Frank Gehry: Nice building. Then what?

Tłumaczenie: Mateusz Zwierzycki Korekta: Marcin Kasiak

Frank Gehry: I listened to this scientist this morning.

Słuchałem naukowców przemawiających dziś rano,

Dr. Mullis was talking about his experiments,

Dr. Mullis mówił o swoich eksperymentach,

and I realized that I almost became a scientist.

doszedłem do wnosku, że sam prawie zostałem naukowcem.

When I was 14 my parents bought me a chemistry set

Kiedy miałem 14 lat, rodzice kupili mi "zestaw małego chemika".

and I decided to make water.

Zdecydowałem się zrobić wodę.

(Laughter)

(śmiech)

So, I made a hydrogen generator and I made an oxygen generator,

Zrobiłem generator wodoru, następnie generator tlenu.

and I had the two pipes leading into a beaker

Poprowadziłem dwie rurki do zlewki,

and I threw a match in.

następnie wrzuciłem zapałkę.

(Laughter)

(śmiech)

And the glass -- luckily I turned around --

Szkło... na szczęście stałem wtedy odwrócony.

I had it all in my back

Całe szkło miałem wbite w plecy.

and I was about 15 feet away.

A zlewka stała jakieś 5 metrów ode mnie.

The wall was covered with ...

Ściana pokryła się --

I had an explosion.

Spowodowałem eksplozję.

Richard Saul Wurman: Really?

Richard Saul Wurman: Naprawdę?

FG: People on the street came and knocked on the door

Ludzie przychodzili z ulicy i pukali w drzwi,

to see if I was okay.

żeby zobaczyć czy wszystko jest OK.

RSW: ... huh. (Laughter)

(śmiech)

I'd like to start

RW: Zacznijmy od początku - --

this session again.

po prostu jeszcze raz.

The gentleman to my left is the very famous, perhaps overly famous,

Dżentelmen po mojej lewej to prawdopodobnie nad wyraz znany,

Frank Gehry.

Frank Gehry.

(Laughter)

(śmiech)

(Applause)

(aplauz)

And Frank, you've come to a place in your life, which is astonishing.

Frank, dotarłeś do zdumiewającego punktu w swoim życiu.

I mean it is astonishing for an artist, for an architect,

Mam na myśli zdumiewającego dla artysty -- architekta --

to become actually an icon and a legend in their own time.

punkt, w którym stajesz się ikoną, czy też legendą własnych czasów.

I mean you have become, whether you can giggle at it

Mam na myśli "stałeś", jakkolwiek możesz się z tego śmiać

because it's a funny ... you know, it's a strange thought,

ponieważ jest to zagadkowe -- wiecie, to poruszająca myśl.

but your building is an icon --

Twój budynek stał się ikoną.

you can draw a little picture of that building, it can be used in ads --

Twój mały obrazek tego budynku, może być wykorzystany w reklamówkach.

and you've had not rock star status, but celebrity status

I masz -- może nie status gwiazdy rock'a, ale status osoby publicznej

in doing what you wanted to do for most of your life.

w dziedzinie, którą chciałeś uprawiać przez większość swojego życia.

And I know the road was extremely difficult.

Wiem, że droga do tego była niebywale trudna.

And it didn't seem, at least, that your sell outs,

I zawsze trzymałeś się swoich ideałów,

whatever they were, were very big.

a odstępstwa od nich były niewielkie.

You kept moving ahead in a life where you're dependent

Całe życie jesteś zależny od

on working for somebody.

pracy dla kogoś.

But that's an interesting thing for a creative person.

Ale to jest właśnie w kreatywnej osobie interesujące.

A lot of us work for people;

Wielu z nas pracuje dla ludzi.

we're in the hands of other people.

Wielu z nas jest zależnych od innych ludzi.

And that's one of the great dilemmas -- we're in a creativity session --

Jest to wielki problem -- jesteśmy w części kreatywnej --

it's one of the great dilemmas in creativity:

jest to jeden z wielkich dylematów kreatywności.

how to do work that's big enough and not sell out.

Jak zarobić spore pieniądze i nie dać się sprzedać.

And you've achieved that

I ty to osiągnąłeś.

and that makes your win doubly big, triply big.

To sprawia, że jesteś podwójnie -- potrójnie wygrany.

It's not quite a question but you can comment on it.

To nie jest pytanie, ale możesz to skomentować.

It's a big issue.

To spory temat.

FG: Well, I've always just ...

FG: To dlatego że,

I've never really gone out looking for work.

nigdy nie szukałem pracy.

I always waited for it to sort of hit me on the head.

Zawsze czekałem, aż sama się nadarzy okazja.

And when I started out,

I kiedy zaczynałem,

I thought that architecture was a service business

myślałem że architektura jest rodzajem usługi,

and that you had to please the clients and stuff.

że muszę służyć klientom i ludziom.

And I realized when I'd come into the meetings

I kiedy chodziłem na spotkania, zdawałem sobie sprawę,

with these corrugated metal and chain link stuff,

że z blachą falistą i siatką drucianą,

and people would just look at me

ludzie patrzyli na mnie,

like I'd just landed from Mars.

jakbym przyleciał z Marsa.

But I couldn't do anything else.

Nie mogłem jednak zrobić niczego innego,

That was my response to the people in the time.

To była moja odpowiedź na ludzi i czas.

And actually, it was responding to clients that I had

I właściwie, to była odpowiedź na klientów, których miałem

who didn't have very much money, so they couldn't afford very much.

którzy nie mieli wiele środków, więc nie mogli sobie na nic więcej pozwolić.

I think it was circumstantial.

Myślę, że to było główne ograniczenie.

Until I got to my house, where the client was my wife.

Do czasu kiedy trafiłem do swojego domu, a klientem została żona.

We bought this tiny little bungalow in Santa Monica

Kupiliśmy ten mały, malusieńki bungalow w Santa Monica

and for like 50 grand I built a house around it.

do wieku prawie 60 lat budowałem wokół niego dom.

And a few people got excited about it.

Kilku ludziom naprawdę się spodobał.

I was visiting with an artist, Michael Heizer,

Odwiedziłem pewnego artystę, Michael'a Heizer,

out in the desert near Las Vegas somewhere.

na pustyni przy Las Vegas.

He's building this huge concrete place.

Buduje wielki betonowy dom.

And it was late in the evening. We'd had a lot to drink.

Było dość późno po południu, a my mieliśmy sporo drinków za sobą.

We were standing out in the desert all alone and,

Staliśmy sami na pustyni, kiedy on powiedział --

thinking about my house, he said,

myśląc o moim domu -- powiedział,

"Did it ever occur to you if you built stuff more permanent,

"Czy kiedykolwiek zdarzyło Ci się wybudować coś bardziej trwałego?

somewhere in 2000 years somebody's going to like it?"

komuś za 2000 lat może się on spodobać"

(Laughter)

(śmiech)

So, I thought, "Yeah, that's probably a good idea."

Pomyślałem, że to całkiem niezła idea.

Luckily I started to get some clients that had a little more money,

Na szczęście zacząłem miewać bardziej zamożnych klientów,

so the stuff was a little more permanent.

więc i budynki stawały się bardziej solidne.

But I just found out the world ain't going to last that long,

Ale doszedłem do wniosku, że świat nie będzie tak długo trwał.

this guy was telling us the other day.

Ten facet mówił nam o innych czasach.

So where do we go now?

Więc gdzie teraz podążamy?

Back to -- everything's so temporary.

Z powrotem -- do tymczasowości.

I don't see it the way you characterized it.

Nie widzę tego w sposób jaki to opisałeś.

For me, every day is a new thing.

Dla mnie każdy dzień jest nowością.

I approach each project with a new insecurity,

Przystępuję do projektu z takim samym podejściem,

almost like the first project I ever did,

jakby to był mój pierwszy budynek.

and I get the sweats,

Sporo się przy tym namęczę.

I go in and start working, I'm not sure where I'm going --

Zaczynam pracować, i nie jestem do końca pewny gdzie idę.

if I knew where I was going, I wouldn't do it.

Gdybym wiedział, nie robiłbym tego.

When I can predict or plan it, I don't do it.

Kiedy coś jest do przewidzenia, nie robię tego.

I discard it.

Odrzucam to.

So I approach it with the same trepidation.

Zaczynam za każdym razem z taką samą obawą.

Obviously, over time I have a lot more confidence

Oczywiście, z czasem, jestem coraz bardziej pewny

that it's going to be OK.

tego, że idę w dobrym kierunku.

I do run a kind of a business --

Mam sporą firmę.

I've got 120 people

Zatrudniam 120 ludzi.

and you've got to pay them,

I muszę im płacić.

so there's a lot of responsibility involved --

Więc mam sporą odpowiedzialność.

but the actual work on the project is with,

Praca nad nowym projektem, jest jednak

I think, a healthy insecurity.

obarczona zdrową niepewnością.

And like the playwright said the other day -- I could relate to him:

I jak powiedział kiedyś dramaturg -- odniosę się do niego --

you're not sure.

nie jesteś pewien.

When Bilbao was finished and I looked at it,

Kiedy muzeum w Bilbao zostało skończone i spojrzałem na nie

I saw all the mistakes, I saw ...

Zobaczyłem wszystkie błędy.

They weren't mistakes;

Oczywiście nie są to zwykłe błędy,

I saw everything that I would have changed

ale rzeczy, które mógłbym jeszcze poprawić.

and I was embarrassed by it.

Byłem tym wręcz zawstydzony.

I felt an embarrassment -- "How could I have done that?

Jak mogłem coś takiego zrobić?

How could I have made shapes like that or done stuff like that?"

Jak mogłem narysować te kształty w taki sposób?

It's taken several years to now look at it detached and say --

Kilka lat później patrzę na to z większym dystansem,

as you walk around the corner and a piece of it works with the road

chodząc dookoła zacząłem dostrzegać jak budynek "działa" z miejscem

and the street, and it appears to have a relationship --

oraz drogą, i wygląda na to że współgra z tym wszystkim.

that I started to like it.

W tym momencie zacząłem go lubić.

RSW: What's the status of the New York project?

RW: Na jakim etapie jest projekt Nowego Jorku?

FG: I don't really know.

FG: Naprawdę nie wiem.

Tom Krens came to me with Bilbao and explained it all to me,

Tom Krens przyszedł do mnie z Bilbao i wytłumaczył mi wszystko.

and I thought he was nuts.

Myślałem że jest szalony,

I didn't think he knew what he was doing,

i nie wiedziałem czy on wie co on robi.

and he pulled it off.

Ale udało mu się.

So, I think he's Icarus and Phoenix all in one guy.

Myślę, że jest Ikarem i Feniksem w jednym.

(Laughter)

(śmiech)

He gets up there and then he ... comes back up.

Raz na wozie raz pod wozem.

They're still talking about it.

Nadal o tym rozmawiają.

September 11 generated some interest

11 września spowodował rozmowy

in moving it over to Ground Zero,

na temat wybudowania drugiego Bilbao w Ground Zero

and I'm totally against that.

Jestem temu totalnie przeciwny.

I just feel uncomfortable talking about or building anything on Ground Zero

Czuję się niekomfortowo rozmawiając o zbudowaniu czegokolwiek w Ground Zero,

I think for a long time.

myślę że jeszcze przez długi czas.

RSW: The picture on the screen,

RW: Zdjęcie na ekranie,

is that Disney?

czy to Disney?

FG: Yeah.

FG: Tak.

RSW: How much further along is it than that,

RW: Jak bardzo posunęła się względem tego budowa,

and when will that be finished?

i kiedy ma być skończony?

FG: That will be finished in 2003 -- September, October --

FG: Będzie skończony w 2003 -- wrześniu, październiku.

and I'm hoping Kyu, and Herbie, and Yo-Yo and all those guys

Mam nadzieję, że Kyu, Herbie i Yo Yo i wszyscy Ci ludzie

come play with us at that place.

przyjdą się zabawić tam z nami.

Luckily, today most of the people I'm working with are people I really like.

Na szczęście, większość ludzi z którymi teraz pracuję, to ludzie których naprawdę lubię.

Richard Koshalek is probably one of the main reasons

Richard Koshalek jest prawdopodobnie odpowiedzialny

that Disney Hall came to me.

za to że Disney Hall w ogóle trafiło do mnie.

He's been a cheerleader for quite a long time.

Był naszym fanem przez długi czas.

There aren't many people around that are really involved

Nie ma wielu ludzi naprawdę rozeznanych w architekturze,

with architecture as clients.

którzy są naszymi klientami.

If you think about the world,

Kiedy pomyślimy o świecie,

and even just in this audience,

nawet o tej widowni,

most of us are involved with buildings.

to większość z nas jest zainteresowana budynkami.

Nothing that you would call architecture, right?

Nic co można by nazwać architekturą, prawda?

And so to find one, a guy like that,

Więc kiedy znajdziesz kogoś takiego,

you hang on to him.

trzymasz się go mocno, prawda?

He's become the head of Art Center,

Został dyrektorem Centrum Sztuki,

and there's a building by Craig Ellwood there.

jest tam budynek Craig'a Elwood'a.

I knew Craig and respected him.

Znałem Craig'a i szanowałem go bardzo.

They want to add to it

Chciano dobudować coś do niego.

and it's hard to add to a building like that --

Bardzo trudno dobudować się do takiego budynku.

it's a beautiful, minimalist, black steel building --

To piękny, minimalistyczny, pokryty czarną stalą budynek,

and Richard wants to add a library and more student stuff

a Richard chce dobudować bibliotekę i więcej miejsca dla studentów.

and it's a lot of acreage.

To spora powierzchnia.

I convinced him to let me bring in another architect

Przekonałem go, żeby wybudował to inny architekt

from Portugal: Alvaro Siza.

z Portugalii, Alvaro Siza.

RSW: Why did you want that?

RW: Dlaczego tak postanowiłeś?

FG: I knew you'd ask that question.

FG: Wiedziałem, że o to zapytasz.

It was intuitive.

To było intuicyjne.

(Laughter)

(śmiech)

Alvaro Siza grew up and lived in Portugal

FG: Alvaro Siza dorastał i żył w Portugalii,

and is probably considered the Portuguese main guy in architecture.

i jest tam prawdopodobnie najbardziej znanym architektem.

I visited with him a few years ago

Odwiedziłem go kilka lat temu

and he showed me his early work,

i pokazywał mi swoje wczesne prace.

and his early work had a resemblance to my early work.

I jego początki mają wspólny mianownik z moimi.

When I came out of college,

Kiedy skończyłem koledż,

I started to try to do things contextually in Southern California,

zacząłem próbować projektowania w kontekście Południowej Kalifornii.

and you got into the logic of Spanish colonial tile roofs

I tutaj dostrzegamy hiszpańskie dachy pokryte dachówką,

and things like that.

i podobne rzeczy.

I tried to understand that language as a beginning,

Początkowo starałem się zrozumieć ten język,

as a place to jump off,

jako odskocznię do dalszego projektowania.

and there was so much of it being done by spec builders

Tak dużo było tam pracy budowlańców,

and it was trivialized so much that it wasn't ...

i była tak bardzo strywializowana --

I just stopped.

Po prostu przestałem.

I mean, Charlie Moore did a bunch of it,

Charlie Moore projektował tam dużo,

but it didn't feel good to me.

ale nie bardzo mi się to podobało.

Siza, on the other hand, continued in Portugal

Z drugiej strony Siza, pracujący w Portugalii,

where the real stuff was

gdzie architektura była autentyczna,

and evolved a modern language that relates to that historic language.

i ewoluowała w kierunku nowoczesności, ale nadal pozostaje w relacji z historycznym językiem.

And I always felt that he should come to Southern California

Zawsze sądziłem, że powinien przyjechać do Południowej Kaliforni

and do a building.

i coś wybudować.

I tried to get him a couple of jobs and they didn't pan out.

Kilkukrotnie podsuwałem mu kilka zleceń, ale żadne nie wypaliło.

I like the idea of collaboration with people like that

Spodobała mi się idea współpracy z ludźmi na takich zasadach,

because it pushes you.

ponieważ to pcha Cię do przodu.

I've done it with Claes Oldenburg and with Richard Serra,

Pracowałem tak z Claes'em Oldenburg'iem i Richard'em Serra,

who doesn't think architecture is art.

którzy nie uważają żeby architektura była sztuką.

Did you see that thing?

Widziałeś to?

RSW: No. What did he say?

RW: Co on powiedział?

FG: He calls architecture "plumbing."

FG: On nazywa architekturę "plombowaniem."

(Laughter)

(śmiech)

FG: Anyway, the Siza thing.

FG: W każdym razie, sprawa Sizy.

It's a richer experience.

To bogatsze doświadczenie.

It must be like that for Kyu doing things with musicians --

Jest porównywalne z tym co Kyu robi z muzykami.

it's similar to that I would imagine --

Wyobrażam sobie, że jest to podobne.

where you ... huh?

A wy?

Audience: Liquid architecture.

Widownia: Płynna architektura.

FG: Liquid architecture.

FG: Płynna architektura.

(Laughter)

(śmiech)

Where you ... It's like jazz: you improvise, you work together,

To jest jak jazz -- improwizujesz, pracujesz wspólnie,

you play off each other, you make something,

pomagamy sobie wzajemnie, coś robisz,

they make something.

oni coś robią.

And I think

I myślę, że jest to sposób --

for me, it's a way of trying to understand the city

dla mnie, jest to próba zrozumienia miasta,

and what might happen in the city.

i tego co może się w nim stać.

RSW: Is it going to be near the current campus?

RW: To będzie stało koło kampusu?

Or is it going to be down near ...

Czy będzie przy--

FG: No, it's near the current campus.

FG: Nie, to będzie koło kampusu.

Anyway, he's that kind of patron.

Jakkolwiek, jest rodzajem patrona.

It's not his money, of course.

Nie chodzi o jego pieniądze, oczywiście.

(Laughter)

(śmiech)

RSW: What's his schedule on that?

RW: Kiedy zacznie to budować?

FG: I don't know.

FG: Nie wiem.

What's the schedule, Richard?

Jak wygląda plan Richard?

Richard Koshalek: [Unclear] starts from 2004.

Richard: Zaczynają w 2004.

FG: 2004.

FG: 2004.

You can come to the opening. I'll invite you.

Możesz przyjść na otwarcie. Zaproszę Cię.

No, but the issue of city building in democracy is interesting

Temat budowania w demokratycznym mieście jest ciekawy

because it creates chaos, right?

ponieważ wprowadza chaos, prawda?

Everybody doing their thing makes a very chaotic environment,

Każdy robiąc swoje powoduje powstanie chaosu,

and if you can figure out how to work off each other --

i kiedy zrozumiesz jak każdy pracuje --

if you can get a bunch of people

Mam na myśli -- jeśli zgromadzisz paru ludzi,

who respect each other's work and play off each other,

którzy nawzajem szanują swoją pracę i współgrają,

you might be able to create models for

jesteś w stanie zrobić model

how to build sections of the city without resorting to the one architect.

sekcji miasta nie uciekając do idei jednego architekta,

Like the Rockefeller Center model,

jak np. model Rockefeller'a,

which is kind of from another era.

który jest jakby z innej ery.

RSW: I found the most remarkable thing.

RW: Niezwykłym dla mnie doświadczeniem było...

My preconception of Bilbao was this wonderful building,

Wyobrażałem sobie Bilbao jako wspaniały budynek,

you go inside and there'd be extraordinary spaces.

że wejdę do środka i zobaczę te niezwykłe przestrzenie.

I'd seen drawings you had presented here at TED.

Widziałem rysunki prezentowane przez Ciebie tutaj, w TED.

The surprise of Bilbao was in its context to the city.

Niespodziewane było odniesienie do miasta.

That was the surprise of going across the river,

To było niespodziewane jadąc wzdłuż rzeki,

of going on the highway around it,

jadąc drogą dookoła,

of walking down the street and finding it.

idąc drogą i znajdując go.

That was the real surprise of Bilbao.

To była prawdziwa niespodzianka w Bilbao.

FG: But you know, Richard,

FG: Wiesz, Richard,

most architects when they present their work --

większość architektów kiedy prezentuje swoją pracę --

most of the people we know,

większość ludzi, których znamy,

you get up and you talk about your work,

mówiąc o swojej pracy,

and it's almost like you tell everybody you're a good guy

mówią tak jakby mówili wszystkim że są dobrymi facetami

by saying, "Look, I'm worried about the context,

przez to że mówią, "Spójrz, przejmuję się kontekstem,

I'm worried about the city,

przejmuję się miastem,

I'm worried about my client,

przejmuję się klientem,

I worry about budget, that I'm on time."

martwię się o budżet, i żebym zdążył na czas."

Blah, blah, blah and all that stuff.

Bla, bla, bla itd.

And it's like cleansing yourself so that you can ...

I jest to oczyszczanie siebie --

by saying all that, it means your work is good somehow.

mówiąc tak, mówisz że twoja praca jest dobra w jakiś sposób.

And I think everybody --

I myślę, że każdy --

I mean that should be a matter of fact, like gravity.

Myślę, że to powinno być jak z grawitacją.

You're not going to defy gravity.

Nie będziesz przecież jej zmieniał.

You've got to work with the building department.

Musisz pracować z Wydziałem Budownictwa.

If you don't meet the budgets, you're not going to get much work.

Jeśli przekroczysz budżet, nie będziesz miał wiele zleceń.

If it leaks --

Jeśli przecieka --

Bilbao did not leak.

Bilbao nie przecieka.

I was so proud.

Byłem bardzo dumny.

(Laughter)

(śmiech)

The MIT project -- they were interviewing me for MIT

Projekt MIT -- przepytywali mnie co do MIT,

and they sent their facilities people to Bilbao.

przysłali swoich specjalistów do Bilbao.

I met them in Bilbao.

Poznałem ich tam.

They came for three days.

Przyjechali na trzy dni.

RSW: This is the computer building?

RW: To jest budynek komputerowy?

FG: Yeah, the computer building.

FG: Tak, komputerowy.

They were there three days and it rained every day

Byli tam trzy dni i trzy dni padało.

and they kept walking around --

I chodzili w kółko.

I noticed they were looking under things

Zauważyłem, że szukają

and looking for things,

wszędzie.

and they wanted to know where the buckets were hidden, you know?

I chcieli wiedzieć wiedzieć gdzie są wiadra pochowane, wiesz?

People put buckets out ...

Ludzie wystawili wiadra na zewnątrz.

I was clean. There wasn't a bloody leak in the place,

Było czysto! Nie było ani jednego przecieku.

it was just fantastic.

To było fantastyczne.

But you've got to --

Ale musisz wiedzieć --

yeah, well up until then every building leaked, so this ...

Tak, do tej pory każdy budynek przeciekał, więc to --

(Laughter)

(śmiech)

RSW: Frank had a sort of ...

RW: Frank miał coś --

FG: Ask Miriam!

FG: Zapytaj Miriam!

RW: ... sort of had a fame. His fame was built on that in L.A. for a while.

RW: -- coś na kształt sławy -- jego sława była wykreowana w L.A. przez jakiś czas.

(Laughter)

(śmiech)

FG: You've all heard the Frank Lloyd Wright story,

FG: Wszyscy słyszeliście historię Frank'a Lloyd'a Wright'a,

when the woman called and said,

kiedy jakaś pani do niego zadzwoniła i powiedziała:

"Mr. Wright, I'm sitting on the couch

"Panie Wright, siedzę na kanapie,

and the water's pouring in on my head."

i mi woda kapie na głowę."

And he said, "Madam, move your chair."

A on powiedział: "Madam, proszę przesunąć kanapę."

(Laughter)

(śmiech)

So, some years later I was doing a building,

Więc parę lat później projektowałem dom,

a little house on the beach for Norton Simon,

mały dom na plaży dla Norton'a Simon'a.

and his secretary, who was kind of a hell on wheels type lady,

Jego sekretarka, która była dość ciętą kobietą,

called me and said,

zadzwoniła i powiedziała mi,

"Mr. Simon's sitting at his desk

"Pan Simon siedzi przy biurku

and the water's coming in on his head."

i mu na głowę kapie woda."

And I told her the Frank Lloyd Wright story.

Powiedziałem więc jej historię Wright'a.

RSW: Didn't get a laugh.

RW: Nie zaśmiała się.

FG: No. Not now either.

FG: Nie, do teraz nie.

(Laughter)

(śmiech)

But my point is that ... and I call it the "then what?"

Dążę jednak do pytania, nazywam je "Co dalej?"

OK, you solved all the problems,

OK, rozwiązałeś wszystkie problemy.

you did all the stuff, you made nice,

Zrobiłeś wszystko co mogłeś.

you loved your clients,

Pokochałeś klientów.

you loved the city,

Pokochałeś miasto.

you're a good guy, you're a good person ...

Jesteś dobry -- jesteś dobrą osobą.

and then what?

I co dalej?

What do you bring to it?

Co wnosisz?

And I think that's what I've always been interested in,

I myślę, że zawsze byłem zainteresowany tym

is that -- which is a personal kind of expression.

co nazywamy osobistą ekspresją.

Bilbao, I think, shows that you can have

Bilbao, myślę, pokazuje co możesz zdziałać

that kind of personal expression

działając ekspresyjnie,

and still touch all the bases that are necessary

ale nadal spełniać niezbędne wymagania

of fitting into the city.

wpasowania się w miasto.

That's what reminded me of it.

To mi właśnie przypomniało.

And I think that's the issue, you know;

To jest to, wiesz?

it's the "then what" that most clients who hire architects --

Większość klientów zatrudniając architekta,

most clients aren't hiring architects for that.

nie zatrudnia go dlatego.

They're hiring them to get it done, get it on budget,

Zatrudniają go po to żeby coś było skończone, mieściło się w budżecie.

be polite,

Wiesz -- bądź grzeczny.

and they're missing out on the real value of an architect.

I mijają się z prawdziwą wartością architekta.

RSW: At a certain point a number of years ago, people --

RW: Na pewno kiedyś ludzie --

when Michael Graves was a fashion, before teapots ...

kiedy Michael Graves był modny, przed imbrykami --

FG: I did a teapot and nobody bought it.

FG: Zaprojektowałem imbryk i nikt go nie kupił.

(Laughter)

(śmiech)

RSW: Did it leak?

RW: Przeciekał?

FG: No.

FG:Nie.

(Laughter)

(śmiech)

RSW: ... people wanted a Michael Graves building.

RW: Ludzie chcieli widzieć budynki Michael'a Graves'a

Is that a curse, that people want a Bilbao building?

Czy to przekleństwo, że ludzie chcą mieć kolejne Bilbao?

FG: Yeah.

FG: Tak. Miałem telefony.

Since Bilbao opened, which is now four, five years,

Od kiedy Bilbao zostało otwarte -- jakieś cztery czy pięć lat temu --

both Krens and I have been called

oboje z Krens'em mieliśmy telefony

with at least 100 opportunities --

przynajmniej sto potencjalnych zleceń.

China, Brazil, other parts of Spain --

Chiny, Brazylia, inne części Hiszpanii.

to come in and do the Bilbao effect.

Po to żeby przyjechać i powtórzyć efekt Bilbao.

And I've met with some of these people.

Spotykałem się z niektórymi z nich.

Usually I say no right away,

Normalnie, mówiłem od razu nie,

but some of them come with pedigree

ale niektórzy z nich przyszli z powołaniem,

and they sound well-intentioned

i wydawali się mieć dobre intencje.

and they get you for at least one or two meetings.

I zabierali mnie na minimum jedno czy dwa spotkania.

In one case, I flew all the way to Malaga with a team

W jednym przypadku poleciałem z zespołem na Malagę,

because the thing was signed with seals and various

ponieważ list był zapieczętowany --

very official seals from the city,

wiesz -- bardzo oficjalne pieczęcie miasta.

and that they wanted me to come and do a building in their port.

I chcieli żeby przyjechał i wybudował coś w ich porcie.

I asked them what kind of building it was.

I spytałem ich jakie jest przeznaczenie budynku.

"When you get here we'll explain it." Blah, blah, blah.

"Kiedy pan przyjedzie wszystko wytłumaczymy -- bla, bla, bla,"

So four of us went.

Więc pojechaliśmy w czwórkę.

And they took us -- they put us up in a great hotel

Odebrali nas -- zarezerwowali nam piękny hotel,

and we were looking over the bay,

i patrzyliśmy na zatokę.

and then they took us in a boat out in the water

Później popłynęliśmy łódką,

and showed us all these sights in the harbor.

żeby zobaczyć widoki na zatokę.

Each one was more beautiful than the other.

Każdy był piękniejszy niż poprzedni.

And then we were going to have lunch with the mayor

Później mieliśmy zjeść lunch z burmistrzem,

and we were going to have dinner with

i mieliśmy zjeść kolację z

the most important people in Malaga.

najważniejszym człowiekiem w Maladze.

Just before going to lunch with the mayor,

I tuż przed pójściem na lunch,

we went to the harbor commissioner.

poszliśmy do zarządcy portu.

It was a table as long as this carpet

Był tam stół długi jak ten dywan

and the harbor commissioner was here,

i był tam zarządca,

and I was here, and my guys.

byliśmy tam my.

We sat down, and we had a drink of water

Usiedliśmy, napiliśmy się wody,

and everybody was quiet.

i wszyscy siedzieli cicho.

And the guy looked at me and said,

Facet na mnie spojrzał i powiedział,

"Now what can I do for you, Mr. Gehry?"

"Co mogę dla pana zrobić, panie Gehry?"

(Laughter)

(śmiech)

RSW: Oh, my God.

RW: O mój Boże.

FG: So, I got up.

FG: Więc wstałem.

I said to my team,

Powiedziałem mojemu zespołowi,

"Let's get out of here."

"Chodźmy stąd."

We stood up, we walked out.

Wstaliśmy, następnie wyszliśmy.

They followed -- the guy that dragged us there followed us and he said,

Szli za nami -- facet, który to wszystko zorganizował powiedział:

"You mean you're not going to have lunch with the mayor?"

"Nie macie zamiaru zjeść lunch'u z burmistrzem?"

I said, "Nope."

Powiedziałem "Nie."

"You're not going to have dinner at all?"

"Nie zjecie nawet kolacji?"

They just brought us there to hustle this group,

Sprowadzili nas tam po to żeby zrobić zamieszanie --

you know, to create a project.

wiesz, żeby zrobić projekt.

And we get a lot of that.

Mamy tego sporo.

Luckily, I'm old enough that

Na szczęście, jestem dość stary,

I can complain I can't travel.

mogę narzekać, że nie mogę za dużo podróżować.

(Laughter)

(śmiech)

I don't have my own plane yet.

Nie mam jeszcze własnego samolotu.

RSW: Well, I'm going to wind this up and wind up the meeting

RW: Cóż, muszę ci przerwać, i zakończyć spotkanie,

because it's been very long.

ponieważ trwa już bardzo długo.

But let me just say a couple words.

Powiem jednak jeszcze pare słów.

FG: Can I say something?

FG: Mogę o coś spytać?

Are you going to talk about me or you?

Będziesz mówił o mnie czy o sobie?

(Laughter)

(śmiech)

(Applause)

(aplauz)

RSW: Once a shit, always a shit!

RW: Jak już się psuje, to na całego!

FG: Because I want to get a standing ovation like everybody, so ...

FG: Bo chcę mieć owacje na stojąca, jak każdy przede mną, więc --

RSW: You're going to get one! You're going to get one!

RW: Dostaniesz, spokojnie!

(Laughter)

(śmiech)

I'm going to make it for you!

RW: Sam nawet wstanę dla Ciebie!

FG: No, no. Wait a minute!

FG: Nie, nie. Czekaj chwilę!

(Applause)

(aplauz)