Thelma Golden: How art gives shape to cultural change

Vertaald door: Axel Saffran Nagekeken door: Els De Keyser

The brilliant playwright, Adrienne Kennedy,

De briljante toneelschrijfster Adrienne Kennedy

wrote a volume called

schreef een boek genaamd

"People Who Led to My Plays."

"Mensen die naar mijn toneelstukken leidden".

And if I were to write a volume,

Als ik een boek zou schrijven,

it would be called,

zou het heten:

"Artists Who Have Led My Exhibitions"

"Kunstenaars die mijn exposities leidden",

because my work,

want mijn werk

in understanding art and in understanding culture,

om kunst te begrijpen en cultuur te begrijpen,

has come by following artists,

ontstond door kunstenaars te volgen,

by looking at what artists mean

te kijken wat kunstenaars betekenen

and what they do and who they are.

en wat ze doen en wie ze zijn.

J.J. from "Good Times,"

Jay Jay van "Good Times",

(Applause)

(Applaus)

significant to many people of course

betekenisvol voor veel mensen

because of "Dy-no-mite,"

vanwege "dyn-o-mite",

but perhaps more significant

maar misschien nog betekenisvoller

as the first, really, black artist

als de, echt, eerste zwarte kunstenaar

on primetime TV.

op prime-time tv.

Jean-Michel Basquiat,

Jean-Michel Basquiat,

important to me because [he was]

belangrijk voor me, want

the first black artist in real time

de eerste zwarte kunstenaar in het echte leven

that showed me the possibility of

die me de mogelijkheid liet zien

who and what I was about to enter into.

van wie en waarin ik me ging begeven.

My overall project is about art --

Mijn overkoepelende project gaat over kunst,

specifically, about black artists --

specifiek over zwarte kunstenaars,

very generally

heel algemeen

about the way in which art

over de wijze waarop kunst

can change the way we think

kan veranderen hoe we over

about culture and ourselves.

cultuur en onszelf denken.

My interest is in artists

Mijn interesse gaat naar kunstenaars

who understand and rewrite history,

die geschiedenis begrijpen en herschrijven,

who think about themselves

die over zichzelf denken

within the narrative

binnen het verhaal

of the larger world of art,

van de grotere kunstwereld,

but who have created new places

maar die nieuwe plekken hebben geschapen

for us to see and understand.

die we kunnen zien en begrijpen.

I'm showing two artists here, Glenn Ligon and Kara Walker,

Ik laat hier twee kunstenaars zien: Glenn Ligon en Carol Walker,

two of many who really form for me

twee van velen die voor mij de essentiële vragen

the essential questions that I wanted to bring

oproepen die ik naar de wereld wilde brengen

as a curator to the world.

als curator.

I was interested in the idea

Ik was geïnteresseerd in het idee

of why and how

waarom en hoe

I could create a new story,

ik een nieuw verhaal kon creëren,

a new narrative in art history

een nieuw verhaal in de kunstgeschiedenis

and a new narrative in the world.

en een nieuw verhaal in de wereld.

And to do this, I knew

Om dit te doen, wist ik

that I had to see the way in which artists work,

dat ik moest kijken naar de werkwijze van kunstenaars,

understand the artist's studio

het atelier van de kunstenaar zien

as a laboratory,

als laboratorium,

imagine, then,

dan het museum

reinventing the museum as a think tank

heruitvinden als denktank

and looking at the exhibition

en de expositie zien als

as the ultimate white paper -- asking questions,

het ultieme witte canvas, dat vragen stelt,

providing the space

de ruimte biedt

to look and to think about answers.

om te kijken en denken over vragen.

In 1994,

In 1994,

when I was a curator at the Whitney Museum,

toen ik curator was bij het Whitney Museum,

I made an exhibition called Black Male.

stelde ik een expositie samen genaamd "Black Male".

It looked at the intersection

Ze keek naar het snijpunt

of race and gender

van ras en geslacht

in contemporary American art.

in hedendaagse Amerikaanse kunst.

It sought to express

Ze trachtte uit te drukken

the ways in which art

hoe kunst ruimte

could provide a space for dialogue --

kon bieden aan dialoog,

complicated dialogue,

gecompliceerde dialoog,

dialogue with many, many points of entry --

dialoog met vele, vele aanknopingspunten,

and how the museum could be the space

en hoe het museum de ruimte kon zijn

for this contest of ideas.

voor deze wedstrijd van ideeën.

This exhibition included

De expositie toonde

over 20 artists

meer dan 20 kunstenaars

of various ages and races,

van verschillende leeftijden en rassen,

but all looking at black masculinity

die allemaal naar "zwarte mannelijkheid" keken

from a very particular point of view.

vanuit een heel bepaald standpunt.

What was significant about this exhibition

Deze expositie was belangrijk omwille van

is the way in which

de manier waarop

it engaged me in my role

ze mij in mijn rol betrok

as a curator, as a catalyst,

als curator, als katalysator

for this dialogue.

voor deze dialoog.

One of the things that happened

Eén van de dingen die heel

very distinctly in the course of this exhibition

duidelijk gebeurden tijdens deze expositie

is I was confronted with the idea

was dat ik geconfronteerd werd met het idee

of how powerful images can be

hoe krachtig beelden kunnen zijn

in people's understanding of themselves and each other.

en menselijk begrip van zichzelf en elkaar.

I'm showing you two works, one on the right by Leon Golub,

Ik laat je twee werken zien, het rechter van Leon Golub,

one on the left by Robert Colescott.

het linker van Robert Colescott.

And in the course of the exhibition --

In de loop van de expositie,

which was contentious, controversial

die polemisch en controversieel was

and ultimately, for me,

en uiteindelijk

life-changing

mijn leven veranderde,

in my sense of what art could be --

in mijn notie van wat kunst kan zijn,

a woman came up to me on the gallery floor

kwam er een vrouw naar me toe

to express her concern about the nature

om haar zorg te uiten over de aard

of how powerful images could be

van hoe krachtig beelden konden zijn

and how we understood each other.

en hoe we elkaar begrepen.

And she pointed to the work on the left

Ze wees op het werk links

to tell me how problematic this image was,

en vertelde hoe problematisch dit werk was,

as it related, for her, to the idea of

omdat het voor haar te maken had met het idee

how black people had been represented.

van hoe zwarte mensen werden weergegeven.

And she pointed to the image on the right

Ze wees op het beeld rechts, als een voorbeeld

as an example, to me, of the kind of dignity

van de soort waardigheid

that needed to be portrayed

die zou moeten worden geportretteerd

to work against those images in the media.

om tegen die beelden in de media te werken.

She then assigned these works racial identities,

Ze gaf deze beelden toen een raciale identiteit,

basically saying to me that the work on the right,

en zei eigenlijk tegen me dat het beeld rechts

clearly, was made by a black artist,

duidelijk door een zwarte kunstenaar gemaakt was,

the work on the left, clearly, by a white artist,

en het werk links duidelijk door een blanke kunstenaar.

when, in effect,

In feite was het

that was the opposite case:

omgekeerde het geval.

Bob Colescott, African-American artist;

Bob Colescott, zwarte kunstenaar,

Leon Golub, a white artist.

Leon Golub, een blanke kunstenaar.

The point of that for me was

Het punt daarvan was voor mij,

to say -- in that space, in that moment --

in die ruimte, op dat moment, te zeggen

that I really, more than anything,

dat ik echt, meer dan iets anders,

wanted to understand

wilde begrijpen

how images could work, how images did work,

hoe beelden konden werken, hoe ze werkten,

and how artists provided

en hoe kunstenaars een grotere

a space bigger than one

ruimte beschikbaar stelden

that we could imagine in our day-to-day lives

dan we kunnen indenken in ons dagelijks leven,

to work through these images.

om met deze beelden te werken.

Fast-forward and I end up in Harlem;

Snel vooruit: ik beland in Harlem,

home for many of black America,

thuis van zwart Amerika voor velen,

very much the psychic heart

sterk het geestelijke hart

of the black experience,

van de zwarte beleving,

really the place where the Harlem Renaissance existed.

de plek waar de hele Harlem Renaissance zich afspeelde.

Harlem now, sort of explaining

Harlem nu, dat uitweidt

and thinking of itself in this part of the century,

en nadenkt over zichzelf in dit deel van de eeuw,

looking both backwards and forwards ...

terugkijkt en vooruitkijkt.

I always say Harlem is an interesting community

Ik zeg altijd dat Harlem een interessante gemeenschap is

because, unlike many other places,

omdat, in tegenstelling tot veel andere plekken,

it thinks of itself in the past, present

het aan zichzelf denkt in het verleden, heden,

and the future simultaneously;

en de toekomst tegelijkertijd.

no one speaks of it just in the now.

Niemand praat erover enkel in het nu.

It's always what it was and what it can be.

Het is altijd wat het was, en wat het kan zijn.

And, in thinking about that,

Bij die gedachte

then my second project, the second question I ask is:

dan mijn tweede project, de tweede vraag die ik stel.

Can a museum

Kan een museum

be a catalyst in a community?

een katalysator zijn in een gemeenschap?

Can a museum house artists

Kan een museum kunstenaars een thuis bieden

and allow them to be change agents

en ze verandering laten brengen

as communities rethink themselves?

terwijl gemeenschappen zichzelf heruitvinden?

This is Harlem, actually, on January 20th,

Dit is Harlem, dat op 20 januari

thinking about itself in a very wonderful way.

op een prachtige manier over zichzelf nadenkt.

So I work now at The Studio Museum in Harlem,

Ik werk nu bij het Studio Museum in Harlem,

thinking about exhibitions there,

en denk na over exposities daar,

thinking about what it means to

over wat het betekent om

discover art's possibility.

de mogelijkheden van kunst te ontdekken.

Now, what does this mean to some of you?

Wat betekent dit voor enkelen van jullie?

In some cases, I know that many of you

In sommige gevallen, weet ik dat velen van jullie

are involved in cross-cultural dialogues,

betrokken zijn in multi-culturele dialogen,

you're involved in ideas of creativity and innovation.

betrokken in ideeën van creativiteit en innovatie.

Think about the place that artists can play in that --

Denk aan de plaats die kunstenaars daarin kunnen innemen.

that is the kind of incubation and advocacy

Dat is de soort incubatie en steun

that I work towards, in working with young, black artists.

waar ik naartoe werk, met jonge zwarte kunstenaars.

Think about artists, not as content providers,

Denk aan kunstenaars, niet als scheppers van inhoud,

though they can be brilliant at that,

hoewel ze daarin briljant kunnen zijn,

but, again, as real catalysts.

maar, wederom, als werkelijke katalysatoren.

The Studio Museum was founded in the late 60s.

Het Studio Museum is in de late jaren '60 gesticht.

And I bring this up because it's important to locate

Ik vermeld dit omdat het belangrijk is deze praktijk

this practice in history.

in de geschiedenis te plaatsen,

To look at 1968,

te kijken naar 1968,

in the incredible historic moment that it is,

het ongelofelijk historische moment dat het is,

and think of the arc that has happened since then,

en te denken aan de boog van gebeurtenissen sedertdien,

to think of the possibilities that we are all

aan de mogelijkheden waarin we

privileged to stand in today

vandaag mogen staan.

and imagine that this museum

Stel je voor dat dit museum

that came out of a moment of great protest

voortkwam uit een moment van groot protest,

and one that was so much about

en dat het zozeer gaat over

examining the history and the legacy

het onderzoeken van de geschiedenis en de nalatenschap

of important African-American artists

van belangrijke zwarte kunstenaars

to the history of art in this country

aan de kunstgeschiedenis van dit land,

like Jacob Lawrence, Norman Lewis,

zoals Jacob Lawrence, Norman Lewis,

Romare Bearden.

Romare Beardon.

And then, of course,

En dan, natuurlijk,

to bring us to today.

terugkomen naar vandaag.

In 1975, Muhammad Ali

In 1975 gaf Mohammed Ali

gave a lecture at Harvard University.

een lezing aan de Harvard-universiteit.

After his lecture, a student got up and said to him,

Na zijn lezing stond een student op en zei:

"Give us a poem."

"Geef ons een gedicht".

And Mohammed Ali said, "Me, we."

Mohammed Ali zei: "Ik, Wij".

A profound statement about the individual and the community.

Een veelbetekenende uitspraak over het individu en de gemeenschap.

The space in which now,

De ruimte waarin nu,

in my project of discovery, of thinking about artists,

in mijn project van ontdekken en nadenken over kunstenaars,

of trying to define

van pogingen tot definitie

what might be

van wat de zwarte culturele

black art cultural movement of the 21st century.

kunstbeweging van de 21ste eeuw zou kunnen zijn.

What that might mean

Wat dat zou kunnen betekenen

for cultural movements all over this moment,

voor culturele bewegingen overal momenteel.

the "me, we" seems

Dat "Ik, Wij" lijkt

incredibly prescient

ongelofelijk vooruitziend,

totally important.

totaal belangrijk.

To this end,

Met dat doel

the specific project that has made this possible for me

was het specifieke project dat dit mogelijk maakte voor me,

is a series of exhibitions,

een serie exposities

all titled with an F --

die allemaal beginnen met een F,

Freestyle, Frequency and Flow --

"Freestyle", "Frequency" en "Flow" ,

which have set out to discover

die ten doel hadden

and define

de jonge, zwarte kunstenaars die nu werken

the young, black artists working in this moment

te ontdekken en te definiëren.

who I feel strongly

Ik ben zeker dat ze

will continue to work over the next many years.

de nog vele jaren in de toekomst zullen blijven werken.

This series of exhibitions

Deze serie exposities

was made specifically

is specifiek gemaakt

to try and question

om te trachten te bevragen

the idea of what it would mean

wat het zou betekenen, nu,

now, at this point in history,

op dit moment in de geschiedenis,

to see art as a catalyst;

om kunst als katalysator te zien.

what it means now, at this point in history,

Wat het nu, op dit moment in de geschiedenis,

as we define and redefine culture,

betekent terwijl we cultuur,

black culture specifically in my case,

zwarte cultuur, in mijn geval, maar

but culture generally.

cultuur in het algemeen, definiëren en herdefiniëren.

I named this group of artists

Ik benoemde deze groep kunstenaars

around an idea, which I put out there

rond een idee, dat ik naar buiten bracht,

called post-black,

genaamd post-zwart.

really meant to define them

Bedoelde ze te definiëren

as artists who came and start their work now,

als kunstenaars die nu beginnen met werken,

looking back at history but start in this moment, historically.

terwijl ze teruggaan in de geschiedenis, maar nu beginnen, historisch gezien.

It is really in this sense of discovery

Het is in deze notie van ontdekking

that I have a new set of questions that I'm asking.

dat ik een nieuwe set vragen opwerp.

This new set of questions is:

Die nieuwe set vragen is:

What does it mean, right now,

wat betekent het, momenteel,

to be African-American in America?

om zwart te zijn in Amerika?

What can artwork say about this?

Wat kan kunst hierover zeggen?

Where can a museum exist

Waar kan een museum bestaan

as the place for us all

als de plek waar wij allemaal

to have this conversation?

deze discussie hebben?

Really, most exciting about this

Het meest spannende hiervan

is thinking about the energy and the excitement

is het denken over de energie en spanning

that young artists can bring.

die jonge kunstenaars kunnen meebrengen.

Their works for me are about,

Hun werk gaat voor mij over,

not always just simply

niet altijd slechts over

about the aesthetic innovation

de esthetische innovatie

that their minds imagine, that their visions create

die hun geesten verbeelden, die hun visies creëren

and put out there in the world,

en de wereld in sluizen,

but more, perhaps, importantly,

maar nog belangrijker misschien,

through the excitement of the community

door de opwinding van de gemeenschap

that they create as important voices

die ze creëren als belangrijke stemmen

that would allow us right now to understand our situation,

die ons toestaan nu onze situatie te begrijpen,

as well as in the future.

en ook in de toekomst.

I am continually amazed

Ik ben voortdurend verbaasd

by the way in which

over de manier waarop

the subject of race

het onderwerp 'ras'

can take itself in many places

zichzelf kan voeren naar plekken

that we don't imagine it should be.

waarvan we ons niet voorstellen dat het er zou zijn.

I am always amazed

Ik ben altijd verbaasd

by the way in which artists are willing

door de manier waarop kunstenaars bereid zijn

to do that in their work.

dat te doen in hun werk.

It is why I look to art.

Het is de reden waarom ik naar kunst kijk.

It's why I ask questions of art.

Het is de reden waarom ik vragen stel aan kunst.

It is why I make exhibitions.

Het is de reden waarom ik exposities maak.

Now, this exhibition, as I said,

Nu, deze expositie, zoals ik zei:

40 young artists done over the course of eight years,

40 jonge kunstenaars, gedaan gedurende 8 jaar.

and for me it's about considering the implications.

Voor mij gaat het over het beschouwen van de implicaties.

It's considering the implications of

De implicaties beschouwen van

what this generation has to say to the rest of us.

wat deze generatie de rest van ons te zeggen had.

It's considering what it means for these artists

Beschouwen wat het betekent voor deze kunstenaars

to be both out in the world as their work travels,

om in de wereld te zijn, wanneer hun werk reist,

but in their communities

maar in hun gemeenschappen,

as people who are seeing and thinking

als mensen die zien en denken

about the issues that face us.

over de dingen waartegenover we staan.

It's also about thinking about

Het is ook denken over

the creative spirit and nurturing it,

de creatieve geest, en die voeden.

and imagining, particularly in urban America,

Je voorstelling, met name in stedelijk Amerika,

about the nurturing of the spirit.

van de voeding van die geest.

Now, where, perhaps, does this end up right now?

Nu, waar leidt dit allemaal naartoe?

For me, it is about re-imagining

Voor mij gaat het over het opnieuw voorstellen

this cultural discourse in an international context.

van deze culturele conversatie in een internationale context.

So the last iteration of this project

Dus de laatste versie van dit project

has been called Flow,

heette "Flow",

with the idea now of creating

met het idee

a real network

om een echt netwerk te creëren

of artists around the world;

van kunstenaars rond de wereld,

really looking, not so much

die werkelijk kijken, niet zozeer

from Harlem and out, but looking across,

van Harlem naar buiten, maar over en weer.

and Flow looked at artists all born on the continent of Africa.

Flow keek naar kunstenaars die geboren waren op het Afrikaanse continent.

And as many of us think about that continent

Zoals velen van ons denken over dat continent

and think about what if means

en nadenken over wat het betekent

to us all in the 21st century,

voor ons allemaal in de 21ste eeuw,

I have begun that looking

ben ik begonnen met kijken

through artists, through artworks,

door kunstenaars, door kunstwerken,

and imagining what they can tell us about the future,

en door me voor te stellen wat ze ons

what they tell us about our future,

kunnen vertellen over onze toekomst

and what they create in their sense of

en wat ze creëren in hun notie van

offering us this great possibility of watching

ons deze mogelijkheid te geven dat continent

that continent emerge as part

te zien opdoemen als onderdeel

of our bigger dialogue.

van onze grotere dialoog.

So, what do I discover

Dus wat ontdek ik

when I look at artworks?

wanneer ik naar kunstwerken kijk?

What do I think about

Waaraan denk ik

when I think about art?

wanneer ik denk over kunst?

I feel like the privilege I've had as a curator

Ik voel dat mijn voorrecht om curator te zijn,

is not just the discovery of new works,

niet slechts de ontdekking van nieuw werk is,

the discovery of exciting works.

de ontdekking van spannend werk,

But, really, it has been

maar in werkelijkheid was het

what I've discovered about myself

wat ik over mezelf ontdekte,

and what I can offer

en wat ik kan aanbieden

in the space of an exhibition,

in de ruimte van een expositie,

to talk about beauty, to talk about power,

om over schoonheid te praten, over macht,

to talk about ourselves,

over onszelf,

and to talk and speak to each other.

en om met elkaar te praten.

That's what makes me get up every day

Dat is wat me elke dag doet opstaan

and want to think about

en aanzet tot denken over

this generation of black artists and artists around the world.

deze generatie zwarte kunstenaars en kunstenaars over de hele wereld.

Thank you. (Applause)

Dank je wel.