Charles Robertson: Africa's next boom

Tłumaczenie: Anna Snela Korekta: Rysia Wand

Africa is booming.

Afryka kwitnie gospodarczo.

Per capita incomes since the year 2000

Dochody per capita

have doubled,

podwoiły się podwoiły się od 2000 r.,

and this boom is impacting on everyone.

a ten postęp dotyka wszystkich.

Life expectancy has increased by one year

Przewidywana długość życia wzrosła o rok

every three years for the last decade.

już 3-krotnie w ostatnim dziesięcioleciu.

That means if an African child is born today,

Czyli urodzone dziś afrykańskie dziecko,

rather than three days ago,

w porównaniu do dziecka urodzonego 3 dni temu,

they will get an extra day of life

będzie żyło dłużej o jeden dzień.

at the end of their lifespan.

będzie żyło dłużej o jeden dzień.

It's that quick.

To tak szybki proces.

And HIV infection rates are down 27 percent:

Wskaźniki zakażeń HIV spadły o 27%,

600,000 less people a year are getting HIV

rokrocznie 600 tysięcy osób mniej

in sub-Saharan Africa.

w Czarnej Afryce zaraża się HIV.

The battle against malaria is being won,

Wojna z malarią idzie ku wygranej,

with deaths from malaria down 27 percent,

zgony wywołane malarią spadły o 27%

according to the latest World Bank data.

według ostatnich danych Banku Światowego,

And malaria nets actually are playing a role in that.

a przyczyniło się do tego używanie moskitier.

This shouldn't surprise us,

To nie powinno dziwić,

because actually, everybody grows.

bo przecież rozwój widać wszędzie.

If you go back to Imperial Rome

Jeśli cofnąć się do cesarstwa rzymskiego

in the Year 1 A.D.,

w pierwszym roku naszej ery,

there was admittedly about 1,800 years

to rzeczywiście przez jakieś 1800 lat

where there wasn't an awful lot of growth.

wzrost był znikomy.

But then the people that the Romans

Ale potem ludzie, których Rzymianie nazwaliby

would have called Scottish barbarians, my ancestors,

"szkockimi barbarzyńcami", moi przodkowie,

were actually part of the Industrial Revolution,

przyczynili się do Rewolucji Przemysłowej

and in the 19th century, growth began to accelerate,

i w XIX wieku wzrost przyspieszył,

and you saw that get quicker and quicker,

i stawał się coraz szybszy.

and it's been impacting everyone.

Wpłynął na wszystkich ludzi,

It doesn't matter if this is the jungles of Singapore

czy to w dżungli w Singapurze,

or the tundra of northern Finland.

czy w tundrze w Finlandii,

Everybody gets involved. It's just a matter of when

każdy w nim uczestniczy.

the inevitable happens.

Pytanie tylko, kiedy dojdzie do nieuniknionego.

Among the reasons I think it's happening right now

Między innymi dzieje się tak

is the quality of the leadership across Africa.

przez jakość przywództwa w całej Afryce.

I think most of us would agree that in the 1990s,

Chyba się zgodzimy, że w latach 90.

the greatest politician in the world was African,

najwybitniejszy polityk świata był Afrykaninem.

but I'm meeting brilliant people

Wciąż spotykam błyskotliwych ludzi

across the continent the entire time,

na tym kontynencie,

and they're doing the reforms

którzy przeprowadzają reformy,

which have transformed the economic situation

odmieniające sytuację gospodarczą

for their countries.

w ich krajach.

And the West is engaging with that.

Zachód się w to angażuje.

The West has given debt forgiveness programs

Tworzy programy umarzania długów,

which have halved sub-Saharan debt

które zredukowały dług krajów subsaharyjskich

from about 70 percent of GDP down to about 40.

z 70% do 40% PKB.

At the same time, our debt level's gone up to 120

Jednocześnie nasz dług wzrósł do 120%

and we're all feeling slightly miserable

i w rezultacie

as a result.

czujemy się trochę pokrzywdzeni.

Politics gets weaker when debt is high.

Polityka słabnie, kiedy dług jest wysoki.

When public sector debt is low,

Kiedy dług publiczny jest mały,

governments don't have to choose

rząd nie musi wybierać

between investing in education and health

między inwestowaniem w edukację i zdrowie,

and paying interest on that debt you owe.

a spłacaniem odsetek.

And it's not just the public sector which is looking so good.

Nie tylko sektor publiczny wygląda tak dobrze,

The private sector as well.

poprawił się też sektor prywatny.

Again, in the West, we have private sector debt

Na Zachodzie dług sektora prywatnego

of 200 percent of GDP in Spain,

jest na poziomie 200% PKB Hiszpanii,

the U.K., and the U.S.

Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych.

That's an awful lot of debt.

To strasznie dużo długów.

Africa, many African countries,

W Afryce dług wielu krajów

are sitting at 10 to 30 percent of GDP.

jest w przedziale od 10 do 30% PKB.

If there's any continent that can do what China has done --

Jeśli jakiś kontynent może naśladować Chiny,

China's at about 130 percent of GDP on that chart --

które mają na tym wykresie 130% PKB,

if anyone can do what China has done

jeśli ktoś może naśladować ich osiągnięcia

in the last 30 years,

z ostatnich 30 lat,

it'll be Africa in the next 30.

jest to właśnie Afryka.

So they've got great government finances, great private sector debt.

Dobre finanse publiczne i dobry poziom zadłużenia.

Does anyone recognize this? In fact, they do.

Czy ktoś to docenia? Owszem.

Foreign direct investment

W ciągu ostatnich 15 lat

has poured into Africa in the last 15 years.

bezpośrednie inwestycje zagraniczne zalały Afrykę.

Back in the '70s,

W latach 70.

no one touched the continent with a barge pole.

nikt nawet nie chciał się nawet zbliżać.

And this investment is actually Western-led.

Inwestycje pochodzą przede wszystkim z Chin.

We hear a lot about China,

Słyszymy dużo o Chinach,

and they do lend a lot of money,

które rzeczywiście udzielają wielu pożyczek,

but 60 percent of the FDI in the last couple of years

ale 60% bezpośrednich inwestycji zagranicznych w ostatnich latach

has come from Europe, America, Australia, Canada.

pochodzi z Europy, USA, Australii i Kanady.

Ten percent's come from India.

10% pochodzi z Indii.

And they're investing in energy.

Są to inwestycje w energię.

Africa produces 10 million barrels a day of oil now.

Afryka produkuje obecnie 10 milionów baryłek ropy dziennie,

It's the same as Saudi Arabia or Russia.

to tyle samo co Arabia Saudyjska czy Rosja.

And they're investing in telecoms,

Jest też wiele inwestycji w telekomunikację

shopping malls.

oraz centra handlowe.

And this very encouraging story, I think,

Myślę, że ta optymistyczna historia

is partly demographic-led.

wynika po części z demografii.

And it's not just about African demographics.

Ale nie chodzi tylko o demografię Afryki.

I'm showing you the number of 15- to 24-year-olds

Oto liczba osób w wieku 15-24 lat

in various parts of the world,

w różnych częściach świata,

and the blue line is the one I want you to focus on for a second.

Skupcie się na niebieskiej linii.

Ten years ago, say you're Foxconn

Wyobraźcie sobie, że jest rok 2003,

setting up an iPhone factory, by chance.

a wy jesteście zarządem Foxconnu, który chce otworzyć fabrykę iPhone'ów.

You might choose China,

Pewnie wybierzecie Chiny,

which is the bulk of that East Asian blue line,

tu na tej niebieskiej linii obrazującej wschód Azji,

where there's 200 million young people,

gdzie mieszka 200 mln młodych ludzi,

and every year until 2010 that's getting bigger.

a liczba ta wzrasta co roku, aż do roku 2010.

Which means you're going to have new guys

To oznacza, że mnóstwo młodych ludzi

knocking on the door saying, "Give us a job,"

zapuka do drzwi, prosząc o pracę.

and, "I don't need a big pay rise, just please give me a job."

"Nie potrzebuję wysokich zarobków, tylko daj mi pracę".

Now, that's completely changed now.

Teraz jest już zupełnie inaczej.

This decade, we're going to see a 20- to 30-percent

W tej dekadzie liczba osób w wieku 15-24 lata w Chinach

fall in the number of 15- to 24-year-olds in China.

spadnie o 20 -30%.

So where do you set up your new factory?

Gdzie więc wybudować nową fabrykę?

You look at South Asia, and people are.

Możecie zastanowić się nad południową Azją.

They're looking at Pakistan and Bangladesh,

Wiele firm patrzy w stronę Pakistanu i Bangladeszu,

and they're also looking at Africa.

ale patrzą też na Afrykę.

And they're looking at Africa

Myślą o Afryce,

because that yellow line is showing you

bo ta żółta linia pokazuje,

that the number of young Africans

że liczba młodych Afrykanów

is going to continue to get bigger

będzie rosła

decade after decade after decade out to 2050.

aż do roku 2050.

Now, there's a problem with lots of young people

Jest pewien problem, gdy na rynek wchodzi

coming into any market,

duża grupa młodych ludzi,

particularly when they're young men.

zwłaszcza młodych mężczyzn.

A bit dangerous, sometimes.

Czasem może się to okazać trochę niebezpieczne.

I think one of the crucial factors

Jedną z kluczowych kwestii jest wtedy

is how educated is that demographic?

poziom ich wykształcenia.

If you look at the red line here,

Patrząc na różowe słupki na tym wykresie,

what you're going to see is that in 1975,

zobaczycie że w 1975 roku

just nine percent of kids

tylko 9% dzieci

were in secondary school education

w Afryce Subsaharyjskiej

in sub-Saharan Africa.

chodziło do szkół drugiego stopnia.

Would you set up a factory

Otworzylibyście tam fabrykę

in sub-Sahara in the mid-1970s?

w połowie lat 70.?

Nobody else did.

Żadna firma tego nie zrobiła.

They chose instead Turkey and Mexico

Zamiast tego do otwarcia fabryk tekstyliów

to set up the textiles factories,

wybierały Turcję i Meksyk,

because their education levels

ponieważ tam wskaźniki wykształcenia

were 25 to 30 percent.

wynoszą od 25 do 30%.

Today, sub-Sahara is at the levels

Teraz Afryka Subsaharyjska dorównuje

that Turkey and Mexico were at in 1975.

Meksykowi i Turcji z roku 1975.

They will get the textiles jobs

Dostaną zatrudnienie w przemyśle tekstylnym,

that will take people out of rural poverty

dzięki czemu ludność wiejska wyjdzie z biedy

and put them on the road to industrialization and wealth.

i wejdzie na drogę industrializacji i dobrobytu.

So what's Africa looking like today?

Jak Afryka jest postrzegana dzisiaj?

This is how I look at Africa.

Ja widzę ją tak.

It's a bit odd, because I'm an economist.

To trochę dziwne, bo jestem ekonomistą.

Each little box is about a billion dollars,

Każdy mały kwadracik to miliard dolarów.

and you see that I pay an awful lot of attention

Poświęciłem sporo uwagi Nigerii,

to Nigeria sitting there in the middle.

która jest w środku.

South Africa is playing a role.

Afryka Południowa ma ważną pozycję.

But when I'm thinking about the future,

Ale kiedy myślę o przyszłości,

I'm actually most interested

najbardziej interesują mnie

in Central, Western and Southern Africa.

Afryka centralna, zachodnia i południowa.

If I look at Africa by population,

Jeśli skupimy się na populacji Afryki,

East Africa stands out

widać, że wschód

as so much potential.

ma naprawdę ogromny potencjał.

And I'm showing you something else with these maps.

Te mapy pokazują coś coś jeszcze.

I'm showing you democracy versus autocracy.

Kontrastują demokrację i autokrację.

Fragile democracies is the beige color.

Niestabilne demokracje oznaczone są na beżowo.

Strong democracies are the orange color.

Silne demokracje na pomarańczowo.

And what you'll see here is that most Africans

Jak widać większość Afrykanów

are now living in democracies.

żyje obecnie w demokracji.

Why does that matter?

Dlaczego to ważne?

Because what people want

Bo politycy chcą osiągnąć to,

is what politicians try,

czego chcą ludzie.

they don't always succeed, but they try and deliver.

Nie zawsze im się to udaje, ale próbują.

And what you've got is a reinforcing positive circle going on.

To tworzy koło pozytywnego wzmocnienia.

In Ghana in the elections, in December 2012,

W Ghanie w grudniu 2012

the battle between the two candidates

walka między kandydatami w wyborach

was over education.

toczyła się o edukację.

One guy offered free secondary school education

Jeden oferował darmową edukację drugiego stopnia dla wszystkich,

to all, not just 30 percent.

nie tylko dla 30% społeczeństwa.

The other guy had to say,

Drugi musiał powiedzieć:

I'm going to build 50 new schools.

"Wybuduję 50 nowych szkół".

He won by a margin.

Wygrał niewielką przewagą głosów.

So democracy is encouraging governments

W ten sposób demokracja zachęca rządy

to invest in education.

do inwestowania w edukację,

Education is helping growth and investment,

edukacja wspomaga wzrost i stymuluje inwestycje,

and that's giving budget revenues,

co generuje wpływy do budżetu,

which is giving governments more money,

co z kolei daje rządom więcej pieniędzy,

which is helping growth through education.

które potem znowu stymulują wzrost przez inwestycje w edukację.

It's a positive, virtuous circle.

To pozytywne błędne koło.

But I get asked this question,

Dostaję wiele pytań,

and this particular question makes me quite sad:

a jedno szczególnie mnie zasmuca:

It's, "But what about corruption?

"Ale co z korupcją?".

How can you invest in Africa when there's corruption?"

"Jak inwestować w Afryce z jej korupcją?"

And what makes me sad about it

Zasmuca mnie to,

is that this graph here is showing you

bo wykres pokazuje, że czynnikiem

that the biggest correlation with corruption is wealth.

najsilniej skorelowanym z korupcją jest dobrobyt.

When you're poor, corruption is not your biggest priority.

Dla biednego korupcja nie jest priorytetem.

And the countries on the right hand side,

Widzicie tu poziom PKB per capita.

you'll see the per capita GDP,

Dla państw po prawej stronie,

basically every country

które mają PKB per capita

with a per capita GDP of, say, less than 5,000 dollars,

na poziomie niższym niż 5 tys. dolarów,

has got a corruption score

wskaźnik poziomu korupcji

of roughly, what's that, about three?

wynosi 3.

Three out of 10. That's not good.

3 na 10. To nie najlepiej.

Every poor country is corrupt.

Wszystkie biedne kraje są skorumpowane,

Every rich country is relatively uncorrupt.

a kraje bogate stosunkowo nie.

How do you get from poverty and corruption

Jak przejść od biedy i korupcji

to wealth and less corruption?

do bogactwa i mniejszej korupcji?

You see the middle class grow.

Trzeba rozwijać klasę średnią.

And the way to do that is to invest,

Żeby to osiągnąć, trzeba inwestować,

not to say I'm not investing in that continent

a nie odżegnywać się od inwestycji,

because there's too much corruption.

bo jest tam za duża korupcja.

Now, I don't want to be an apologist for corruption.

Nie chcę tu usprawiedliwiać korupcji.

I've been arrested because I refused to pay a bribe --

Zostałem aresztowany, bo nie chciałem zapłacić łapówki.

not in Africa, actually.

I nie było to w Afryce.

But what I'm saying here is that

Chcę tylko powiedzieć,

we can make a difference

że możemy coś zmienić,

and we can do that by investing.

a możemy to zrobić poprzez inwestycje.

Now I'm going to let you in on a little not-so-secret.

Powiem coś, co nie jest szczególną tajemnicą.

Economists aren't great at forecasting.

Ekonomiści nie są najlepsi w robieniu prognoz.

Because the question really is, what happens next?

Bo prawdziwe pytanie brzmi: "Co dalej?".

And if you go back to the year 2000,

Jeśli cofniemy się do roku 2000,

what you'll find is The Economist

zobaczymy wydanie "The Economist" ze słynną okładką

had a very famous cover, "The Hopeless Continent,"

i tytułem "Kontynent skazany na porażkę".

and what they'd done is they'd looked at growth

Autorzy artykułu spojrzeli na wzrost gospodarczy Afryki

in Africa over the previous 10 years -- two percent --

w ostatnich 10 latach, a więc 2%,

and they said,

i zapytali:

what's going to happen in the next 10 years?

"Co stanie się w ciągu kolejnego dziesięciolecia?".

They assumed two percent,

Przyjęli 2-procentowy wzrost,

and that made it a pretty hopeless story,

co nie dawało wiele nadziei,

because population growth was two and a half.

bo liczba ludności rosła o 2,5%.

People got poorer in Africa in the 1990s.

W latach 90. ludzie w Afryce ubożeli.

Now 2012, The Economist has a new cover,

W roku 2012 "The Economist" ma nową okładkę.

and what does that new cover show?

Co przedstawia?

That new cover shows, well, Africa rising,

Pokazuje rozwój Afryki

because the growth over the last 10 years

dzięki wzrostowi gospodarczemu,

has been about five and a half percent.

który w ostatnim dziesięcioleciu wyniósł ok. 5,5%.

I would like to see if you can all now become economists,

Zmieńcie się teraz w ekonomistów.

because if growth for the last 10 years

Jeżeli wzrost gospodarczy w ostatnich 10 latach

has been five and a half percent,

wyniósł 5,5%,

what do you think the IMF is forecasting

to co Międzynarodowy Fundusz Walutowy

for the next five years of growth in Africa?

prognozuje dla Afryki na kolejne 5 lat?

Very good. I think you're secretly saying

Właśnie. Chyba wszyscy pomyśleli,

to your head, probably five and a half percent.

że jakieś 5,5%.

You're all economists, and I think,

Wszyscy jesteście ekonomistami,

like most economists, wrong.

i jak większość ekonomistów, mylicie się.

No offense.

Bez urazy.

What I like to do is try and find the countries

Chciałbym spojrzeć na kraje,

that are doing exactly what Africa has already done,

które robią to, co Afryka już zrobiła,

and it means that jump from 1,800 years of nothing

czyli dokonują przeskoku z 1800 lat niczego,

to whoof, suddenly shooting through the roof.

do gwałtownego przyspieszenia.

India is one of those examples.

Jednym z takich przykładów są Indie.

This is Indian growth from 1960 to 2010.

Oto wzrost gospodarczy Indii w latach 1960-2010.

Ignore the scale on the bottom for a second.

Zignorujcie przez chwilę skalę na dole wykresu.

Actually, for the first 20 years,

Tak naprawdę przez pierwsze 20 lat,

the '60s and '70s, India didn't really grow.

w latach 60. i 70.,

It grew at two percent

Indie rozwijały się ledwie o 2%,

when population growth was about two and a half.

podczas gdy liczba ludności rosła o 2,5%.

If that's familiar, that's exactly what happened

Brzmi to znajomo, bo dokładnie to samo

in sub-Sahara in the '80s and the '90s.

działo się w Czarnej Afryce w latach 80. i 90.

And then something happened in 1980.

Potem coś stało się w roku 1980.

Boom! India began to explode.

Nagle Indie zaczęły gwałtownie rosnąć.

It wasn't a "Hindu rate of growth,"

Nie był to "hinduski indeks wzrostu",

"democracies can't grow." Actually India could.

"demokracje nie mogą się rozwijać". Indie mogły.

And if I lay sub-Saharan growth

Jeśli nałożę wzrost subsaharyjski

on top of the Indian growth story,

na historię wzrostu Indii,

it's remarkably similar.

to zobaczymy duże podobieństwa.

Twenty years of not much growth

20 lat niewielkiego wzrostu.

and a trend line which is actually telling you

i trend wskazujący,

that sub-Saharan African growth is

że Afryka subsaharyjska

slightly better than India.

rozwija się trochę lepiej niż Indie.

And if I then lay developing Asia on top of this,

A jeśli na to wszystko nałożę rozwój Azji,

I'm saying India is 20 years ahead of Africa,

to Indie są 20 lat przed Afryką,

I'm saying developing Asia is 10 years ahead of India,

a Azja o 10 lat przed Indiami.

I can draw out some forecasts

Dzięki temu mogę stworzyć prognozy

for the next 30 to 40 years

na kolejne 30 do 40 lat,

which I think are better

i sądzę, że są one lepsze

than the ones where you're looking backwards.

niż te, które patrzą wstecz.

And that tells me this:

To mi pokazuje,

that Africa is going to go

że gospodarka Afryki,

from a $2 trillion economy today

warta obecnie 2 biliony dolarów,

to a $29 trillion economy by 2050.

w roku 2050 będzie warta 29 bilionów.

Now that's bigger than Europe and America

To więcej niż Europa i Ameryka razem,

put together in today's money.

wyrażone w obecnej wartości pieniądza.

Life expectancy is going to go up by 13 years.

Oczekiwana długość życia wzrośnie o 13 lat.

The population's going to double

Populacja podwoi się

from one billion to two billion,

z jednego do dwóch miliardów ludzi,

so household incomes are going to go up sevenfold

a dochody gospodarstw domowych wzrosną 7-krotnie

in the next 35 years.

w ciągu najbliższych 35 lat.

And when I present this in Africa --

Kiedy pokazuję to w Afryce,

Nairobi, Lagos, Accra -- I get one question.

w Nairobi, Lagosie, Akrze, pytają mnie:

"Charlie, why are you so pessimistic?"

"Charlie, dlaczego jesteś takim pesymistą?".

And you know what?

I wiecie co?

Actually, I think they've got a point.

Myślę, że coś w tym jest.

Am I really saying that there can be nothing learned,

Dlaczego mówię, że oni niczego się nie nauczą,

yes from the positives in Asia and India,

nie tylko z pozytywnych aspektów wzrostu w Azji czy Indiach,

but also the negatives?

ale też z jego ciemnych stron?

Perhaps Africa can avoid some of the mistakes that have been made.

Może Afryce uda się uniknąć niektórych błędów, które tam popełniono?

Surely, the technologies that we're talking about here

Te techniki, o których rozmawialiśmy

this last week,

w zeszłym tygodniu

surely some of these can perhaps

na pewno mogą pomóc Afryce

help Africa grow even faster?

w jeszcze szybszym rozwoju.

And I think here we can play a role.

Możemy wziąć w tym udział.

Because technology does let you help.

Bo technika umożliwia nam pomoc.

You can go and download

Można teraz pobrać z Internetu

some of the great African literature

wspaniałe dzieła

from the Internet now.

literatury afrykańskiej.

No, not right now, just 30 seconds.

Może nie teraz tylko za 30 sekund.

You can go and buy some of the great tunes.

Możecie kupić świetną muzykę,

My iPod's full of them.

mam jej pełno na iPodzie.

Buy African products.

Kupujcie afrykańskie produkty.

Go on holiday and see for yourself

Pojedźcie tam na wakacje,

the change that's happening.

i zobaczcie te zmiany na własne oczy.

Invest.

Inwestujcie.

Perhaps hire people, give them the skills

Zatrudniajcie ludzi, dawajcie im umiejętności,

that they can take back to Africa,

które mogą zabrać z powrotem do Afryki.

and their companies will grow an awful lot faster

Dzięki temu ich firmy rozwiną się szybciej

than most of ours here in the West.

niż większość naszych na Zachodzie.

And then you and I can help make sure

W ten sposób możecie sprawić,

that for Africa, the 21st century is their century.

że XXI wiek stanie się wiekiem Afryki.

Thank you very much.

Dziękuję bardzo.

(Applause)

(Oklaski)