How I found a mythical boiling river in the Amazon | Andrés Ruzo

Vertaald door: Janny Ramakers Nagekeken door: Marleen Laschet

As a boy in Lima,

Toen ik een jongetje was in Lima,

my grandfather told me a legend

vertelde mijn opa me een legende

of the Spanish conquest of Peru.

over de Spaanse verovering van Peru.

Atahualpa, emperor of the Inca, had been captured and killed.

Atahualpa, de keizer van de Inca's, was gevangen genomen en vermoord.

Pizarro and his conquistadors had grown rich,

Pizarro en zijn conquistadores waren rijk geworden

and tales of their conquest and glory had reached Spain

en verhalen over hun veroveringen en glorie hadden Spanje bereikt

and was bringing new waves of Spaniards, hungry for gold and glory.

en zorgden voor een nieuwe instroom van Spanjaarden smachtend naar goud en glorie.

They would go into towns and ask the Inca,

Zij gingen naar de steden en vroegen de Inca's:

"Where's another civilization we can conquer? Where's more gold?"

"Waar is nog een beschaving om te veroveren? Waar is meer goud?"

And the Inca, out of vengeance, told them,

En de Inca's, uit wraak, zeiden:

"Go to the Amazon.

"Ga naar de Amazone.

You'll find all the gold you want there.

Daar vind je al het goud dat je je kunt wensen."

In fact, there is a city called Paititi -- El Dorado in Spanish --

Er is zelfs een stad genaamd Paititi -- El Dorado in het Spaans --

made entirely of gold."

die helemaal van goud is."

The Spanish set off into the jungle,

De Spanjaarden trokken de jungle in.

but the few that return come back with stories,

De weinigen die terugkwamen vertelden verhalen.

stories of powerful shamans,

Verhalen over machtige sjamanen,

of warriors with poisoned arrows,

over krijgers met giftige pijlen,

of trees so tall they blotted out the sun,

over bomen zo hoog dat ze de zon blokkeerden,

spiders that ate birds, snakes that swallowed men whole

vogel-etende spinnen, slangen die een mens in zijn geheel verzwolgen,

and a river that boiled.

en een rivier die kookte.

All this became a childhood memory.

Dit werd een herinnering uit mijn kindertijd.

And years passed.

En jaren gingen voorbij.

I'm working on my PhD at SMU,

Ik werk aan mijn PhD aan de SMU

trying to understand Peru's geothermal energy potential,

en ik probeer Peru's geothermische energiepotentiaal te begrijpen,

when I remember this legend,

als ik me opeens deze legende herinner

and I began asking that question.

en ik begon me af te vragen:

Could the boiling river exist?

"Kan de kokende rivier bestaan?"

I asked colleagues from universities,

Ik vroeg het collega's aan universiteiten,

the government,

de overheid,

oil, gas and mining companies,

olie-, gas- en mijnbedrijven

and the answer was a unanimous no.

en het antwoord was een unaniem 'nee'.

And this makes sense.

En dat is logisch.

You see, boiling rivers do exist in the world,

Kokende rivieren bestaan op aarde,

but they're generally associated with volcanoes.

maar ze worden meestal geassocieerd met vulkanen.

You need a powerful heat source

Je hebt een krachtige hittebron nodig

to produce such a large geothermal manifestation.

om zo'n enorme geothermische manifestatie te produceren.

And as you can see from the red dots here, which are volcanoes,

En zoals je aan de rode punten, die vulkanen voorstellen, kunt zien,

we don't have volcanoes in the Amazon,

hebben we geen vulkanen in de Amazone,

nor in most of Peru.

noch in het grootste deel van Peru.

So it follows: We should not expect to see a boiling river.

Conclusie: we kunnen niet verwachten een kokende rivier te zien.

Telling this same story at a family dinner,

Ik vertelde dit verhaal tijdens een familie-etentje

my aunt tells me,

en mijn tante zei:

"But no, Andrés, I've been there. I've swum in that river."

"Maar, Andrés, ik ben daar geweest. Ik heb in die rivier gezwommen."

(Laughter)

(Gelach)

Then my uncle jumps in.

En mijn oom voegt toe:

"No, Andrés, she's not kidding.

"Nee, ze houdt je niet voor de gek.

You see, you can only swim in it after a very heavy rain,

Je kunt er alleen in zwemmen na een zware regenval

and it's protected by a powerful shaman.

en hij wordt beschermd door een machtige sjamaan.

Your aunt, she's friends with his wife."

Je tante is bevriend met zijn vrouw."

(Laughter)

(Gelach)

"¿Cómo?" ["Huh?"]

"¿Cómo?" [Wat?]

You know, despite all my scientific skepticism,

Ondanks al mijn wetenschappelijke skepsis

I found myself hiking into the jungle, guided by my aunt,

trok ik toch die jungle in, op aanwijzing van mijn tante,

over 700 kilometers away from the nearest volcanic center,

meer dan 700 kilometer van de dichtstbijzijnde vulkaan.

and well, honestly, mentally preparing myself

Eerlijk gezegd bereidde ik mezelf er mentaal op voor

to behold the legendary "warm stream of the Amazon."

om het legendarische 'lauwe stroompje van de Amazone' te aanschouwen.

But then ...

Maar toen...

I heard something,

hoorde ik iets.

a low surge

Een diepe stroming..

that got louder and louder

die luider en luider werd

as we came closer.

naarmate we dichterbij kwamen.

It sounded like ocean waves constantly crashing,

Het klonk als een constant breken van golven in de branding.

and as we got closer, I saw smoke, vapor, coming up through the trees.

En toen we dichterbij kwamen zag ik rook, damp door de bomen.

And then, I saw this.

En toen zag ik dit.

I immediately grabbed for my thermometer,

Ik greep meteen mijn thermometer

and the average temperatures in the river

en de gemiddelde temperatuur van de rivier

were 86 degrees C.

was 86 graden Celsius.

This is not quite the 100-degree C boiling

Dat is niet helemaal 100 graden C kokend,

but definitely close enough.

maar zeker niet ver daarvan.

The river flowed hot and fast.

De rivier stroomde heet en snel.

I followed it upriver and was led by, actually, the shaman's apprentice

Ik volgde hem stroomopwaarts

en de leerling van de sjamaan leidde me naar de heiligste plek aan de rivier.

to the most sacred site on the river.

And this is what's bizarre --

En dit is zo bizar:

It starts off as a cold stream.

hij begint als een koude stroom.

And here, at this site,

Hier, op deze plek,

is the home of the Yacumama,

is het thuis van de Yacumama,

mother of the waters, a giant serpent spirit

Moeder van het Water,

een enorme slangengeest die heet en koud water baart.

who births hot and cold water.

And here we find a hot spring,

Hier vonden we een warmwaterbron,

mixing with cold stream water underneath her protective motherly jaws

waarin koud water wordt gemengd onder haar beschermende moederlijke kaken

and thus bringing their legends to life.

en waar legenden tot leven komen.

The next morning, I woke up and --

De volgende ochtend werd ik wakker en..

(Laughter)

(Gelach)

I asked for tea.

vroeg ik om thee.

I was handed a mug, a tea bag

Ik kreeg een mok, een theebuiltje

and, well, pointed towards the river.

en werd naar de rivier gestuurd.

To my surprise, the water was clean and had a pleasant taste,

Tot mijn verrassing was het water schoon en smaakte lekker,

which is a little weird for geothermal systems.

wat best gek is voor geothermische systemen.

What was amazing

Wat zo geweldig is,

is that the locals had always known about this place,

is dat de lokale bevolking altijd heeft geweten over deze plek

and that I was by no means the first outsider to see it.

en dat ik zeker niet de eerste buitenstaander was die hem zag.

It was just part of their everyday life.

Het was gewoon onderdeel van hun dagelijks leven.

They drink its water.

Ze drinken het water.

They take in its vapor.

Ze ademen de damp in.

They cook with it,

Ze koken erop,

clean with it,

maken ermee schoon,

even make their medicines with it.

maken er zelfs hun medicijnen mee.

I met the shaman,

Ik ontmoette de sjamaan

and he seemed like an extension of the river and his jungle.

en hij leek een verlengstuk van de rivier en zijn jungle.

He asked for my intentions

Hij vroeg me naar mijn bedoelingen

and listened carefully.

en luisterde aandachtig.

Then, to my tremendous relief --

Toen, tot mijn ongelofelijke opluchting --

I was freaking out, to be honest with you --

ik zweette peentjes, om eerlijk te zijn --

a smile began to snake across his face, and he just laughed.

kwam er een glimlach op zijn gezicht en begon hij te lachen.

(Laughter)

(Gelach)

I had received the shaman's blessing to study the river,

Ik kreeg de zegen van de sjamaan om de rivier te bestuderen,

on the condition that after I take the water samples

mits ik de waterstalen die ik nam

and analyze them in my lab,

en analyseerde in mijn lab --

wherever I was in the world,

waar ook ter wereld --

that I pour the waters back into the ground

naderhand weer op de grond zou gieten.

so that, as the shaman said,

Zo, zei de sjamaan,

the waters could find their way back home.

vindt het water zijn weg weer terug naar huis.

I've been back every year since that first visit in 2011,

Sinds dat eerste bezoek in 2011 ben ik ieder jaar teruggeweest

and the fieldwork has been exhilarating,

en het veldwerk is opwindend,

demanding and at times dangerous.

veeleisend en soms gevaarlijk.

One story was even featured in National Geographic Magazine.

Eén verhaal is zelfs gepubliceerd in National Geographic Magazine.

I was trapped on a small rock about the size of a sheet of paper

Ik zat vast op een kleine rots, ongeveer zo groot als een vel papier,

in sandals and board shorts,

met sandalen en surfshorts aan,

in between an 80 degree C river

tussen een rivier van 80 graden

and a hot spring that, well, looked like this, close to boiling.

en een heetwaterbron die bijna kookte.

And on top of that, it was Amazon rain forest.

Daar kwam nog bij: dit was het Amazone-regenwoud.

Pshh, pouring rain, couldn't see a thing.

Het goot regen, ik zag geen hand voor ogen.

The temperature differential made it all white. It was a whiteout.

Door het temperatuurverschil was alles helemaal wit.

Intense.

Intens.

Now, after years of work,

Nu, na jaren werk,

I'll soon be submitting my geophysical and geochemical studies for publication.

dien ik binnenkort mijn geofysische en geochemische studies in voor publicatie.

And I'd like to share, today, with all of you here, on the TED stage,

En ik wil hier vandaag, met jullie, op het TED-podium,

for the first time, some of these discoveries.

een paar van de eerste bevindingen delen.

Well, first off, it's not a legend.

Ten eerste: het is geen legende.

Surprise!

Verrassing!

(Laughter)

(Gelach)

When I first started the research,

Toen ik net begon met mijn onderzoek

the satellite imagery was too low-resolution to be meaningful.

waren satellietbeelden nog van te lage resolutie om nuttig te zijn.

There were just no good maps.

Er waren geen goede kaarten.

Thanks to the support of the Google Earth team,

Dankzij het team van Google Earth

I now have this.

heb ik nu dit.

Not only that, the indigenous name of the river, Shanay-timpishka,

De inheemse naam voor de rivier, Shanay-timpishka,

"boiled with the heat of the sun,"

'kookt onder de hitte van de zon',

indicating that I'm not the first to wonder why the river boils,

geeft aan dat ik niet de eerste ben die zich afvraagt waarom de rivier kookt

and showing that humanity has always sought to explain

en dat de mens altijd heeft geprobeerd uit te leggen hoe de wereld werkt.

the world around us.

So why does the river boil?

Waarom kookt de rivier?

(Bubbling sounds)

It actually took me three years to get that footage.

Het heeft me drie jaar gekost om die beelden te maken.

Fault-fed hot springs.

Heetwaterbronnen gevoed uit breuklijnen.

As we have hot blood running through our veins and arteries,

Net zoals er warm bloed stroomt door onze aderen,

so, too, the earth has hot water running through its cracks and faults.

stroomt er ook heet water door de barsten en de breuklijnen in de aarde.

Where these arteries come to the surface, these earth arteries,

Wanneer deze aderen -- deze aard-aderen -- de oppervlakte bereiken,

we'll get geothermal manifestations:

krijgen we geothermische manifestaties:

fumaroles, hot springs and in our case, the boiling river.

fumaroles, heetwaterbronnen en -- in ons geval -- de kokende rivier.

What's truly incredible, though, is the scale of this place.

Wat echt ongelofelijk is, is de grootte van deze plek.

Next time you cross the road, think about this.

Als je nog eens de weg oversteekt, denk hier eens aan:

The river flows wider than a two-lane road

de rivier is breder dan een tweebaansweg over het grootste deel van zijn lengte.

along most of its path.

It flows hot for 6.24 kilometers.

Hij is 6,24 kilometer lang heet.

Truly impressive.

Echt indrukwekkend.

There are thermal pools larger than this TED stage,

Er zijn heetwaterbronnen groter dan dit TED-podium

and that waterfall that you see there

en deze waterval is zes meter hoog.

is six meters tall --

and all with near-boiling water.

En dat allemaal met bijna-kokend water.

We mapped the temperatures along the river,

We hebben de temperaturen in kaart gebracht.

and this was by far the most demanding part of the fieldwork.

Dat was verreweg het zwaarste onderdeel van het veldwerk.

And the results were just awesome.

En de resultaten waren geweldig.

Sorry -- the geoscientist in me coming out.

Sorry, de geo-wetenschapper in mij komt naar buiten.

And it showed this amazing trend.

We vonden deze geweldige trend.

You see, the river starts off cold.

De rivier begint koud.

It then heats up, cools back down, heats up, cools back down,

Dan wordt hij warmer, koelt af, wordt warmer, koelt weer af,

heats up again, and then has this beautiful decay curve

wordt weer warm, en dan komt er dit prachtige verval,

until it smashes into this cold river.

tot hij in deze koude rivier inslaat.

Now, I understand not all of you are geothermal scientists,

Ik snap dat jullie geen geothermische wetenschappers zijn,

so to put it in more everyday terms:

dus ik zal het in gewone-mensentaal zeggen:

Everyone loves coffee.

iedereen houdt van koffie.

Yes? Good.

Ja? Goed.

Your regular cup of coffee, 54 degrees C,

Een gewoon kopje koffie: 54 graden.

an extra-hot one, well, 60.

Een extra hete: 60.

So, put in coffee shop terms,

Dus in koffie-termen

the boiling river plots like this.

ziet de kokende rivier er zo uit.

There you have your hot coffee.

Daar is je hete koffie.

Here you have your extra-hot coffee,

Hier is je extrahete koffie

and you can see that there's a bit point there

en je ziet dat er een punt is

where the river is still hotter than even the extra-hot coffee.

waar de rivier nog heter is dan zelfs de extrahete koffie.

And these are average water temperatures.

En dit zijn gemiddeldes, we hebben gemeten in het droge seizoen

We took these in the dry season to ensure the purest geothermal temperatures.

om de meest pure geothermische temperaturen te verkrijgen.

But there's a magic number here that's not being shown,

Er is een magisch getal dat hier niet wordt getoond

en dat getal is 47 graden C,

and that number is 47 degrees C,

because that's where things start to hurt,

want dat is waar het pijn begint te doen

and I know this from very personal experience.

en dat weet ik uit hele persoonlijke ervaring.

Above that temperature, you don't want to get in that water.

Boven die temperatuur wil je niet in het water belanden.

You need to be careful.

Je moet voorzichtig zijn.

It can be deadly.

Het kan dodelijk zijn.

I've seen all sorts of animals fall in,

Ik heb vele soorten dieren erin zien vallen

and what's shocking to me, is the process is pretty much the same.

en wat mij schokte was dat het proces steeds hetzelfde was.

So they fall in and the first thing to go are the eyes.

Ze vallen erin en het eerste wat vergaat zijn de ogen.

Eyes, apparently, cook very quickly. They turn this milky-white color.

Ogen koken blijkbaar heel snel. Ze krijgen zo'n melkwitte kleur.

The stream is carrying them.

De stroom draagt ze mee.

They're trying to swim out, but their meat is cooking on the bone

Ze proberen weg te zwemmen, maar het vlees kookt op hun botten

because it's so hot.

omdat het zo heet is.

So they're losing power, losing power,

Dus ze verliezen kracht, verliezen kracht,

until finally they get to a point where hot water goes into their mouths

totdat er uiteindelijk heet water in hun mond belandt

and they cook from the inside out.

en ze van binnenuit koken.

(Laughter)

(Gelach)

A bit sadistic, aren't we?

We zijn best sadistisch, niet?

Jeez.

Jeetje.

Leave them marinating for a little longer.

Laat ze nog maar even marineren.

What's, again, amazing are these temperatures.

Wat zo geweldig is, zijn deze temperaturen.

They're similar to things that I've seen on volcanoes all over the world

Ze zijn vergelijkbaar met wat ik tegenkwam bij vulkanen over de hele wereld,

and even super-volcanoes like Yellowstone.

zelfs supervulkanen zoals Yellowstone.

But here's the thing:

Maar dat is het hem juist:

the data is showing that the boiling river exists

de meetwaarden geven aan dat de kokende rivier bestaat,

independent of volcanism.

onafhankelijk van vulkanisme.

It's neither magmatic or volcanic in origin,

Het heeft noch een magmatische, noch een vulkanische oorsprong.

and again, over 700 kilometers away from the nearest volcanic center.

Ik herhaal: het dichtstbijzijnde vulkanische centrum is 700 km weg.

How can a boiling river exist like this?

Hoe kan een kokende rivier zo bestaan?

I've asked geothermal experts and volcanologists for years,

Ik vraag het al jaren aan vulkanologen en geothermische experts

and I'm still unable to find another non-volcanic geothermal system

en ik kan nog steeds geen ander non-vulkanisch geothermisch systeem vinden

of this magnitude.

dat zo groot is.

It's unique.

Het is uniek.

It's special on a global scale.

Het is speciaal op wereldschaal.

So, still -- how does it work?

Maar hoe werkt het nu?

Where do we get this heat?

Waar komt die hitte vandaan?

There's still more research to be done

Er moet nog veel onderzoek worden gedaan

to better constrain the problem and better understand the system,

om het probleem beter te bevatten en het systeem beter te begrijpen,

but from what the data is telling us now,

maar op basis van de huidige data

it looks to be the result of a large hydrothermal system.

lijkt het erop dat de oorzaak een groot hydrothermisch systeem is.

Basically, it works like this:

Het werkt ongeveer zo:

So, the deeper you go into the earth, the hotter it gets.

hoe dieper je onder het aardoppervlak komt, hoe heter het wordt.

We refer to this as the geothermal gradient.

Dit noemen we de geothermische gradiënt.

The waters could be coming from as far away as glaciers in the Andes,

Het water zou helemaal uit de gletsjers in de Andes kunnen komen,

then seeping down deep into the earth

dan diep in de aarde stromen

and coming out to form the boiling river

en dan naar buiten komen om de kokende rivier te vormen,

after getting heated up from the geothermal gradient,

nadat het is opgewarmd door de geothermische gradiënt.

all due to this unique geologic setting.

Allemaal door die unieke geologische omgeving.

Now, we found that in and around the river --

We hebben ontdekt dat in en rond de rivier --

this is working with colleagues

we werkten samen met dr. Spencer Wells van National Geographic

from National Geographic, Dr. Spencer Wells,

and Dr. Jon Eisen from UC Davis --

en dr. Jon Eisen van UC Davis --

we genetically sequenced the extremophile lifeforms

we hebben de genen in kaart gebracht

van de extremofiele levensvormen die in en rond de river leven

living in and around the river, and have found new lifeforms,

en we hebben nieuwe, unieke soorten gevonden die leven in de kokende rivier.

unique species living in the boiling river.

But again, despite all of these studies, all of these discoveries and the legends,

Opnieuw: ondanks al deze onderzoeken, al deze ontdekkingen en legendes,

a question remains:

blijft het de vraag:

What is the significance of the boiling river?

wat is het belang van de kokende rivier?

What is the significance of this stationary cloud

Wat is de invloed van deze stationaire wolk

that always hovers over this patch of jungle?

die altijd boven dit stukje jungle zweeft?

And what is the significance

Wat is het belang van een detail uit een legende uit onze kindertijd?

of a detail in a childhood legend?

To the shaman and his community, it's a sacred site.

Voor de sjamaan en zijn gemeenschap is het een heilige plaats.

To me, as a geoscientist,

Voor mij, als geowetenschapper,

it's a unique geothermal phenomenon.

is het een uniek geothermisch fenomeen.

But to the illegal loggers and cattle farmers,

Maar voor illegale houtkappers en veeboeren

it's just another resource to exploit.

is het slechts nog een hulpbron om uit te putten.

And to the Peruvian government, it's just another stretch

En voor de Peruaanse overheid

is het slechts een stuk onbeschermd land, klaar voor ontwikkeling.

of unprotected land ready for development.

My goal is to ensure that whoever controls this land

Mijn doel is om zeker te stellen dat, wie dit land ook beheert,

understands the boiling river's uniqueness and significance.

dat diegene begrijpt hoe uniek en belangrijk de kokende rivier is.

Because that's the question,

Want dat is het:

one of significance.

het is een kwestie van belang.

And the thing there is,

En wat daar belangrijk is:

we define significance.

wij definiëren dat belang.

It's us. We have that power.

Wij. Wij hebben die macht.

We are the ones who draw that line

Wij trekken die grens tussen heilig en triviaal.

between the sacred and the trivial.

And in this age,

En in dit tijdperk,

where everything seems mapped, measured and studied,

waarin alles in kaart gebracht, gemeten en bestudeerd lijkt te zijn,

in this age of information,

in dit informatietijdperk

I remind you all that discoveries are not just made

wil ik jullie eraan herinneren

dat ontdekkingen niet enkel worden gedaan in de zwarte leegte van het onbekende,

in the black void of the unknown

but in the white noise of overwhelming data.

maar ook in de witte ruis van overweldigende data.

There remains so much to explore.

Er is nog zo veel om te ontdekken.

We live in an incredible world.

We leven in een wonderbaarlijke wereld.

So go out.

Dus ga naar buiten.

Be curious.

Wees nieuwsgierig.

Because we do live in a world

Want we leven in een wereld

where shamans still sing to the spirits of the jungle,

waarin sjamanen nog steeds zingen voor de geesten in de jungle,

where rivers do boil

waar rivieren koken

and where legends do come to life.

en legendes tot leven komen.

Thank you very much.

Heel erg bedankt.

(Applause)

(Applaus)