Frank Gehry: Nice building. Then what?

Frank Gehry hỏi "Rồi sao?"

Translator: Thach Thao Nguyen Phuc Reviewer: Ngan Nguyen H

Frank Gehry: I listened to this scientist this morning.

Frank Gehry: Tôi có nghe nhà khoa học này nói chuyện sáng nay,

Dr. Mullis was talking about his experiments,

và Tiến sĩ Mullis đã nói về các thí nghiệm của ông,

and I realized that I almost became a scientist.

và tôi nhận ra chút nữa mình cũng trở thành một nhà khoa học.

When I was 14 my parents bought me a chemistry set

Năm tôi 14 tuổi bố mẹ mua cho tôi một bộ dụng cụ hóa học.

and I decided to make water.

Tôi quyết định mình sẽ tạo ra nước.

(Laughter)

(Tiếng cười)

So, I made a hydrogen generator and I made an oxygen generator,

Vậy là tôi chế tạo một máy tạo khí hidro và một máy tạo khí oxi.

and I had the two pipes leading into a beaker

Tôi lắp hai ống dẫn khí vào một bình thí nghiệm,

and I threw a match in.

và ném một que diêm vào.

(Laughter)

(Tiếng cười)

And the glass -- luckily I turned around --

Và thủy tinh -- man mắn thay là tôi quay lại.

I had it all in my back

Tôi bị kính găm đầy vào lưng.

and I was about 15 feet away.

Và lúc đó tôi đã đứng xa 15 feet.

The wall was covered with ...

Tường nhà phủ đầy --

I had an explosion.

tôi gặp một vụ nổ.

Richard Saul Wurman: Really?

Richard Saul Wurman: Thật à?

FG: People on the street came and knocked on the door

FG: Mọi người trên phố đến và đập cửa

to see if I was okay.

xem tôi có ổn không.

RSW: ... huh. (Laughter)

(Tiếng cười)

I'd like to start

RW: Tôi muốn bắt đầu lại --

this session again.

bắt đầu cuộc trò chuyện này lại.

The gentleman to my left is the very famous, perhaps overly famous,

Quý ông ngồi bên trái tôi đây là con người vô cùng nổi tiếng, có lẽ nổi tiếng quá mức,

Frank Gehry.

Frank Gehry.

(Laughter)

(Tiếng cười)

(Applause)

(Vỗ tay)

And Frank, you've come to a place in your life, which is astonishing.

Frank này, anh đã tiến tới một nấc đáng kinh ngac trong cuộc đời.

I mean it is astonishing for an artist, for an architect,

Ý tôi là rất đáng kinh ngac đối với một nghệ sĩ -- đối với một kiến trúc sư --

to become actually an icon and a legend in their own time.

khi thưc sự trở thành một biểu tượng và một huyền thoai của thời đại mình.

I mean you have become, whether you can giggle at it

Anh đã trở thành, dù anh có cười

because it's a funny ... you know, it's a strange thought,

vì nó khôi hài hay không -- anh biết đấy, đó là một ý nghĩ kỳ lạ.

but your building is an icon --

Công trình của anh là một biểu tượng.

you can draw a little picture of that building, it can be used in ads --

Anh có thể vẽ một bức tranh nhỏ về tòa nhà đó, nó có thể được đưa vào nhiều quảng cáo.

and you've had not rock star status, but celebrity status

Và anh đã đạt được -- không hẳn là địa vị của một ngôi sao nhạc rock, nhưng địa vị của một người nổi tiếng

in doing what you wanted to do for most of your life.

vì đã làm những điều anh muốn trong cả cuộc đời mình.

And I know the road was extremely difficult.

Tôi biết rằng chặng đường đã rất khó khăn.

And it didn't seem, at least, that your sell outs,

Và không có vẻ như những công trình của anh,

whatever they were, were very big.

dù chúng là gì, chúng đều vĩ đại.

You kept moving ahead in a life where you're dependent

Anh đã không ngừng vươn lên trong một cuộc sống mà phải lệ thuộc vào

on working for somebody.

việc làm việc dưới quyền người khác.

But that's an interesting thing for a creative person.

Nhưng đó là một điều thú vị đối với một người sáng tạo.

A lot of us work for people;

Rất nhiều trong số chúng ta làm cho người khác.

we're in the hands of other people.

Chúng ta nằm trong tay họ.

And that's one of the great dilemmas -- we're in a creativity session --

Đó là một trong những vấn đề nan giải -- chúng ta đang ở trong buổi tọa đàm về tính sáng tạo --

it's one of the great dilemmas in creativity:

đó là một trong những vấn đề nan giải nhất của tính sáng tạo.

how to do work that's big enough and not sell out.

Làm thế nào để cho ra những tác phẩm lớn và không chạy theo lợi nhuận.

And you've achieved that

Và anh đã làm được điều đó.

and that makes your win doubly big, triply big.

Việc đó khiến anh thắng lớn gấp đôi gấp ba.

It's not quite a question but you can comment on it.

Đây không phải là một câu hỏi, nhưng anh có thể bình luận.

It's a big issue.

Đó là một vấn đề lớn.

FG: Well, I've always just ...

FG: Thực ra tôi chỉ --

I've never really gone out looking for work.

Tôi chưa bao giờ thực sự đi tìm công việc cho mình.

I always waited for it to sort of hit me on the head.

Tôi luôn đợi việc rơi vào đầu mình.

And when I started out,

Khi tôi mới bắt đầu,

I thought that architecture was a service business

tôi nghĩ rằng kiến trúc sư là một loại dịch vụ kinh doanh,

and that you had to please the clients and stuff.

và rằng anh phải làm hài lòng khách hàng và những người khác.

And I realized when I'd come into the meetings

Và tôi nhân ra, khi tôi tới những cuộc hop

with these corrugated metal and chain link stuff,

với những tấm tôn lượn sóng và các chi tiết móc xích,

and people would just look at me

và mọi người nhìn tôi

like I'd just landed from Mars.

như thể tôi mới rơi từ sao Hỏa xuống.

But I couldn't do anything else.

Nhưng tôi không thể làm khác.

That was my response to the people in the time.

Đó là giải pháp của tôi đối với con người đó và thời điểm đó.

And actually, it was responding to clients that I had

Thực ra đó là giải pháp của tôi đối với các khách hàng

who didn't have very much money, so they couldn't afford very much.

mà không có quá nhiều tiền, họ không thể chi trả nhiều.

I think it was circumstantial.

Tôi nghĩ nó phụ thuộc nhiều vào hoàn cảnh.

Until I got to my house, where the client was my wife.

Cho tới khi tôi có nhà riêng, khi mà khách hàng chính là vợ tôi.

We bought this tiny little bungalow in Santa Monica

Chúng tôi mua căn nhà nhỏ này ở Santa Monica

and for like 50 grand I built a house around it.

và với 50 000 đô tôi xây một biệt thự ở đó.

And a few people got excited about it.

Và một số người thấy nó khá thú vị.

I was visiting with an artist, Michael Heizer,

Có lần tôi tới thăm một nghệ sĩ, Michael Heizer,

out in the desert near Las Vegas somewhere.

tại một nơi nào đó trong sa mạc, gần Las Vegas.

He's building this huge concrete place.

Anh ta đang xây một tòa lâu đài khổng lồ.

And it was late in the evening. We'd had a lot to drink.

Lúc đó là tối muộn, chúng tôi uống khá nhiều.

We were standing out in the desert all alone and,

Chỉ có chúng tôi ngoài sa mạc và anh ta nói --

thinking about my house, he said,

nghĩ về nhà tôi -- anh ta nói,

"Did it ever occur to you if you built stuff more permanent,

"Anh đã bao giờ nghĩ là nếu anh xây bằng vật liệu kiên cố hơn

somewhere in 2000 years somebody's going to like it?"

thì khoảng 2000 năm sau sẽ có ai đó thấy thích nó."

(Laughter)

(Tiếng cười)

So, I thought, "Yeah, that's probably a good idea."

Thế là tôi nghĩ -- vâng, đó có thể là một ý kiến hay.

Luckily I started to get some clients that had a little more money,

May mắn thay, tôi bắt đầu có một số khách hàng với nhiều tiền hơn,

so the stuff was a little more permanent.

và vật liệu xây dựng cũng có chút kiên cố hơn.

But I just found out the world ain't going to last that long,

Nhưng tôi cũng phát hiện ra rằng thế giới không tồn tại lâu đến thế.

this guy was telling us the other day.

Anh chàng này mới hỏi chúng ta hôm trước.

So where do we go now?

Giờ ta đi về đâu?

Back to -- everything's so temporary.

Trở lại -- mọi thứ đều thật ngắn ngủi.

I don't see it the way you characterized it.

Tôi không đồng ý với cách quan niệm của anh.

For me, every day is a new thing.

Đối với tôi, mỗi ngày lại là một điều mới.

I approach each project with a new insecurity,

Tôi đến với mỗi dự án trong một sự lo lắng mới,

almost like the first project I ever did,

giống như đó là dự án đầu tiên của mình

and I get the sweats,

và lo lắng đến toát mồ hôi.

I go in and start working, I'm not sure where I'm going --

Tôi bắt tay vào làm việc, không rõ mình sẽ đi đến đâu.

if I knew where I was going, I wouldn't do it.

Nếu tôi biết mình sẽ đến đâu tôi sẽ không làm việc đó.

When I can predict or plan it, I don't do it.

Khi tôi có thể dự đoán hay lên sẵn kế hoạch, tôi sẽ không làm công việc đó.

I discard it.

Tôi bỏ lại.

So I approach it with the same trepidation.

Vậy nên tôi tiếp cận dự án đó trong sự run sợ như mọi khi.

Obviously, over time I have a lot more confidence

Dĩ nhiên, qua thời gian, tôi đã thêm tin tưởng

that it's going to be OK.

rằng mọi chuyện sẽ ổn.

I do run a kind of a business --

Tôi điều hành một loại hình kinh doanh.

I've got 120 people

Tôi có 120 con người.

and you've got to pay them,

Và tôi phải trả lương cho họ.

so there's a lot of responsibility involved --

Vậy nên có rất nhiều trách nhiệm trong đó.

but the actual work on the project is with,

Nhưng công việc thực sự, theo tôi,

I think, a healthy insecurity.

đi cùng với sự lo lắng cần thiết.

And like the playwright said the other day -- I could relate to him:

Và như nhà viết kịch nào đó đã nói hôm trước -- Tôi có thể hiểu anh ấy muốn nói gì --

you're not sure.

Anh không bao giờ thấy chắc chắn.

When Bilbao was finished and I looked at it,

Khi Bilbao được hoàn thành và tôi nhìn vào nó,

I saw all the mistakes, I saw ...

tôi thấy mọi sai lầm.

They weren't mistakes;

Chúng không phải là sai lầm.

I saw everything that I would have changed

Tôi thấy những thứ mà đáng ra phải làm theo cách khác.

and I was embarrassed by it.

Và tôi thấy xấu hổ vì điều đó.

I felt an embarrassment -- "How could I have done that?

Tôi cảm nhận sự hổ thẹn -- thế nào mà tôi lại làm như vậy?

How could I have made shapes like that or done stuff like that?"

Sao tôi có thể tạo ra những hình dáng như thế, hay làm những chi tiết như thế?

It's taken several years to now look at it detached and say --

Phải mất 7 năm tôi mới có thể nhìn nó một cách công bằng và nói,

as you walk around the corner and a piece of it works with the road

khi bạn đi qua góc rẽ và một phần của công trình rất hợp với con đường

and the street, and it appears to have a relationship --

và khu phố, và chúng dường như có quan hệ với nhau,

that I started to like it.

khi đó tôi mới bắt đầu thấy thích nó.

RSW: What's the status of the New York project?

RW: Công trình tại New York đến đâu rồi?

FG: I don't really know.

FG: Tôi không rõ lắm.

Tom Krens came to me with Bilbao and explained it all to me,

Tom Krens đến gặp tôi với Bilbao và giải thích mọi thứ với tôi.

and I thought he was nuts.

Khi đó tôi tưởng hắn điên,

I didn't think he knew what he was doing,

và tôi không cho rằng hắn biết mình đang làm gì.

and he pulled it off.

Hắn ta rút nó lại.

So, I think he's Icarus and Phoenix all in one guy.

Vậy nên tôi nghĩ hắn là kết hợp của Icarus và Phoenix.

(Laughter)

(Tiếng cười)

He gets up there and then he ... comes back up.

Hắn đã tới đó -- và hắn trở lại.

They're still talking about it.

Họ vẫn đang bàn về việc này.

September 11 generated some interest

Sự kiện 11/9 khiến một vài người nghĩ tới việc

in moving it over to Ground Zero,

chuyển nó qua Ground Zero.

and I'm totally against that.

Tôi kịch liệt phản đối chuyện đó.

I just feel uncomfortable talking about or building anything on Ground Zero

Tôi thấy không thoải mái khi phải nói về hay xây bất cứ thứ gì trên Ground Zero,

I think for a long time.

Tôi đã nghĩ trong thời gian dài.

RSW: The picture on the screen,

RW: Bức ảnh trên màn hình,

is that Disney?

có phải là Disney không?

FG: Yeah.

FG: Vâng.

RSW: How much further along is it than that,

RW: Chỗ đấy còn kéo dài đến đâu nữa,

and when will that be finished?

và bao giờ thì hoàn tất?

FG: That will be finished in 2003 -- September, October --

FG: Nó sẽ hoàn thành trong năm 2003 -- Tháng chín, tháng mười.

and I'm hoping Kyu, and Herbie, and Yo-Yo and all those guys

Và tôi hy vọng Kyu, và Herbie, và Yo yo và tất cả những nhân vật đó

come play with us at that place.

sẽ đến chơi đùa cùng chúng tôi ở đây.

Luckily, today most of the people I'm working with are people I really like.

May mắn thay, hiện tại hầu hết những người đang làm việc cùng tôi đều là những người tôi rất thích.

Richard Koshalek is probably one of the main reasons

Richard Koshalek có thể là một trong những lý do chính

that Disney Hall came to me.

khiến Lâu đài Disney đến với tôi.

He's been a cheerleader for quite a long time.

Anh ta đã ủng hộ mạnh mẽ trong một thời gian khá dài.

There aren't many people around that are really involved

Không có nhiều người mà thực sự liên quan

with architecture as clients.

đến giới kiến trúc với tư cách khách hàng.

If you think about the world,

Anh biết đấy, nếu anh nghĩ về cả thế giới

and even just in this audience,

hay thậm chí là chỉ những khán giả ở đây thôi,

most of us are involved with buildings.

phần lớn trong số chúng ta có liên quan đến các công trình.

Nothing that you would call architecture, right?

Không phải là thứ anh gọi là kiến trúc, đúng không?

And so to find one, a guy like that,

Và tìm được một người -- một người như thế,

you hang on to him.

anh bám riết lấy hắn ta, anh biết không?

He's become the head of Art Center,

Anh ta trở thành giám đốc Trung tâm Nghệ thuật,

and there's a building by Craig Ellwood there.

và có một tòa nhà thiết kế bởi Craig Ellwood ở đó.

I knew Craig and respected him.

Tôi quen biết Craig và tôn trọng anh ấy.

They want to add to it

Họ muốn đưa thêm vào tòa nhà đó.

and it's hard to add to a building like that --

Và thật khó để bao gồm một tòa nhà như thế.

it's a beautiful, minimalist, black steel building --

Nó là một công trình đẹp, tối giản, xây bằng thép đen,

and Richard wants to add a library and more student stuff

và Richard muốn đưa một thư viện cũng như các cơ sở cho sinh viên vào.

and it's a lot of acreage.

Và việc đấy tốn rất nhiều diện tích.

I convinced him to let me bring in another architect

Tôi thuyết phục anh ta cho tôi gọi thêm một kiến trúc sư khác

from Portugal: Alvaro Siza.

đến từ Bồ Đào Nha, Alvaro Siza.

RSW: Why did you want that?

RW: Sao anh lại muốn thế?

FG: I knew you'd ask that question.

FG: Tôi biết anh sẽ hỏi câu đó.

It was intuitive.

Trực cảm.

(Laughter)

(Tiếng cười)

Alvaro Siza grew up and lived in Portugal

FG: Alvaro Siza sống và làm việc tại Bồ Đào Nha,

and is probably considered the Portuguese main guy in architecture.

và có lẽ được coi là kiến trúc sư chủ chốt của Bồ Đào Nha.

I visited with him a few years ago

Tôi đến thăm hắn vài năm trước

and he showed me his early work,

và hắn cho tôi xem những công trình khi hắn mới bắt đầu làm việc.

and his early work had a resemblance to my early work.

Những công trình của hắn khá giống với những công trình đầu tiên của tôi.

When I came out of college,

Khi tốt nghiệp đại học,

I started to try to do things contextually in Southern California,

tôi bắt đầu làm những việc xung quanh Nam California.

and you got into the logic of Spanish colonial tile roofs

Và bắt đầu đi vào nguyên lý của những mái vòm khổng lồ Tây Ban Nha

and things like that.

hay những thứ tương tự.

I tried to understand that language as a beginning,

Tôi cố gắng hiểu thứ ngôn ngữ đó như bước khởi đầu,

as a place to jump off,

như bước đệm để nhảy lên.

and there was so much of it being done by spec builders

Và rồi có quá nhiều việc đươc giao cho những công ty chuyên xây dựng,

and it was trivialized so much that it wasn't ...

khiến nó trở nên quá lặt vặt đến nỗi nó không --

I just stopped.

Tôi phải dừng lại.

I mean, Charlie Moore did a bunch of it,

Ý tôi là, Charlie Moore đã làm rất nhiều phần việc,

but it didn't feel good to me.

nhưng tôi thấy nó không ổn.

Siza, on the other hand, continued in Portugal

Siza, mặt khác, tiếp tục tại Bồ Đào Nha,

where the real stuff was

nơi có công việc thực sự

and evolved a modern language that relates to that historic language.

và phát triển một thứ ngôn ngữ hiện đại có mối liên hệ với ngôn ngữ của quá khứ.

And I always felt that he should come to Southern California

Và tôi luôn cảm thấy anh ấy nên đến Nam California

and do a building.

và thực hiện một công trình.

I tried to get him a couple of jobs and they didn't pan out.

Tôi đã cố gắng tìm cho anh ta một vài công việc nhưng đều không thành công.

I like the idea of collaboration with people like that

Tôi thích ý tưởng được cộng tác với những người như thế,

because it pushes you.

và nó thúc đấy anh.

I've done it with Claes Oldenburg and with Richard Serra,

Tôi đã làm cùng Claes Oldenburg và cùng Richard Serra,

who doesn't think architecture is art.

người không cho rằng kiến trúc là nghệ thuật.

Did you see that thing?

Anh có thấy cái thứ đó không?

RSW: No. What did he say?

RW: Hắn ta nói gì?

FG: He calls architecture "plumbing."

FG: Hắn gọi kiến trúc là "xây dựng hệ thống ống nước"

(Laughter)

(Tiếng cười)

FG: Anyway, the Siza thing.

FG: Dù sao thì, chuyện với Siza.

It's a richer experience.

Đó là một trải nghiệm phong phú hơn thế.

It must be like that for Kyu doing things with musicians --

Chắc hẳn khi Kyu cộng tác với những nhạc sĩ cũng như thế.

it's similar to that I would imagine --

Tôi tưởng tượng chúng sẽ giống nhau.

where you ... huh?

Anh ở -- sao?

Audience: Liquid architecture.

Khán giả: Kiến trúc lỏng.

FG: Liquid architecture.

FG: Kiến trúc lỏng.

(Laughter)

(Tiếng cười)

Where you ... It's like jazz: you improvise, you work together,

Giống như nhạc jazz vậy -- bạn ngẫu hứng, bạn phối hợp cùng nhau,

you play off each other, you make something,

bạn thử thách nhau, bạn sáng tạo ra điều gì đó,

they make something.

họ sáng tạo ra điều gì đó.

And I think

Và tôi nghĩ đó là một cách --

for me, it's a way of trying to understand the city

đối với tôi, đó là một cách để cố gắng hiểu thành phố đó,

and what might happen in the city.

và hiểu điều gì có thể diễn ra trong thành phố.

RSW: Is it going to be near the current campus?

RW: Cái đó sẽ xây gần khuôn viên hiện tại chứ?

Or is it going to be down near ...

Hay là gần --

FG: No, it's near the current campus.

FG: Không, gần khuôn viên bây giờ.

Anyway, he's that kind of patron.

Dù sao thì, hắn ta giống như một người bảo trợ.

It's not his money, of course.

Không phải tiền của hắn, tất nhiên.

(Laughter)

(Tiếng cười)

RSW: What's his schedule on that?

RW: Kế hoạch của anh ấy là gì?

FG: I don't know.

FG: Tôi không biết.

What's the schedule, Richard?

Kế hoạch là gì, Richard?

Richard Koshalek: [Unclear] starts from 2004.

Richard: Bắt đầu từ năm 2004.

FG: 2004.

FG: 2004.

You can come to the opening. I'll invite you.

Anh có thể tới buổi khánh thành. Tôi mời anh.

No, but the issue of city building in democracy is interesting

Không, nhưng vấn đề của một thành phố dựa trên dân chủ cũng khá đáng quan tâm

because it creates chaos, right?

vì điều đó tạo ra hỗn loạn, đúng không?

Everybody doing their thing makes a very chaotic environment,

Mỗi người chăm chăm làm việc của người ấy tạo ra một môi trường mất trật tự,

and if you can figure out how to work off each other --

và nếu anh có thể nghĩ cách để họ cộng tác với nhau --

if you can get a bunch of people

không ý tôi là -- nếu anh có thể tìm được một nhóm những người

who respect each other's work and play off each other,

mà họ tôn trọng công việc của nhau và tranh đấu lẫn nhau,

you might be able to create models for

anh có thể tạo ra kiểu mẫu

how to build sections of the city without resorting to the one architect.

để xây dựng thành phố mà không cần tới bất kỳ kiến trúc sư nào,

Like the Rockefeller Center model,

như kiểu của Trung tâm Rockefeller,

which is kind of from another era.

một nơi giống như tồn tại từ thời đại khác.

RSW: I found the most remarkable thing.

RW: Tôi tìm được một thứ rất đáng xem xét.

My preconception of Bilbao was this wonderful building,

Trước khi thăm Bilbao tôi nghĩ đó là một công trình tuyệt vời,

you go inside and there'd be extraordinary spaces.

và bạn đi vào trong và sẽ có những khoảng không gian lộng lẫy.

I'd seen drawings you had presented here at TED.

Tôi đã thấy những bức vẽ anh chiếu ở đây, tại TED.

The surprise of Bilbao was in its context to the city.

Sự bất ngờ của Bilbao nằm trong vị trí của nó đối với thành phố.

That was the surprise of going across the river,

Đó là sự ngạc nhiên khi đi qua sông,

of going on the highway around it,

lên đường cao tốc vòng xung quanh nó

of walking down the street and finding it.

rồi xuống phố và tìm thấy nó.

That was the real surprise of Bilbao.

Đó là điều bất ngờ mà Bilbao chứa đựng.

FG: But you know, Richard,

FG: Nhưng anh biết đấy, Richard,

most architects when they present their work --

hầu hết các kiến trúc sư khi trình bày công trình của họ --

most of the people we know,

hầu hết những người chúng ta biết,

you get up and you talk about your work,

họ đứng dậy và nói về tác phẩm của mình

and it's almost like you tell everybody you're a good guy

gần giống như việc anh bảo cho mọi người biết mình là một người tốt đẹp

by saying, "Look, I'm worried about the context,

bằng cách nói "Nhìn xem, tôi lo lắng về bối cảnh xung quanh,

I'm worried about the city,

tôi lo lắng về thành phố,

I'm worried about my client,

tôi lo lắng về khách hàng của tôi,

I worry about budget, that I'm on time."

tôi lo lắng cho ngân sách, vì thế tôi đã làm đúng hạn."

Blah, blah, blah and all that stuff.

Bla bla bla vân vân.

And it's like cleansing yourself so that you can ...

Và trò đó giống như làm sạch bản thân trước, để sau đó anh có thể --

by saying all that, it means your work is good somehow.

việc nói những lời như vậy có nghĩa là công trình của anh cũng tốt đẹp.

And I think everybody --

Tôi nghĩ rằng mọi người --

I mean that should be a matter of fact, like gravity.

Tôi nghĩ rằng việc đó phải là điều tất nhiên, như lực trọng trường vậy.

You're not going to defy gravity.

Anh sẽ không chống lại trọng trường.

You've got to work with the building department.

Anh phải làm việc với sở quy hoạch.

If you don't meet the budgets, you're not going to get much work.

Nếu anh không làm đúng ngân sách, anh sẽ không tìm được nhiều việc làm.

If it leaks --

Nếu nó bị rò rỉ--

Bilbao did not leak.

Bilbao không rò rỉ --

I was so proud.

Tôi quá tự hào.

(Laughter)

(Tiếng cười)

The MIT project -- they were interviewing me for MIT

Dự án của MIT -- họ phỏng vấn tôi cho MIT,

and they sent their facilities people to Bilbao.

và họ cử nhân viên cơ sở vật chất đến Bilbao.

I met them in Bilbao.

Tôi gặp họ ở Bilbao.

They came for three days.

Họ đến 3 ngày.

RSW: This is the computer building?

RW: Đây là trung tâm máy tính sao?

FG: Yeah, the computer building.

FG: Đúng vậy, trung tâm máy tính.

They were there three days and it rained every day

Họ ở đó 3 ngày, và trời hôm nào cũng mưa.

and they kept walking around --

Họ cứ đi lại loanh quanh.

I noticed they were looking under things

Tôi để ý thấy họ nhìn xuống dưới đồ đạc,

and looking for things,

và đi tìm cái này cái nọ.

and they wanted to know where the buckets were hidden, you know?

Và họ muốn biết những cái xô được giấu ở đâu, anh biết không?

People put buckets out ...

Mọi người lấy xô ra.

I was clean. There wasn't a bloody leak in the place,

Tôi trong sạch! Không có chỗ rò rỉ nào.

it was just fantastic.

Thật tuyệt vời.

But you've got to --

Nhưng cũng phải --

yeah, well up until then every building leaked, so this ...

vâng, lúc đó moi tòa nhà đều bi dột, nên điều này --

(Laughter)

(Tiếng cười)

RSW: Frank had a sort of ...

RW: Frank khá là --

FG: Ask Miriam!

FG: Hãy hỏi Miriam!

RW: ... sort of had a fame. His fame was built on that in L.A. for a while.

RW: -- khá là có danh tiếng -- anh ấy nổi tiếng ở L.A một thời gian vì chuyện vừa rồi.

(Laughter)

(Tiếng cười)

FG: You've all heard the Frank Lloyd Wright story,

FG: Các bạn đều đã nghe câu chuyện của Frank Lloyd Wright,

when the woman called and said,

khi người phụ nữ gọi đến và nói,

"Mr. Wright, I'm sitting on the couch

"Ngày Wright, tôi đang ngồi trên ghế sofa,,

and the water's pouring in on my head."

và nước thì đang dội xuống đầu tôi."

And he said, "Madam, move your chair."

Và ông ấy nói: "Quý bà hãy dịch ghế của bà ra."

(Laughter)

(Tiếng cười)

So, some years later I was doing a building,

Vài năm sau tôi có thiết kế một tòa nhà,

a little house on the beach for Norton Simon,

một ngôi nhà nhỏ trên bãi biển cho Norton Simon.

and his secretary, who was kind of a hell on wheels type lady,

Và thư ký của anh ta, một bà văn thư khá dữ tợn,

called me and said,

gọi cho tôi và nói,

"Mr. Simon's sitting at his desk

"Ngày Simon đang ngồi tại bàn

and the water's coming in on his head."

và nước thì đang nhỏ xuống đầu ông ấy."

And I told her the Frank Lloyd Wright story.

Tôi kể bà ấy nghe câu chuyện của Frank Lloyd Wright.

RSW: Didn't get a laugh.

RW: Không có tiếng cười nào cả.

FG: No. Not now either.

FG: Không, giờ cũng thế.

(Laughter)

(Tiếng cười)

But my point is that ... and I call it the "then what?"

Nhưng ý tôi là -- và tôi gọi nó là "Rồi sao?"

OK, you solved all the problems,

OK, anh đã giải quyết được tất cả các vấn đề.

you did all the stuff, you made nice,

Anh hoàn thành mọi việc. Anh làm rất tốt.

you loved your clients,

Anh yêu mến khách hàng của mình.

you loved the city,

Anh yêu mến thành phố này.

you're a good guy, you're a good person ...

Anh là một người tốt -- anh là một con người tốt.

and then what?

Rồi thì sao?

What do you bring to it?

Anh đem đến gì cho nó?

And I think that's what I've always been interested in,

Tôi cho rằng đó chính là điều tôi đã luôn luôn quan tâm đến,

is that -- which is a personal kind of expression.

đó là một cách thể hiện mang tính cá nhân.

Bilbao, I think, shows that you can have

Bilbao, tôi nghĩ, cho thấy rằng bạn có thể có

that kind of personal expression

sự thể hiện cá nhân đấy,

and still touch all the bases that are necessary

trong khi vẫn đạt những tiêu chuẩn cần thiết

of fitting into the city.

để phù hợp với thành phố.

That's what reminded me of it.

Đó là điều khiến tôi nghĩ về nó.

And I think that's the issue, you know;

Và tôi nghĩ đó là vấn đề, anh biết đó.

it's the "then what" that most clients who hire architects --

Đó là cái điều "Rồi sao?" đó mà hầu hết các khách hàng --

most clients aren't hiring architects for that.

khách hàng không thuê kiến trúc sư vì điều đó.

They're hiring them to get it done, get it on budget,

Họ thuê kiến trúc sư để làm xong việc, làm việc cho vừa ngân sách.

be polite,

Anh biết đấy -- để cho lịch sự.

and they're missing out on the real value of an architect.

Và họ đang làm mất đi giá trị thực của một kiến trúc sư.

RSW: At a certain point a number of years ago, people --

RW: Tại một thời điểm nhất định vài năm trước,

when Michael Graves was a fashion, before teapots ...

khi Michael Graves còn khá nổi, trước khi ấm pha trà ra đời --

FG: I did a teapot and nobody bought it.

FG: Tôi làm một cái ấm trà và không ai mua nó.

(Laughter)

(Tiếng cười)

RSW: Did it leak?

RW: Bị thủng à?

FG: No.

FG: Không.

(Laughter)

(Tiếng cười)

RSW: ... people wanted a Michael Graves building.

RW: Mọi người muốn một công trình thiết kế bởi Michael Graves.

Is that a curse, that people want a Bilbao building?

Có phải một sự xúc phạm không khi người ta muốn môt công trình Bilbao?

FG: Yeah.

FG: Đúng thế. Tôi đã được gọi điện đến.

Since Bilbao opened, which is now four, five years,

Từ khi Bilbao mở cửa -- giờ đã là 4 hay 5 năm, tôi không biết --

both Krens and I have been called

cả Krens và tôi đã được gọi đến

with at least 100 opportunities --

với, tôi không biết, ít nhất là 100 cơ hội.

China, Brazil, other parts of Spain --

Trung Quốc, Brazil, những nơi khác ở Tây Ban Nha.

to come in and do the Bilbao effect.

Đến đó và tạo ra hiệu ứng Bilbao.

And I've met with some of these people.

Và tôi đã gặp một số người trong số họ.

Usually I say no right away,

Thường thì tôi từ chối ngay lập tức,

but some of them come with pedigree

nhưng một số đến đem theo cả dự trù kế hoạch,

and they sound well-intentioned

và họ có vẻ có định tốt.

and they get you for at least one or two meetings.

Họ gặp anh ít nhất một hay hai lần.

In one case, I flew all the way to Malaga with a team

Một trường hợp tôi đã bay đến tận Malaga với cả đội hỗ trợ,

because the thing was signed with seals and various

vì tài liệu của họ được ký kết và đóng đủ các loại dấu --

very official seals from the city,

anh biết đấy -- rất chính thức từ thành phố.

and that they wanted me to come and do a building in their port.

Và họ muốn tôi đến xây một công trình tại cảng của họ.

I asked them what kind of building it was.

Tôi hỏi họ công trình loại gì.

"When you get here we'll explain it." Blah, blah, blah.

"Khi anh đến đây chúng tôi sẽ giải thích - bla bla bla."

So four of us went.

Thế là bốn người chúng tôi đến.

And they took us -- they put us up in a great hotel

Họ cho chúng tôi ở một khách sạn cap cấp

and we were looking over the bay,

nhìn ra vịnh.

and then they took us in a boat out in the water

Họ đưa chúng tôi lên thuyền ra khơi

and showed us all these sights in the harbor.

và cho chúng tôi ngắm mọi cảnh đẹp của bến cảng.

Each one was more beautiful than the other.

Mỗi cảnh lại đẹp hơn cảnh trước.

And then we were going to have lunch with the mayor

Sau đó chúng tôi về ăn trưa với thị trưởng,

and we were going to have dinner with

và sẽ ăn tối với

the most important people in Malaga.

những người tối quan trọng ở Malaga.

Just before going to lunch with the mayor,

Và ngay trước khi ăn trưa với ngài thị trưởng,

we went to the harbor commissioner.

chúng tôi tới gặp ban lãnh đạo cảng.

It was a table as long as this carpet

Có một cái bàn dài như tấm thảm này

and the harbor commissioner was here,

và ngài lãnh đạo ở đó,

and I was here, and my guys.

tôi ở đây, và đồng nghiệp của tôi.

We sat down, and we had a drink of water

Chúng tôi ngồi xuống uống nước,

and everybody was quiet.

và mọi người đều im lặng.

And the guy looked at me and said,

Vị đó nhìn tôi và nói,

"Now what can I do for you, Mr. Gehry?"

"Giờ tôi có thể làm gì cho ngài, ngài Gehry?"

(Laughter)

(Tiếng cười)

RSW: Oh, my God.

RW: Lạy chúa.

FG: So, I got up.

FG: Thế là tôi đứng dậy.

I said to my team,

Tôi nói với cả đội,

"Let's get out of here."

"Ra khỏi đây thôi."

We stood up, we walked out.

Chúng tôi đứng dậy đi ra ngoài.

They followed -- the guy that dragged us there followed us and he said,

Họ đi theo -- anh bạn kéo chúng tôi tới đó đã đi theo và nói,

"You mean you're not going to have lunch with the mayor?"

"Ông không định ăn trưa với thị trưởng sao?"

I said, "Nope."

Tôi nói "Không."

"You're not going to have dinner at all?"

"Ông không định dự bữa tối sao?"

They just brought us there to hustle this group,

Họ chỉ gọi chúng tôi đến để gây căng thẳng với nhóm này --

you know, to create a project.

anh biết đấy, tạo ra một dự án nào đó.

And we get a lot of that.

Và chúng tôi đã quá quen với chuyện đó.

Luckily, I'm old enough that

May mắn thay, tôi đã đủ già để, anh biết đấy,

I can complain I can't travel.

xin kiếu. Không đi xa được.

(Laughter)

(Tiếng cười)

I don't have my own plane yet.

Tôi chưa có chuyên cơ của mình.

RSW: Well, I'm going to wind this up and wind up the meeting

RW: Chà, tôi sẽ kết thúc, kết thúc cuộc gặp này,

because it's been very long.

vì nó đã khá dài.

But let me just say a couple words.

Nhưng để tôi nói vài lời.

FG: Can I say something?

FG: Tôi nói được không?

Are you going to talk about me or you?

Anh đang định nói về tôi hay về anh?

(Laughter)

(Tiếng cười)

(Applause)

(Vỗ tay)

RSW: Once a shit, always a shit!

RW: Một lần tồi tệ, luôn luôn tồi tệ!

FG: Because I want to get a standing ovation like everybody, so ...

FG: Vì tôi cũng muốn được khán giả đứng lên vỗ tay như mọi người khác, nên --

RSW: You're going to get one! You're going to get one!

RW: Anh sẽ được như thế! Anh sẽ được như thế!

(Laughter)

(Tiếng cười)

I'm going to make it for you!

RW: Tôi làm cho!

FG: No, no. Wait a minute!

FG: Không, không. Đợi đã!

(Applause)

(Vỗ tay)