Playing with space and light | Olafur Eliasson

Olafur Eliasson: Mekan ve ışıkla oynamak

Çeviri: osman oguz ahsen Gözden geçirme: yasin alp aluç

I have a studio in Berlin --

Berlin'de bir stüdyom var --

let me cue on here --

ekranda göstereyim,

which is down there in this snow, just last weekend.

şurada karlarla kaplı, geçen haftaya ait bir resim bu.

In the studio we do a lot of experiments.

O stüdyoda bir çok deney yapıyoruz.

I would consider the studio more like a laboratory.

Stüdyoyu daha çok bir laboratovuar olarak görüyorum.

I have occasional meetings with scientists.

Arada bilim adamlarıyla toplantılar yapıyorum.

And I have an academy, a part of the University of Fine Arts in Berlin.

Ve Berlin'deki Güzel Sanatlar Üniversitesinde hocalık yapıyorum.

We have an annual gathering of people,

Mekanda Yaşam isimli yıllık yaptığımız

and that is called Life in Space.

bir toplantımız oluyor.

Life in Space is really not necessarily about

Mekanda Yaşam işleri nasıl yaptığımızla ilgili değil,

how we do things, but why we do things.

neden yaptığımızla ilgili.

Do you mind looking, with me, at that little cross in the center there?

Şu ortadaki delikten benimle birlikte bakabilir misin?

So just keep looking. Don't mind me.

Bakmaya devam et, beni önemseme.

So you will have a yellow circle, and we will do an after-image experiment.

Sarı bir çember görüyorsun. Şimdi görüntü-sonrası deneyi yapacağız.

When the circle goes away you will have another color, the complementary color.

Çemberler uzaklaşırken ikinci bir renk göreceksin, tamamlayıcı renk.

I am saying something. And your eyes and your brain are saying something back.

Ben bir şey söylüyorum, gözlerin ve beynin karşılık veriyor.

This whole idea of sharing, the idea of constituting reality

Bütün bu benim söylediklerim ile senin

by overlapping what I say and what you say --

söylediklerinin birleşmesiyle gerçeklik oluşturulacağı fikrini

think of a movie.

bir film olarak düşünebilirsin.

Since two years now, with some stipends from the science ministry in Berlin,

İki yıldan beri Berlin'de Bilim Bakanlığı'nın

I've been working on these films

verdiği maddi destekle ortaklaşa yaptğımız

where we produce the film together.

filmler üzerinde çalışıyorum.

I don't necessarily think the film is so interesting.

Filmin çok ilginç olduğunu düşünmüyorum.

Obviously this is not interesting at all in the sense of the narrative.

Hikaye yönünden bunun da ilginç olmadığı apaçık ortada.

But nevertheless, what the potential is --

Ama yine de burada potansiyel olan --

and just keep looking there --

ve bakmaya devam edin --

what the potential is, obviously,

potansiyel olan izleyici ile

is to kind of move the border of who is the author,

yazar arasındaki sınırı

and who is the receiver.

hareket ettirmektir.

Who is the consumer, if you want,

Tüketici kim ya da

and who has responsibility for what one sees?

kimin ne göreceğinden kim sorumlu?

I think there is a socializing dimension

Bence bu bahsettiğim sınırı

in, kind of, moving that border.

hareket ettirmenin sosyal bir yönü var.

Who decides what reality is?

Gerçekliğin ne olduğuna kim karar veriyor?

This is the Tate Modern in London.

Bu London'daki Tate Modern (müzesi).

The show was, in a sense, about that.

Şov bununla ilgili.

It was about a space in which I put half a semi-circular yellow disk.

Benim ortasına sarı renkli yarım çember bir disk çizdiğim bir alan.

I also put a mirror in the ceiling, and some fog, some haze.

Aynı zamanda tavana bir ayna koydum, ve biraz sis ekledim.

And my idea was to make the space tangible.

Amacım bu alanı hissedilir hale getirmek.

With such a big space, the problem is

Bu kadar büyük bir alandaki problem

obviously that there is a discrepancy

vücudunun ne hissedebildiği ile

between what your body can embrace,

alanın gerçekten ne olduğu

and what the space, in that sense, is.

arasındaki uyuşmazlıktır.

So here I had the hope that by inserting some natural elements,

Bu yüzden bazı doğal maddelerle, mesela sis,

if you want -- some fog -- I could make the space tangible.

bu ortamı elle tutulur hale getirmeyi planladım.

And what happens is that people, they start to see themselves in this space.

Ve sonuç olarak bazı insanlar kendilerini bu alanda görmeye başladılar.

So look at this. Look at the girl.

Şu kıza bakın. Tabii ki

Of course they have to look through a bloody camera

müzenin içinde bir kameradan bakmaları

in a museum. Right? That's how museums are working today.

lazım, değil mi? Bugünkü müzeler böyle çalışıyor.

But look at her face there,

Ama kızın yüzüne bakın,

as she's checking out, looking at herself in the mirror.

kendisine aynadan bakıyor.

"Oh! That was my foot there!"

"Şu benim ayağımdı!"

She wasn't really sure whether she was seeing herself or not.

Kendisini görüp görmediğinden emin değil aslında.

And in that whole idea,

Ve [burada soru şu ki]

how do we configure the relationship between our body and the space?

Bedeniniz ile alan arasındaki ilişkiyi nasıl ayarlayacağız?

How do we reconfigure it?

Nasıl tekrar ayarlayacağız?

How do we know that being in a space makes a difference?

Alanda bulunmanın bir farklılık oluşturduğunu nasıl bileceğiz?

Do you see when I said in the beginning, it's about

Hatırlarsanız başta amacın

why, rather than how?

nedenden ziyade niye ile ilgili olduğunu söylemiştim.

The why meant really,

"Niye" şu anlama geliyor,

"What consequences does it have when I take a step?"

"Adım atmamın sonuçları ne olur?"

"What does it matter?"

"Ne önemi var?"

"Does it matter if I am in the world or not?"

"Dünyada olup olmamamın bir önemi var mı?"

"And does it matter whether the kind of actions I take

"Yaptığım davranışların sorumluluk taşıyıp

filter into a sense of responsibility?"

taşımadığının bir önemi var mı?"

Is art about that?

Sanat bununla mı ilgili?

I would say yes. It is obviously about

Evet öyle diyorum. Kesinlikle sadece

not just about decorating the world, and making it look even better,

dünyayı donatıp daha da güzelleştirmekle ilgili değil.

or even worse, if you ask me.

Ya da bana soracak olursanız daha da kötü yapmakla.

It's obviously also about taking responsibility,

sanat sorumluluk almakla da ilgili.

like I did here when throwing some green dye in the river

Burada diğer şehirlerde olduğu gibi

in L.A., Stockholm, Norway and Tokyo,

L.A., Stockholm, Norveç ve Tokyo'da

among other places.

nehiri yeşile boyarken yaptığım gibi.

The green dye is not environmentally dangerous,

Yeşil boya çevresel olarak zaralı değil

but it obviously looks really rather frightening.

ama kesinlikle ürkütücü gözüküyor.

And it's on the other side also, I think, quite beautiful,

Diğer taraftan da çok güzel göründüğünü düşünüyorum.

as it somehow shows the turbulence in these kind of downtown areas,

Dünyanın bu değişik bölgelerindeki şehir merkezlerindeki

in these different places of the world.

kargaşayı gösteriyor.

The "Green river," as a kind of activist idea, not a part of an exhibition,

Hiç bir gösterinin parçası olmadan aktivist bir fikir olarak "Yeşil Nehir"'in

it was really about showing people,

amacı insanlara bu şehirde yürürken

in this city, as they walk by,

mekanın boyutları olduğunu göstermekti.

that space has dimensions. A space has time.

Mekanda zaman da var.

And the water flows through the city with time.

Zamanla su şehir içinden akıyor.

The water has an ability to make

Suyun şehri görüşülebilir,

the city negotiable, tangible.

hissedilebilir yapma özelliği var.

Negotiable meaning that it makes a difference

Görüşülebilir ile demek istediğim bir şeyi

whether you do something or not.

yapmakla yapmamanın fark yaratması.

It makes a difference whether you say, "I'm a part of this city.

Şu sözü söylemen bir fark yaratır: "Ben bu şehrin bir parçasıyım.

And if I vote it makes a difference.

ve oy verip vermemem bir fark yaratır.

If I take a stand, it makes a difference."

kendimi ifade etmem bir fark yaratır."

This whole idea of a city not being a picture is,

Şehrin bir resim olmadığı fikri

I think, something that art, in a sense,

bence sanatın her zaman

always was working with.

dikkate aldığı bir fikirdi.

The idea that art can actually evaluate the relationship

Sanatın, resmin içinde olmakla

between what it means to be in a picture,

mekanın içinde olmak arasındaki ilişkiyi

and what it means to be in a space. What is the difference?

değerlendirebilmesi fikri. Aradaki fark ne?

The difference between thinking and doing.

Düşünmekle yapmak arasındaki fark.

So these are different experiments with that. I won't go into them.

Bunlar bu fikirle ilgili değişik deneyler. Detayına girmeyeceğim.

Iceland, lower right corner, my favorite place.

Sağ alttaki yer İzlanda, benim favori yerim.

These kinds of experiments, they filter into architectural models.

Bu deneyler mimari modellerin içine karşıyor.

These are ongoing experiments.

Bunlar sürmekte olan deneyler.

One is an experiment I did for BMW,

Deneylerden bir tanesini BMW için yaptım,

an attempt to make a car.

araba yapma denemesi.

It's made out of ice.

Buzdan yapıldı.

A crystalline stackable principle in the center on the top,

En üstte konser salonuna

which I am trying to turn into a concert hall in Iceland.

çevirmeye çalıştığım buzdan bir sütun.

A sort of a run track, or a walk track,

Danimarka'da bir müzenin üzerinde

on the top of a museum in Denmark,

koşu ya da yürüme pisti.

which is made of colored glass, going all around.

etrafını renkli camlar sarıyor.

So the movement with your legs

Böylelikle ayağınızla yaptığınız hareketler

will change the color of your horizon.

ufkunuzun rengini değiştirecek.

And two summers ago at the Hyde Park in London,

İki yaz öncesi, London'daki Hyde Park'ta

with the Serpentine Gallery:

Serpentine Galerisi ile beraber:

a kind of a temporal pavilion where

Sadece yürürken görebileceğiniz

moving was the only way you could see the pavilion.

geçici bir köşk.

This summer, in New York:

Bu yaz, New York:

there is one thing about falling water which is very much about

Suyun düşmesiyle çok ilgili bir şey var,

the time it takes for water to fall.

suyun düşmesi için gereken zaman.

It's quite simple and fundamental.

Çok basit ve temel.

I've walked a lot in the mountains in Iceland.

İzlanda'da defalarca dağlarda yürüdüm.

And as you come to a new valley,

Yeni bir mekana geldiğiniz, yeni bir

as you come to a new landscape, you have a certain view.

manzarayı gördüğünüzde belirli bir bakış açınız oluyor.

If you stand still, the landscape

Sabit durursanız manzara size

doesn't necessarily tell you how big it is.

ne kadar büyük olduğunu söylemiyor.

It doesn't really tell you what you're looking at.

Size neye baktığınızı söylemiyor.

The moment you start to move, the mountain starts to move.

Yürümüye başladığınız zaman dağ da yürümeye başlıyor.

The big mountains far away, they move less.

Uzaktaki dağlar daha az yürüyor.

The small mountains in the foreground, they move more.

Yakındaki küçük dağlar daha fazla yürüyor.

And if you stop again, you wonder,

Tekrar durduğunuzda şunu merak ediyorsunuz:

"Is that a one-hour valley?

"Bu bir saatlik bir vadi mi?"

Or is that a three-hour hike, or is that a whole day I'm looking at?"

"Yoksa bu 3 saatlik bir yürüyüş mü, ya da bütün bir güne mi bakıyorum?"

If you have a waterfall in there,

Eğer horizonda bir şelale varsa

right out there at the horizon; you look at the waterfall

ve siz o şelaleye bakıyorsanız

and you go, "Oh, the water is falling really slowly."

diyorsunuz ki: "Su çok yavaş akıyor!" Ve diyorsunuz ki :

And you go, "My god it's really far away and it's a giant waterfall."

"Aman Allahım, çok uzakta ve çok büyük bir şelale."

If a waterfall is falling faster,

Eğer şelale daha hızlı akıyorsa

it's a smaller waterfall which is closer by --

daha yakındaki daha küçük bir şelaledir--

because the speed of falling water is pretty constant everywhere.

çünkü suyun düşme hızı her yerde aynıdır.

And your body somehow knows that.

Ve sizin vücudunuz bir şekilde bunu biliyor.

So this means a waterfall is a way of measuring space.

Bu da şelalenin bir mekan ölçme aracı olduğunu gösteriyor.

Of course being an iconic city like New York,

New York gibi bir sembolik bir şehirin,

that has had an interest in somehow

mekan ile oynama isteği olabilir,

playing around with the sense of space, you could say that New York

diyebilirsiniz ki New York olabildiği kadar

wants to seem as big as possible.

büyük gözükmek istiyor.

Adding a measurement

Bunu ölçmek

to that is interesting:

ilginç bir durum:

the falling water suddenly gives you a sense

düşen su size şu fikri veriyor:

of, "Oh, Brooklyn is exactly this much --

"Brooklyn tam olarak şu kadar --

the distance between Brooklyn and Manhattan, in this case

bu durumda Brooklyn ile Manhattan arasındaki mesafe,

the lower East River is this big."

aşağı East River bu kadar büyük.

So it was not just necessarily about putting nature into the cities.

Bu yüzden amaç sadece doğayı şehirlere yerleştirmek değildi.

It was also about giving the city a sense of dimension.

Aynı zamanda da şehre bir boyut kazandırmaktı.

And why would we want to do that?

Peki bunu niye yapmak istiyoruz?

Because I think it makes a difference

Çünkü bana göre

whether you have a body

kendini mekanın bir parçası olarak hisseden

that feels a part of a space,

bir beden ile sadece bir resmin önündeki bir beden

rather than having a body which is just in front of a picture.

olmak arasında büyük bir fark var.

And "Ha-ha, there is a picture and here is I. And what does it matter?"

Ve " ha-ha, orada bir resim var ve orada ben varım. Bunun anlamı ne?"

Is there a sense of consequences?

Burada bir sonuç mantığı var mı?

So if I have a sense of the space,

Yani eğer mekan algım varsa,

if I feel that the space is tangible,

mekanın elle tutulur olduğunu hissediyorsam,

if I feel there is time,

zaman kavramını algılıyorsam,

if there is a dimension I could call time,

zaman diye anlandırabileceğim bir boyut varsa,

I also feel that I can change the space.

o zaman mekanı değiştirebileceğimi de hissederim.

And suddenly it makes a difference

Bu da bir anda mekanı ulaşılabilir hale

in terms of making space accessible.

getirme yönünden bir fark yaratır.

One could say this is about

Bunun topluluk,

community, collectivity.

birliktelikle ilgili olduğu söylenebilir.

It's about being together.

Bu birlikte olmakla ilgili.

How do we create public space?

Nasıl halk alanı oluşturabiliriz?

What does the word "public" mean today anyway?

Bugün halk ne anlama geliyor?

So, asked in that way,

Bu şekilde sorulduğunda,

I think it raises great things about

siyasi düşünceler, demokrasi, halk alanı,

parliamentary ideas, democracy, public space,

birlikte olma, bireysel olma gibi

being together, being individual.

önemli kavramlar ortaya konuluyor.

How do we create

Hem bireyselliğe hem de topluma

an idea which is both tolerant to individuality,

duyarlı olan bir fikri

and also to collectivity,

bu iki kavramı

without polarizing the two

kutuplaştırmadan

into two different opposites?

nasıl yaratabiliriz?

Of course the political agendas in the world

Tabii ki dünyadaki politik merciler

has been very obsessed, polarizing the two against each other

bu iki kavramı kutuplaştırıp iki bambaşka kavram haline

into different, very normative ideas.

getirmek için inanılmaz gayret gösteriyorlar.

I would claim that art and culture,

Ben sanat ve kültürün,

and this is why art and culture are so incredibly interesting

ve sanat ve kültürün niye bu kadar ilgi çekici olduğunun sebebi bu,

in the times we're living in now,

içinde yaşadığımız bu zamanda

have proven that one can

hem bireyselliğe hem de topluma duyarlı

create a kind of a space

bir mekan

which is both sensitive to individuality

oluşturabileceğini

and to collectivity.

iddia ediyorum.

It's very much about this causality, consequences.

Olay sebep-sonuç ilişkisi ile ilgili.

It's very much about the way we link

Olay bizim düşünme ile yapma

thinking and doing.

arasındaki bağlantıyı kurmamızla ilgili.

So what is between thinking and doing?

O zaman düşünme ile yapmanın arasında ne var?

And right in-between thinking and doing,

Bence düşünme ile yapmanın tam ortasında

I would say, there is experience.

tecrübe var.

And experience is not just

Ve tecrübe sadece tarafsız

a kind of entertainment in a non-casual way.

olarak eğlenmenin bir çeşidi değil.

Experience is about responsibility.

Tecrübe sorumluluk demek.

Having an experience is taking part in the world.

Tecrübeli olmak dünyada yerini almaktır.

Taking part in the world is really about sharing responsibility.

Dünyada yerini almak, tecrübeni sorumlu bir şekilde paylaşmaktır.

So art, in that sense,

Bu yüzden sanat

I think holds an incredible relevance

yürümekte olduğumuz dünyada

in the world in which we're moving into,

inanılmaz bir yer tutuyor.

particularly right now.

Özellikle de şu sıralar.

That's all I have. Thank you very much.

Bütün söylemek istediklerim bunlar. Çok teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkışlar)