land?

Jak poradzą sobie na obczyźnie?

Will there be tensions over immigration,

Czy zaznają napięć związanych z emigracją,

or conflicts over competition for limited resources?

lub konfliktów i walk o ograniczone zasoby?

It's already fueled conflicts in Chad and Darfur.

Zaogniło to już sytuację w Czadzie i Darfurze.

Like it or not, ready or not, this is our future.

Taka czeka nas przyszłość.

Sure, some are looking for opportunities in this new world.

Dla niektórych ten nowy świat to okazja.

That's the Russians planting a flag on the ocean bottom

Rosjanie zatknęli flagę na dnie oceanu,

to stake a claim for minerals under the receding Arctic sea ice.

by rościć sobie prawo do minerałów z dna Morza Arktycznego.

But while there might be some short-term individual winners,

Choć znajdą się pojedynczy zwycięzcy,

our collective losses will far outweigh them.

nasze zbiorowe straty będą o wiele wyższe.

Look no further than the insurance industry as they struggle

Spójrzcie na agencje ubezpieczeniowe,

to cope with mounting catastrophic losses

które przez ekstremalne warunki pogodowe

from extreme weather events.

doznają katastrofalnych strat.

The military gets it. They call climate change

Wojsko uznaje zmiany klimatyczne

a threat multiplier that could harm stability and security,

za zagrożenie dla stabilności i bezpieczeństwa

while governments around the world are evaluating

a rządy na całym świecie zastanawiają się,

how to respond.

jak reagować.

So what can we do? How can we prepare and adapt?

Co można zrobić? Jak się przygotować?

I'd like to share three sets of examples, starting with

Mam trzy zestawy przykładów.

adapting to violent storms and floods.

Zacznę od przystosowania do burz i powodzi.

In New Orleans, the I-10 Twin Spans,

W Nowym Orleanie most Twin Spans

with sections knocked out in Katrina, have been rebuilt

odbudowano i podwyższono o 6,5 metra,

21 feet higher to allow for greater storm surge.

by radził sobie ze spiętrzonymi falami.

And these raised and energy-efficient homes

Te podwyższone, energooszczędne domy

were developed by Brad Pitt and Make It Right

zbudował Brad Pitt z fundacją "Make It Right"

for the hard-hit Ninth Ward.

w dotkniętej klęską dzielnicy Ninth Ward.

The devastated church my mom attends has been

Zniszczony kościół, do którego chadza moja mama,

not only rebuilt higher, it's poised to become

nie tylko podwyższono, ale także

the first Energy Star church in the country.

włączono do rządowego programu "Energy Star".

They're selling electricity back to the grid

Odsprzedają prąd zaoszczędzony

thanks to solar panels, reflective paint and more.

dzięki panelom słonecznym i farbom odblaskowym.

Their March electricity bill was only 48 dollars.

W marcu zapłacili za prąd tylko 48 dolarów.

Now these are examples of New Orleans rebuilding in this way,

Są to przykłady odbudowy w Nowym Orleanie,

but better if others act proactively with these changes in mind.

które inni mogliby wykorzystać zapobiegawczo.

For example, in Galveston, here's a resilient home

Jeden z domów w Galveston przetrwał huragan Ike,

that survived Hurricane Ike,

Jeden z domów w Galveston przetrwał huragan Ike,

when others on neighboring lots clearly did not.

choć innym domom się to nie udało.

And around the world, satellites and warning systems

Na całym świecie satelity i systemy ostrzegania

are saving lives in flood-prone areas such as Bangladesh.

ratują życie w miejscach zagrożonych powodzią, jak Bangladesz.

But as important as technology and infrastructure are,

Choć technologia i infrastruktura są ważne,

perhaps the human element is even more critical.

najważniejszy jest czynnik ludzki.

We need better planning and systems for evacuation.

Potrzebujemy lepszych planów i systemów ewakuacji.

We need to better understand how people make decisions

Musimy zrozumieć, jak podejmuje się decyzje

in times of crisis, and why.

w czasach kryzysu.

While it's true that many who died in Katrina did not have access to transportation,

Wiele ofiar Katriny nie miało transportu,

others who did refused to leave as the storm approached,

a ci, którzy mieli, mimo to woleli zostać

often because available transportation and shelters

często dlatego, że dostępny transport i schrony

refused to allow them to take their pets.

nie pozwalały na zabranie zwierząt.

Imagine leaving behind your own pet in an evacuation or a rescue.

Trudno jest porzucić pupila podczas ewakuacji.

Fortunately in 2006, Congress passed

Na szczęście w 2006 r. Kongres przyjął uchwałę

the Pet Evacuation and Transportation Standards Act (Laughter)

o ewakuacji zwierząt i standardach transportu. (Śmiech)

— it spells "PETS" — to change that.

W skrócie "PETS" (ang. "zwierzęta domowe").

Second, preparing for heat and drought.

Po drugie, przygotowanie na upały i susze.

Farmers are facing challenges of drought from Asia

Susza dotyka rolników od Azji po Afrykę,

to Africa, from Australia to Oklahoma,

od Australii po Oklahomę,

while heat waves linked with climate change

a fale upałów i zmiany klimatu

have killed tens of thousands of people

zabiły dziesiątki tysięcy ludzi

in Western Europe in 2003, and again in Russia in 2010.

w Europie Zachodniej w 2003 r. i w Rosji w 2010 r.

In Ethiopia, 70 percent, that's 7-0 percent of the population,

W Etiopii od opadów deszczu

depends on rainfall for its livelihood.

zależy życie aż 70% ludności.

Oxfam and Swiss Re, together with Rockefeller Foundation,

Oxfam i Swiss Re razem z Fundacją Rockefellera

are helping farmers like this one build hillside terraces

pomagają farmerom budować tarasy rolne

and find other ways to conserve water,

oraz oszczędzać wodę.

but they're also providing for insurance when the droughts do come.

Finansują też ubezpieczenia w razie suszy.

The stability this provides is giving the farmers

Tego typu stabilność umożliwia rolnikom

the confidence to invest.

dokonywanie inwestycji.

It's giving them access to affordable credit.

Zapewnia przystępne kredyty.

It's allowing them to become more productive so that

Wzmaga wydajność, dzięki czemu

they can afford their own insurance over time, without assistance.

sami mogą pokryć koszt ubezpieczenia.

It's a virtuous cycle, and one that could be replicated

To spirala sukcesu, którą można powtórzyć

throughout the developing world.

we wszystkich krajach rozwijających się.

After a lethal 1995 heat wave

Po śmiertelnej fali gorąca w 1995 r. w Chicago,

turned refrigerator trucks from the popular

która zamieniła ciężarówki-chłodnie

Taste of Chicago festival into makeshift morgues,

w prowizoryczne kostnice,

Chicago became a recognized leader,

Chicago wyszło na prowadzenie

tamping down on the urban heat island impact

w zwalczaniu efektu miejskiej wyspy ciepła.

through opening cooling centers,

Otwierano specjalne centra chłodzące,

outreach to vulnerable neighborhoods, planting trees,

sadzono drzewa, pokrywano budynki

creating cool white or vegetated green roofs.

białymi dachami chłodzącymi lub dachami roślinnymi.

This is City Hall's green roof, next to Cook County's [portion of the] roof,

Oto dach ratusza Chicago, o 25°C chłodniejszy

which is 77 degrees Fahrenheit hotter at the surface.

od dachu ratusza hrabstwa Cook.

Washington, D.C., last year, actually led the nation

Waszyngton przewodził całemu krajowi

in new green roofs installed, and they're funding this in part

w ilości nowych zielonych dachów,

thanks to a five-cent tax on plastic bags.

finansowanych z podatku od torebek foliowych,

They're splitting the cost of installing these green roofs

a po części z pieniędzy

with home and building owners.

właścicieli mieszkań i budynków.

The roofs not only temper urban heat island impact

Dachy osłabiają efekt miejskiej wyspy ciepła,

but they save energy, and therefore money,

oszczędzają energię, pieniądze,

the emissions that cause climate change,

zmniejszają emisję gazów cieplarnianych,

and they also reduce stormwater runoff.

a także ilość wody deszczowej.

So some solutions to heat can provide for win-win-wins.

Jedno dobre rozwiązanie rodzi kolejne.

Third, adapting to rising seas.

Po trzecie, rosnący poziom morza

Sea level rise threatens coastal ecosystems, agriculture,

zagraża wybrzeżom i ich ekosystemom,

even major cities. This is what one to two meters

rolnictwu i miastom. Oto delta Mekongu,

of sea level rise looks like in the Mekong Delta.

gdy poziom wody wzrośnie o jeden metr.

That's where half of Vietnam's rice is grown.

To tu uprawia się połowę ryżu w Wietnamie.

Infrastructure is going to be affected.

Wpłynie to również na infrastrukturę.

Airports around the world are located on the coast.

Lotniska zwykle buduje się na wybrzeżach.

It makes sense, right? There's open space,

Na otwartej przestrzeni można startować

the planes can take off and land without worrying about

i lądować nie martwiąc się o hałas

creating noise or avoiding tall buildings.

ani o wysokie budynki.

Here's just one example, San Francisco Airport,

Oto jeden przykład, lotnisko San Francisco

with 16 inches or more of flooding.

zalane przez pół metra wody.

Imagine the staggering cost of protecting

Wyobraźcie sobie horrendalne koszta

this vital infrastructure with levees.

budowy zapór wokół tego ważnego obiektu.

But there might be some changes in store

Zmiana klimatu

that you might not imagine. For example,

wywołuje niespodziewane konsekwencje.

planes require more runway for takeoff

Samoloty potrzebują dłuższego pasa startowego

because the heated, less dense air, provides for less lift.

bo ciepłe, rzadsze powietrze ma mniejszą siłę nośną.

San Francisco is also spending 40 million dollars

San Francisco wydaje 40 milionów dolarów

to rethink and redesign its water and sewage treatment,

na przebudowę systemu kanalizacji.

as water outfall pipes like this one can be flooded with seawater,

Rury wylotowe zalewała woda morska,

causing backups at the plant, harming the bacteria

dostając się do oczyszczalni i szkodząc bakteriom,

that are needed to treat the waste.

które oczyszczają ścieki.

So these outfall pipes have been retrofitted

Rury więc unowocześniono,

to shut seawater off from entering the system.

by uniemożliwić dostęp morskiej wody.

Beyond these technical solutions, our work

Oprócz technicznych rozwiązań

at the Georgetown Climate Center with communities

nasze Centrum Klimatologii w Georgetown

encourages them to look at what existing legal and policy tools are available

zachęca obywateli do analizy narzędzi prawnych,

and to consider how they can accommodate change.

by wiedzieli, jakie zmiany można wprowadzić.

For example, in land use, which areas do you want

Na przykład, gdzie należy chronić teren

to protect, through adding a seawall, for example,

budując wały brzegowe,

alter, by raising buildings, or retreat from,

gdzie należy podwyższyć elewacje budynków,

to allow the migration of important natural systems,

a gdzie opuścić teren, by wspomóc systemy naturalne,

such as wetlands or beaches?

takie jak bagna czy plaże.

Other examples to consider. In the U.K.,

W Wielkiej Brytanii zbudowano zaporę na Tamizie,

the Thames Barrier protects London from storm surge.

która chroni Londyn przed falami sztormowymi.

The Asian Cities Climate [Change] Resilience Network

Organizacja The Asian Cities Climate Change Resilience Network

is restoring vital ecosystems like forest mangroves.

odbudowuje ważne ekosystemy, jak lasy mangrowe.

These are not only important ecosystems in their own right,

Te ekosystemy są ważne nie tylko same przez się,

but they also serve as a buffer to protect inland communities.

ale też chronią mieszkańców w głębi lądu.

New York City is incredibly vulnerable to storms,

Nowemu Jorkowi zagrażają nie tylko sztormy,

as you can see from this clever sign, and to sea level rise,

ale też wzrost poziomu morza,

and to storm surge, as you can see from the subway flooding.

i woda burzowa, jak widać w zalanym metrze.

But back above ground, these raised ventilation grates

Podwyższone szyby wentylacyjne pokazują,

for the subway system show that solutions can be both

że istnieją rozwiązania

równie funkcjonalne, co estetyczne.

functional and attractive. In fact, in New York,

San Francisco and London, designers have envisioned

Nowy Jork, San Francisco i Londyn znalazły sposób

ways to better integrate the natural and built environments

na zintegrowanie natury z otoczeniem,

with climate change in mind.

z uwzględnieniem zmian klimatu.

I think these are inspiring examples of what's possible

Oto inspirujące przykłady możliwości,

when we feel empowered to plan for a world that will be different.

które można wprowadzić w tym odmiennym świecie.

But now, a word of caution.

Ale trzeba uważać, bo przystosowanie

Adaptation's too important to be left to the experts.

jest zbyt ważne, by zostawić je ekspertom.

Why? Well, there are no experts.

To dlatego, że eksperci nie istnieją.

We're entering uncharted territory, and yet

Wkraczamy na nieznany ląd, a nasze ekspertyzy

our expertise and our systems are based on the past.

i nasze systemy bazują na przeszłości.

"Stationarity" is the notion that we can anticipate the future

Wiedzę o przyszłości i plany

based on the past, and plan accordingly,

opieramy na idei "stacjonarności".

and this principle governs much of our engineering,

Ta idea rządzi naszą inżynierią,

podstawową infrastrukturą, systemami nawadniania,

our design of critical infrastructure, city water systems,

prawem budowlanym, dostępem do wody i precedensami.

building codes, even water rights and other legal precedents.

But we can simply no longer rely on established norms.

Nie możemy jednak dłużej na niej polegać.

We're operating outside the bounds of CO2 concentrations

Takiego stężenia CO2 jak dziś

that the planet has seen for hundreds of thousands of years.

nie było od setek tysięcy lat.

The larger point I'm trying to make is this.

Chcę wykazać,

It's up to us to look at our homes and our communities,

że to my odpowiadamy za własny los,

our vulnerabilities and our exposures to risk,

za ryzyko, na jakie się wystawiamy,

and to find ways to not just survive, but to thrive,

za szukanie dróg rozwoju, a nie tylko przeżycie,

and it's up to us to plan and to prepare

za planowanie i przygotowanie

and to call on our government leaders and require them

i za nakłonienie do tego naszych rządów,

to do the same, even while they address

nawet gdy zajmują się

the underlying causes of climate change.

głównymi powodami zmian klimatu.

There are no quick fixes.

Nie ma szybkich rozwiązań.

There are no one-size-fits-all solutions.

Nie ma antidotum na wszelkie zło.

We're all learning by doing.

Uczymy się działając.

But the operative word is doing.

"Działanie" to słowo-klucz.

Thank you.

Dziękuję. (Brawa)

(Applause)