Frank Gehry: Nice building. Then what?

Vertaald door: Saskia O'Neill Nagekeken door: Peter van de Ven

Frank Gehry: I listened to this scientist this morning.

Frank Gehry: Ik luisterde eerder vanmorgen naar een wetenschapper.

Dr. Mullis was talking about his experiments,

Dr. Mullis vertelde over zijn experimenten

and I realized that I almost became a scientist.

en ik realiseerde me dat ik bijna wetenschapper was geworden.

When I was 14 my parents bought me a chemistry set

Toen ik 14 was kochten mijn ouders een scheikundedoos voor me

and I decided to make water.

en ik besloot om water te maken.

(Laughter)

(Gelach)

So, I made a hydrogen generator and I made an oxygen generator,

Dus ik maakte een waterstofaggregaat en een zuurstofaggregaat

and I had the two pipes leading into a beaker

en er liepen twee pijpjes naar een beker

and I threw a match in.

en ik gooide er een lucifer in.

(Laughter)

(Gelach)

And the glass -- luckily I turned around --

Het glas... gelukkig had ik me omgedraaid,

I had it all in my back

and I was about 15 feet away.

mijn rug zat eronder,

ik stond er zo'n 5 meter vandaan.

The wall was covered with ...

De muur zat onder de...

I had an explosion.

Het was ontploft.

Richard Saul Wurman: Really?

Voorbijgangers kwamen kijken of alles wel goed was.

FG: People on the street came and knocked on the door

to see if I was okay.

RSW: ... huh. (Laughter)

Richard Saul Wurman: ... huh.

(Gelach)

I'd like to start

Ik zou dit gesprek graag opnieuw beginnen.

this session again.

The gentleman to my left is the very famous, perhaps overly famous,

De man links van mij is heel beroemd, misschien wel te beroemd:

Frank Gehry.

Frank Gehry.

(Laughter)

(Gelach)

(Applause)

(Applaus)

And Frank, you've come to a place in your life, which is astonishing.

Frank, je hebt een punt in je leven bereikt... wonderbaarlijk!

I mean it is astonishing for an artist, for an architect,

Ik bedoel, het is wonderbaarlijk dat een kunstenaar, een architect,

to become actually an icon and a legend in their own time.

een icoon en een legende is terwijl hij nog leeft.

I mean you have become, whether you can giggle at it

Ik bedoel, lach er maar om,

because it's a funny ... you know, it's a strange thought,

het is een vreemde gedachte misschien,

but your building is an icon --

maar jouw gebouw is een icoon.

you can draw a little picture of that building, it can be used in ads --

Je kunt er een plaatje van tekenen, het in reclames gebruiken...

and you've had not rock star status, but celebrity status

Je bent niet beroemd zoals een rockster, maar bent wel beroemd geworden

in doing what you wanted to do for most of your life.

door te doen wat je het allerliefste wou.

And I know the road was extremely difficult.

Ik weet dat het een hele lange weg was.

And it didn't seem, at least, that your sell outs,

Maar jouw nederlagen,

whatever they were, were very big.

wat ze ook waren, leken nooit erg groot.

You kept moving ahead in a life where you're dependent

Je bleef doorgaan in een leven waarin je afhankelijk bent

on working for somebody.

van iemand om voor te werken.

But that's an interesting thing for a creative person.

Dat is niet eenvoudig in een artistiek beroep.

A lot of us work for people;

Velen van ons werken voor anderen;

we're in the hands of other people.

we zijn in andermans handen.

And that's one of the great dilemmas -- we're in a creativity session --

Dat is een van de grote dilemma's -- deze sessie gaat over creativiteit --

it's one of the great dilemmas in creativity:

het is een van de grote dilemma's rond creativiteit:

how to do work that's big enough and not sell out.

hoe kan je imposant werk maken zonder artistiek concessies te doen?

And you've achieved that

Dat is jou gelukt

and that makes your win doubly big, triply big.

en dat maakt jouw succes twee, drie keer zo groot.

Geen echte vraag, maar je mag er wel op reageren.

It's not quite a question but you can comment on it.

It's a big issue.

Het is een belangrijk punt.

FG: Well, I've always just ...

FG: Nou, ik heb altijd gewoon...

I've never really gone out looking for work.

Ik ben nooit echt op zoek gegaan naar werk.

I always waited for it to sort of hit me on the head.

Ik heb altijd gewacht tot het naar me toe kwam.

And when I started out,

Toen ik begon,

I thought that architecture was a service business

dacht ik dat een architect een dienstverlener was

and that you had to please the clients and stuff.

en dat je het de klanten naar de zin moest maken en zo.

And I realized when I'd come into the meetings

Ik had wel in de gaten dat als ik naar die vergaderingen kwam

with these corrugated metal and chain link stuff,

met golfplaten en staaldraad en zo,

and people would just look at me

dat mensen me aankeken alsof ik van een andere planeet kwam.

like I'd just landed from Mars.

But I couldn't do anything else.

Maar ik kon niets anders.

That was my response to the people in the time.

Zo reageerde ik toen.

And actually, it was responding to clients that I had

Eigenlijk was het een reactie op de klanten die ik toen had,

who didn't have very much money, so they couldn't afford very much.

die weinig geld hadden en zich dus niet veel konden permitteren.

I think it was circumstantial.

De omstandigheden waren nu eenmaal zo.

Until I got to my house, where the client was my wife.

Totdat ik mijn eigen huis kocht en mijn vrouw de klant was.

We bought this tiny little bungalow in Santa Monica

We hadden een heel klein bungalowtje gekocht in Santa Monica

and for like 50 grand I built a house around it.

en voor 50.000 dollar of zo bouwde ik er een huis omheen.

And a few people got excited about it.

Een paar mensen raakten enthousiast.

I was visiting with an artist, Michael Heizer,

Ik was op bezoek bij een kunstenaar, Michael Heizer,

out in the desert near Las Vegas somewhere.

ergens in de woestijn bij Las Vegas.

He's building this huge concrete place.

Hij was een enorm betonnen gebouw aan het bouwen.

And it was late in the evening. We'd had a lot to drink.

Het was 's avonds laat. We hadden veel gedronken.

We were standing out in the desert all alone and,

We stonden daar midden in de woestijn

thinking about my house, he said,

en denkend aan mijn huis, zei hij:

"Did it ever occur to you if you built stuff more permanent,

"Heb je er ooit aan gedacht dat als je duurzamer zou bouwen,

somewhere in 2000 years somebody's going to like it?"

over 2.000 jaar of zo iemand het misschien wel mooi vindt?

(Laughter)

(Gelach)

So, I thought, "Yeah, that's probably a good idea."

Dus ik dacht: "Ja, dat is wel een goed idee."

Luckily I started to get some clients that had a little more money,

Gelukkig begon ik klanten te krijgen die wat meer geld hadden,

so the stuff was a little more permanent.

dus de dingen werden ook wat duurzamer.

But I just found out the world ain't going to last that long,

Maar ik hoorde dat de wereld niet zo lang mee zal gaan,

this guy was telling us the other day.

dat vertelde iemand me laatst.

So where do we go now?

Dus wat nu?

Back to -- everything's so temporary.

Terug bij: alles is zo tijdelijk.

I don't see it the way you characterized it.

Ik zie het niet zoals jij het zojuist omschreef.

For me, every day is a new thing.

Voor mij is elke dag iets nieuws.

I approach each project with a new insecurity,

Ik benader elk project met nieuwe onzekerheid,

almost like the first project I ever did,

bijna zoals mijn allereerste project...

and I get the sweats,

Het zweet breekt me uit,

I go in and start working, I'm not sure where I'm going --

ik begin, maar weet niet precies wat het wordt;

if I knew where I was going, I wouldn't do it.

als ik dat precies wist, dan zou ik het niet doen.

When I can predict or plan it, I don't do it.

Als ik alles kan voorzien en plannen, dan doe ik het niet.

I discard it.

Dan wijs ik het af.

So I approach it with the same trepidation.

Dus ik benader het met dezelfde aarzeling.

Obviously, over time I have a lot more confidence

Natuurlijk heb ik na al die jaren wel veel meer vertrouwen

that it's going to be OK.

dat het wel goed komt.

I do run a kind of a business --

Ik run eigenlijk wel een bedrijf...

I've got 120 people

Ik werk met 120 mensen

and you've got to pay them,

en die moet ik betalen,

so there's a lot of responsibility involved --

dat is wel een grote verantwoordelijkheid.

but the actual work on the project is with,

Maar het echte werken aan een project

I think, a healthy insecurity.

doe ik, denk ik, met een gezonde onzekerheid.

And like the playwright said the other day -- I could relate to him:

Zoals die toneelschrijver laatst zei -- ik herkende me daarin --

you're not sure.

je weet nooit of het helemaal goed is.

When Bilbao was finished and I looked at it,

Toen Bilbao af was, keek ik ernaar,

I saw all the mistakes, I saw ...

ik zag alle fouten, ik zag...

They weren't mistakes;

Het waren geen fouten.

Ik zag alles wat ik graag anders wou

I saw everything that I would have changed

and I was embarrassed by it.

en ik schaamde me ervoor.

I felt an embarrassment -- "How could I have done that?

Ik dacht: "Hoe heb ik dat nou kunnen doen?

How could I have made shapes like that or done stuff like that?"

Hoe heb ik nou zulke vormen of dit of dat zo kunnen doen?"

It's taken several years to now look at it detached and say --

Ik heb er een aantal jaren over gedaan om het wat afstandelijker te kunnen zien.

as you walk around the corner and a piece of it works with the road

Als ik dan de hoek omging

en zag hoe een stukje van het gebouw er goed uitzag in combinatie met de straat,

and the street, and it appears to have a relationship --

dat er een relatie met de omgeving te zien was,

that I started to like it.

toen begon ik het mooi te vinden.

RSW: What's the status of the New York project?

RSW: Hoe gaat het project in New York?

FG: I don't really know.

FG: Dat weet ik eigenlijk niet.

Tom Krens came to me with Bilbao and explained it all to me,

Tom Krens benaderde me voor Bilbao en hij vertelde me erover,

and I thought he was nuts.

en ik dacht dat hij helemaal gek was.

I didn't think he knew what he was doing,

Ik dacht: hij weet niet wat hij doet,

and he pulled it off.

maar hij maakte het tot een succes.

So, I think he's Icarus and Phoenix all in one guy.

Volgens mij is hij Icarus en een feniks in één.

(Laughter)

(Gelach)

He gets up there and then he ... comes back up.

Hij rijst op en dan... keert hij weer terug.

They're still talking about it.

Ze hebben het er nog steeds over.

September 11 generated some interest

Na 11 september kwam er het idee

in moving it over to Ground Zero,

voor een gebouw op Ground Zero,

and I'm totally against that.

maar daar ben ik heel erg tegen.

I just feel uncomfortable talking about or building anything on Ground Zero

Ik vind het gewoon niet prettig

om over Ground Zero te praten of er iets te bouwen,

I think for a long time.

dat zal nog lang duren, denk ik.

RSW: The picture on the screen,

RSW: De foto op het scherm,

is that Disney?

is dat Disney?

FG: Yeah.

FG: Ja.

RSW: How much further along is it than that,

RSW: Hoever is dat nu,

and when will that be finished?

en wanneer is het af?

FG: That will be finished in 2003 -- September, October --

FG: Dat wordt opgeleverd in 2003, september, oktober...

and I'm hoping Kyu, and Herbie, and Yo-Yo and all those guys

en ik hoop dat Kyu, Herbie en Yo-Yo en al die sterren

come play with us at that place.

daar zullen komen optreden.

Luckily, today most of the people I'm working with are people I really like.

Gelukkig werk ik nu veelal met mensen die ik heel graag mag.

Richard Koshalek is probably one of the main reasons

Richard Koshalek is denk ik een van de belangrijkste redenen

that Disney Hall came to me.

dat Disney Hall bij mij terecht kwam.

He's been a cheerleader for quite a long time.

Hij is best al lang een echte fan.

There aren't many people around that are really involved

Je krijgt meestal niet veel klanten

die echt betrokken zijn bij architectuur.

with architecture as clients.

If you think about the world,

Als je denkt aan de wereld,

and even just in this audience,

of zelfs alleen maar dit publiek,

most of us are involved with buildings.

dan zijn de meesten van ons betrokken bij gebouwen,

Nothing that you would call architecture, right?

maar niet echt bij architectuur, toch?

And so to find one, a guy like that,

Dus als je iemand zoals hem vindt,

you hang on to him.

dan laat je hem niet meer gaan.

He's become the head of Art Center,

Hij was hoofd van het Art Center [College of Design],

and there's a building by Craig Ellwood there.

en daar staat een gebouw van Craig Ellwood.

I knew Craig and respected him.

Ik kende Craig en bewonderde hem.

They want to add to it

Ze wilden er iets bij bouwen,

and it's hard to add to a building like that --

maar dat is moeilijk bij zo'n gebouw.

it's a beautiful, minimalist, black steel building --

Het is een prachtig, minimalistisch gebouw van zwart staal

and Richard wants to add a library and more student stuff

en Richard wou een bibliotheek en allerlei studentenvoorzieningen erbij bouwen.

and it's a lot of acreage.

Het is een grote lap grond.

I convinced him to let me bring in another architect

Ik zei dat ik er een tweede architect bij wilde,

from Portugal: Alvaro Siza.

uit Portugal: Alvaro Siza.

RSW: Why did you want that?

RSW: Waarom wou je dat?

FG: I knew you'd ask that question.

FG: Ik wist dat je dat zou vragen.

It was intuitive.

Mijn intuïtie.

(Laughter)

(Gelach)

Alvaro Siza grew up and lived in Portugal

Alvaro Siza groeide op en woonde in Portugal

and is probably considered the Portuguese main guy in architecture.

en hij wordt, denk ik, beschouwd als de belangrijkste Portugese architect.

I visited with him a few years ago

Ik ging een paar jaar geleden bij hem op bezoek.

and he showed me his early work,

Hij liet me zijn vroege werk zien

and his early work had a resemblance to my early work.

en zijn vroege werk leek een beetje op mijn vroege werk.

When I came out of college,

Toen ik net was afgestudeerd,

I started to try to do things contextually in Southern California,

probeerde ik in Zuid-Californië contextueel te werken

and you got into the logic of Spanish colonial tile roofs

en toen kreeg ik te maken met Spaans koloniale dakpannen

and things like that.

en dat soort dingen.

I tried to understand that language as a beginning,

Ik probeerde die taal te begrijpen als een beginpunt,

as a place to jump off,

als een plaats om vanaf te vertrekken.

and there was so much of it being done by spec builders

Maar dit werd al zoveel gedaan door ontwikkelaars

and it was trivialized so much that it wasn't ...

en het werd zo onbeduidend dat het...

I just stopped.

Ik ben er gewoon mee opgehouden.

I mean, Charlie Moore did a bunch of it,

Charlie Moore deed het best veel,

but it didn't feel good to me.

maar voor mij voelde het niet goed.

Siza, on the other hand, continued in Portugal

Siza daarentegen, ging er mee door in Portugal,

where the real stuff was

waar het authentiek was.

and evolved a modern language that relates to that historic language.

Hij ontwikkelde een moderne taal

die verbonden is met die historische taal.

And I always felt that he should come to Southern California

Ik heb altijd gedacht dat hij eens naar Zuid-Californië moest komen

and do a building.

om iets te bouwen.

I tried to get him a couple of jobs and they didn't pan out.

Ik had al een paar keer geprobeerd iets te regelen, zonder succes.

I like the idea of collaboration with people like that

Ik wil graag met zulke mensen samenwerken,

because it pushes you.

omdat het je uitdaagt.

I've done it with Claes Oldenburg and with Richard Serra,

Ik had dat ook met Claes Oldenburg en met Richard Serra,

who doesn't think architecture is art.

die vindt dat architectuur geen kunst is.

Did you see that thing?

Heb je dat gezien?

RSW: No. What did he say?

RSW: Nee, wat zei hij?

FG: He calls architecture "plumbing."

FG: Hij noemt architectuur 'loodgieten'.

(Laughter)

(Gelach)

FG: Anyway, the Siza thing.

FG: In ieder geval, dat met Siza;

It's a richer experience.

het is een rijkere ervaring.

It must be like that for Kyu doing things with musicians --

Zo is het denk ik ook voor Kyu als hij samenwerkt met andere muzikanten.

it's similar to that I would imagine --

Zoiets is het denk ik,

where you ... huh?

waarbij je...

Audience: Liquid architecture.

Publiek: Liquid [funk] architectuur.

FG: Liquid architecture.

FG: Liquid architectuur.

(Laughter)

Where you ... It's like jazz: you improvise, you work together,

Waarbij je...

Het is als jazz: je improviseert, je werkt samen,

you play off each other, you make something,

je vult elkaar aan, je maakt iets,

they make something.

zij maken iets.

And I think

Ik denk dat...

for me, it's a way of trying to understand the city

Voor mij is het een manier om de stad te begrijpen

and what might happen in the city.

en wat er in de stad zou kunnen gebeuren.

RSW: Is it going to be near the current campus?

RSW: Komt het dichtbij de bestaande campus?

Or is it going to be down near ...

Of verderop bij...

FG: No, it's near the current campus.

FG: Nee, het is dichtbij de huidige campus.

Anyway, he's that kind of patron.

In ieder geval, hij is zo'n soort sponsor.

It's not his money, of course.

Niet zijn eigen geld natuurlijk.

(Laughter)

(Gelach)

RSW: What's his schedule on that?

RSW: Aan wat voor tijdsbestek denkt hij?

FG: I don't know.

What's the schedule, Richard?

FG: Dat weet ik niet.

Wat is het schema, Richard?

Richard Koshalek: [Unclear] starts from 2004.

Richard Koshalek: Het begint in 2004.

FG: 2004.

FG: 2004.

You can come to the opening. I'll invite you.

Kom maar naar de opening, ik zal je uitnodigen.

No, but the issue of city building in democracy is interesting

Maar stedenbouw in democratische landen is een interessant gegeven,

because it creates chaos, right?

want het schept chaos, toch?

Everybody doing their thing makes a very chaotic environment,

Als iedereen maar zijn eigen ding doet, krijg je een heel chaotische omgeving,

and if you can figure out how to work off each other --

maar als je erachter kunt komen hoe je elkaar kunt aanvullen...

if you can get a bunch of people

Als je een paar mensen bij elkaar kunt krijgen

who respect each other's work and play off each other,

die elkaars werk respecteren en die elkaar stimuleren,

you might be able to create models for

dan kan je misschien een model bedenken

how to build sections of the city without resorting to the one architect.

waarmee je wijken van de stad bouwt

zonder dat je alles door één architect laat doen,

Like the Rockefeller Center model,

zoals het Rockefeller Center,

which is kind of from another era.

dat eigenlijk een beetje van een ander tijdperk is.

RSW: I found the most remarkable thing.

RSW: Weet je wat ik zo bijzonder vond?

My preconception of Bilbao was this wonderful building,

Ik stelde me Bilbao voor als een prachtig gebouw

you go inside and there'd be extraordinary spaces.

met van die weergaloze ruimtes;

I'd seen drawings you had presented here at TED.

ik kende de tekeningen van toen jij ze hier bij TED liet zien.

The surprise of Bilbao was in its context to the city.

Het verrassende van Bilbao zat hem in de context met de stad.

That was the surprise of going across the river,

Het verrassende zat hem in het over de rivier gaan,

of going on the highway around it,

over de rondweg rijden, door de straten wandelen,

of walking down the street and finding it.

en dan het gebouw opeens vinden.

That was the real surprise of Bilbao.

Dat was de echte verrassing van Bilbao.

FG: But you know, Richard,

FG: Maar Richard,

most architects when they present their work --

als architecten hun werk presenteren,

most of the people we know,

de meeste mensen die wij kennen...

you get up and you talk about your work,

Je staat daar en vertelt over je werk,

and it's almost like you tell everybody you're a good guy

en het lijkt wel alsof je iedereen ervan moet overtuigen dat je een goede vent bent

by saying, "Look, I'm worried about the context,

door te zeggen: "Kijk, ik denk aan de context,

I'm worried about the city,

ik denk aan de stad,

I'm worried about my client,

ik denk aan mijn klant,

I worry about budget, that I'm on time."

aan het budget, en dat het op tijd is."

Blah, blah, blah and all that stuff.

Bla, bla, bla enzovoort.

And it's like cleansing yourself so that you can ...

Het is alsof je jezelf moet zuiveren zodat je...

by saying all that, it means your work is good somehow.

Door dat allemaal te zeggen weet men dat je werk goed is.

And I think everybody --

Ik denk dat iedereen...

I mean that should be a matter of fact, like gravity.

Het zou vanzelfsprekend moeten zijn, zoals zwaartekracht.

You're not going to defy gravity.

Zwaartekracht, die tart je niet.

You've got to work with the building department.

Je móet met de afdeling bouwen samenwerken.

If you don't meet the budgets, you're not going to get much work.

Als je je niet aan het budget houdt, dan krijg je niet veel werk.

If it leaks --

Als het lekt...

Bilbao did not leak.

Bilbao had geen lekkage.

I was so proud.

Ik was zo trots.

(Laughter)

(Gelach)

The MIT project -- they were interviewing me for MIT

Ik had een gesprek over het MIT [TU Massachusetts] project,

and they sent their facilities people to Bilbao.

dus ze stuurden hun bestuurders naar Bilbao.

I met them in Bilbao.

Ik ontmoette ze in Bilbao.

They came for three days.

Ze kwamen voor drie dagen.

RSW: This is the computer building?

RSW: Dat computergebouw?

FG: Yeah, the computer building.

FG: Ja.

They were there three days and it rained every day

Die drie dagen regende het onophoudelijk.

and they kept walking around --

Die mensen van MIT liepen maar rond,

I noticed they were looking under things

ze keken overal onder

and looking for things,

en waren op zoek naar iets.

and they wanted to know where the buckets were hidden, you know?

Ze wilden weten waar de teiltjes verstopt waren,

People put buckets out ...

of mensen teiltjes hadden...

I was clean. There wasn't a bloody leak in the place,

Het was niet nodig.

Er was geen enkel lek te vinden, het was fantastisch.

it was just fantastic.

But you've got to --

Maar je moet wel...

yeah, well up until then every building leaked, so this ...

Ja, tot dan toe had elk gebouw lekkage, dus dit...

(Laughter)

(Gelach)

RSW: Frank had a sort of ...

RSW: Frank had een beetje...

FG: Ask Miriam!

FG: Vraag Miriam maar!

RW: ... sort of had a fame. His fame was built on that in L.A. for a while.

RSW: ...had een beetje een naam opgebouwd. Daarom was hij zo beroemd in Los Angeles.

(Laughter)

(Gelach)

FG: You've all heard the Frank Lloyd Wright story,

FG: Jullie kennen natuurlijk het Frank Lloyd Wright verhaal:

when the woman called and said,

er belt een vrouw op en ze zegt:

"Mr. Wright, I'm sitting on the couch

"Meneer Wright, ik zit op de bank

and the water's pouring in on my head."

en er druipt water op mijn hoofd."

And he said, "Madam, move your chair."

Waarop hij zei: "Mevrouw, ga ergens anders zitten."

(Laughter)

(Gelach)

So, some years later I was doing a building,

Wat later was ik bezig met een bouwproject,

a little house on the beach for Norton Simon,

een strandhuisje voor Norton Simon,

and his secretary, who was kind of a hell on wheels type lady,

en zijn secretaresse, een beetje zo'n type uit [de tv-serie] 'Hell on Wheels',

called me and said,

belde me op en zei:

"Mr. Simon's sitting at his desk

"Mr. Simon zit aan zijn bureau

and the water's coming in on his head."

en er druipt water op zijn hoofd."

And I told her the Frank Lloyd Wright story.

Ik vertelde haar het Frank Lloyd Wright verhaal.

RSW: Didn't get a laugh.

RSW: Niet grappig.

FG: No. Not now either.

FG: Nee, en nog steeds niet.

(Laughter)

(Gelach)

But my point is that ... and I call it the "then what?"

Maar mijn punt is... en ik noem dit de 'en dan?'

OK, you solved all the problems,

Je hebt alle problemen opgelost,

you did all the stuff, you made nice,

je hebt alles gedaan, je hebt het mooi gemaakt,

you loved your clients,

hield van je klanten,

you loved the city,

hield van de stad,

you're a good guy, you're a good person ...

je bent een goede vent, een goed mens...

and then what?

En dan? Wat voeg jij toe?

What do you bring to it?

And I think that's what I've always been interested in,

Dat heeft mij nou altijd geïnteresseerd

is that -- which is a personal kind of expression.

en dat is de persoonlijke invulling.

Bilbao, I think, shows that you can have

Bilbao laat zien dat je een persoonlijke invulling kan geven

that kind of personal expression

and still touch all the bases that are necessary

zonder de basiselementen uit het oog te verliezen,

of fitting into the city.

zodat het in de stad past.

That's what reminded me of it.

Daar moest ik aan denken.

And I think that's the issue, you know;

En dat is denk ik het punt:

it's the "then what" that most clients who hire architects --

het 'en dan?' dat de meeste klanten...

most clients aren't hiring architects for that.

De meeste klanten nemen daar geen architect voor.

They're hiring them to get it done, get it on budget,

Ze willen architecten die het werk gedaan krijgen, die binnen het budget blijven,

be polite,

and they're missing out on the real value of an architect.

die beleefd zijn,

maar ze krijgen niet de echte toegevoegde waarde van een architect.

RSW: At a certain point a number of years ago, people --

RSW: Op een gegeven moment, een paar jaar geleden,

when Michael Graves was a fashion, before teapots ...

toen Michael Graves in was, voordat de theepotten kwamen...

FG: I did a teapot and nobody bought it.

FG: Ik heb een theepot ontworpen en niemand kocht hem.

(Laughter)

(Gelach)

RSW: Did it leak?

RSW: Lekte hij?

FG: No.

(Laughter)

FG: Nee.

(Gelach)

RSW: ... people wanted a Michael Graves building.

RSW: ... mensen wilden een Michael Graves gebouw.

Is that a curse, that people want a Bilbao building?

Is dat een vloek, dat mensen een Bilbao-gebouw willen?

FG: Yeah.

FG: Ja.

Since Bilbao opened, which is now four, five years,

Sinds de opening van Bilbao, nu vier, vijf jaar geleden,

both Krens and I have been called

zijn Krens en ik

with at least 100 opportunities --

minstens 100 keer gebeld met aanbiedingen...

China, Brazil, other parts of Spain --

China, Brazilië, andere delen van Spanje...

to come in and do the Bilbao effect.

Ze wilden allemaal het Bilbao-effect.

And I've met with some of these people.

Ik heb een paar van die mensen ontmoet.

Usually I say no right away,

Meestal zeg ik meteen 'nee',

but some of them come with pedigree

maar sommige mensen hebben een goede naam

and they sound well-intentioned

en ze klinken serieus,

and they get you for at least one or two meetings.

die krijgen je meestal wel voor een of twee gesprekken.

In one case, I flew all the way to Malaga with a team

Ik ben een keer met een team helemaal naar Malaga gevlogen

because the thing was signed with seals and various

omdat dat project zo geheim was

very official seals from the city,

met allerlei heel officiële stempels van de gemeente...

and that they wanted me to come and do a building in their port.

Ze wilden een gebouw in de haven.

I asked them what kind of building it was.

Ik vroeg om wat voor gebouw het ging.

"When you get here we'll explain it." Blah, blah, blah.

"We leggen het uit als je hier bent," bla, bla, bla.

So four of us went.

Dus we gingen er met z'n vieren naar toe.

And they took us -- they put us up in a great hotel

Ze ontvingen ons, ze hadden een mooi hotel voor ons geboekt

and we were looking over the bay,

en we keken uit over de baai.

and then they took us in a boat out in the water

En toen namen ze ons mee op een boottochtje

and showed us all these sights in the harbor.

en lieten ons alle bezienswaardigheden in de haven zien;

Each one was more beautiful than the other.

de ene nog mooier dan de andere.

And then we were going to have lunch with the mayor

Daarna zouden we gaan lunchen met de burgemeester

and we were going to have dinner with

en er zou een diner zijn

the most important people in Malaga.

met de belangrijkste mensen van Malaga.

Just before going to lunch with the mayor,

Vlak voor de lunch met de burgemeester

we went to the harbor commissioner.

gingen we naar een commissaris van het havenbedrijf.

It was a table as long as this carpet

Er stond een tafel zo lang als dit tapijt

and the harbor commissioner was here,

en de commissaris zat hier,

and I was here, and my guys.

en mijn collega's en ik zaten hier.

We sat down, and we had a drink of water

We gingen zitten, namen een slok water

and everybody was quiet.

en niemand zei iets.

And the guy looked at me and said,

Die man keek me aan en zei:

"Now what can I do for you, Mr. Gehry?"

"Wat kan ik voor u doen, meneer Gehry?"

(Laughter)

(Gelach)

RSW: Oh, my God.

RSW: Oh jee.

FG: So, I got up.

FG: Dus ik stond op.

I said to my team,

Ik zei tegen mijn team:

"Let's get out of here."

"Kom op, we gaan."

We stood up, we walked out.

We stonden op en vertrokken.

They followed -- the guy that dragged us there followed us and he said,

De man die ons daar naartoe had gesleept kwam ons achterna en zei:

"You mean you're not going to have lunch with the mayor?"

"Ga je niet naar de lunch?"

I said, "Nope."

Ik zei: "Nee."

"You're not going to have dinner at all?"

"Ga je helemaal niet eten?"

They just brought us there to hustle this group,

Ze hadden ons alleen maar over laten komen,

zodat zij een groepje konden maken om een project te creëren.

you know, to create a project.

And we get a lot of that.

Dat gebeurt veel.

Luckily, I'm old enough that

Gelukkig ben ik nu oud genoeg,

I can complain I can't travel.

dus ik kan altijd zeggen dat ik niet meer kan reizen.

(Laughter)

(Gelach)

I don't have my own plane yet.

Ik heb nog geen eigen vliegtuig.

RSW: Well, I'm going to wind this up and wind up the meeting

RSW: Ik ga dit afronden en het gesprek afronden,

because it's been very long.

want het heeft lang geduurd.

But let me just say a couple words.

Laat me een paar woorden zeggen.

FG: Can I say something?

FG: Mag ik iets zeggen?

Are you going to talk about me or you?

Ga je het over mij of over jou hebben?

(Laughter)

(Gelach)

(Applause)

(Applaus)

RSW: Once a shit, always a shit!

RSW: Eens een rotzak, altijd een rotzak!

FG: Because I want to get a standing ovation like everybody, so ...

FG: Maar ik wil een staande ovatie zoals iedereen, dus...

RSW: You're going to get one! You're going to get one!

RSW: Die krijg je ook! Die krijg je ook!

(Laughter)

(Gelach)

I'm going to make it for you!

Ik zal het voor je regelen!

FG: No, no. Wait a minute!

FG: Nee, nee, wacht even!

(Applause)

(Applaus)