Playing with space and light | Olafur Eliasson

Vertaald door: Jeroen Bakker Nagekeken door: Christel Foncke

I have a studio in Berlin --

Ik heb een studio in Berlijn --

let me cue on here --

laat me hier beginnen --

which is down there in this snow, just last weekend.

afgelopen weekend lag hij nog in de sneeuw.

In the studio we do a lot of experiments.

In de studio doen we veel experimenten.

I would consider the studio more like a laboratory.

Ik beschouw de studio liever als een laboratorium.

I have occasional meetings with scientists.

Af en toe ontmoet ik wetenschappers.

And I have an academy, a part of the University of Fine Arts in Berlin.

En ik heb een academie, onderdeel van de Universiteit van Schone Kunsten in Berlijn.

We have an annual gathering of people,

We hebben een jaarlijks symposium,

and that is called Life in Space.

met als titel: 'Leven in Ruimte'.

Life in Space is really not necessarily about

'Leven in Ruimte' gaat niet noodzakelijk over

how we do things, but why we do things.

hoe we dingen doen, maar waarom we dingen doen.

Do you mind looking, with me, at that little cross in the center there?

Kijk alsjeblieft naar dat kruisje in het midden.

So just keep looking. Don't mind me.

Blijf gewoon kijken. Let niet op mij.

So you will have a yellow circle, and we will do an after-image experiment.

Je ziet een gele cirkel. Daarna zullen we nog een experiment doen.

When the circle goes away you will have another color, the complementary color.

Wanneer de cirkel verdwijnt, zul je een andere kleur zien, de complementaire kleur.

I am saying something. And your eyes and your brain are saying something back.

Ik zeg iets. Je ogen en hersenen zeggen iets terug.

This whole idea of sharing, the idea of constituting reality

Dit hele idee van delen, van het vaststellen van de realiteit

by overlapping what I say and what you say --

door de overlap tussen wat ik zeg en wat jij zegt --

think of a movie.

denk aan een film.

Since two years now, with some stipends from the science ministry in Berlin,

Met wat fondsen van het ministerie van wetenschap in Berlijn,

I've been working on these films

heb ik nu twee jaar gewerkt aan deze films.

where we produce the film together.

We doen de productie van de film gezamenlijk.

I don't necessarily think the film is so interesting.

Niet dat de film per se zo interessant is.

Obviously this is not interesting at all in the sense of the narrative.

De verhaallijn is duidelijk niet interessant.

But nevertheless, what the potential is --

Maar toch, wat de potentie is --

and just keep looking there --

en blijf daarnaar kijken --

what the potential is, obviously,

wat de potentie is, natuurlijk,

is to kind of move the border of who is the author,

is de grens verplaatsen tussen de auteur

and who is the receiver.

en de kijker.

Who is the consumer, if you want,

Wie is de consument

and who has responsibility for what one sees?

en wie is verantwoordelijk voor wat je ziet?

I think there is a socializing dimension

Ik geloof dat er een socialiserende dimensie zit

in, kind of, moving that border.

in het verplaatsen van die grens.

Who decides what reality is?

Wie beslist wat echt is?

This is the Tate Modern in London.

Dit is het Tate Modern in Londen.

The show was, in a sense, about that.

De show ging hier min of meer over.

It was about a space in which I put half a semi-circular yellow disk.

Het ging over een ruimte waarin ik een halfcirkelvormige gele schijf plaatste.

I also put a mirror in the ceiling, and some fog, some haze.

Ik plaatste ook een plafondspiegel en mist, een waas.

And my idea was to make the space tangible.

Mijn idee was de ruimte tastbaar te maken.

With such a big space, the problem is

Het probleem met zo'n grote ruimte is

obviously that there is a discrepancy

de duidelijke discrepantie

between what your body can embrace,

tussen wat je lijf kan bevatten

and what the space, in that sense, is.

en wat de ruimte is.

So here I had the hope that by inserting some natural elements,

Dus hier hoopte ik dat door de inbreng van natuurlijke elementen,

if you want -- some fog -- I could make the space tangible.

- wat mist -- de ruimte tastbaar te maken.

And what happens is that people, they start to see themselves in this space.

Mensen beginnen dan zichzelf te zien in deze ruimte.

So look at this. Look at the girl.

Kijk hiernaar. Kijk naar het meisje.

Of course they have to look through a bloody camera

Natuurlijk staren ze door een verdomde camera

in a museum. Right? That's how museums are working today.

in een museum. Toch? Dat is hoe museums werken tegenwoordig.

But look at her face there,

Maar kijk naar haar gezicht hier,

as she's checking out, looking at herself in the mirror.

terwijl ze rondkijkt en zich bekijkt in de spiegel.

"Oh! That was my foot there!"

Oh! Dat was mijn voet daar!

She wasn't really sure whether she was seeing herself or not.

Ze was niet echt zeker of ze zichzelf zag of niet.

And in that whole idea,

Hoe stellen we in dat hele idee

how do we configure the relationship between our body and the space?

de relatie tussen ons lichaam en de ruimte vast?

How do we reconfigure it?

Hoe passen we die aan?

How do we know that being in a space makes a difference?

Hoe weten we dat in een ruimte zijn een verschil maakt?

Do you see when I said in the beginning, it's about

Begrijp je wat ik zei in het begin:

why, rather than how?

het gaat meer om waarom dan hoe.

The why meant really,

Die waarom betekent eigenlijk:

"What consequences does it have when I take a step?"

welke gevolgen heeft het wanneer ik een stap neem?

"What does it matter?"

Wat doet het ertoe?

"Does it matter if I am in the world or not?"

Doet het ertoe of ik op de wereld ben of niet?

"And does it matter whether the kind of actions I take

Maakt het uit of de acties die ik neem,

filter into a sense of responsibility?"

resulteren in een gevoel van verantwoordelijkheid?

Is art about that?

Gaat kunst daarover?

I would say yes. It is obviously about

Ik zou ja zeggen. Het gaat duidelijk over...

not just about decorating the world, and making it look even better,

niet alleen over de wereld aankleden en deze nog mooier maken,

or even worse, if you ask me.

of nog erger, als je het mij vraagt.

It's obviously also about taking responsibility,

Het gaat duidelijk ook over verantwoordelijkheid nemen,

like I did here when throwing some green dye in the river

zoals hier door groene verf in de rivier te gooien

in L.A., Stockholm, Norway and Tokyo,

in L.A., Stockholm, Noorwegen en Tokio,

among other places.

onder andere.

The green dye is not environmentally dangerous,

De verf is niet giftig

but it obviously looks really rather frightening.

maar het oogt echt nogal eng.

And it's on the other side also, I think, quite beautiful,

Aan de andere kant is ze ook behoorlijk mooi.

as it somehow shows the turbulence in these kind of downtown areas,

Op de een of andere manier toont ze de turbulentie in dit soort stadscentra,

in these different places of the world.

op deze verschillende plekken op aarde.

The "Green river," as a kind of activist idea, not a part of an exhibition,

De 'Groene rivier' als een soort activistisch idee, geen deel van een tentoonstelling.

it was really about showing people,

Het ging echt om mensen in deze stad

in this city, as they walk by,

in het voorbijgaan te laten zien

that space has dimensions. A space has time.

dat ruimte dimensies heeft. Een ruimte heeft tijd.

And the water flows through the city with time.

Het water stroomt door de stad met de tijd.

The water has an ability to make

Het water heeft de capaciteit

the city negotiable, tangible.

de stad bespreekbaar, tastbaar te maken.

Negotiable meaning that it makes a difference

Bespreekbaar in de zin dat het uitmaakt

whether you do something or not.

of je iets doet of niet.

It makes a difference whether you say, "I'm a part of this city.

Het maakt uit of je zegt: "Ik ben deel van deze stad.

And if I vote it makes a difference.

Als ik stem, maakt dat verschil.

If I take a stand, it makes a difference."

Als ik positie inneem, maakt dat verschil."

This whole idea of a city not being a picture is,

Dit hele idee van een stad die geen plaatje is,

I think, something that art, in a sense,

iets waar kunst, denk ik, op een of andere manier

always was working with.

altijd mee werkt.

The idea that art can actually evaluate the relationship

Het idee dat kunst echt de relatie kan beoordelen

between what it means to be in a picture,

tussen wat het betekent om je in een plaatje te bevinden

and what it means to be in a space. What is the difference?

of in een ruimte. Wat is het verschil?

The difference between thinking and doing.

Het verschil tussen denken en doen.

So these are different experiments with that. I won't go into them.

Dus dit zijn verschillende experimenten daarmee. Ik zal er niet op ingaan.

Iceland, lower right corner, my favorite place.

IJsland, rechts onderin, mijn favoriete plek.

These kinds of experiments, they filter into architectural models.

Dit soort experimenten resulteren in architectonische modellen.

These are ongoing experiments.

Dit zijn doorlopende experimenten.

One is an experiment I did for BMW,

Eén ervan is mijn experiment voor BMW,

an attempt to make a car.

een poging een auto te maken.

It's made out of ice.

Hij is gemaakt van ijs.

A crystalline stackable principle in the center on the top,

Een kristallen stapelbaar principe, midden-boven,

which I am trying to turn into a concert hall in Iceland.

waarmee ik poog een concertgebouw in IJsland te maken.

A sort of a run track, or a walk track,

Een soort hardlooppad, wandelpad,

on the top of a museum in Denmark,

bovenop een museum in Denemarken,

which is made of colored glass, going all around.

gemaakt van gekleurd glas, helemaal rond.

So the movement with your legs

Zodat de beweging van je benen

will change the color of your horizon.

de kleur van je horizon verandert.

And two summers ago at the Hyde Park in London,

Twee zomers terug, in Hyde Park in Londen,

with the Serpentine Gallery:

met de Serpentine Gallery:

a kind of a temporal pavilion where

een soort tijdelijk paviljoen waar

moving was the only way you could see the pavilion.

bewegen de enige wijze was om het paviljoen te zien.

This summer, in New York:

Deze zomer, in New York:

there is one thing about falling water which is very much about

het ding met vallend water is vooral

the time it takes for water to fall.

de tijd die water nodig heeft om te vallen.

It's quite simple and fundamental.

Het is best simpel en fundamenteel.

I've walked a lot in the mountains in Iceland.

Ik heb veel gelopen in de IJslandse bergen.

And as you come to a new valley,

Als je in een nieuwe vallei komt,

as you come to a new landscape, you have a certain view.

in een nieuw landschap, heb je een uitzicht.

If you stand still, the landscape

Als je stilstaat, geeft het landschap

doesn't necessarily tell you how big it is.

niet noodzakelijk weg hoe groot het is.

It doesn't really tell you what you're looking at.

Het vertelt je niet waar je naar kijkt.

The moment you start to move, the mountain starts to move.

Zodra jij beweegt, bewegen de bergen.

The big mountains far away, they move less.

Grote bergen ver weg bewegen minder.

The small mountains in the foreground, they move more.

Kleine bergen dichtbij, die bewegen meer.

And if you stop again, you wonder,

Als je weer stopt, vraag je je af:

"Is that a one-hour valley?

is dat een één-uur vallei?

Or is that a three-hour hike, or is that a whole day I'm looking at?"

Of is dat 3 uur of een hele dag lopen die mij te wachten staat?

If you have a waterfall in there,

Als je een waterval ziet in het landschap,

right out there at the horizon; you look at the waterfall

daar aan de horizon. Je kijkt naar de waterval

and you go, "Oh, the water is falling really slowly."

en denkt: oh, dat water valt echt heel traag.

And you go, "My god it's really far away and it's a giant waterfall."

Mijn God, hij is echt ver weg en het is een enorme waterval.

If a waterfall is falling faster,

Als een waterval sneller valt,

it's a smaller waterfall which is closer by --

gaat het om een kleinere, die dichterbij is --

because the speed of falling water is pretty constant everywhere.

omdat de snelheid van vallend water overal behoorlijk constant is.

And your body somehow knows that.

Je lijf weet dat op de een of andere manier.

So this means a waterfall is a way of measuring space.

Dit betekent dat een waterval een manier is om ruimte te meten.

Of course being an iconic city like New York,

Natuurlijk heeft een iconische stad als New York

that has had an interest in somehow

er belang bij op de een of andere wijze

playing around with the sense of space, you could say that New York

te spelen met je gevoel voor ruimte. Je kunt zeggen dat New York

wants to seem as big as possible.

zo groot mogelijk wil zijn.

Adding a measurement

Daar iets meetbaars aan toevoegen,

to that is interesting:

is interessant:

the falling water suddenly gives you a sense

het vallende water geeft je ineens een gevoel

of, "Oh, Brooklyn is exactly this much --

wat de precieze afstand is

the distance between Brooklyn and Manhattan, in this case

tussen Brooklyn en Manhattan, in dit geval

the lower East River is this big."

de benedenloop van de East River.

So it was not just necessarily about putting nature into the cities.

Het ging niet per se om het brengen van natuur naar de steden.

It was also about giving the city a sense of dimension.

Doel was de stad een gevoel voor grootte te geven.

And why would we want to do that?

Waarom zouden we dat willen?

Because I think it makes a difference

Omdat ik denk dat het verschil maakt

whether you have a body

of je een lichaam hebt

that feels a part of a space,

dat deel is van een ruimte,

rather than having a body which is just in front of a picture.

in plaats van een lichaam dat voor een plaatje staat.

And "Ha-ha, there is a picture and here is I. And what does it matter?"

Haha, daar is een plaatje en hier ben ik. Wat maakt dat uit?

Is there a sense of consequences?

Is er voeling met de gevolgen?

So if I have a sense of the space,

Als ik een gevoel heb van de ruimte,

if I feel that the space is tangible,

als ik voel dat de ruimte tastbaar is,

if I feel there is time,

als ik voel dat tijd bestaat,

if there is a dimension I could call time,

als er een dimensie is die ik tijd kan noemen,

I also feel that I can change the space.

voel ik ook dat ik de ruimte kan veranderen.

And suddenly it makes a difference

En ineens maakt het een verschil,

in terms of making space accessible.

in de zin van ruimte toegankelijk maken.

One could say this is about

Je kunt zeggen dat dit gaat over

community, collectivity.

de samenleving, collectiviteit.

It's about being together.

Het gaat over samenzijn.

How do we create public space?

Hoe creëren we de publieke ruimte?

What does the word "public" mean today anyway?

Wat betekent het woord 'publiek' tegenwoordig nog?

So, asked in that way,

Zo geformuleerd,

I think it raises great things about

stelt het, denk ik, grote vragen over

parliamentary ideas, democracy, public space,

parlementaire ideeën, democratie, publieke ruimte,

being together, being individual.

samenzijn, een individu zijn.

How do we create

Hoe scheppen we

an idea which is both tolerant to individuality,

een idee dat zowel tolerant is over individualiteit,

and also to collectivity,

als over collectiviteit,

without polarizing the two

zonder de twee te polariseren

into two different opposites?

in twee verschillende tegenpolen?

Of course the political agendas in the world

Natuurlijk zijn de politieke agenda's van de wereld

has been very obsessed, polarizing the two against each other

obsessief de twee tegen elkaar aan het polariseren

into different, very normative ideas.

tot andere, heel normatieve ideeën.

I would claim that art and culture,

Ik zou zeggen dat kunst en cultuur,

and this is why art and culture are so incredibly interesting

en dat is waarom kunst en cultuur zo ongelooflijk boeien

in the times we're living in now,

in de tijden waar we nu in leven,

have proven that one can

bewezen hebben dat je

create a kind of a space

een soort ruimte kunt scheppen

which is both sensitive to individuality

die én gevoelig is voor individualiteit

and to collectivity.

én voor collectiviteit.

It's very much about this causality, consequences.

Het gaat heel erg om deze causaliteit, consequenties.

It's very much about the way we link

Het gaat heel erg over de wijze waarop we verbanden leggen,

thinking and doing.

denken en doen.

So what is between thinking and doing?

Dus wat is er tussen denken en doen?

And right in-between thinking and doing,

Precies tussen denken en doen,

I would say, there is experience.

zit voor mij ervaring.

And experience is not just

Ervaring is niet alleen

a kind of entertainment in a non-casual way.

een soort vermaak op serieuze manier.

Experience is about responsibility.

Ervaring gaat over verantwoordelijkheid.

Having an experience is taking part in the world.

Een ervaring hebben, is deelnemen aan de wereld.

Taking part in the world is really about sharing responsibility.

Deelnemen aan de wereld gaat echt over verantwoordelijkheid delen.

So art, in that sense,

Voor mij bevat kunst op deze manier

I think holds an incredible relevance

een onvoorstelbare relevantie

in the world in which we're moving into,

in de wereld waar we naartoe bewegen,

particularly right now.

vooral op dit moment.

That's all I have. Thank you very much.

Dat is alles. Dank jullie hartelijk.

(Applause)

(Applaus)