Playing with space and light | Olafur Eliasson

Olafur Eliasson: Chơi với không gian và ánh sáng

Translator: Ha Tran Reviewer: Le Khanh-Huyen

I have a studio in Berlin --

Tôi có một studio ở Berlin --

let me cue on here --

hãy để tôi chú thích ở đây --

which is down there in this snow, just last weekend.

mới tuần trước,studio đó nằm ở dưới này, trong lớp tuyết.

In the studio we do a lot of experiments.

Trong studio chúng tôi tiến hành rất nhiều thử nghiệm.

I would consider the studio more like a laboratory.

Tôi coi nó giống một phòng thí nghiệm hơn.

I have occasional meetings with scientists.

Có nhiều dịp tôi được tiếp xúc với các nhà khoa học.

And I have an academy, a part of the University of Fine Arts in Berlin.

Và tôi quản lý một học viện, là một phần của trường Đại học Mỹ Thuật tại Berlin.

We have an annual gathering of people,

Hằng năm chúng tôi tổ chức một cuộc họp mặt thường niên

and that is called Life in Space.

có tên Cuộc Sống trong Không Gian.

Life in Space is really not necessarily about

Cuộc Sống trong Không Gian không nhất thiết là phải về

how we do things, but why we do things.

phương thức tạo ra các tác phẩm mà là tại sao chúng tôi sáng tạo ra chúng.

Do you mind looking, with me, at that little cross in the center there?

Các bạn không phiền khi cùng tôi nhìn lên hình chữ thập nhỏ ở giữa đó chứ?

So just keep looking. Don't mind me.

Các bạn hãy tiếp tục nhìn đi. Đừng để ý đến tôi nhé.

So you will have a yellow circle, and we will do an after-image experiment.

Các bạn sẽ thấy một vòng tròn vàng. Và chúng tôi sẽ tiến hành một thử nghiệm hậu hình ảnh (hình ảnh không gian 3 chiều đơn giản gồm nhiều lớp chồng lên nhau).

When the circle goes away you will have another color, the complementary color.

Khi vòng tròn biến mất bạn sẽ có một màu nữa, màu phụ tố.

I am saying something. And your eyes and your brain are saying something back.

Khi tôi nói điều gì đó thì mắt và não của bạn sẽ phản hồi lại.

This whole idea of sharing, the idea of constituting reality

Toàn bộ ý tưởng về sự chia sẻ, về xây dựng thực tại

by overlapping what I say and what you say --

bằng cách chồng ghép điều tôi nói và điều bạn nói --

think of a movie.

hãy nghĩ đến nó như một bộ phim.

Since two years now, with some stipends from the science ministry in Berlin,

Hai năm vừa qua, với số lương nhận được từ Bộ Khoa học ở Berlin,

I've been working on these films

tôi đã hợp tác với các đồng nghiệp

where we produce the film together.

sản xuất các bộ phim.

I don't necessarily think the film is so interesting.

Theo tôi, bộ phim không cần thiết phải thật hay.

Obviously this is not interesting at all in the sense of the narrative.

Hiển nhiên bộ phim này không hay chút nào do hình thức kể chuyện.

But nevertheless, what the potential is --

Tuy nhiên, giá trị tiềm ẩn của nó là --

and just keep looking there --

các bạn hãy tiếp tục nhìn vào đây --

what the potential is, obviously,

giá trị tiềm ẩn là

is to kind of move the border of who is the author,

việc di chuyển ranh giới giữa tác giả

and who is the receiver.

và người tiếp nhận.

Who is the consumer, if you want,

Ai là người tiêu dùng

and who has responsibility for what one sees?

và ai phải chịu trách nhiệm cho nội dung mọi người xem?

I think there is a socializing dimension

Tôi nghĩ có một chiều xã hội hóa

in, kind of, moving that border.

di chuyển ranh giới đó.

Who decides what reality is?

Ai là người quyết định hiện thực là gì?

This is the Tate Modern in London.

Đây là bảo tàng nghệt thuật quốc gia Tate Modern ở Luân Đôn.

The show was, in a sense, about that.

Cuộc triển lãm nói về điều đó.

It was about a space in which I put half a semi-circular yellow disk.

Nó bao gồm một không gian nơi tôi đặt vào đó một đĩa bán nguyệt màu vàng.

I also put a mirror in the ceiling, and some fog, some haze.

Tiếp đó, tôi đặt một tấm gương trên trần nhà và một ít sương khói giả.

And my idea was to make the space tangible.

Ý tưởng của tôi là hữu hình hóa không gian đó.

With such a big space, the problem is

Với một không gian lớn như thế thì khó khăn là

obviously that there is a discrepancy

sự thiếu nhất quán

between what your body can embrace,

giữa cái mà cơ thể bạn có thể ôm trọn

and what the space, in that sense, is.

và toàn bộ không gian.

So here I had the hope that by inserting some natural elements,

Và tôi hy vọng bằng cách thêm vào đó các yếu tố tự nhiên

if you want -- some fog -- I could make the space tangible.

như một chút sương mù thì tôi có thể hữu hình hóa không gian.

And what happens is that people, they start to see themselves in this space.

Và đã xảy ra một chuyện thú vị, khi mọi người bắt đầu thấy mình trong không gian đó.

So look at this. Look at the girl.

Các bạn hãy nhìn vào đây, vào cô gái này.

Of course they have to look through a bloody camera

Dĩ nhiên họ phải nhìn qua một chiếc camera

in a museum. Right? That's how museums are working today.

trong bảo tàng. Đúng không nhỉ? Đó là cách làm việc của các bảo tàng ngày nay.

But look at her face there,

Nhưng hãy nhìn vào khuôn mặt cô ấy,

as she's checking out, looking at herself in the mirror.

khi cô ấy đang kiểm nghiệm, soi mình trong tấm gương.

"Oh! That was my foot there!"

"Ô! Chân mình kìa!"

She wasn't really sure whether she was seeing herself or not.

Cô ấy không chắc liệu đó có phải mình không nữa.

And in that whole idea,

Và [câu hỏi là]:

how do we configure the relationship between our body and the space?

Chúng ta định hình mối quan hệ giữa cơ thể và không gian ra sao?

How do we reconfigure it?

Chúng ta định hình nó bằng cách nào?

How do we know that being in a space makes a difference?

Làm sao chúng ta biết khi ở trong một không gian sẽ tạo ra sự khác biệt?

Do you see when I said in the beginning, it's about

Các bạn có để ý khi lúc đầu tôi nói,

why, rather than how?

tôi tập trung vào "tại sao" chứ không phải "làm thế nào"?

The why meant really,

Câu hỏi tại sao có nghĩa là,

"What consequences does it have when I take a step?"

" Khi tôi tiến thêm một bước thì các hệ quả tiếp theo là gì?"

"What does it matter?"

"Nó có ảnh hưởng gì?"

"Does it matter if I am in the world or not?"

"Việc tôi đang tồn tại trên thế giới này hay không có ảnh hưởng gì không?

"And does it matter whether the kind of actions I take

"Và liệu có ảnh hưởng gì không

filter into a sense of responsibility?"

nếu hành động tôi làm có hoặc thiếu ý thức trách nhiệm?"

Is art about that?

Có phải nghệ thuật là thế?

I would say yes. It is obviously about

Tôi xin trả lời là có. Rõ ràng

not just about decorating the world, and making it look even better,

nghệ thuật không chỉ có chức năng tô điểm thế giới và khiến nó trông tốt đẹp hơn.

or even worse, if you ask me.

Thậm chí còn tệ hơn thế.

It's obviously also about taking responsibility,

Nghê thuật còn phải chịu trách nhiệm,

like I did here when throwing some green dye in the river

như khi tôi thả màu nhuộm xanh xuống dòng sông

in L.A., Stockholm, Norway and Tokyo,

ở L.A, Stockholm, Na Uy và Tokyo,

among other places.

và các nơi khác nữa.

The green dye is not environmentally dangerous,

Màu nhuộm xanh không gây nguy hại cho môi trường,

but it obviously looks really rather frightening.

nhưng nước mà nhuộm màu đó trông thật ghê.

And it's on the other side also, I think, quite beautiful,

Mặt khác tôi thấy trông nó cũng khá đẹp đấy chứ.

as it somehow shows the turbulence in these kind of downtown areas,

Nó cho thấy sự hỗn loạn ở các khu vực trung tâm thành phố,

in these different places of the world.

ở các nơi khác nhau trên thế giới.

The "Green river," as a kind of activist idea, not a part of an exhibition,

"Dòng sông xanh," một ý tưởng hoạt động, không phải một phần của cuộc triển lãm,

it was really about showing people,

mà mục đích của nó là cho mọi người thấy,

in this city, as they walk by,

trong thành phố này, khi họ đi lại

that space has dimensions. A space has time.

thì không gian đó có các chiều. Một không gian chứa đựng thời gian.

And the water flows through the city with time.

Và dòng nước chảy qua thành phố với thời gian.

The water has an ability to make

Nước có khả năng chảy qua thành phố

the city negotiable, tangible.

và biến thành phố thành vật hữu hình.

Negotiable meaning that it makes a difference

Có thể thương lượng nghĩa là khi bạn làm hoặc không làm việc gì đó,

whether you do something or not.

sẽ có kết quả khác nhau.

It makes a difference whether you say, "I'm a part of this city.

Sẽ khác nếu bạn nói, "Tôi là một phần của thành phố này.

And if I vote it makes a difference.

Và nếu tôi bỏ phiếu bầu, sẽ là một chuyện.

If I take a stand, it makes a difference."

Nếu ra ứng cử, thì chuyện sẽ khác."

This whole idea of a city not being a picture is,

Toàn bộ ý tưởng về thành phố không chỉ là một bức tranh,

I think, something that art, in a sense,

theo tôi là thứ mà nghệ thuật

always was working with.

luôn vận dụng được.

The idea that art can actually evaluate the relationship

Ý tưởng nghệ thuật có thể đánh giá mối quan hệ

between what it means to be in a picture,

giữa ý nghĩa khi ở trong một bức tranh

and what it means to be in a space. What is the difference?

và khi ở trong một không gian. Điểm khác biệt là gì?

The difference between thinking and doing.

Đó là sự khác nhau giữa nghĩ và làm.

So these are different experiments with that. I won't go into them.

Đây là các thí nghiệm khác nhau để làm sáng tỏ điều đó. Tôi sẽ không nói chi tiết về chúng.

Iceland, lower right corner, my favorite place.

Iceland, góc bên phải thấp hơn, vùng đất tôi yêu mến.

These kinds of experiments, they filter into architectural models.

Các thí nghiệm này chuyển thành các mô hình kiến trúc.

These are ongoing experiments.

Đó là các thí nghiệm đang được tiến hành.

One is an experiment I did for BMW,

Một cái là tôi làm cho hãng BMW,

an attempt to make a car.

trong một nỗ lực chế tạo một chiếc xe,

It's made out of ice.

làm từ băng đá.

A crystalline stackable principle in the center on the top,

Tôi đang cố gắng vận dụng nguyên lý tinh thể xếp chồng ở giữa đỉnh

which I am trying to turn into a concert hall in Iceland.

vào một sảnh nhà hát ở Iceland.

A sort of a run track, or a walk track,

Gần như một đường chạy, hoặc một lối đi

on the top of a museum in Denmark,

trên mái bảo tàng ở Đan Mạch,

which is made of colored glass, going all around.

làm từ kính màu, xếp tròn.

So the movement with your legs

Nên khi chân bạn chuyển động

will change the color of your horizon.

sẽ làm thay đổi màu sắc chân trời.

And two summers ago at the Hyde Park in London,

Cách đây 2 mùa hè, tại công viên Hyde Park ở Luân Đôn,

with the Serpentine Gallery:

với phòng tranh Ống Xoắn:

a kind of a temporal pavilion where

Một sảnh đường thái dương nơi

moving was the only way you could see the pavilion.

bạn phải di chuyển để có thể thấy cái vòm cong.

This summer, in New York:

Mùa hè này ở New York:

there is one thing about falling water which is very much about

Một điều đáng chú ý về thác nước

the time it takes for water to fall.

là thời gian cần thiết để nước đổ xuống.

It's quite simple and fundamental.

Nó khá đơn giản và cơ bản.

I've walked a lot in the mountains in Iceland.

Tôi hay đi leo núi ở Iceland.

And as you come to a new valley,

Và khi đến một thung lũng mới,

as you come to a new landscape, you have a certain view.

đến một cảnh quan mới, các bạn sẽ có một tầm nhìn nhất định.

If you stand still, the landscape

Nếu đứng yên, cảnh quan đó

doesn't necessarily tell you how big it is.

sẽ không cho bạn thấy nó lớn cỡ nào.

It doesn't really tell you what you're looking at.

Và các bạn không biết mình đang nhìn cái gì.

The moment you start to move, the mountain starts to move.

Nhưng ngay khi bạn bắt đầu di chuyển, ngọn núi cũng di chuyển theo.

The big mountains far away, they move less.

Các ngọn núi lớn ở đằng xa sẽ chuyển động ít hơn.

The small mountains in the foreground, they move more.

Các ngọn núi nhỏ ở gần phía trước sẽ chuyển động nhiều hơn.

And if you stop again, you wonder,

Và khi dừng lại lần nữa, bạn tự hỏi,

"Is that a one-hour valley?

"Đó có phải thung lũng một giờ không nhỉ?

Or is that a three-hour hike, or is that a whole day I'm looking at?"

Hoặc đó có phải chuyến leo núi 3 giờ không, hay mình đang nhìn vào cả ngày?"

If you have a waterfall in there,

Nếu có một thác nước ở đó,

right out there at the horizon; you look at the waterfall

ngang đường chân trời; các bạn nhìn thác nước

and you go, "Oh, the water is falling really slowly."

và nghĩ, "Ồ, nước chảy thật chậm."

And you go, "My god it's really far away and it's a giant waterfall."

Và, " Trời ạ, nó thật xa, đúng là một thác nước khổng lồ."

If a waterfall is falling faster,

Nếu một thác nước chảy xiết

it's a smaller waterfall which is closer by --

thì nó là một thác nước nhỏ hơn và gần với ta hơn

because the speed of falling water is pretty constant everywhere.

vì tốc độ rơi của nước không đổi ở bất kỳ độ cao nào.

And your body somehow knows that.

Và cơ thể của bạn biết điều đó.

So this means a waterfall is a way of measuring space.

Điều này đồng nghĩa với việc thác nước là một cách đo không gian.

Of course being an iconic city like New York,

Chắc chắn một thành phố biểu tượng như New York,

that has had an interest in somehow

luôn thích

playing around with the sense of space, you could say that New York

chơi đùa với cảm nhận không gian, có thể nói nó luôn

wants to seem as big as possible.

muốn trông càng to càng tốt.

Adding a measurement

Ngoài ra còn một phương pháp

to that is interesting:

thú vị:

the falling water suddenly gives you a sense

nước chảy từ thác nước bỗng nhiên cho bạn cảm giác

of, "Oh, Brooklyn is exactly this much --

,"Ồ, Brooklyn hóa ra cách xa

the distance between Brooklyn and Manhattan, in this case

Manhattan thế này cơ á, lúc này

the lower East River is this big."

Hạ lưu sông Đông trông thật rộng lớn."

So it was not just necessarily about putting nature into the cities.

Không chỉ là đặt thiên nhiên vào các thành phố,

It was also about giving the city a sense of dimension.

mà còn cho thành phố một cảm nhận về chiều không gian.

And why would we want to do that?

Và tại sao chúng ta muốn làm thế?

Because I think it makes a difference

Vì tôi nghĩ nó tạo nên sự khác biệt

whether you have a body

khi cơ thể bạn

that feels a part of a space,

cảm nhận được một phần của không gian

rather than having a body which is just in front of a picture.

chứ không phải một cơ thể khi đứng trước một bức tranh.

And "Ha-ha, there is a picture and here is I. And what does it matter?"

Và "Ha-ha, đó là bức tranh và mình ở đây. Thế nó có ảnh hưởng gì chứ?"

Is there a sense of consequences?

Có hay không các hệ quả?

So if I have a sense of the space,

Vậy nếu tôi có cảm giác về không gian,

if I feel that the space is tangible,

cảm nhận được không gian là hữu hình,

if I feel there is time,

cảm nhận được thời gian trong không gian,

if there is a dimension I could call time,

nếu có một chiều mà tôi có thể gọi là thời gian,

I also feel that I can change the space.

thì tôi cũng cảm thấy mình có thể thay đổi không gian.

And suddenly it makes a difference

Và bỗng nhiên nó tạo nên sự khác biệt

in terms of making space accessible.

trong việc gần gũi hóa không gian.

One could say this is about

Có thể nói nó tập trung

community, collectivity.

vào cộng đồng, tập thể.

It's about being together.

Và liên kết với nhau.

How do we create public space?

Làm cách nào để xây dựng không gian chung?

What does the word "public" mean today anyway?

Ngày nay từ "công cộng" có nghĩa gì?

So, asked in that way,

Theo cách hỏi đó,

I think it raises great things about

tôi nghĩ nó gợi lên những điều tuyệt vời về

parliamentary ideas, democracy, public space,

các ý tưởng về nghị viện, dân chủ, không gian công cộng,

being together, being individual.

liên kết cùng nhau, tính cá nhân.

How do we create

Làm thế nào để hình thành

an idea which is both tolerant to individuality,

một ý tưởng bao hàm cả tính cá nhân

and also to collectivity,

và tính tập thể,

without polarizing the two

mà không phân biệt rạch ròi

into two different opposites?

hai phạm trù này thành hai điểm đối lập nhau?

Of course the political agendas in the world

Các cơ quan chính trị trên thế giới

has been very obsessed, polarizing the two against each other

đã rất ám ảnh khi phân hóa hai phạm trù đó đối lập nhau,

into different, very normative ideas.

thành các chuẩn mực khác nhau.

I would claim that art and culture,

Tôi cho rằng nghệ thuật và văn hóa

and this is why art and culture are so incredibly interesting

đã chứng minh việc tạo ra

in the times we're living in now,

môt không gian nhạy cảm với cả cá nhân

have proven that one can

và tập thể là hoàn toàn có thể

create a kind of a space

đấy cũng là lý do tại sao nghệ thuật và văn hóa

which is both sensitive to individuality

trong thời đại của chúng ta

and to collectivity.

lại thú vị đến thế.

It's very much about this causality, consequences.

Nó liên quan đến luật nhân quả.

It's very much about the way we link

Và cách thức chúng ta liên kết

thinking and doing.

việc nghĩ và làm.

So what is between thinking and doing?

Vậy, cái gì đứng giữa nghĩ và làm?

And right in-between thinking and doing,

Tôi cho rằng

I would say, there is experience.

chính là trải nghiệm.

And experience is not just

Và trải nghiệm không chỉ là

a kind of entertainment in a non-casual way.

việc giải trí vô thưởng vô phạt.

Experience is about responsibility.

Trải nghiệm là trách nhiệm.

Having an experience is taking part in the world.

Một khi đã trải nghiệm là đã tham gia vào thế giới.

Taking part in the world is really about sharing responsibility.

Tham gia vào thế giới là chia sẻ trách nhiệm.

So art, in that sense,

Thế nên, nghệ thuật hiểu theo cách đó,

I think holds an incredible relevance

nó giữ một vị trí cực kỳ quan trọng

in the world in which we're moving into,

trong thế giới chúng ta đang hướng tới.

particularly right now.

Đặc biệt là bây giờ.

That's all I have. Thank you very much.

Xin được kết thúc tại đây. Xin cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)